İKLİM M DEĞİŞİ ĞİŞİKLİKLERİ Prof.Dr.Figen.Figen DORAN 1
Sıcaklık k ile İlgili Sorunlar Aşırı Sıcaklar -Oksijen ve ozon dengesinin bozulması - Ozon tabakasının n incelmesi, delinmesi -Kuzey yarımk mkürede 0.7C artım -Karbondioksit emisyonununda artması -Kutuplarda 6C artma, Ekvatorda 4C düşmed me 2
Aşırı Soğuklar - 1988 de soğuk hava dalgası - 2000-2001 beklenmeyen soğuklar - Sibirya - Rusya - Güney Kore de kar fırtınası - Meksika (-27C) - A.B.D-Arkansas-Oklahoma 3
Kuraklık Sorunu - Yetersiz yağış - Tarımsal verimde düşme - Elektrik sıkıntısı - Çin, Ukrayna, Rusya, Hindistan açlık 24 milyon insan ölmüş 4
Kuraklık - Afganistan 2000 yılında 4 ay süren kuraklık, 3-4 milyon ölüm 5
Çölleşme - Yangınlar - Aşırı otlatma, tarla açma - Sahra güneyinde çölleşmede artma - Kırmızı, beyaz, siyah volta da kuruma - 12-27 Aralık 2000 Çölleşme Konferansı - 3.6 milyar hektar toprak çölleşti 6
Kasırgalar - En çok K.Amerika da 250 yılda 23.011 ölüm Amerika dışında 63.419 ölüm - 1776-2005 yılları arasında, 56 kasırga 150 binden fazla ölüm (Alabama, Florida, Mozambik) 7
Siklonlar - Ani soğuyan-ani ısınan hava nedeniyle 250 km/saat hızla 15-20km. Çaplı, 10 km. yükseklik Su kitlesi içerir Güney Asya (2006 da 200 bin ölüm) 8
Tornadolar Tropikal siklonlara oranla küçük-yerel Ancak güçlü-yıkıcı Nemli sıcak hava kütlesi üzerine kurusoğuk havanın çıkması A.B.D de 51 yılda 56 Tornado Hızı 483 km/saat 9
Hortum - Hava Anaforu - 370km/saat - 1500m.ye varan genişlik - Kuzey Amerika - Yılda 1000 hortum - 1980 de 18 saat içinde 146 hortum 10
Toz Bulutları - 1987 Kuzey Afrika kaynaklı tozlar İngiltere ye - Ekolojik dengede bozulma - İnsan sağlığına etkileri 11
Aşırı Yağışlar (Sel ve Su Baskınları) 1999-30.000 ölüm (Venezuella) 150.000 insan evsiz 2001- Mozambik 4000 ölüm, 8000 insan evsiz 2001-Avrupa 12
Buzulların Erimesi - NASA 2001 görüntüleri Antartika Pine Adası buzullarında 25km.lik çatlak Dünya okyanuslarında 5m.lik su yükselmesi 2030 yılında çöl sıcaklığı 2100 yılında kıyı kentleri yok olacak Göllerde kuruma 13
Diğer İklim Bozulmaları - Hava Kirlenmesi Karbondioksitler Kükürt Oksitler Azot Oksitler Fotokimyasal Oksitleyiciler Aldehitler Parçacıklar 14
Havayı ve Çevreyi Kirleten Ağır Metaller - Kurşun, Civa, Kadmiyum 15
Asit Yağışları - Sülfür ve Azot Oksitler - Arabalar, uçaklar, elektrik santralleri - Topraklar, ormanlar,göller, balık 16
Sera Gazı Etkisi - Carbondioksit, Flora-Flora Karbon, Azot Oksit, Metan 17
2040 yılından itibaren yılın bazı dönemlerinde hiç buz olmayacak Deniz buzulları her yıl 60 bin 421 km. karelik kayba uğruyor Amerikan Jeofizik Birliği 18
Tür Kayıpları %20 Tahıl ve Su Azalması Sağlık Sorunları Ekonomi Orman Yangınları Sel, Kasırga, Fırtına Deniz Seviyesine Yükselme Kuraklık Küçük Ada Devletleri Yok Olacak 19
1995 Mart Berlin İklim Değişimi Çerçeve Anlaşması Taahüt Yeterliliği ve Ortak Kullanma 1995-Nisan Kar Fırtınası 20
Tayfunlar (Tai-Gung) Tropikal siklon Çapı 80-800m. Olan dev burgaç Nem yüklü, bol yağışlı Uzakdoğu Asya da etkin Tsunami ile beraber Saatte 246km. hızla eser 1998- Mitch Tayfunu Orta Amerika 21
1992 Rio de Jenerio- İklim Kongresi Sanayileşmiş ülkelerin sera gazı yayım oranları Oysa 1994 te % 5, % 10, % 20, % 40 artış Duyarlıklık gösterenler: Çevre örgütleri Bilim adamları Sigorta şirketleri 22
1995 te atmosferdeki CO 2 yoğunluğu milyonda 360 ppm. Ayrıca floroklorokarbonlar (HCFC) ve onların yerini alan gazlar (HFC) Nitrikoksitler Metan Sonuç: Son yüzyılda 0.6 0 C düzeyinde sıcaklık artımı En sıcak 20 yıl 1980 den itibaren 23
Kutuplar ekvatora göre Kıtalar derin okyanuslara göre daha hızlı ısınıyor. Atlantik te Rhoda Island eyaleti büyüklüğünde buzul Sibirya Alpler Hindistan örnekleri 24
Deniz seviyelerinde 10 mm ye yaklaşan yükselme Mevsimlerin zamanlamasında değişme (Thomson) Sera gazı etkisindeki bir atmosferden beklenen genel eğilimler (Thomas Carl) 25
2100 yılına kadar sıcaklık artımı 0.8-3.5 0 C Temel nedenler: Fosil yakıtlar Aeorosoller Su buharı(güçlü ısı tutucu) Her yıl yakılan 6 milyar ton karbonun 3 milyon tonu atmosferde Geri kalanı okyanus ve ormanlarda Ormanlar bu karbon yoğunluğunda sağlıklarını yitirecekler. Yoğun kayıplar ve atmosferde C artması 26
Okyanuslarda C konsantrasyonunda artma sabit azot miktarında düşme bitkisel planktonlarda azalma İklimsel aşırılılıklar 1. Doğal sistemlerde bozulma 2. İnsan ekonomisindeolumsuz etkiler A. Kuraklıkların artması: Dünya nüfusunun % 40 ında su sorunu var. B. Gıda emniyetinde bozulma C. Orman kaybı (2100 yılında 1/3 oranında) 27
D. Fırtınalar: Enerji değiştokuşunda artma sonucu Tropikal siklonlar Kasırgalar Boranlar Dolu fırtınaları Deniz sıcaklığındaki 3-4 0 C artış kasırgaların yıkıcılık potansiyelini % 50 oranında arttırıyor 28
29
30
31
32
33
34
Sanayi devriminden bu yana atmosferde 170 milyar ton birikmiş karbon var Yılda 6 milyar ton karbon havaya veriliyor Oysa ormanlar ve okyanus yılda 1-2 milyar ton karbonu emebilir ABD de kişi başına düşen karbon yayım düzeyi 5.26, Japonya da 2.39, Hindistan da 0.24 Karbon etkinliği en düşük ülkeler Kazakistan, Güney Afrika, Rusya 35
36
Hiçbir ülkenin sera gazı yayımlarını 1990 yılı düzeyinde ya da altında tutma taahütü yok. Batı ülkeleri içinde C yayılımını en hızlı düşüren ülke Almanya, ikinci ülke İngiltere ABD de % 4.4, Kanada da % 5.3, Avustralya da % 4.2 artış Gelişmekte olan ülkelerde artış hızı daha yüksek. Çin de % 13, Hindistan da % 24, Brezilya da % 16 37
38
39
40
1997 Kyoto Konferansı: Global ısınma önümüzdeki 50 yıl içinde doğal afetlerle sonuçlanacak ve 20 milyon insan ölecek. Biraz uğraşılsa Kyoto zirvesi 4 milyon kişiyi açlıktan, 3 milyon kişiyi sel felaketinden kurtaracak Prof.Dr.Mike Hulme 41
42
İklim politikası açısından en parlak ülkeler Danimarka Hollanda isviçre 43
44
45
46
47