Editör Dr. Yasemin Çakırer Özservet 1
Yasemin Çakırer Özservet Çocukluk Mekânlarımız 1978 Afyon doğumludur. Gazi Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümünden 2000 yılında mezun olduktan sonra Selçuk Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümünde akademisyenliğe başlamıştır. Burada "Kentli Varsılların Varoş ve Yoksulluk Algıları Adana Kenti örneği" adlı teziyle 2004 yılında yüksek lisansını tamamlamıştır. Daha sonra İTÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümünde doktora öğrenimine başlamıştır. 2012 yılında "İstanbul- Zeytinburnu'nda Ulusötesi Kentleşme Aktörleri olarak Türk Kökenli Göçmenler" isimli teziyle doktorasını tamamlamıştır. Kısa bir süre yine Selçuk Üniversitesi nde görev yaptıktan sonra Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Mimarlık Bölümünde 14 ay kadar Yrd. Doç. Dr. olarak görev yapmıştır. Nisan 2014 itibariyle de Marmara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yerel Yönetimler Bölümü'nde Yrd. Doç. Dr. olarak görev yapmaktadır. Çalışma alanları; genel olarak şehir sosyolojisi özel olarak da, uluslararası göç, yoksulluk, mekânsal ayrımlaşma, çocuk ve şehir ilişkisi şeklindedir. Son yıllarda çocuk üzerine yayınlanmış birçok yayını bulunmaktadır. 2
ÇOCUKLUK MEKÂNLARIMIZ Editör Dr. Yasemin Çakırer Özservet 3
Çizgi Kitabevi Yayınları: 592 Edebiyat Genel Yayın Yönetmeni Mahmut Arlı Çizgi Kitabevi Temmuz 2015 Kapak Resmi Kemal Yeğin ISBN: 978-605-9108-63-8 Yayıncı Sertifika No:17536 KÜTÜPHANE BİLGİ KARTI Cataloging in Publication Data (CIP) Editör: ÇAKIRER ÖZSERVET, Yasemin Çocukluk Mekânlarımız Baskıya Hazırlık: Çizgi Kitabevi Yayınları Tel: 0332 353 62 65-66 Baskı: Sebat Ofset Fevzi Çakmak Mh. Hacıbayram Cd. No:57 Karatay/Konya - KTB. S. No: 16198 ÇİZGİ KİTABEVİ Sahibiata Mah. Mimar Muzaffer Caddesi Helvacıoğlu Apt. No:41/1 Meram / Konya Tel: 0332 353 62 65 353 62 66 Faks: 0332 353 10 22 www.cizgikitabevi.com 4
ÖNSÖZ Nüfus içerisinde oranı düşmeye başlasa da, 2014 yılı itibariyle ülke nüfusumuzun üçte birini aşan oranda çocuk nüfusumuz bulunmaktadır. Bu oran halen Avrupa ülkelerine kıyaslandığında çok yüksek bir orandır. Bu büyük kitle olan çocuklara yönelik ulusal çocuk politikamız ise, yeni oluşmaktadır Çocukluk dönemi, kuşkusuz insanın kendi olma sürecinde önemli bir dönemdir. İnsan ve mekân ilişkisinde, bu ilişkinin temellerinin atıldığı ve mekânsal iletişimden en çok etkilenilen dönemin de adıdır çocukluk. İnsanların belleğinde yer eden çocukluk anıları, daha sonra yaşadıklarından elbette ki bağımsız değildir ve anımsanırken yeniden tasarlanıp, kurgulanabilmektedir. Yine de çocukluğun anımsanışı kişisel ve dönemsel tarih anlamında bizlere önemli ipuçlarını sunmaktadır. Bu kitabın ortaya çıkış amacı, çocukların bizim işe gitmemiz gibi temel bir faaliyeti olan oyun oynamanın, zengin mekân dizeleri etrafında gerçekleşmesine olan ihtiyacını, yaşanmış çocukluk mekânları hikâyeleri üzerinden yeniden vurgulamaktır. Biz bugün şehirlerimizde çocuklara çok kısıtlı ve fazlaca sınırlandırılmış mekânlar sunuyoruz. Sunamadığımız, otomobile terkedilen sokaklarımız ve daha bir yığın sosyal ilişkileriyle birlikte yitirdiğimiz mekânlarımız var. Bu eseri okuduğunuzda, bugünün yetişkinlerinin anılarında yer alan ve kendi çocuklarımıza miras bırakamadığımız zengin mekânları görmek mümkün olacak. Bu kitap çalışması, son üç senedir çocuk ve şehir ilişkisine yönelen akademik çalışmalarımın içerisinde en eğlenceli ve en ortaklaşa üretilen çalışmadır. Kitap, bir fikir olarak aniden ortaya attığım projelendirdiğim bu çalışmanın gerçek olmasına destek olan 47 kişinin hikâyelerinden oluşmaktadır. Geçmişin nasıl olduğundan daha çok, nasıl yorumlanarak hikâye edildiği de çok önemlidir. Bu kitaptaki çocukluk anıları, geçmişte kalan güzel anılar olarak yorumlanan çalışmalardır. 5
Kitap, çocukluğuna bugünden baktığında aslında doya doya yaşadığını düşünenlerin yazılarından oluşmaktadır. Çocukluğunda evden pek dışarı çıkmadığı için güzel anıları olmadığını ve bu nedenle yazmak istemediğini söyleyen birçok kişi de olmuştur. Çocukluğunda mekânla kurduğu ilişkinin pozitif olduğuna güvenenler yazmak istemiştir. Sadece sosyal medyada çağrıya çıkılan bu projede oldukça farklı yıllarda ve yörelerde çocukluk geçirenler yer almıştır. Kitap tasarımı, tarihsel sıralama dikkate alınarak yapılmıştır. Bu sıralamaya göre hazırlanan içindekiler sayfası dışında hazırlanan haritalı çocukluk yörelerini gösteren bir içindekiler sayfasının olması da bu kitabın özgün bir tarafıdır. 7-14 yaş aralığında geçen çocukluk ve mekân ilişkilerini yazmalarını istediğimiz yazarlar 1946 doğumludan 1998 doğumlu yazara kadar geniş bir yelpazede olmuştur. Yazarların cinsiyet dağılımı bayanların lehinedir. Sadece 10 yazarımız erkektir. Anlatılan yörelere baktığımızda toplam 7 yazar İstanbul da geçen çocukluğunu anlatmıştır. Ankara ve İzmir ise birer yazarın çocukluk anılarının yöresidir. 2 Tokat, 2 Aydın, 2 Konya ve diğerleri birer yazarlı olacak şekilde birbirinden çok farklı yöreler yer almaktadır. Toplamda 22 yazarımız şu an İstanbul da ikamet etmektedir. Çocukluk yöresinde hala oturmakta olanlar ise, 17 kişidir ve ağırlıklı olarak daha genç nesiller doğdukları yerde yaşamaktadır. Yazarların meslek durumlarına bakıldığında ise, 14 ü Akademisyen, 6 sı Öğretmen, 7 si Mimar, Mühendis, Şehir plancısı gibi teknik mesleklerden, 6 sı halen öğrenci ve geri kalanları da diğer meslek gruplarındandır. Dr. Yasemin Çakırer-Özservet Haziran 2015 6