Gebze Orhangazi İzmir Otoyolu (GOIO) Projesi (Körfezi Geçişi ve Bağlantı Yolları dahil) Proje Tanıtım Broşürü (Eylül 2012) GİRİŞ Bu Proje Tanıtım Broşürü, 2011 yılında dağıtılan broşürün güncellenmiş hali olup Gebze Orhangazi İzmir Otoyolu ve İzmit Körfez Geçişi Projesi nin (GOIO) Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirme (ÇSED) çalışmasının önemli sonuçlarını açıklamaktadır. Yaklaşık 800 sayfa ve eklerden oluşan ÇSED Raporu nun tam taslak metni Proje nin çevre ve toplum üzerindeki etkilerini tespit edip değerlendirmekte ve olası olumsuz etkilerin önlenmesi veya azaltılması ve yararın arttırılması için alınacak tedbirleri açıklamaktadır. Proje için Paydaşların Katılım süreci Ocak 2011 den beri devam etmektedir. Bu süreç boyunca, Proje nin tasarlanmasında bilgi paylaşımı yapılmakta ve ilgili kuruluş ve kişilerin görüşleri dikkate alınmaktadır. İçinde bulunduğumuz süreçte de Taslak ÇSED Raporu incelenmesi, tespit ve yorumların yapılabilmesi için ilgili tarafların dikkatine sunulmaktadır. (ÇSED Raporu na ulaşabileceğiniz noktalar bu broşürün son sayfasında belirtilmiştir.) Sizi, ÇSED Raporu ve Proje ile ilgili yorum ve görüşlerinizi sunmaya davet ediyoruz. Yorum ve görüşlerinizi bu broşürün sonunda belirtilen irtibat noktalarına iletebilirsiniz. Sözleşmesi kapsamında OTO- YOL AŞ yi (Otoyol Yatırım ve İşletme A.Ş.) Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu nu projelendirmek, inşa etmek ve işletmek üzere tayin etmiştir. Proje, yaklaşık 3 km uzunluğunda İzmit Körfezi Asma Köprüsü ve yaklaşık 46 km uzunluğundaki bağlantı yolları ile toplam 377 km lik yeni otoyol yapımını içermektedir (güzergâhın genel durumu için Şekil 1 e bakınız). Sözleşme süresince OTOYOL A.Ş. Türk ve Uluslararası alanda saygın yüklenicilerden oluşan bir ekiple çalışacak ve işlerin gerçekleştirilmesi, KGM şartnameleri ve uluslararası standartlara uygun olacaktır. Otoyol tamamlandıktan sonra, OTOYOL A.Ş. tarafından işletilecek ve Köprü ve Otoyol kullanıcılarından tahsil edilen ücretle yatırım geri ödenecektir. YİD sözleşme süresinin sonunda GOIO KGM ye devredilecektir. PROJE TANIMI Gebze, Orhangazi, Bursa ve İzmir in bir otoyol ile bağlanması, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Karayolları Genel Müdürlüğü - (KGM) tarafından 1990 lı yıllardan bu yana planlanmaktadır. KGM, 22 yıl 4 ay sürecek olan Yap-İşlet-Devret (YİD) İzmit Körfez Geçişi Canlandırması ÇSED BROŞÜRÜ 1
Şekil 1: Proje Güzergahı Otoyol, mevcut karayolu ağındaki artan araç trafik baskısını hafifletecek ve ulaşım süresini önemli oranda kısaltacaktır. Örneğin İzmit Körfezi ni geçmek sadece birkaç dakika sürecek ve Gebze - İzmir arası ulaşım yaklaşık 4 saate inecektir. (şu anda bu süre trafik yoğunluğuna bağlı olarak 10 saat veya üzeri sürmektedir). Böylece, işgücünden, harcanan yakıttan ve seyahat süresinden önemli ölçüde tasarruf sağlanacak, kentlerdeki ve ilçelerdeki trafik yoğunluğu azalacak dolayısıyla ulaşım güvenli hale gelecek ve ekonomik verimlilik artacaktır. Projenin mevcut durumu nedir? İnşaat öncesi çalışmalar, tüm kısımlarda kamulaştırmaya paralel olarak 2011 yılında başlatılmıştır. Otoyolun, Gebze İznik Güney kavşağı arasının, yaklaşık 3.5 veya altında tamamlanması hedeflenirken Otoyolun tamamının inşaatının 7 yılda bitirilmesi planlanmaktadır. Proje nasıl tasarlanmaktadır? Proje, KGM Teknik Şartnamelerine göre tasarlanmaktadır ve güvenlik konusunda uluslararası standartlar da göz önüne alınmaktadır. Bu standartlara uygun tasarlanacak İzmit Körfez Köprüsü ve kuzey ve güney kısmındaki yaklaşım viyadükleri birinci sayfadaki canlandırma fotoğrafta gösterilmektedir. Otoyol gövdesi, 3 şerit gidiş, 3 şerit geliş olmak üzere toplam 6 şeritli ve ortalama 120 km/saat hıza uygun tasarlanmaktadır. ÇEVRESEL VE SOSYAL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇSED) NEDİR? ÇSED, projenin yapım ve işletme sürecinin çevre üzerindeki fiziksel, doğal, kültürel, sosyal ve sosyo-ekonomik etkilerini inceleyen bir çalışmadır. ÇSED Raporu, Gebze Orhangazi İzmir Otoyolu Projesini ve projenin çevre ve sosyal şartlar üzerindeki olası olumlu ve olumsuz etkilerini ayrıntılı olarak açıklamaktadır. Tespit edilen olumsuz etkilerin önlenmesi veya azaltılmasına yönelik önlemler ve uygulamaların nasıl takip edileceği Çevresel ve Sosyal Yönetim Planı nda (ÇSYP) tanımlanmıştır. 1993 yılı yatırım programına dâhil olması nedeniyle ilgili Çevre Yönetmeliği gereğince Proje, mevcut ÇED düzenlemesine tabi değildir. Ancak, gerek OTOYOL A.Ş. gerek Kreditör kuruluşlar, proje finansmanı çalışmaları doğrultusunda yerel ÇED uygulamalarını ve gerekliliklerini karşılayan ve bazı açılardan bunların da ötesine geçen uluslararası standartlar seviye- ÇSED BROŞÜRÜ 2
sinde bir ÇSED Raporu nun geliştirilmesine ihtiyaç duymuşlardır. ÇSED Raporu, Proje yi çevresel ve sosyal açıdan değerlendirebilmek için halkın katılım sürecinde birinci derecede önem teşkil eden ana dokümandır. Ayrıca, tasarım, malzeme ve hizmet tedariki, yapım, işletim ve bakım sözleşmelerindeki çevresel ve sosyal gerekliliklerin belirlenmesi ile ilgili esasları da içermektedir. Bu çalışmayla, Projenin hem ulusal, hem de uluslararası standartlara göre çevresel açıdan kabul edilebilir ve uygun olmasının temini amaçlanmaktadır. ÇSED süreci Ekim 2010 da başlamıştır ve Taslak ÇSED Raporu da bu süreç içerisinde yapılan çalışmalar baz alınarak geniş paydaşlarla paylaşılma aşamasına gelmiştir. ÇSED çalışmasının temel bulguları ve belirlenen etki azaltıcı önlemlerin muhtelif kısımlarının değerlendirilmesi kısaca bu broşürde verilmektedir. Daha ayrıntılı bilgiler dokümanın kendisinde bulunmaktadır. Bu belgelerin ulaşılabilirliği, ilgili kuruluş veya kişilerin yorum ve önerileri için bu dokümanda belirtildiği şekilde temin edilecektir. ÇSED in temel hedefi, Proje nin olası olumsuz etkilerini en düşük seviyeye indirmek ve faydalarını mümkün olduğunca arttırmak için önerilen uygulamaları açıklamaktır. ÇSED BROŞÜRÜ 3 ÇSED DE ELE ALINAN POTAN- SİYEL SORUNLAR NELERDİR? Çoğu büyük altyapı projelerinde olduğu gibi, olası olumsuz çevresel ve sosyal etkilerin birçoğu, yapım sırasında oluşmaktadır. Ancak, bu olası olumsuz etkiler genellikle geçicidir ve önlenmesi, azaltılması veya dengelenmesi mümkündür. Bu amaçla oluşturulan yönetim planları, yapım ve işletme sırasında oluşabilecek olası olumsuz çevresel ve sosyal etkilerin azaltılmasına yönelik önlemlerini ve planlamaları içermektedir. ÇSED Raporu nun sonuçları aşağıdaki kısımlarda özetlenmiştir. Mevcut arazi kullanımlarının, diğer varlık ve kıymetlerin etkilenmesi Bölgede ikamet eden, ağırlıklı olarak çiftçilik yapan yerel halk, projeden dolayı ekonomik anlamda kısmen etkilenecektir. KGM, Otoyol güzergâhını yoğun nüfus bölgelerinden kaçınma kriterini göz önüne alarak projelendirmiştir. Proje Bölgesindeki Peyzaj KGM, GOIO Projesi tesisleri için toplamda yaklaşık 12,000 parselin kamulaştırma işlemini gerçekleştirecektir. Kamulaştırma koridorunun genişliği 45m ila 130m aralığında değişmekte olup, genelinde ortalama 80m olacaktır. Proje için tahmin edilen daimi kullanılacak arazi yaklaşık 5.500 hektar olup, bu miktarın yaklaşık 3.500 hektarı özel mülkiyet arazisi, 2.000 hektarı ise kamu arazisi olacağı öngörülmüştür. Toplamda, yaklaşık 12,000 parselin etkilenmesi, bu sayının hemen hemen tamamının tarım veya orman arazisi olduğu, sadece 240 parselin
üzerinde fiziksel yapıların var olduğu öngörülmektedir. OTOYOL A.Ş. kamulaştırma ile ilgili muhtelif ön çalışmaları sözleşmesel yükümlülüğü çerçevesinde gerçekleştirecek ancak kamulaştırma işlerinin tümü KGM tarafından gerçekleştirilecektir. İzmit Körfezi Köprüsü yapımının deniz ortamı (su kalitesi, biyoçeşitlilik, balıkçılık, deniz ulaşımı vs.) üzerindeki etkileri Yapımı planlanan Köprü, İzmit Körfezinin simgesi olacaktır. Diğer taraftan olası olumsuz etkilerinin; genel olarak Köprüdeki araç geçişlerinden, Köprü nün ayaklarının çevresi ile etkileşiminden, inşaatın yaratabileceği körfezdeki akıntı değişikliklerinden ve gemi kazaları olasılığını arttırması gibi nedenlerden kaynaklanabileceği düşünülmektedir. Ayrıca, Körfezde, gemi trafiği emniyetini sağlayacak şekilde yeni Gemi Trafik Sistemi de uygulamaya konulacaktır. Bu sistem, gemilerin Köprü ayaklarına çarpması veya birbirleri ile çarpışması gibi kaza risklerini en aza indirecektir. Önceden tahmin edilemeyen olaylar için ise deprem etkileri ve çökme riskine karşı gerekli tasarım kriterleri dikkate alınarak Köprü tasarımı gerçekleştirilecektir. İzmit Körfezi Köprü nün inşaatı sırasında, deniz trafiğinin etkilenmesi, deniz altında inşaat gürültüsü oluşması ve suda bulanıklığın artması başlıca beklenen etkilerdir. Her ne kadar, alınan önlemlerle bu etkiler azaltılacaksa da, bu etkileri tamamen yok edebilmek mümkün olmayabilir. Deniz tabanında veya kıyıya yakın yosunların içinde yaşayan bazı bitki-hayvan türlerinin yaşam alanları olumsuz yönde etkilenebilir. Ancak, Köprü ve dolgu alanları civarındaki inşaat yapıları, deniz tabanında yaşayan canlılar için yeni bir yaşam alanı sağlayacağı için uzun vadede pozitif etki meydana gelmesi beklenmektedir. Trafikten kaynaklı gürültü ve egzoz gazı yayılımları, Otoyol civarındaki yaşayanlar ve diğer hassas alanlar üzerindeki etkileri ve mevcut yollardaki yayılımların azalması İşletme sırasında, trafik akışındaki değişikliklere bağlı olarak, hem Proje güzergâhında, hem de civardaki yol ağları üzerinde egzoz gazı yayılımı, gürültü ve titreşim miktarlarında değişiklikler meydana gelecektir. Bu yayılımlar, hayvan ve bitki türlerini ve insan sağlığı ve huzurunu etkileyebilir. Ancak, işletme sırasında hava kalitesi ile ilgili beklenen değişiklikler, bir bütün olarak bakıldığında önemli ölçüde hava kalitesinin iyileştirilmesi şeklinde gerçekleşecektir. Mevcut trafik kilitlenmelerinin azalmasına bağlı olarak 155 km uzunluğundaki mevcut yolda NO 2 yayılımı azalacak, buna karşılık yeni otoyolda ise sadece 50 km uzunluğundaki bir kısım olumsuz etkiye maruz kalacaktır. Hava kalitesi ile ilgili en önemli iyileşme, özellikle transit trafiğin geçtiği yerleşim alanlarda kirletici gazların (örneğin NO 2) ve ÇSED BROŞÜRÜ 4
havadaki parçacıkların (örneğin PM 10) azalması şeklinde olacaktır. Şu an İzmit Körfezi etrafındaki mevcut yolların yoğun şekilde kullanılması yüzünden trafikten ağır şekilde etkilenen Marmara Denizi civarındaki yerleşimler bu iyileşmelerden en olumlu şekilde etkilenecek kısım olacaktır. Proje den kaynaklanan gürültü etkilerinin analizi amacı ile yapılan modelleme, önlem alınmadığı takdirde otoyola çok yakın olan ortalama 100 binanın önemli oranda etkilenebileceğini göstermiştir. Bu konuda detay mühendislik çalışmaları yapılarak gürültü azaltıcı önlemlerin uygun olanlarının ilgili kısımlarda uygulanabilirliği analiz edilecektir. İnşaat Sırasında Oluşabilecek Rahatsızlıklar ÇSED BROŞÜRÜ 5 Kapsamlı ve uzun bir inşaat dönemine sahip Proje, yerleşimleri ve diğer hassas alanlar üzerinde gürültü, toz, trafik ve görsel rahatsızlıklara neden olabilecektir. Ancak, inşaat aşamasından kaynaklanan hava ve gürültü etkileri geçici olacaktır. Planlanan şantiye sahaları, civardaki köylerden yeterli uzaklıkta olacağı için asfalt tesisleri gibi hava kalitesini etkileyen kaynaklar önemli etkilere neden olmayacaktır. İnşaattan kaynaklanan gürültünün etkisi ise etki noktalarına göre yerinde incelenerek alınacak önlemlerle hafifletilecektir. İnşaat malzemelerinin temini ve atıkların bertarafından kaynaklanan etkiler Projenin yapımı için çimento, inşaat demiri, agrega, bitüm gibi çeşitli yapım malzemelerine önemli miktarlarda ihtiyaç duyulmaktadır. İnşaat sırasında birçok şantiye tesisi, araç ve iş makinesi de kullanılacaktır. Malzeme temininden kaynaklanan etkileri hafifletmek için OTOYOL A.Ş. ve alt yüklenicileri: malzeme temin ve nakliyesinde gerekli özeni gösterecek; ana yapım malzemelerini sağlamak için taş ocaklarını ve ariyet sahalarını gerekli izinleri aldıktan sonra bu izinlerdeki yükümlülükler çerçevesinde işletecektir. Güzergâh boyunca Otoyol yarmaları ve tünelleri için büyük miktarda toprak kazısı yapılacaktır. Kazıdan çıkan malzemelerin büyük bir kısmı güzergâh boyunca dolgularda ve peyzaj işlerinde tekrar kullanılacak şekilde planlanacaktır. Tekrar kullanılamayan malzemeler ise gerekli izinler alınarak toprak dolgu alanlarında izin gereklilikleri doğrultusunda depolanacaktır. Yapım işleri sırasında, toprağın kazılmasından çıkan bitki artıkları, binaların yıkımından çıkan kalıntılar, çökeltme havuzlarında biriken çökeltiler, işçi konaklama sahalarından çıkan evsel atıklar, boya ve temizlik işlerinden çıkan atıklar gibi önemli miktarda atık çıkacaktır. Ayrıca, çalışmalar sırasında arazide inşaat öncesinden kalan kirlenmiş alanlarla da karşılaşma olasılığı vardır. OTOYOL A.Ş. ve yüklenicileri atıklarının olumsuz etkilerini azaltmak için Planlarda belirtildiği şekilde atıklardan kaynaklanan riskleri kontrol etmek için uygun tedbirleri alacak; Tüm atık tiplerinin, yasal mevzuata uygun bir Atık Yönetim Prosedürü çerçevesinde yönetilmesini temin edecektir. İnşaat sırasında, İş Gücünün, İş Sağlığı ve Güvenliğinin Yönetimi Büyük işgücüne sahip ana yapım projeleri, işçi barınaklarına ve hizmetlerine ihtiyaç duyarlar. İnşaat sektörü, ayrıca
işçilerin, ziyaretçilerin ve genel halkın sağlık ve emniyetine ilişkin önemli riskler de arz etmektedir. OTOYOL A.Ş. bu riskleri azaltmak için; Otoyol yapım ve işletmesindeki tüm yüklenici ve alt yüklenici personele uygulanacak bir İş Sağlığı ve Güvenliği Prosedürü hazırlayıp uygulayacak; İşçilerinin güvenliğini sağlamak için gerekli standartlar ve prosedürlerini belirleyecek; Mümkün olduğunca tehlikeli kimyasal kullanımını azaltacak ve Tüm ilgili ulusal istihdam ve işçi kanunları ile ilgili uluslararası standartlara uygun istihdam gerçekleştirecektir. Halkın, Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu Projesi nin yapım ve işletilmesi sırasında olası olumsuz etkilere karşı korunması için bir dizi önlem tespit edilmiştir. Bu kapsamda, OTOYOL A.Ş Halk Güvenliği Yönetim Prosedürü ve bir Toplum için Proje Eğitim Programı oluşturulacak ve Şantiyelere, özellikle köprü, viyadük ve tünellere izinsiz girişleri engellemek için yapım esnasında güvenlik personeli istihdam edilecektir. Bu personel, şantiye alanının ve halkın korunması için uygun tedbirlerin kullanılması konusunda eğitilecektir. Kaza ve acil durum yönetimi Araç kazaları, sel, yangın, patlama, deprem (özellikle İzmit Körfezinde) gibi acil durumlar ve öngörülemeyen olayların otoyolun yapım ve işletim aşamasında meydana gelmesi muhtemeldir. OTOYOL A.Ş. olası deprem, tsunami, sel ve fırtına gibi risklere maruz kalındığında yapıların en az derecede zarar görmesi için özel önem gösterecek, tüm yapıları standartlara uygun olarak ÇSED BROŞÜRÜ 6 tasarlayacak, inşa edecek ve işletecektir. Toplum sağlığı ve güvenliğinin korunması için, araçları yayaları ve civardaki halkı etkileyebilecek acil durumların önlenmesi, bu durumlara hazırlıklı olunması ve müdahale edilmesi için ayrıntılı acil durum hazırlık ve müdahale planları oluşturulacaktır. Doğal yaşam alanları ve koruma altındaki türleri de içeren bitki, kuş ve diğer hayvanlar üzerindeki etkiler İnşaat faaliyetleri, genel olarak güzergâh boyunca hassas bitki ve hayvanlar üzerinde kayda değer olumsuz etkiye sahip olmayacaktır. Güzergahın çoğu kısmında mevcut yol ağlarının bulunması ve hattın genellikle ekolojik değeri olmayan alanlardan geçirilmesi nedeniyle bu etkilerin az olacağı düşünülmektedir. Yol inşaatı için malzeme alınacak bazı taşocakları, koruma altındaki nadir veya endemik bitki veya hayvan türlerinin etkilenebileceği hassas bölgeler de bulunmaktadır. OTOYOL A.Ş. bu alanlardan kaçmayı ve mümkün olduğunca alternatif ocakları kullanmayı amaçlamaktadır. Hassas yaşam alanlarındaki hayvanların korunması için OTOYOL A.Ş. gerekli prosedürleri düzenleyecek ve uygulayacaktır. Bu önlemlerin etkinliği proje boyunca izlenecektir. Gerektiğinde ek önlemlerin belirlenmesi ve otoyolun hem araç kullananlar, hem de yaban hayatı için daha güvenli hale getirilmesi için gerekli gözlemler yapılacaktır. Önemli kültürel miras alanlarına ve keşfedilmemiş arkeolojik sahalara olası etkiler Otoyolun, kültürel miras alanlarına ve önemli arkeolojik sahalara kayda de-
ğer etkileri güzergâh seçilirken bu alanlardan kaçmak suretiyle önlenmiştir. Dolayısıyla, otoyolun etkileşim içinde bulunduğu 200 m genişliğindeki güzergâhta az sayıda tarihi yapı bulunmaktadır. Ancak yine de arkeolojik veya diğer kültürel miras kaynaklarına müdahale edilmesi gerektiğinde, kalıntılar koruma altına alınsa bile alanın tümü birden kontrol edilemeyeceği için önemli etkiler oluşabilir. Ayrıca, inşaat sırasında arkeolojik bulgularla karşılaşılması durumunda ise kalıntıların etkilenmesi artabilmektedir. Proje sırasında, güzergâh boyunca daha önce rastlanılmamış kültürel mirasın tespiti için ilgili Kültür Varlıkları Koruma Kurulu Müdürlükleri ile işbirliği içinde inşaat öncesi araştırmalar yapılıp sahanın potansiyeli belirlenecek ve gerekli önlemleri içeren planlar oluşturulacaktır. KATILIM MEKANİZMASI Yerel halk dâhil herhangi bir kişi veya kuruluşun proje ile ilgili katılımını temin, düşüncelerini veya sıkıntılarını, para harcamadan ve herhangi bir baskı altında olmadan özgürce ifade edebilmesi için bir katılım mekanizması kurulmuştur. Görüş ve yorumlar, telefon, posta, e- posta ile veya ilgili Halkla İlişkiler Görevlisi kanalıyla veya Projenin web sayfasındaki irtibat formu yoluyla OTOYOL A.Ş. ye iletilebilir. Broşürün sonunda ilgili tüm irtibat bilgileri verilmiştir. HALKIN BİLGİLENDİRİLMESİ VE KATILIMI ÇSED, 60 Günlük süre ile Halkla İrtibat Ofisinde basılı olarak incelemek üzere hazır olacak ve eş zamanlı olarak OTOYOL A.Ş web sitesinde de yayınlanacaktır. Bu süre içinde halk, Taslak ÇSED BROŞÜRÜ 7 Nihai ÇSED Raporu ile ilgili görüş sunma fırsatına sahip olacaktır. Halkla İlişkiler Uzmanı, OTOYOL A.Ş. nin temsilcisi olarak 60 günlük askı sürecinden sonra da halkın katılımı ve bilgilendirilmesi sürecinin bir parçası olarak projeden etkilenen kişilerle ilişkileri yürütecektir. SONRAKİ ADIMLAR Halkın bilgilendirme ve katılım süresinin tamamlanması üzerine, paydaşların yorumları doğrultusunda yapılan değerlendirmeler ve önerilen değişiklik ve etki azaltıcı önlemler dikkate alınarak Nihai ÇSED Raporu hazırlanıp yayınlanacaktır. Nihai ÇSED Raporu, Proje ömrü süresince kamuya açık olacaktır. GÖRÜŞLERİNİZİ BEKLİYORUZ! Bu broşür ile Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu ile ilgili devam eden ÇSED süreci konusunda sizleri bilgilendirmek, bilgilerinizi güncel tutmak ve sizleri Proje ile ilgili görüşlerinizi sunmaya davet ediyoruz. Yazılı yorumlarınızı normal posta olarak aşağıdaki adreslere: (Halk Görüşleri) OTOYOL A.Ş. Bilkent Plaza A3 Blok No:24, Bilkent Çankaya / ANKARA veya (Halk Görüşleri) OTOYOL A.Ş. Altınova Kültür Merkezi İçi Cumhuriyet Mahallesi Park Cad. No:4 (Emniyet Müdürlüğü Arkası) Altınova / YALOVA
Elektronik posta olarak: hg@otoyolas.com.tr Veya aşağıdaki ücretsiz telefon numarasını arayarak bizlere ulaştırabilirsiniz. Tel: 0800 314 00 44 Bu Proje ile ilgili ÇSED dokümanına aşağıdaki web adresinden ÇSED sayfası üzerinden ulaşabilirsiniz; http://www.otoyolas.com.tr ÇSED BROŞÜRÜ 8