Allah, insanlar n sosyal yaflamlar n düzenlemek için, peygamberleri vas tas ile sözlü, yaz l ve vahiy yoluyla, kurallar ihtiva eden bilgiler

B-D N Allah, insanlar n sosyal yaflamlar n düzenlemek için, peygamberleri vas tas ile sözlü, yaz l ve vahiy yoluyla, kurallar ihtiva eden bilgiler göndermifltir. Bu kurallar içeren dine slam dini bu dine tam anlam yla uyanlara da Müslüman denir. slam dininin içerdi i kurallar, manevi ve maddi kurallard r. Manevi kurallar, insan nefsini kontrol alt na alan kurallard r. Bu da iman etmektir, yani Allah n birli ine, meleklerine, kitaplar na, peygamberlerine ve k yamet gününe inanmaktan ibaret olan kurallard r. Maddi kurallar ise, iki bölümden oluflan dini ve sosyal kurallard r. Bunlardan dini kurallar, namaz, oruç, ibadet ve dualard r. Sosyal kurallar ise, aktif hayatta uygulanan ve güzel ahlaka dayal kurallard r. Bunlar, sosyal yaflam ve hukuk kurallar - d r. Bütün bunlar n amac, seçkin karaktere sahip insanlar n yetiflmesini sa lamak ve onlar n ikinci bir kâinat hayat nda yer almalar n sa lamakt r. flte Kur an bu kurallar içeren bir Kitap t r. slam, Allah n, peygamberler vas tas yla ak l sahibi insanlara tebli edilen, onlara dünya ve ahiret hayat nda saadet yollar n gösteren bir inanç sistemidir. Bu sistemin özü; Allah n birli ine, Meleklerine, Allah n indirdi i Kitap lar na, Allah n görevlendirdi i peygamberlere ve K yametin gelece ine kalben inanmak (iman etmekte) ve iyi ifller yapmakt r. 405

Allah n peygamberleri vas tas yla insanlara tavsiye etti i din, slam d r. Bu din, Adem a.s dan beri, Allah taraf ndan insanlar için en güzel din olarak kabul edilmifltir. Hz. Muhammed e kadar gelen Kitap larda insanlara bu din tavsiye edilmesine ra men, bütün peygamberlerin insanlara önerdikleri slam dini yolundan büyük ölçüde sapmalar olmufl, peygamberlere indirilen kitaplar muhafaza edilememifl ve içeriklerinin bir k sm de ifltirilmifl, bir k sm da insanlardan saklanm flt r. Son peygamber olan Muhammed a.s. a, bu dinin ihya edilmesi emredilmifltir. Muhammed as a, di er peygamberlere emredildi i gibi, emredilen bu din, son flekliyle ve toplumlar n geliflmesine uygun olarak vahiy edilmifltir. Bu din, Yahudi ve H ristiyanlar n atalar na da emredilen bir dindir. Bu din evrenseldir. Kuran n tavsiye etti i dini reddedenler, asl nda kendi peygamberlerinin dinini reddetmektedirler. Bu din, do ruluk ve sap kl birbirinden ay rm flt r. Bu dinde zorlama yoktur. Allah a inan p, bu dini kendilerine inanç yolu seçenler, hiçbir flekilde kopmayan bir kulpa tutunmufl olurlar. Kuran n bize tavsiye etti i dinin birçok özellikleri bulunmaktad r. Bu özellikleri aç klayan ayetler özetlendi inde, ortaya flu sonuçlar ortaya ç kmaktad r. slam dini, insanlara dünya hayat nda do ru ve yanl fllar bir birinden ay rmak için ve insanlar n do ru bir yolu izlemelerini sa lamak için, her topluma, peygamberleri vas tas yla önerilen bir dindir. Allah taraf ndan insanlara emredilen din, Adem a.s. dan Hz. Muhammed e kadar kurallar de iflmemifl bir dindir. slam dininde alternatifler yoktur. Günümüzde uydurulan l ml islam, radikal slam gibi kavramlar slam dininde yoktur. 406

Allah n nsanlar çin Kabul Etti i Din (Hak Din) Din ile ilgili olarak Kuran la indirilen ayetlerin anlamlar net bir flekilde aç kt r. Bu bak mdan bu ayetlerle ilgili olarak yorum k sm nda detayl aç klamalara girilmeyecektir. Sadece slam dini ile ilgili ayetlerin tümüne ait toplu bir de erlendirme yap lacakt r. Allah n insanlar için raz oldu u din, do ruluk ve sap kl birbirinden kesin olarak ay ran bir dindir. Allah, bu dinin seçilmesinde, insanlar için herhangi bir zorlama yap lmamas n emretmektedir (2/256). Allah kat nda geçerli din slam d r. nsanlara bu din i anlatan Kitap lar indirildikten sonra, peygamberlerin gösterdi i do ru yolu seçenlerle, bu yolu inkar edenler aras ndaki ç karlar ve k skançl klar nedeniyle ayr l klar bafl göstermifl ve guruplaflmalar meydana gelmifltir (3/19). Allah, slam dinini benimseyen ve bu dini uygulayan brahim a.s. dost edinmifltir. Allah a yönelen ve brahim a.s. n dinini seçerek iyi ifller yapan insanlar, Allah n dostlu unu kazanacak olanlard r. Ayet bize, Kuran la emredilen Din in yeni bir din olmad n, bu Din in brahim a.s. n dini oldu unu anlatmaktad r. Kuran n baflka ayetlerinde de Musa a.s. a ve sa a.s. a emredilen dinlerin de do ruluk ve sap kl bir birinden ay ran slam dini oldu- u görülecektir (4/125). slam Din inin brahim peygambere emredilen din oldu unu bildiren ayetlerden baz lar da flunlard r: (Habibim!) De ki: fiüphesiz Rabbim beni do ru yola, dosdo ru dine, Allah birleyen brahim in dinine iletti. O, ortak koflanlardan de ildi. fiüphesiz benim namaz m, kurban m (ibadetim), hayat m ve ölümüm hepsi âlemlerin Rabbi Allah içindir. O nun orta yoktur. Bana Müslümanlar n ilki olmam emredildi Ayetlerde, slam dininin, brahim a.s. n dini oldu u ve Muhammed as a bu din emredildi i anlat lmaktad r (6/161-163). slam dini, insanlar ayd nlatmak ve do ru yola iletmek ve onlar e itmek için peygamberler vas tas yla dünya insan na, uyar lar ve ö ütler fleklinde gönderilmifltir. Bu konu ile ilgili olarak Kur an, Nuh a.s. dan itibaren gelen peygamberler hakk nda detayl bilgiler vermifltir. Nuh a.s. dan 407

Muhammed a.s. a kadar insanlara sürekli olarak gönderilen ve ayn prensipleri ihtiva eden uyar lar n nedeni, yeryüzünde yaflayan insanlar do ruya ve güzele yöneltmektir. Allah insan, kendisine ibadet etsin diye yaratm flt r. Bu ibadetin do ru yap lmas için Allah, insanlara e iticiler göndermifltir. Allah n gösterdi i yolu seçenler kurtulufla erecek, uymayanlar ise hem cezaland r lacak hem de ölümden sonraki sosyal hayatta yer alamayacaklard r. Bu bize, yarat l fl safhas n n ahlak ve e itim yönü ile devam etti ini göstermektedir. Kur an bize, Allah n, slam bütün dinlere üstün k lmak için peygamberlerini gönderdi ini ve sonuçta slam n bütün dinler üstünde yer alaca n bildirmektedir. Anlafl - l yor ki, insan n yarat l fl safhas devam etmektedir. Allah insan belirli bir noktaya ulaflt rmak için, peygamberler vas tas ile insanlar e itmekte ve planlad noktaya ulaflt rmay amaçlamaktad r (9/32-33). nsanlar bafllang çta ayn inanc paylaflan bir ümmetti. Kendilerine do ru yolu gösteren kitaplar inince, bu kitaplara inananlarla ç kar kayb na u rayanlar aras nda ihtilaflar ç kt ve guruplaflmalar meydana geldi. nsanlar aras nda ç - kan bu din ihtilaflar nedeniyle kimse dünya hayat nda cezaland r lmad ve cezaland rma planlanmad. Çünkü yarat - l fl, planl bir programd r ve bu program yürürlükte kalacakt r. Hesaplaflma ahiret hayat nda yap lacakt r (10/19). Allah, brahim a.s. n ümmetini Müslümanlar olarak isimlendirmifltir. Allah, peygamberini bu Kuran la, insanlar islam dini konusunda e itmek ve iman edenleri de bu dinle insanlara örnek olmalar amac yla görevlendirmifltir. Bu konuda Allah n emri fludur: Allah yolunda hakk yla çal fl n. Namaz k l n, zekât verin ve en güzel yard mc, en güzel koruyucu olan Allah n ipine s ms k sar l n. (22/78). Allah, insanlara ö üt al p düflünmeleri için pefl pefle kitaplar indirdi. Kuran dan önce indirilen kitaplara iman edenler, Kur an onlara okundu u zaman: Biz ona inand k, Rabbimizden gelen gerçek bir Kitap t r. Biz ondan önce de Müslümanlardand k diyenlere, gösterdikleri sab r nedeniyle, Rableri kendilerine mükâfat iki kat verecektir. (28/51-54). 408

Muhammed a.s., dini Allah a has k larak ibadet eden ve Kuran a indirilinceye kadar kendilerine uyar c gelmemifl olan bir toplumun ilk Müslüman olan ferdidir. (39/11-12) nsanlar Allah yoluna davet eden ve iyi ifller yapan ve: Ben Müslümanlardan m diyenden daha güzel sözlü kim olabilir ki? yilikle kötülük bir de ildir, kötülü e iyilikle karfl l k verirseniz, o zaman sizinle düflman n z aras nda bir dostluk do ar. Bu güzel davran fllara sab rla ulaflabilirsiniz. Ayetlerde, sab r göstermenin, kötülü e karfl l k iyi davran fllarda bulunman n slam n özelliklerinden baz lar oldu u anlat lmaktad r (41/33-35). Allah Nuh a.s. a; brahim a.s. a; Musa a.s. a ve sa a.s. a din konusunda tavsiye ettiklerini size de Kuran la bir din yolu tavsiye etmifltir. Dini dosdo ru uygulayanlar n ve din konusunda ayr l a düflmeyenleri Allah hidayete (kurtulufla) erifltirecektir (42/13). slam din olarak kabul edenlerin, kalben iman etmeleri kendi ç karlar için tavsiye edilmektedir. man, kalplerde hissedilen, Allah ve Resul üne karfl olan ba l l kt r. man edenler, Allah yolunda mallar yla ve canlar yla mücadele veren, do rular savunan insanlard r. (49/14-15). slam Allah nezdinde do ru olan dindir. Allah, do ru olan dini, bütün dinlere üstün k lmak için peygamberini görevlendirmifltir. Allah a ortak koflanlar, hofl görmese bile, Allah n insanlar için kabul etti i din üstün gelecektir (61/9). Kuran dan önce kurtulufl yolunu göstermek için, indirilen kitaplarda insanlara, Allah bir tan malar, yararl ifller yaparak Allah a kulluk etmeleri, namaz k lmalar ve zekât vermeleri emredilmiflti. Buna ra men Kitap Ehli nden, Allah n emrettiklerini reddeden baz lar ve Allah a ortak koflanlar olmufltu. man edenlerle bunlar aras nda ç kan ihtilaf nedeniyle bölünmeler ve guruplaflmalar meydana geldi. Allah, man etmeyenleri do ru yola iletmek için kendilerine, dosdo ru hükümler içeren, tertemiz sahifeleri okuyan peygamberini Kuran la gönderdi (98/1-5). Yukar da özet olarak anlat lanlar bizi flu sonuca ulaflt rmaktad rlar: Allah yan nda geçerli din slam d r. slam Allah bir kabul eden bir dindir. 409

slam dinini seçenlerin iman ederek (Allah a içten inanmalar ) ve güzel ifller yapmalar, ahiret hayat için kendilerine yapacaklar bir yat r m olaca belirtilmektedir. (bak: Müminler) slam Sadece Kuran la insanlara emredilmifl yeni bir din de ildir. Kuran la emredilen din, daha önce Nuh a.s.; brahim a.s.; Musa a.s. ve sa a.s. a tavsiye edilen bir dindir. Bütün peygamberler, insanlara bu dini ö retmek için ayn din prensipleriyle geldiler ve ayn gaye için görevlendirildiler. Peygamberlerin zaman aral klar yla görevlendirilmelerinin nedeni, insanlara peygamberler arac l ile daha önce gelen uyar lar unutmalar, gelen bilgilerin kaybedilmesi ve baz bilgilerin saklanmas ve içeriklerinin de ifltirilmesi nedeniyle, insanlara tekrar tekrar hat rlatma yapmak ve yol göstermektir. Sonuç olarak Allah, insan bir gaye için yaratm flt r. Bu gaye de Allah için çal flmakt r. flte insan, dünya hayat nda hem e itilmekte hem de k yamet sonras hayat için seçime tabi tutulmaktad r. nsan n dünya hayat ndaki davran fllar, belirli özelliklere sahip bir nefis karakterini meydana getirmektedir. Nefis, insana hem iyi hem de kötü olan her fleyi emreden bir ruh karakteridir. Bu karakter dünya hayat ndaki yaflam tarz ile düzenlenebilinen bir karakter fleklidir. Dünya yaflam sonucunda bu karakterlerden iyiler ve kötüler aras nda ay klanma yap lmaktad r. Dünya hayat, bilim alan nda bir tekâmül ve karakter tipini belirleme hayat d r ve yarat l fl n devam d r. Müminler Müminler, Allah n insanlar için uygun gördü ü dine uyanlar ve Kuran la bildirilen görevleri yerine getirenlerdir. man ve man edenlerle (Müminler) ilgili Kur an ayetleri bize, müminlerin kim olduklar n bildirmektedirler. Ayr ca müminler için ö ütler, uyar lar, müminlere yap lan ilahi yard m ve müminlerin ahiret hayat hakk nda bizi ayd nlatmaktad rlar. Müminler kimlerdir? Müminler, görmedikleri halde Allah a inanan, namaz 410

k lan, kazand klar ndan ihtiyaç sahiplerini yararland ran, indirilen Kuran a ve Kuran dan önce indirilen Kitap lara iman eden ve ahirete kesin olarak inananlard r. flte bunlar, Allah n gösterdi i hidayet yolunu seçerek kurtulufla erecek olanlard r (2/3-5). nsanlar n iyilik ölçüsü sadece flekilsel olarak flu veya bu dine ba l olmalar de ildir. yilik ölçüsü, ibadetle gerçekleflen zihinsel faaliyetlerin, iyi yönlü aktif faaliyetlerle birlefltirilmesidir. Zihinsel faaliyetler, Allah a, ahiret gününe, meleklere, indirilen kitaplara, görevlendirilen peygamberlere iman etmektir. Kur an bize, bu de erlerin iyilik için kâfi olmad n bildirmektedir. As l iyilik, bu de erlerle birlikte insanlar n, mallar ndan seve seve yak nlar na, yetimlere, miskinlere, yolculara, dilenenlere vermeleri, mallar ndan, köleleri ve esirleri kurtarmak için harcama yapmalar ; namaz dosdo ru k lmalar, zekât vermeleri, yapt klar sözleflmelere sad k kalmalar ; s k nt da, hastal kta ve savafl zamanlar nda sab r göstermeleri oldu unu bildirmektedir. flte bu vas flar tafl yanlar do ru olanlard r. Muttaki olanlar da bunlard r (2/177). Peygamber kendisine Allah taraf ndan indirilene iman etmifl bir kiflidir. Müminler de, peygambere ve O na indirilene iman etmifllerdir. Müminler, Allah a, meleklerine, kitaplar na, peygamberlerine iman ederek: Rabbimiz! Senin Peygamberlerin aras nda bir ay r m yapmay z. Bize söylediklerini iflittik ve itaat ettik. Aff n dileriz. Dönüfl sanad r diyenlerdir (2/285). Kur an, peygambere iman edenlerle brahim a.s. a en yak n olanlar ayn de erde kabul etmekte ve Allah n dostlu unu kazanacaklar n bildirmektedir. Bu ayet bize bütün peygamberlerin ayn maksatla görevlendirildiklerini ve görevlerinin insanlar dosdo ru bir yola iletmek oldu unu göstermektedir. man, sadece Kuran la insanlardan talep edilmifl bir inanç flekli de ildir. man, slam ve slam n gere ini yerine getirmektir. man, insanlara indirilmifl bütün Kitap larla tavsiye edilmifl bir din ve Allah n gösterdi i bir yolda ilerleme fleklidir (3/68). Sonradan iman edenlerle ilgili olarak Kur an bize flu aç klamalar yapmaktad r. Yapmakta olduklar yanl fll klardan dönerek: Rabbimiz iman ettik, bizim günahlar m z ba flla ve bizi ateflin azab ndan koru diyerek içten pifl- 411

manl k gösterenler, do ru yolda olanlar, Allah yolundaki mücadelelerinde zorluklar karfl s nda sab r gösterenler, mallar ndan ihtiyaç sahiplerini yararland ranlar ve seher vaktinde ba fllanma dileyenler. flte bunlar Rablerine karfl gelmekten korkup sak nmalar nedeniyle Rab leri kat nda, zemininden rmaklar akan cennetlerde tertemiz efllerle birlikte sürekli olarak yer alacaklard r (3/15-17). Gerçek müminler, Allah ad an ld nda yürekleri ürperen, Allah n ayetleri okundu unda imanlar artan ve Allah a güvenen kimselerdir. Bunlar namazlar n k lan, sahip olduklar imkânlardan, ihtiyac olanlar yaraland ranlard r. Bunlara Rableri kat nda ba fllanma, üstün bir r z k ve yapt klar iyi ifllere karfl l k dereceli mükâfatlar vard r. Bu ayetlerle de iman n sadece fikirsel bir inanç olmad, bu inanç duygusunun aktif faaliyetlerle desteklenmesi gerekti- i tekrarlanmaktad r (8/2-4). Müzminlerin di er bir özelli i de, yeryüzünde iktidar sahibi olarak namaz dosdo ru k lmalar, zekât vermeleri, do ru olan fleyleri emretmeleri ve insanlar inkârc l ktan sak nd racak davran fllarda bulunmalar d r (22/41). Kur an bize, müminün süresinde, müminleri flöyle tarif etmektedir: Müminler, namazlar n huflu içinde (Allah a karfl sayg ile boyun e erek) k lanlard r; bofl fleylerden yüz çevirenlerdir; zekât hakk yla verenlerdir; eflleri ve cariyeleri haricindeki kimselere karfl mahrem yerlerini koruyanlard r; emanete h yanet etmeyen ve verdikleri söze sad k kalanlard r; namazlar n devaml k lanlard r. flte bunlar, Firdevs cennetlerinin varisleridirler ve orada ebedi olarak kalacaklard r (23/1-11). Müminlerin baflka bir özelli i de, Allah n, isminin an lmas na izin verdi i yerlerde (ibadete uygun alanlarda), Allah ad n sabah akflam anmalar, kalplerin ve gözlerin allak bullak olaca bir günün (k yamet) gelece inden korkarak, hiç bir ticaret ve al flveriflin kendilerini namaz k lmaktan ve Allah anmaktan ve zekât vermekten al koyamad kimselerdir. Allah, bu müminleri, yapt klar n n en güzeliyle mükâfatland racak ve lütfünden fazlas yla verecektir (24/36-38). Müminler ahiret gününe inanan, namazlar n k lanlar ve zekâtlar n verenlerdir. flte bunlar, Rabb in gösterdi i hi- 412

dayet yolunu (dosdo ru yol) izleyenlerdir ve kurtulufla erecek olanlard r (31/4-5) Müminler, Allah a ve Resulüne karfl hiçbir kuflkuya kap lmadan iman ederek, Allah yolunda mallar yla ve canlar yla cihad edenlerdir. flte onlar, sad k olan kimselerdir. Ayet, bize, iman n sadece inançla sa lanamayaca, bu inanc n iyi yönlü faaliyetlerle de desteklenmesi gerekti ini bildirmektedir (49/15). man edenler, kendilerinden önce gelen müminlere karfl kin beslemeyenlerdir, onlar için af dileyerek onlar sayg ile yâd edenlerdir. Ayet bize, daha önceki peygamberlere iman edenlere sayg göstermemizi ve onlar için Allah tan af dilememiz gerekti ini hat rlatmaktad r (59/10). Yukar daki bölümlerde din, iman ve mümin konular ile ilgili ayetler özetlendi inde flu sonuca var lacakt r: Allah, kitaplar ve peygamberleri vas tas yla insanlara hak din olan, Allah bir kabul eden slam dinini emretmekte ve bu dine uyanlar n iman etmelerini istenmektedir. man, Allah n indirdi i kitaplar ve peygamberleri vas tas yla emretti i yolun izlenmesidir. Bu yol, kalben duyulan, güzel duygulara sahip kimselerin ilerleyece i bir yoldur. Bu yola aç lan kap n n anahtar, maneviyatt r. Bunlar, Allah a ba l l k, meleklere, indirilen kitaplara, bu kitaplar ve semavi bilgileri tafl yan görevlilere (Meleklere) ve yaflam hayat n n son bulaca na ve yeniden bir diriliflin gerçekleflece ine içenlikle inanmaktad r. Bu duygulara sahip kimselerin izleyece i yol ise, iyi ifller yapmakt r. flte bu manevi duygulara aç lan kap dan izlenen yolun ad imand r. Bu yolda olanlara da mümin denilmektedir. Müminlerden yapmalar istenenler flunlard r: Namaz k lmak ve namazda devaml olmak. Yak nlara sevgi göstermek ve yard m etmek. Yetimlere, düflkünlere, yoksul ve yolcuya yak nl k göstermek ve yard m etmek. Köleleri mal karfl l ile kurtarmak. Köleleri azat etmek. Yap lan sözleflmelere sad k kalmak. Zorluklar karfl s nda sab r göstermek. Davran fllar nda dürüst olmak. Yap lan hatalar nedeniyle, seher vaktine, Rab bimiz- 413

den ba fl dilemek. Allah a gönülden boyun e mek. Kuran a uymak. Allah yolunda can ve mal ile mücadele vermek. Güzel davran fllar göstermek ve güzel ifller yapmak. Yetim ve yoksulu doyurmak. Takva göstermek. Kur an bize, takvay ve muttakileri flöyle tarif etmektedir. 1. Bollukta ve darl kta ihtiyaç sahipleri için harcama yapmak. 2. Öfkeyi yenmek 3. Kusurlar atfetmek. 4. Yap lan kusurlardan dolay Allah tan af dilemek. 5. fieytan n vesvesesi karfl s nda düflünüp do ruyu aramak ve bulmak. 6. Rabb in emirlerine karfl gelmekten sak nmak. 7. Allah n emirlerine uymak. 8. Allah sevmek. 9. Hayâs zl klardan kaç nmak. 10. Dan flarak ifl yapmak. 11. Haks zl klar karfl s nda yard mlaflmak. Allah n yan nda en makbul insan, takvada en ileri oland r. Kur an bize, takvan n ahiret hayat için en iyi az k oldu unu bildirmektedir. Müminlere ilahi yard m Bedir savafl nda zay f ve korku içerisinde bulunan müminlere Allah taraf ndan yard m sa lan r. Bu yard m Kur an flu ayetlerle dile getirmektedir. Savafl bafllamadan önce Peygamber Muhammed a.s., müminleri mevzilendirmeye çal flmaktad r. Ancak müminler içerisindeki baz guruplarda çözülme ve savafltan kaçma belirtileri bafllar. Bunun üzerine Allah, müminlere yard m için meleklerden üç bin kifliyi görevlendirerek müminleri zafere ulaflt r r (3/121-124). Ve Allah, Muhammed a.s. a flu müjdeyi verir: E er sabreder ve takva gösterirseniz, düflmanlar n z n size ani bir bask n yapmas halinde Rabbiniz size, meleklerden niflanl befl bin kifliyle yard m ulaflt racakt r (3/125). 414

Kur an, Allah n müminlere yapm fl oldu u bu yard m n sebeplerini flöyle anlatmaktad r: Allah bu yard m müminlere müjde olsun ve kalpleri huzur bulsun diye yapm flt r, diyor ve flu uyar y yap yor. Yard m ve zafer ancak üstün ve güçlü; hüküm ve hikmet sahibi olan Allah n kat ndand r. Allah n müminlere yapt bu yard m n di er bir sebebi ise, küfre sapanlardan, ileri gelenleri, müminlere sald rmaktan cayd rmak ve müminleri yok etme umutlar n k rmakt r. nkârlar ndan dolay müminlere karfl olan mücadelelerinde zararl ç kmalar n sa lamakt r (3/126-127). Kur an, inkârc lara da flu uyar y yapmaktad r: Zulüm yapanlara ceza takdiri veya zulüm yapanlar n tövbe etmeleri halinde, tövbelerinin kabul edilip edilmemesi Allah n takdirine aittir. Göklerde ve yerde olanlar n tümü Allah nd r. Allah, diledi ini ba fllar, diledi ini de cezaland r r. Allah ba fllayand r, esirgeyendir (3/128-129). Kuran n bu uyar s, inkar edenlerin ve zülüm yapanlar n hatalar ndan dönmeleri ve Allah tan af dilemeleri halinde, affedilebilecekleri hat rlatmas n yapmaktad r. Yukar daki ayetlerle, müminlerin sab r ve takva göstermeleri tavsiye edilmektedir. Bu takdirde Allah n müminlere yard mc olaca ve onlar zafere ulaflt raca n, inkâr edenlerin ise hüsrana u rat laca ve bunlardan tövbe edenler için, Allah n ba fllayan ve esirgeyen oldu u bildirilmektedir. Daha önce cehalet içerisinde bulunan toplumlara, Allah n, kendi toplumlar içerisinden, kendilerine gönderdi- i peygamberlerle, onlar n e itimlerini sa lamas, onlar kötülüklerden ar nd rmas, onlara bilgi ve beceri ö retmesi, müminler için Allah n bir lütfüdür (3/164). Kuran n afla daki ayetleri, Allah n yard m na nail olacak ve kurtulufla erecek olanlar n kim olduklar n bildirmektedirler. Ey Muhammed! Sana indirilen hikmetli Kitap n ayetleri, ihsanda bulunanlar için, yol gösterici ve rahmet sa lay c bir de ere sahiptirler. Bu rahmete nail olacak olan kifliler, namazlar n devaml k lanlar, zekatlar n verenler ve ahiret hayat na kesin olarak inananlard r (31/1-5). Bu ayetler, namaz n, zekât n ve ahiret hayat na olan inanc n, Al- 415

lah a yap lan bir ihsan olarak kabul edildi ini, bunlara karfl l k, bu ihsan yapanlar n, kurtulufla erecekleri ve Allah n rahmetine nail olacaklar n bildirmektedirler. Allah Kuran da Peygamberimize flöyle buyurmaktad r. Habibim! Biz Musa ya, srailo ullar na yol göstermek için Kitap (Tevrat ) verdik. Musa n n ümmetinden sab r göstererek bizim ayetlerimize kesin inananlardan, insanlara yol gösteren toplumlar oluflturduk. Sana da ayn s n verece imizden sak n flüpheye düflme! (32/23-24). Yukar daki ayetler bize, peygamberlerin gönderilifl sebebinin insanlar e itmek, onlar do ru yola iletmek ve iman eden toplumlarla, peygamberler sonras toplumlara yol göstermek ve onlar e itmek oldu unu bildirmektedirler. Müminlere yap lan ilahi yard m bildiren ayetler bizleri flu sonuca götürmektedirler. Allah, insanlar e itmek için Peygamberler görevlendirmifl ve Kitap lar indirmifltir. Peygamberlere ve Kitap lara iman edenler, peygamberden sonras nesillerin e itiminde görev almaktad rlar. Allah n Müminlere Yapt yard m örnekleri Kur an bize Allah n müminlere yard m etti ini bildirmektedir. Bu yard m n nas l gerçeklefltirildi i ve neden yap ld afla daki ayetlerle anlat lmaktad r. nsanlar kendi iradeleriyle hareket etmelerine ra men, yard ma ihtiyac olan ve yard m dileyen müminler yard m görmektedirler. Buna makabil belirli s n rlar aflan inançs zlar ise cezaland r lmaktad rlar. Bu durum bize insan n bafl bofl olmad - n kontrol alt nda bulundu unu göstermektedir. Allah taraf ndan insanlara konulan yasaklar, insanlar n imtihan içindir. Allah çok merhametlidir ve yasaklara uymayanlar için, affedilmelerini sa layacak kurallar koymufltur. Bundan gaye, insan n nefsini disiplin alt na almak ve e itmektir. (5/94-95) Allah, Muhammed a.s. a, toplum hayat na nas l ve neden müdahale etti ini ve hakk üstün k lmak için müminlere nas l yard m etti ini, Musa a.s. n bir olay n anlatarak bildirmektedir. Musa a.s. a daha ileri bir bilim ö renmesi için, Allah n derin ilim verdi i bir zatla buluflmas söylenir ve buluflma yerinin iki denizin birleflti i yer olaca bildirilir. 416

(Bu kiflinin H z r a.s. oldu u söylenmektedir). Musa, H z r a.s. ile buluflur ve kendisine, bilimini artt rmak için arkadafll k etmeyi teklif eder. H z r a.s. Musa ya, yaflanacak olaylarla ilgili olarak kendisine aç klama yap lmad kça soru sormamas flart yla arkadafll kabul eder. Yol arkadafll bafllar ve bir nehrin karfl k y s na geçmek üzere gemiye binerler, H z r gemiyi delerek su almas n sa lar. Musa, gemidekilerin bo ulaca ndan korkar ve bunun nedenini sorar. H z r a.s. ona sözleflmeyi hat rlat r, Musa özür diler. Seyahat devam eder, H z r yolda karfl laflt klar bir çocu u öldürür. Musa dayanamaz ve sebebini sorar, sözleflme kendisine yeniden hat rlat l r, Musa tekrar özür diler ve bunun tekrarlamayaca n bildirir. Bir köye ulafl rlar, köyden yiyecek isterler ama köylüler bunlar misafir etmeye yanaflmaz, Sabahleyin köyden ayr ld klar nda H z r, bir evin y - k k duvar n onar r. Musa yine dayanamaz ve kendilerine misafirperverlik göstermeyen köyün duvar n karfl l k almadan neden onard n sorar. H z r, Musa ya ayr l k zaman - n n geldi ini ama olaylar n nedenini kendisine aç klayaca- n söyler ve devam eder. Geminin fakir insanlara ait oldu unu ve onlar n geçimini sa lad n, çevrede bulunan zalim bir k ra l n gemiye el koymamas için gemiyi delerek özürlü hale getirdi ini söyler. Öldürdü ü çocu un ana ve babas n n mümin insanlar olduklar n, çocu un büyüdü ünde zulüm yoluna sapaca - n ve anne ve babas n azg nl a zorlayabilece i ihtimalinin bulundu unu bu bak mdan çocu u öldürdü ünü anlat r. Köye gelince, oradaki bahçe duvar n n içinde bir hazinenin sakl oldu unu ve evin fakir kalm fl iki çocu a ait oldu unu, duvar n y k l p hazinenin ortaya ç kmas n ve baflkalar n n eline geçmesini önlemek için duvar onard - n söyler ve sözlerine devam ederek: Bütün bu iflleri, bana Allah tan gelen emirler sonucunda yapt m der.(18/60-82) 417

Bu ayetler bize, toplum hayat n n gözetim ve denetim alt nda bulundu u ve müminlerin korunmas amac yla toplum hayat n n baz safhalar na müdahale edildi ini bildirmektedirler. Allah, baz hallerde müminlerin kalplerine giren flüpheleri gidermek için onlara mucizeler göstermifltir. Üzeyir a.s. a gösterilen mucize (2/259), Babil halk na gösterilen mucize(2/243) bunlara örnektir. Allah, gerekti i hallerde müminlere yard m için kararlar almakta ve muhtelif flekillerde icra etmektedir. (3/13); (8/42-44); (8/48-54); (8/17-19) Allah, insanlar n en iyi flekilde yaflamalar için, kâinat düzeninin nas l kuruldu unu, nesillerin gemilerle tafl nd - n ve kendilerine belli bir süreye kadar dünyada yaflama imkân sa land n (36/33-44) süre/ayetlerle bildirmektedir. Baz hallerde Allah, müminlerin olaylardan ders almalar için felaketlerine göz yumdu u, baz hallerde ise melekleri vas tas ile yard m ederek onlar zafere ulaflt rmaktad r.(3/152-155); (8/5-14); (33/9-13); (33/25-27); (4/45) Yarat lan varl klar için kurallar ve prensipler konulmufltur. Bu kurallara uyarak yaflayan toplumlar koruyan ve denetleyen güçler vard r. Toplumlar bu kural ve prensiplerin d fl na ç kmad kça, toplumlar n hayat nda bir de iflme olmaz. Bu kurallar çi neyenler ise çeflitli flekillerde yok olmakta veya felakete u ramaktad rlar.(13/11) Allah, flirk koflanlarla iflbirli i yap lmamas n ve bu nedenden dolay ekonomik imkânlar n daralaca ndan korkmamalar n, Allah n lütfü ile meydana gelecek bu daralman n telafi edilece ini bildirmektedir.(9/28) Allah, baz hallerde müminlere güven vermek için gelecek hakk nda bilgiler vererek onlar müjdelemektedir.(30/2-6) Allah, peygamberlerin görevlerini yap p yapmad klar n da denetlemektedir.(72/26-28) Allah, her canl n n r zk n temin etmekte ve diledi i flekilde artt rmaktad r.(29/60); (29/62); (39/52); (62/11) nsanlar, dünyaya yerlefltirilmifl ve imtihan edilmek için tercihlerinde serbest b rak lm fllard r. nsanlar sadece man 418

ettik demekle imtihan kazanamayacaklar n bilmelidirler. Allah yolunda mücadele verenler, asl nda kendi nefisleri için mücadele vermektedirler. Allah insanlara, anne ve babalar na karfl güzel davranmay ilke edinmelerini tavsiye etmifltir. Buna ra men: Onlar, sizi Allah a karfl ortak koflmay telkin ederlerse, onlara itaat etmeyin buyurmaktad r ve insanlar, dünya hayat ndaki faaliyetleri konusunda uyarmaktad r.(42/8); (29/2-13). Yukar daki özet bilgilere ait detaylar afla daki ayetlerde mevcuttur. Üzeyir a.s. harabe haline gelmifl bir köye gelir. Yok, olan her fleyin Allah taraf ndan nas l diriltilece i konusunda kuflku duyar. Bunun üzerine Allah onu öldürür. Yüz y l ölü kal r. Uyan nca çürümüfl ve kemik y n haline gelmifl efle ini ve bozulmam fl yiyeceklerini görür. Sadece bir gün uyudu unu san r. Allah, ona yüz y l uyudu unu ve bu olay n insanlara al nacak bir ibret olmas için meydana geldi- ini söyler. Bunun üzerine Üzeyir Allah n kudretini idrak eder. (2/259) Binlerce olduklar halde, ölüm korkusundan dolay yurtlar ndan ç k p gidenleri görmedin mi? Allah onlara Ölün dedi. Sonra onlar diriltti. fiüphesiz Allah insanlara karfl lütufkârd r. Lakin insanlar n ço u flükretmez. (2/243) Karfl karfl ya gelen iki toplulukta, sizin için andolsun bir ayet (ibret) vard r. Bir topluluk, Allah yolunda vurufluyordu, di eri ise kâfirdi. Kâfirler göz görmesiyle karfl lar ndakini kendilerinin iki kat görüyorlard. flte Allah, diledi ini yard m ile destekler. fiüphesiz bunda, basiret sahipleri için gerçekten bir ibret vard r. (3/13) Hani sen, müminleri savaflmak için elveriflli yerlere yerlefltirmek için evinden erkenden ayr lm flt n. Allah iflitendir, bilendir. O zaman sizden iki grup, neredeyse, çözülüp geri çekilmek istemiflti. Oysa Allah onlar n (velisi) yard mc - s yd. Art k müminler, yaln zca Allah a tevekkül etmelidirler. 419

Andolsun, siz güçsüz iken Allah size Bedir de yard m yla zafer verdi. fiu halde Allah tan korkup-sak n n ki, O na flükredebilesiniz. Sen müminlere: Rabbinizin size meleklerden indirilmifl üç bin kifliyle yard m-iletmesi size yetmez mi? diyordun. Evet, e er sabrederseniz, korkup-sak n rsan z ve onlar da aniden üstünüze çullan verirlerse, Rabbiniz size meleklerden niflanl befl bin kifliyle yard m ulaflt racakt r. Allah bunu (yard m ) size ancak bir müjde olsun ve kalpleriniz bununla tatmin bulsun diye yapt. Yard m ve zafer (nusret) ancak üstün ve güçlü, hüküm ve hikmet sahibi olan Allah n kat ndand r. (ki bununla) küfre sapanlar n ileri gelenlerini kessin (onlar helak etsin) ya da umutlar suya düflmüfller olarak onlar tepesi afla getirsin de geri dönüp gitsinler. (Allah n) Onlar n tövbelerini kabul etmesi veya zalimler olduklar ndan dolay azarland rmas iflinden sana bir fley (sorumluluk ve görev) yoktur. Göklerde ve yerde olanlar n tümü Allah nd r. Kimi dilerse ba- fllar, kimi dilerse azapland r r. Allah ba fllayand r, esirgeyendir. (3/121-129) Andolsun ki Allah, müminlere, içlerinden kendilerine onlara bir peygamber göndermekle lütufta bulunmufltur. Ki o, onlara Allah n ayetlerini okuyor, onlar ar nd r yor ve onlara Kitap ve hikmeti ö retiyor. Ondan önce ise onlar apaç k bir sap kl k içindeydiler. (3/164) Siz Allah n izniyle düflmanlar n z öldürürken, Allah vaadini yerine getirmifl ve galibiyetinizi sa lam flt. Bir süre sonra zaafa düflerek, peygamberin verdi i emir konusunda tart flmaya kalkt n z ve asi oldunuz. Dünyay isteyeniniz de vard ahireti isteyeniniz de. Sonra Allah sizi denemek için yard m n kald rd, ma lup oldunuz. Ama yine de sizi ba- fllad. Zaten Allah, müminlere karfl çok lütufkârd r. Siz o zaman durmaks z n uzaklafl yor, kimseye dönüp bakm - yordunuz. Peygamber de sürekli sizi arkadan ça r yordu. O savaflta Allah size keder üstüne keder verdi. Bunun nedeni, bundan sonra bafl n za gelecekler ve kaybedeceklerinize üzülmemeniz içindir. Sonra o kederin arkas ndan Allah size öyle bir güven indirdi ki, bir k sm n z n uyuklamas na bir k sm n z n da cahiliye devrindekine benzer sorumsuzlu a kap larak: Bu iflten bize ne var ki? Biz evlerimizde kalsayd k öldürülmezdik diyorlard. Resulüm! De 420

ki: e er evlerinizde de olsayd n z, üzerlerine öldürülmesi yaz lm fl olanlar, yine devrilecekleri yere gidecekti. Allah bunu sinelerinizdekini denemek ve kalplerinizde olan ar nd rmak için yapt. Allah, sinelerin özünde sakl olan bilendir. Uhud savafl nda, fleytana uyarak savafltan kaçanlar olmufltu. Ama Allah onlar ba fllad. Çünkü Allah, ba fllayand r, yumuflak davranand r. (3/152-155) Allah, sizin düflmanlar n z daha iyi bilendir; bir veli (en güvenilir bir dost) olarak Allah yeter, bir yard mc olarak da Allah yeter. (4/45) Ey iman edenler, siz ihraml iken size yasaklanan av, Allah n emirlerine uyman z konusunda sizin için bir imtihand r. Buna uymayanlar için fliddetli bir azap vard r. Ey iman edenler! hraml iken av öldürmeyin. Sizden bile bile ihraml iken av öldürene, ceza olarak, ehil iki kifli nezaretinde tespit edilecek ve öldürdü ü hayvana denk bir kurban (büyük bafl veya küçük bafl) Kâbe ye ulaflt rarak kurban etmesidir. Yahut düflkünlere yemek yedirme fleklinde kefaret ya da yapt n n a rl n tatmak üzere bunlara denk oruç tutma vard r. Allah geçmifltekileri affetmifltir, kim tekrar yaparsa Allah ondan öç al r. Allah güçlüdür, öç al c d r. (5/94-95) Muhammed a.s. savafl için yola ç kma emrini al r ama etraf ndakilerin bir k sm isteksizdir. Göz göre göre ölüme gönderiliyormuflças na peygamberle tart fl yorlard. Allah, savafla girmeleri halinde onlara zafer vaat etmiflti. Müminlerin bir k sm ancak kervan n yolunu kesebileceklerini ve kureyfl ordusu ile savaflacak durumda olmad klar n ileri sürmelerine ra men savafl, Allah n yard m ile kazan l r. Çünkü Allah, hakk gerçeklefltirmek ve bat l geçersiz k lmak istiyordu. Savaflta Allahtan yard m isteyen müminlere Allah, üç bin melek gönderir. Allah, bu yard m müminlere bir müjde olsun ve kalpleri yat fls n diye yapm flt r. Allah, slam mücahitlerini sakinlefltirmek için, uyuklamalar n sa lam fl, ard ndan ya mur ya d rarak içlerindeki fleytan pisli ini temizlemifl ve üzerinde bulunduklar kumluk alan n n su ile sertleflmesini sa lam flt. Rabbin meleklere: Ben sizinleyim, inananlar destekleyin dye vahyetti. Ben inkar edenlerin kalplerine korku salaca m, art k onlar n boyunlar n vurun parmaklar n do ray n dedi. Bu onlar n 421

Allah a ve peygambere karfl koymalar ndand r. Kim Allah a ve peygamberine karfl koyarsa, bilsin ki, Allah n cezas fliddetlidir, Bu yenilgi Allah n kâfirlere olan azab d r. Ayr ca kâfirlere cehennem ateflinin azab vard r. (8/5-14) Kureyfl ordusu ile karfl laflan slam mücahitlerinin komutan Muhammed a.s., Allah tan yard m dileyerek bir avuç topra Allah ad na düflman saflar üzerine savurur. Düflman görmez olur ve zafer müminlerin olur. Böylece Allah, kâfirlerin hileli düzenini bofla ç kar r. Ey kâfirler! E er siz fetih istiyorsan z, iflte size fetih geldi! E er inkârdan vazgeçerseniz bu sizin için daha iyidir. Yeniden peygambere düflmanl a dönerseniz, biz de yard ma döneriz. Toplulu unuz çok bile olsa, sizden hiç bir fleyi savamaz. Çünkü Allah müminlerle beraberdir.(8/17-19) Hat rlay n; hani siz say ca azd n z ve yeryüzünde zay f b rak lm fllard n z, insanlar n sizi kap p yakalay vermelerinden korkuyordunuz. flte O, sizi (yerleflik k l p) bar nd rand, sizi yard m yla destekledi ve size temiz fleylerden r zklar verdi. Umulur ki flükredersiniz. (8/26) E er Allah a ve hak ve bat l n ayr ld gün, iki ordunun birbiri ile karfl laflt Bedir savafl nda kulumuza indirdi imize inanm flsan z, bilin ki ganimet olarak ald n z herhangi bir fleyin beflte biri Allah a, Resulüne, onun akrabalar na, yetimlere, yoksullara ve yolcuya aittir. Allah, her fleyi hakk yle bilendir. Hat rlay n ki Bedir savafl nda siz vadinin yak n kenar nda (Medine taraf nda ) idiniz, onlar da uzak taraf nda (Mekke taraf nda) idiler. Kervan da sizden daha afla da (deniz sahilinde ) idi. Savafla bafllama zaman konusunda tart flmaya girseydiniz, savafl zaman n tayin etme konusunda anlaflmazl a düflecektiniz. Fakat Allah, ölenlerin de kalanlar n da bir belge haline dönüflmesi için (ibret olmas için ) savafl emrini vermifltir. fiüphesiz Allah, gerçekten iflitendir, bilendir. Allah, onlar uykunda sana az gösteriyordu. Çok göstermifl olsayd, y lacak ve bu hususta çekiflmeye bafllayacakt n z. Fakat Allah sizi kurtard ; çünkü O, kalplerde olan bilir. Karfl karfl ya geldi inizde Allah, daha önce kararlaflt rd iflin gerçekleflmesi için onlar n say s n gözlerinizde az gösteriyor sizi de onlar n gözlerinde ço alt yordu. Bunlar, kararlaflt r lm fl emrin gerçekleflmesi için yap lm flt r. Verilen emirler, Allah n diledi i flekilde 422

gerçekleflir. (8/42-44) Bedir savafl nda fleytan kâfirlerin yapt klar n kendilerine süslü göstermifl ve onlara: Sizi yenecek ordu yoktur, ben de size yard m edece im demiflti. ki ordu karfl lafl nca fleytan onlara: Ben sizin göremediklerinizi görüyorum diyerek onlar n yan ndan uzaklaflm flt. Münaf klar ve kalplerinde hastal k bulunanlar, Müslümanlar dinleri aldatt diyorlard. Ama üstün güçlü, hüküm ve hikmet sahibi olan Allah a dayanan Müslümanlar üstün gelmifllerdir. Melekler, kâfirler ordusunun askerlerini önden ve arkadan yakarak öldürüyorlard. Bu, kâfirlerin zulümleri nedeniyle hak ettikleri ceza idi. T pk Firavun ailesi ve ondan öncekilerin Allah n ayetlerini inkâr etmeleri ve zulüm yapmalar nedeniyle helak olduklar gibi. Yoksa Allah, kimseye haks z yere zulmetmez. Bir toplum, kendi hatalar nedeniyle bir de iflikli i hak etmeden, Allah n onlara verdi i nimetlerde bir de ifliklik olmaz. Firavun ve ailesi ve onlardan öncekiler buna örnektir. Onlar Rablerinin ayetlerini yalanlad lar, günahlar nedeniyle helak edildiler. (8/48-54) Ey iman edenler! Müflrikler ancak bir pisliktirler. Onun için bu y llardan sonra Mescid-i Haram a yaklaflmas nlar. E er yoksulluktan korkarsan z (ticaret imkânlar n z n daralaca ndan korkarsan z), biliniz ki Allah, dilerse sizi kendi lütfünden zengin edecektir. fiüphesiz Allah, iyi bilendir, hikmet sahibidir. (9/28) nsanlar n hem geçmiflinde hem de gelece inde Allah n emriyle onlar koruyan denetleyicileri vard r. Bir toplum yarad l fl kurallar ndan sapmad kça, kendilerini de ifltirecek herhangi bir etkiye maruz kalmazlar. (Toplumlar n geçmiflteki faaliyetleri denetlenmifltir. Gelecekleri de denetim alt nda olacakt r. Yarat l fl prensiplerinden sap lmad kça, toplumlar bir de iflime u rat lmaz. Gerekli de iflimi de kimse engelleyemez.) (13/11) (Ashab- Kehf) Sen, yoksa Kehf ve Rakim Ehlini bizim flafl lacak ayetlerimizden mi sand n? O gençler, ma araya s - nd klar zaman, demifllerdi ki: Rabbimiz, kat ndan bize bir rahmet ver ve iflimizden bize do ruyu kolaylaflt r (bizi baflar l k l). Böylelikle ma arada y llar y l onlar n kulaklar na (a r bir uyku) vurduk. Sonra iki gruptan hangisinin kald klar süreyi daha iyi hesap etti ini belirtmek için on- 423

lar uyand rd k. Biz sana onlar n haberlerini bir gerçek (olay) olarak aktarmaktay z. Gerçekten onlar Rablerine iman etmifl gençlerdi ve biz de onlar n hidayetlerini artt rm flt k. Onlar n kalpleri üzerinde (sabr ve kararl l ) raptetmifltik; (K rala karfl ) k yam ettiklerinde demifllerdi ki: Bizim Rabbimiz, göklerin ve yerin Rab bidir; ilah olarak biz O ndan baflkas na kesinlikle tapmay z, (e er tersini) söyleyecek olursak, andolsun, gerçe in d fl na ç kar z. fiunlar, bizim kavmimizdir; O ndan baflkas n ilahlar edindiler, onlara apaç k bir delil getirmeleri gerekmez miydi? Öyleyse Allah a karfl yalan düzüp-uydurandan daha zalim kimdir? çlerinden biri demiflti ki: Mademki siz onlardan ve Allah tan baflka tapt klar ndan kopup-ayr ld n z, o halde, (da lara çekilip) ma araya s n n da Rabbiniz size rahmetinden (bolca bir miktar n ) yays n ve iflinizden size bir yarar kolaylaflt rs n. (Onlara bakt nda) Görürsün ki, günefl do du unda onlar n ma aralar na sa yandan yönelir, batt nda onlar sol yandan keser-geçerdi ve onlar da onun (ma aran n) genifl bofllu una dalard. Bu, Allah n ayetlerindendir. Allah, kime hidayet verirse, iflte hidayet bulan odur, kimi de sapt r rsa onun için asla do ru yolu gösterici bir veli bulamazs n. Sen onlar uyan k san rs n, oysa onlar (derin bir uykuda) uyuflmufllard r. Biz onlar sa yana ve sol yana çeviriyorduk. Onlar n köpekleri de iki kolunu uzatm fl-yatmaktayd. Onlar görmüfl olsayd n, geri dönüp onlardan kaçard n, onlardan içini korku kaplard. Böylece, aralar nda bir sorgulama yaps nlar diye onlar dirilttik (uyand rd k). çlerinden bir sözcü dedi ki: Ne kadar kald n z? Dediler ki: Bir gün veya günün bir (kaç saatlik) k sm kadar kald k. Dediler ki: Ne kadar kald n z Rabbiniz daha iyi bilir; flimdi birinizi bu paran zla flehre gönderin de, hangi yiyecek temizse baks n, size ondan bir r z k getirsin; ancak oldukça nazik davrans n ve sak n sizi kimseye sezdirmesin. Çünkü onlar üzerinize ç k p gelirlerse, sizi tafla tutarlar veya dinlerine geri çevirirler; bu durumda ebedi olarak kurtulufl bulamazs n z. Böylece onlar (fiehir halk na) duyurduk ki, Allah n vaadinin gerçek oldu unu ve k yametin mutlaka gelece ini, onda asla flüphe olmad n bilsinler. (Fakat onlar meseleyi böyle ele alacaklar yerde) kendi aralar nda onlar n (Ma arada uyuyan- 424

lar) durumunu tart fl yorlard. Baz lar : Onlar n üzerine bir bina yap n. Çünkü Rableri onlar daha iyi bilendir, dediler. Fakat onlar n ifline galip gelenler ise: Mutlaka onlar n üstüne bir mescit yapaca z dediler. (Sonra gelen kuflaklar) Diyecekler ki: Üç tüler, onlar n dördüncüsü de köpekleridir. Ve: Befltiler, onlar n alt nc s köpekleridir diyecekler. (Bu,) Bilinmeyene (gayba) tafl atmakt r. Yedidirler, onlar n sekizincisi de köpekleridir diyecekler. De ki: Rabbim, onlar n say s n daha iyi bilir, onlar pek az (insan) d fl nda da kimse bilemez. Öyleyse onlar konusunda aç kta olan bir tart flmadan baflka tart flma ve onlar hakk nda bunlardan hiç kimseye bir fley sorma. Hiç bir fley hakk nda: Ben bunu yar n mutlaka yapaca m deme. Ancak: Allah dilerse (yapaca m, de). Unuttu un zaman Rabbini zikret ve de ki: Umulur ki, Rabbim beni bundan daha yak n bir baflar ya yöneltip iletir. Onlar ma aralar nda üç yüz y l kald lar ve dokuz (y l) daha katt lar, Dedi ki: Ne kadar kald klar n Allah daha iyi bilir. Göklerin ve yerin bilinmeyenlerini O bilir. O, ne güzel görmekte ve ne güzel iflitmektedir. O nun d fl nda onlar n bir velisi yoktur. Kendi hükmünde hiç kimseyi ortak k lmaz. (18/9-26) Musa, Allah n kendisinde buluflmas n istedi i zatla buluflmak üzere yard mc s yla birlikte yola koyulur. Hedef iki denizin birleflti i yerdir. (Ayette bu iki denizin hangi denizler oldu u konusunda bir bilgi yoktur. Kur an bize K - z l denizin do u k s mlar ile M s r aras ndaki topraklarda yaflanan olaylardan söz etmektedir. Dolay s yla Musa n n gitmek istedi i yeri, K z ldeniz ile Akdeniz veyahut ta Akdeniz ile Nil nehrinin birleflti i alan olmal d r). Yanlar ndaki bal n canlan p denize girece i yer, buluflacaklar kifli ile karfl laflacaklar yerdir. Musa ve yard mc s iki denizin birleflti i yere ulafl rlar ve bir kayal kta konaklarlar. Ertesi gün yollar na devam ederler. Musa yard mc s na yorulduklar n ve dinlenmeleri gerekti ini bildirir ve yemek için az ç - karmas n söyler. Genç adam Musa ya akflam konaklad klar kayal kta bal n canlanarak denize girdi ini ve fleytan n kendisine olay unutturdu unu bu bak mdan kendisine bildirmedi ini söyler. Musa, arad klar yerin oras oldu unu anlar ve izlerini takip ederek geriye dönerler. Orada Allah n rahmet ve ilim verdi i bir adamla karfl laflt lar. 425

Musa bilgine, do ru yolu bulabilmesi için kendisinde ilim ö renmesi gerekti ini bu bak mdan kendisine kat l p kat lamayaca n sorar. Bilgin Musa ya: Sen benimle beraberli e sabredemezsin. çyüzünü (sebebini) kavrayamad n bir bilgiye nas l sabredersin? der. Musa: nflallah sen beni sabreder bulacaks n. Senin emrine karfl gelmem der. Bilgin Musa n n kendisine kat lmas n kabul eder ve Musa ya: Bana tabi olursan, sana o konuda bilgi verinceye kadar hiçbir fley hakk nda bana soru sorma! dedi. Bunun üzerine kalk p gittiler; sonunda bir sudan karfl - ya geçmek üzere bir gemiye bindiklerinde bilgin gemiyi deler. Musa bilgine, gemideki insanlar n bo ulaca n ve böyle bir fleyi neden yapt n sorar. Bilgin Musa ya Ben sana, gerçekten sen yan mda sab r gösteremezsin dememifl miydim! der. Musa, verdi i sözü unuttu unu söyler ve bilginden özür diler. Yollar na devam ettiler, derken bir o lan çocu a rastlad lar. Bilgin hemen çocu u öldürdü. Musa bilgine, masum bir çocu u öldürmekle çok kötü bir ifl yapt n söyler ve nedenini sorar. Bilgin Musa ya: Ben sana benimle asla beraber sab r gösteremezsin demedim mi? diyerek ilk ikaz n hat rlat r. Musa, bilginden yeniden özür diler ve kendisine bir f rsat daha verilmesini, olacaklar konusunda bir daha soru sormayaca n, sordu u takdirde arkadafll a son verebilece ini bildirir. Yollar na devam ettiler ve bir kasaba halk na geldiler. Kent halk ndan yiyecek istediler. Ama kent halk onlar konuk etmeye yanaflmad lar. Kentten ayr ld klar nda bilgin, y - k lmaya yüz tutmufl bir duvar yeniden infla ederek düzeltti. Musa, kendilerini konuk etmeyen kasaba halk na ait duvar neden düzeltti ini, isteseydi karfl l nda bir ücret alabilece ini ve nedenini sorar. Bilgin Musa ya sorusu nedeniyle arkadafll klar n n son buldu unu, ama kendisine olaylar n nedenini anlataca n söyler ve sözüne devam eder: Deldi im gemi denizde çal flarak geçimlerini sa layan yoksullar nd, onu kusurlu yapmak istedim, çünkü o iflçilerin ötelerinde bir k ral vard. K ral zorba biriydi ve her gördü ü sa lam gemiye el koyuyordu. Böylece k ral n ge- 426

miye el koymas n önledim. O lan çocu una gelince: Anas -babas iki mümin idi, onlar azg nl a ve kâfirli e zorlamas ndan korktuk. Rablerinin o çocuktan daha temiz ve onlara daha çok merhamet eden birini vermesini istedik. Duvar ise, flehirde iki yetim erkek çocu a aitti. Duvar n alt nda onlar n bir hazinesi vard ; babalar da iyi bir kimse idi. Rabbin onlar n erginlik ça na ulaflmas n ve Rablerinden bir rahmet olarak hazinelerini ç karmalar n istedi. Ben bunlar kendili imden yapmad m. flte nedenlerini sormak için sab rs zland - n ifllerin içyüzleri budur diyerek Musa dan ayr l r. (18/60-82) nsanlar sadece man ettik demekle imtihan kazanamayacaklard r. Sizden öncekiler de s navdan geçirildiler. Allah, do ru olanlar da yalanc lar da bilir. Kötülük yapanlar, yapt klar n n kendilerine kâr kalaca n san yorlar. yi ifller yaparak Allah a kavuflmay isteyenler için ecel süresi yaklaflarak gelmektedir. Cihad edenler (Allah yolunda mücadele verenler) kendi nefisleri için mücadele vermektedirler. nananlar ve iyi ifller yapanlar n günahlar örtülecek ve yapt klar n n karfl l fazlas yla verilecektir. Biz, insan n anne ve babas na karfl güzelli i ilke edinmesini tavsiye ettik. E er onlar, sizi Allah a karfl ortak koflmay telkin ederlerse, onlara itaat etmeyin. man edip iyi ifller yapanlar, Salih insanlar n gurubuna kat lacaklard r. nsanlardan baz lar, Allah a iman ettik derler ama eziyet görecek olurlarsa, bundan Allah sorumlu tutarlar. Ama onlara bir fayda dokunursa, biz iman edenleriz diyerek samimiyetsizlik gösterirler. Böyle insanlar n kalplerindeki duygular Allah taraf ndan bilinmektedir. Allah, iman edenleri de, münaf klar da (ikiyüzlüleri) bilmektedir. Onlar k yamet günü hem kendi günahlar n hem de kand rd klar insanlar n günahlar n tafl yarak gelecekler ve sorgulanacaklard r. (29/2-13) Kendi r zk n tafl yamayan nice canl vard r ki, onu da sizi de Allah r z kland rmaktad r. O, iflitendir, bilendir. (29/60) Allah, kullar ndan diledi ine r zk yay p geniflletir, diledi ine de k sar. Hiç flüphesiz Allah, her fleyi bilendir. (29/62) 427

Bizansl lar yeryüzünün en çukur yerinde (Lut gölü) yenilgiye u rad lar. Hâlbuki onlar, bu yenilgiden sonra birkaç y l içinde galip geleceklerdir. Eninde sonunda emir Allah nd r. O gün müminler de Allah n yard m yla sevineceklerdir. Allah, diledi ine yard m eder. O, mutlak güç sahibidir, çok esirgeyicidir. (30/1-5) Allah n r z klar geniflletip daraltmas nda, iman edenler için al nacak dersler vard r. (30/37) Allah n ayetlerine kesinlikle inananlar ve sabredenlere, Allah buyru u ile içlerinden kendilerini do ru yola ileten rehberler tayin edilir. (32/24) Ey iman edenler; Allah n sizin üzerinizdeki nimetini hat rlay n. Size sald ran ordular n üzerine rüzgâr ve sizin görmedi iniz ordular göndererek size yard m eden Allah n nimetini unutmay n. Düflman size hem yukar taraftan hem de afla taraftan sald rmaktayd. Korku had safhada idi. Orada müminler imtihan edilmek için bir sars nt ya u rat lm fllard (müminlerin iman dereceleri ölçülmüfltü). O zaman, münaf klar ve kalplerinde hastal k bulunanlar (imanlar zay f olanlar): Me er Allah ve Resulü bize sadece kuru vaatlerde bulunmufllar! diyorlard. Onlardan bir gurup da demifllerdi ki: Art k burada durman n s ras de il, geri dönün! diyorlard. çlerinden bir k sm da evlerinin emniyetini bahane ederek savafl alan ndan uzaklaflmak için peygamberden izin istiyorlard. Oysa evleri tehlikede de ildi. Sadece kaçmak istiyorlard. (33/9-13) (Ey müminler!) Allah, inkâr edenleri kiniyle geri çevirdi, bir hayra ulaflamad lar. Savaflta insanlara Allah n yard - m yetti. Allah kuvvetli oland r, güçlü oland r. Allah, kitap ehlinden, kafirleri destekleyenleri kalelerinden indirmifl, kalplerine korku salm flt ; onlardan kimisini öldürüyor kimisini de esir al yordunuz. Yerlerini, yurtlar n, mallar n ve henüz aya n z n dahi basmad n z yerleri Allah size miras olarak verdi. Allah, her fleye kadir oland r. (33/25-27) 428

Ölü toprak, onlar için mühim bir delildir. Biz ona ya murla hayat verdik ve ondan dane ç kard k. flte onlar bundan yerler. Biz yeryüzünde nice hurma bahçeleri ve üzüm ba lar yaratt k ve oralarda birçok p narlar f flk rtt k. Ta ki, onlar n meyvelerinden ve elleriyle bunlardan imal ettiklerinden yesinler. Hala flükretmeyecekler mi? Yerin bitirmekte olduklar ndan, kendi nefislerinden ve daha bilmedikleri nice fleylerden bütün çiftleri yaratan Allah çok yücedir. Gece de kendileri için bir ayettir. Gündüzü ondan s y r p-yüzeriz, hem onlar art k karanl kta kal vermifllerdir. Günefl de, kendisi için tespit edilmifl bir kararl yörüngede ak p gitmektedir. Bu, üstün ve güçlü olan, bilen Allah n takdiridir. Aya gelince, biz onun için de birtak m u rak yerleri takdir ettik; sonunda o, eski bir hurma dal gibi döner. Ne güneflin aya eriflip yetiflmesi gerekir, ne de gecenin gündüzün önüne geçmesi. Her biri bir yörüngede yüzüp gitmektedir. Onlar n soylar n dolu gemilerle tafl mam z da kendileri için bir ayettir. Onlar için, bunun gibi binecekleri baflka fleyler de yaratt k. Dilesek onlar suda bo ar z. O zaman ne onlar n imdad na koflan olur, ne de onlar kurtar l rlar. Ancak bizim taraf m zdan bir rahmet ve belli bir zamana kadar dünyadan yararland rmam z baflka. (36/33-44) Allah, diledi ine r zk geniflletir, diledi ine de k sar. Bunda iman edenler için ö renilecek dersler vard r. (39/52) Allah dileseydi bütün insanlar tek ümmet yapabilirdi. Ancak O, müminlerle zalimleri ay rmak için, insanlar tercihlerinde serbest b rakm flt r. (42/8) Habibim! Bir ç kar ve e lence gördüklerinde, seni terk ederek ona koflarlar ve seni ayakta b rak rlar. De ki: Allah kat nda insanlara sa lanacak fleyler, ticaretten de e lenceden de daha güzeldir! (62/11) Elif, Lam, Mim. (Resulümüz Muhammed e) Rumlar en 429