öabt 2014 ÖSYM sınav tekniğine uygundur. ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ ÖABT FEN BİLİMLERİ FEN ve TEKNOLOJİ YER BİLİMİ - ASTRONOMİ ÇEVRE BİLİMİ ve ALAN EĞİTİMİ 4. Kitap Konu Anlatımı Özgün Sorular Ayrıntılı Çözümler Test Stratej ler Çıkmış Sorular
Komisyon ÖABT Fen Bilimleri/Fen ve Teknoloji Öğretmenliği Konu Anlatımlı ISBN 978-605-364-716-4 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: Mart 2014, Ankara Proje-Yayın Yönetmeni: Cansel Işık Kahraman Türkçe Redaksiyon: Bahar Sarımehmetoğlu Dizgi-Grafik Tasarım: Selda TUNÇ Kapak Tasarımı: Gürsel AVCI Baskı: Tarcan Matbaacılık Yayın Sanayi Zübeyde Hanım Mahallesi Samyeli Sokak No: 15 İSKİTLER/ANKARA (0312-384 34 35) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 25744 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50-430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24-434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www.pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net
ÖN SÖZ Sevgili Öğretmen Adayları, ÖABT FEN BİLİMLERİ / FEN VE TEKNOLOJİ konu anlatımlı setimiz dört kitap hâlinde düzenlenmiştir. "Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji 4. Kitap" adlı yayınımız Alan Bilgisi (Fizik, Kimya, Biyoloji, Yer Bilimi, Astronomi, Çevre Bilimi) ve Alan Eğitimi bölümlerini kapsamaktadır ve Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji Öğretmenliği Alan Bilgisi Testi kapsamındaki soruları çözmek için gerekli bilgi, beceri ve teknikleri edinme ve geliştirme sürecinde siz değerli öğretmen adaylarımıza kılavuz olarak hazırlanmıştır. Kitabın hazırlanış sürecinde, sınav kapsamındaki temel alanlarda kapsamlı alanyazın taraması yapılmış, bu kitabın gerek ÖABT de gerekse gelecekteki meslek hayatınızda ihtiyacınızı maksimum derecede karşılayacak bir başucu kitabı niteliğinde olması hedeflenmiştir. Detaylı, güncel ve anlaşılır bir dilde yazılan konu anlatımları, çıkmış sorular ve detaylı açıklamalarıyla desteklenmiş, her ünite içeriği ÖSYM formatına uygun, çözümlü test sorularıyla pekiştirilmiştir. Ayrıca konu anlatımlarında verilen bilgi ve çözüm tekniklerine ek olarak uyarı kutucuklarıyla da önemli konulara dikkat çekilmiştir. Yoğun bir araştırma ve çalışma sürecinde hazırlanmış olan bu kitapla ilgili görüş ve önerilerinizi HYPERLINK "mailto:pegem@pegem.net" pegem@pegem.net adresini kullanarak bizimle paylaşabilirsiniz. Geleceğimizi güvenle emanet ettiğimiz siz değerli öğretmenlerimizin hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerine katkıda bulunabilmek ümidiyle... Başarılar...
FEN BİLİMLERİ / FEN VE TEKNOLOJİ ÖABT İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER ÖABT FEN BİLİMLERİ / FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ, 50 sorudan oluşmakta ve Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji Öğretmenliği Alan Bilgisi (Fizik, Kimya, Biyoloji, Yer Bilimi, Astronomi, Çevre Bilimi) ve Alan Eğitimi alanlarındaki bilgi ve becerilerini ölçmeyi hedeflemektedir. Öğretmenlik Alan Bilgisi Testinde çıkan sorular, Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji Öğretmenliği Lisans Programlarında verilen akademik disiplinlere paralel olarak hazırlanmaktadır. Sınavdaki Alan-Soru dağılımı aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Genel Yüzde Yaklaşık Yüzde Soru Sayısı Alan Bilgisi Testi % 80 1-40 a. Fizik b. Kimya c. Biyoloji d. Yer Bilimi (Jeoloji) e. Astronomi f. Çevre Bilimi % 24 % 22 % 22 % 4 % 4 % 4 1-12 13-23 24-34 35-36 37-38 39-40 Alan Eğitimi Testi % 20 41-50 Genel Kültür, Genel Yetenek ve Eğitim Bilimleri Sınavlarınıza ek olarak gireceğiniz Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi ile ilgili verilen bu bilgiler 2013 Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji ÖABT sınavı çerçevesinde hazırlanmıştır. Sınav içeriğinde yapılabilecek olası değişiklikleri ÖSYM'nin web sitesinden takip edebilirsiniz.
İÇİNDEKİLER I. KISIM ALAN BİLGİSİ 1. BÖLÜM: YER BİLİMİ (JEOLOJİ) JEOLOJİNİN TANIMI VE KONUSU...5 A. JEOLOJİNİN ANA BİLİM DALLARI...5 B. YERKÜRE İLE İLGİLİ BİLGİLER...5 2. BÖLÜM: ASTRONOMİ ASTRONOMİ VE ASTRONOMİ TARİHİ...25 A. ASTRONOMİNİN TANIMI VE ASTRONOMİNİN İLİŞKİLİ OLDUĞU BİLİM DALLARI...25 B. ASTRONOMİ TARİHİ...25 EVRENİN GENEL YAPISI...29 A. EVRENİN GENEL YAPISI...29 B. EVRENİN YARATILIŞI...29 C. EVRENİ OLUŞTURAN PARÇACIKLAR...29 YILDIZLAR...34 A. YILDIZIN TANIMI, YAPISI VE EVRİMİ...34 B. BİZE EN YAKIN OLAN YILDIZ: GÜNEŞ...36 C. GEZEGENLER İLE YILDIZLAR ARASINDAKİ FARKLAR...36 GÜNEŞ VE AY IN GÖRÜNÜR HAREKETLERİ...38 A. GÜNEŞ İN HAREKETİ...38 B. AY IN YAPISI VE HAREKETİ...38 C. AY IN EVRELERİ...38 D. AY TUTULMASI VE GÜNEŞ TUTULMASI...39 E. AY VE GÜNEŞ TUTULMASININ ÖNEMİ...40 UZAY BİLİMLERİ VE UZAY ARAŞTIRMALARI...41 3. BÖLÜM: ÇEVRE BİLİMİ ÇEVRE EĞİTİMİ...45 A. ÇEVRE EĞİTİMİ STRATEJİLERİNİN BELİRLENDİĞİ TOPLANTILAR...45 B. ÇEVRE EĞİTİMİNE YÖNELİK YAKLAŞIMLAR...46 C. ÇEVRE OKUR YAZARI BİREYLERİN ÖZELLİKLERİ...46 D. ÇEVRE OKUR YAZARI BİREYLERİN SAHİP OLMASI GEREKEN BECERİLER...47 E. TÜRKİYE DE ÇEVRE EĞİTİMİ...47 F. TÜRKİYE DE KALKINMA PLANLARI VE ÇEVRE EĞİTİMİ...48 ÇEVRE BİLİMİ VE TARİHİ...49 A. ÇEVRE VE ÖGELERİ...49 B. ÇEVRENİN BOYUTLARI...49 C. ÇEVRE BİLİMİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ...50 EKOLOJİ...52 A. EKOSİSTEMLERİN CANLI UNSURLARI...52 B. EKOSİSTEMLER...54
vi İNSAN VE ÇEVRE...60 A. NÜFUS VE ÇEVRE...60 B. TARIM VE ÇEVRE...61 C. SANAYİLEŞME VE ÇEVRE...61 D. ENERJİ VE ÇEVRE...61 E. ÇEVRE KİRLİLİĞİ...63 ÇEVRE İLE İLGİLİ MEVZUAT VE KURULUŞLAR...69 A. ULUSAL KURULUŞLAR VE FAALİYETLERİ...69 B. ULUSLARARASI KURULUŞLAR VE FAALİYETLERİ...71 C. ÇEVREYLE İLGİLİ ULUSAL VE ULUSLARARASI BAŞLICA SÖZLEŞMELER VE KANUNLAR...72 II. KISIM ALAN EĞİTİMİ FEN BİLİMLERİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINA GENEL BİR BAKIŞ... 77 A. FEN BİLİMLERİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ TEMEL ANLAYIŞI VE VİZYONU...77 B. FEN BİLİMLERİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ AMAÇLARI...80 C. FEN BİLİMLERİ DERSİNİN YAPISI VE ÖĞRENME ALANLARI...80 D. FEN BİLİMLERİ AÇISINDAN ÖĞRETMEN NASIL OLMALIDIR?...83 Çözümlü Test...88 Çözümler...91 FEN BİLİMLERİ EĞİTİMİNDE GÜNCEL YÖNELİMLER...94 A. YAPILANDIRMACI ÖĞRENME YAKLAŞIMI...94 B. PROBLEME DAYALI ÖĞRENME (PDÖ)...96 C. ARAŞTIRMA SORGULAMAYA DAYALI ÖĞRENME...98 D. PROJE TABANLI ÖĞRENME (PTÖ)...100 E. İŞ BİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENME...102 F. FEN EĞİTİMİNDE KAVRAM ÖĞRETİMİ...103 G. FEN BİLİMLERİNDE TEKNOLOJİ VE TASARIM...105 Çözümlü Test...108 Çözümler... 112 BİLİMİN DOĞASI VE ÖĞRETİMİ... 115 A. BİLİM VE NİTELİKLERİ... 115 B. BİLİMSEL BİLGİ, ÖZELLİKLERİ VE TÜRLERİ... 116 C. BİLİMSEL YÖNTEM VE AŞAMALARI... 117 D. BİLİMSEL SÜREÇ BECERİLERİ... 118 E. BİLİMSEL ARGÜMANLAR...120 F. BİLİMİN DOĞASI VE ÖĞRETİMİ...121 Çözümlü Test...123 Çözümler...127 KAYNAKLAR...131
I. KISIM ALAN BİLGİSİ
1. BÖLÜM YER BİLİMİ (JEOLOJİ)
5 JEOLOJİNİN TANIMI VE KONUSU Jeoloji: Yer bilimi de denilen jeoloji; yerkürenin güneş sistemi içindeki durumunu, kimyasal bileşimini, fiziksel özelliğini, yeryüzünde iç ve dış kuvvetlerin etkisiyle meydana gelen fiziksel, biyolojik ve kimyasal değişimlerin geçmişini inceleyen tarihsel doğa bilimidir. Jeolog: Jeoloji ile ilgilenen bilim adamına denir. Türkiye'de ilk jeoloji çalışmaları 1839 Gülhane Hattı Hümayun'dan sonra yabancılar tarafından başlatılmıştır. Jeoloji: Jeomorfoloji (yer şekilleri bilimi) biliminin bir alt dalıdır. Jeoloji: Jeo: Yer kelimelerinin birleşmesinden doğmuş logos: Bilim bir kavramdır. Jeoloji'den hangi alanlarda yararlanılmaktadır? 1. Kömür, petrol gibi önemli yer altı zenginliklerinin araştırılmasında, işletilmesinde 2. Yer altı sularının tespitinde 3. Yol, tünel, baraj gibi yapılarda 4. Çevre ile ilgili alanlarda 5. Yerküreyi çepeçevre saran atmosfer ve diğer gök cisimlerini barındıran uzayı incelemede 6. Canlıların yaratılışından bugüne geçirdiği evrimleri araştırma da A. JEOLOJİNİN ANA BİLİM DALLARI 1. Genel Jeoloji 2. Mineraloji 3. Petrografi 4. Uygulamalı Jeoloji 5. Maden Yatakları 6. Jeokimya 1. Genel Jeoloji: Yer kabuğunun oluşumunda rol oynayan iç ve dış kuvvetlerin yaptıkları etkiler ve bunlar sonucunda ortaya çıkan değişiklikleri inceler. Örnek Dinamik jeoloji, Fiziksel jeoloji 2. Mineraloji: Minerallerin kimyasal, fiziksel ve optik özelliklerinden yararlanarak onları tanımlama ve sınıflandırmayı konu alır. 3. Petrografi: Kayaları inceleyen bilim dalıdır. 4. Uygulamalı Jeoloji: Çevre ve kent jeolojisi, yer altı suları, mühendislik yapıları, yapı malzemeleri, zemin özellikleri, kömür ve petrol gibi konularla ilgilenir. 5. Maden Yatakları: Ekonomik değere sahip, minerallerin bulunması ve çalışılmasını ele alır. 6. Jeokimya: Minerallerin, kayaçların, madenlerin kimyasal özelliklerini inceler. B. YERKÜRE İLE İLGİLİ BİLGİLER Yer Yuvarlağının Şekli ve Boyutları Dünya: Kutuplardan basık, Ekvator'dan şişkin olarak küreye çok yakın bir şekildedir. Dünya'nın kendine has bu şekline geoit denir. Güneş sisteminde gezegenlerden biri olan DÜNYA; Güneş'e uzaklık bakımından 3. sırada yer alır. Ekvator Basıklık Şişiklik Kendine has şekline Geoit denir. Yer'in geoit olduğunu nasıl anlarız? 1. Ekvatorun çevre uzunluğunun kutuplar çevresinden daha uzun olması 2. Aynı cismin Ekvator'da hafif iken kutuplarda daha ağır gelmesi 3. Yerçekiminin Ekvator'dan kutuplara doğru artması Dünya'nın Boyutları Ekvator Çevresi Kutuplar Çevresi Ekvator Yarıçapı Kutuplar Yarıçapı 40.076 km 40.009 km 6378 km 6357 km Basıklık Oranı 1/297 km Yüz Ölçümü 510.100.000 km 2 Hacmi 1.083.320.000 km 3 Dünya'nın Şeklinin Sonuçları 1. Paralel dairelerinin uzunluğu Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe küçülür. E
6 2. Dünya'nın yarısı karanlık iken diğer yarısı aydınlıktır. 3. Meridyenlerin boyları eşittir. Bu durum bütün meridyenlerin bir kutuptan diğerine uzanmasının sonucudur. 4. Ardışık meridyenler arasındaki mesafe Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe azalır. 90 55,5 111 km 60 o 0 o Dünya'nın Günlük Hareketinin Sonuçları (Kendi Ekseni Etrafında Dönmesi) 1. Gece ve gündüz meydana gelir. (1 gün) 2. Gün içinde güneş ışınlarının yere düşme açısı değişir. Güneş'in sabah doğuşundan akşam batışına kadar ufuk düzleminde yer değiştirmesi ışınların yeryüzüne farklı açılarla düşmesine neden olur. Öğle 12.00 90 5. Yerin ekseni çevresindeki çizgisel dönüş hızı Ekvator'dan kutuplara doğru azalır. Ekvatorda 1670 km/saat olan çizgisel hız kutup noktalarına doğru düzenli azalır ve kutup noktalarında sıfır olur. Akşam Sabah 6. Harita çizimlerinde şekil ve alan bozulması meydana gelir. 7. Ekvator'dan Kuzey Kutbu'na doğru gidildikçe Kutup Yıldızının görünüm açısı büyür. 8. Yerden yükseldikçe görüş alanı genişler. 9. Bir noktadan aynı yöne gidilirse tekrar aynı noktaya ulaşılır. 10. Güneş ışınlarının düşme açısı Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe azalır. 11. Güneş ışınlarının Ekvator çevresine büyük, kutuplar çevresine küçük açılarla gelmesi nedeniyle Ekvator çevresi sürekli termik alçak basınç, kutuplar çevresi ise sürekli termik yüksek basınç alanları durumundadır. Dünya'nın Hareketleri Yer'in 2 türlü hareketi vardır. Bunlardan birincisi, kendi ekseni çevresindeki hareketi; ikincisi, Güneş çevresindeki yıllık hareketidir. 1. Dünya'nın Günlük Hareketi Yerküre günlük hareketini kutuplardan geçtiği varsayılan ekseni çevresinde batıdan doğuya doğru 24 saatte tamamlar. Bunun sonucunda bir Güneş günü meydana gelir. Batı A Merkezi Doğu Güneş ışınlarının düşme açısının değişimine bağlı olarak gün içinde sıcaklık değerleri değişir. KRİTİK NOKTA: Güneş ışınlarının geliş açısına bağlı olarak sıcaklık ortalamaları değişiyor olsa da günün en sıcak anı güneş ışınlarının en büyük açı ile geldiği öğle saatlerinde yaşanır. (12:00 14:00) Günün en soğuk vakitleri, gece boyunca atmosferin ve yeryüzünün ısı kaybetmesinden dolayı sabahın ilk saatleridir. 3. Gündüz havanın ısınma, gece ise soğumasına bağlı olarak günlük sıcaklık farkları oluşur. Örnek Gündüz en yüksek sıcaklık 20 C, gece ise en düşük 4 C olduğunda 16 C günlük sıcaklık farkı oluşur. Günlük Sıcaklık Farklarının Sonuçları a) Deniz kara ile dağ vadi arasında hafif şiddetli meltem rüzgârları oluşur. b) Kayalarda mekanik (fiziksel) çözülme hızı artar. 4. Yerin geoid şekli meydana gelir. 5. Çizgisel ve açısal hızlar ile savrulma kuvveti meydana gelir. 6. Cisimlerin gün içerisindeki gölge boyu (uzunlukları) değişir. (Güneş ışınlarının yere düşme açısına bağlı olarak)
7 7. Yerel saat farkları oluşur. (Doğuda bulunan yerlerde yerel saat ileri, batıda ise daha geridir.) Örnek İstanbul 11:32 Osmaniye 12:00 Iğdır 12:32 Dünya batıdan doğuya doğru döner. Doğudakiler güneşi batıdakilerden daha önce görür. 8. Sürekli rüzgarlar ve okyanus akıntıları sapmaya uğrar. Bu durum yerin ekseni çevresinde dönmesi sırasında oluşan, "Koriyolis Kuvveti" ile ilgilidir. Bu sapma doğrultusu Kuzey Yarım Küre'de esiş yönünün sağına doğru, Güney Yarım Küre'de esiş yönünün soluna doğru gerçekleşir. 9. Hava kütlelerinin yükselici hareket yaptığı 60 paralelleri civarında Dinamik Alçak Basınç, alçalıcı hareket yaptığı 30 paralelleri civarında ise Dinamik Yüksek Basınç alanları oluşur. 2. Dünya'nın Günlük Hareketi Dünya Güneş çevresindeki yıllık hareketini elips şeklinde bir yörünge üzerinde yapar. Bu hareketini yaklaşık olarak 365 gün 6 saatte tamamlar. Buna 1 yıl denir. Dünya 939 milyon km'lik yörüngesi üzerinde saatte 108 bin km hızla hareket eder. Dünya'nın Yıllık Hareketinin Sonuçları (Güneş Etrafında Dönmesi) 1. Mevsimler meydana gelir. 2. Güneş ışınları yıl boyunca yengeç ve oğlak dönenceleri arasına dik gelir. 3. Gece ve gündüz süreleri değişir ancak Ekvator çevresinde gece ve gündüz süreleri 12'şer saattir ve hiçbir zaman değişmez. 4. Kutup daireleri ile Kutup noktaları arasında (Kutup Bölgesi'nde) gece ve gündüz süreleri 24 saat ve daha fazla olabilir. Kutup noktasında 180 gün (6 ay gece ve 6 ay gündüz) yaşanır. 5. 21 Mart - 23 Eylül tarihleri arasında Kuzey Yarım Küre'de gündüzler uzar, geceler kısadır. 23 Eylül - 21 Mart tarihleri arasında ise tersine geceler uzun, gündüzler kısadır. Dünya'nın Yörüngesinin Elips Biçiminde Olmasının Sonuçları 1. Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığı değişir. Dünya 3 Ocak'ta Güneş'e en yakın konuma ulaşır. Bu duruma "günberi" adı verilir. Buna karşın 4 Temmuz'da ise Güneş'e en uzak konuma ulaşır. Bu duruma ise "günöte" adı verilir. 2. Dünya'nın yörüngesi üzerindeki hızı değişir. Dünya'nın Güneş'e yaklaşmasıyla Güneş'in çekim gücü artar ve bu durum Dünya'nın yörüngesi üzerinde hız kazanmasına neden olur. Güneş'ten uzaklanmasıyla Güneş'in çekim gücü azalır ve bu durumda Dünya'nın yörüngesi üzerindeki hız azalır. 3. Şubat ayı diğer aylara göre daha kısadır. Çünkü Dünya günberi durumundan sonra yörüngesi üzerinde hızlanır ve şubat ayı dönemi daha kısa sürede tamamlanır. Şubat ayının 4 yılda bir 29 gün çekmesi, dünya'nın yıllık hareketi sonucunda ortaya çıkan artık zamanın (Gura) toplanıp bir güne eşit olmasıyla alakalıdır. 4. Eylül ekinoksu 2 günlük gecikmeyle meydana gelir. 5. Mevsim süreleri sürekli farklılık gösterir. 6. Kuzey kutup noktasında sürekli gündüzlerin süresi 186 gün, Güney kutup noktasında 179 gün sürer. Dünya'nın Eksen Eğikliğinin Sonuçları 1. Mevsimler oluşur. Mevsimlerin değişmesine neden olur. 2. Matematik iklim kuşaklarının sınırlarını belirler. 90 Kutup Kuşağı Orta Kuşak Tropikal Kuşak Tropikal Kuşak Orta Kuşak Kutup Kuşağı 90 66 33' 23 27' 0 23 27' 66 33' 3. Bir yere güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açısı yıl boyunca değişir. 4. Mevsimlik rüzgârlar (musonlar) oluşur. 5. Gece ve gündüz sürekli arasındaki fark Ekvator'dan kutuplara gidildikçe artar. 6. Gece ve gündüz süreleri yıl içinde değişir. 7. Aynı anda Kuzey ve Güney Yarım Kürelerde farklı mevsimler yaşanır. 8. Mevsimlik sıcaklık farkları oluşur.
8 9. Güneşin yeryüzündeki herhangi bir merkezdeki ufuk düzlemi üzerinde doğduğu ve battığı noktalar yıl boyunca yer değiştirir. 10. Güneş ışınlarının dik gelebildiği enlemlerin sınırlarını belirler. Yıl boyunca dönencelere 1 kez, dönenceler arasına 2 kez dik gelir. 11. Aydınlanma Çemberi mevsimlere göre değişir. Aydınlanma Çemberinin teğet olarak geçtiği enlemlerin sınırını belirler. Aydınlanma Çemberi yıl boyunca kutup noktaları (90 ) ile kutup daireleri (66 33') arasında sürekli yer değiştirir. 12. Kara ve denizler arasında sıcaklık farkları oluşur. Yer'in Geosferleri (Yer'in İç Yapısı) Yer Yuvarlağı: Sıcaklık, kalınlık, yoğunluk bakımından farklı iç içe katmanlardan meydana gelir. Yer'in katmanlarını içten dışa doğru sıralayacak olursak deprem dalgalarından yararlanarak bu katmanların özelliklerini sıralayabiliriz. Çekirdek Manto Taşküre (Litosfer) Çekirdek (Ağır Küre ya da Barisfer de denir). Yer'in en iç kısmında yer alır. Yoğunluğu 10 g/cm 3 aşar. Yoğunluğu mantonun 2 katıdır. Çekirdek iki kısma ayrılır. a) Dış Çekirdek b) İç Çekirdek Dış Çekirdek: Yapısındaki erimiş hâlde Nikel Demir karışımından meydana gelir. Dış Çekirdek çekirdeğin 5120 2980 km'ler arasındaki kısmında yer alır. İç Çekirdek: Yapısındaki katı hâlde bulunan Nikel Demir karışımından oluşur. İç Çekirdek çekirdeğin 6371 5150 km'ler arasındaki kısmında yer alır. Manto'nun üst kesimi yüksek basınç ve sıcaklıktan dolayı elastiktir. Alt kesimleri ise sıvı hâldedir. Yani yoğunluk farkından dolayı kızgın akıcı madde magma yer kabuğuna doğru yükselirken yoğunluğun fazla olduğu kesimlerde magma yerin içine doğru hızla ilerler. Litosfer (Taşküre) (Yer kabuğunun ortalama 35 km'lik üst kısmına yer kabuğu denir). Kalınlığı ortalama 100 km'dir. Yapısı silisyum-alüminyum bileşimindeki taşlardan oluşmuştur. Kalınlığı 50 km bulan sial yer kabuğunun en üst katmanıdır. Çoğunlukla bu katman kıtaları oluşturur. Okyanus tabanlarında incelir ve kaybolur. Yer kabuğunun altındaki bölüm silisyum ve magnezyumdan oluştuğu için sima adı verilir. Sima ince bir katmandır. Kalınlığı 4 12 km arasında olup okyanus tabanlarını oluşturur. Sial Yer kabuğu Kalınlığı: 50 km Okyanus tabanlarında incelir. Büyük okyanus tabanının bazı bölümlerinde hiç görülmez. (sial) Sima (Kalınlığı 4-12 km) Okyanus tabanlarını oluşturur. Jeoterm Basamağı: Yeryüzünden yerin derinliklerine gidildikçe her 33 m'de sıcaklığın 1 artmasına jeoterm basamağı denir. Yeryüzü Manto (Ateş Küre ya da Pirosfer de denir). Yer kabuğunun altında Litosfer ile Çekirdek arasında yer alır. 100 2890 km'ler arasında yer alır. Manto'nun sıcaklığı 1900 3700 C arasında iken yoğunluğu 3,3 5,5 g/cm 3 arasında değişir. Yapısında silisyum, nikel, demir ve magnezyum bulunur. Mantoda alçalıcı ve yükselici hareketler görülür. Bunun nedeni alt ve üst kısımlarının yoğunluk farkından dolayı yerin içine sokulup yer kabuğuna doğru yükselmesidir. Jeoterm basamağı 33 m = 1 C artar.