Trakya Kalkınma Ajansı Trakya Bölgesi Lojistik Master Plan Çalıştayı 29 Şubat 2012 - Çorlu Trakya Bölgesi Lojistik Master Planı ve 2023 Vizyonu Prof. Dr. Murat ERDAL İstanbul Üniversitesi Tedarik Zinciri Yönetimi Bilim Dalı Başkanı
Lojistik Master Planlama Kavramı Plan, bugünden, gelecekte nereye ulaşılmak istendiğinin, nelerin gerçekleştirilmek istendiğinin kararlaştırılmasıdır. Master plan; toplumun refahı, büyüme ve gelişme konularında rehber görevi üstlenen bir planlama belgesidir. Master planlar, bölgeye yönelik vizyonun geliştirilmesi ve gelişme yönünün belirlenmesi, geleceğin öngörülebilmesi ve gerekli eylemlerin gerçekleştirilmesi yönünde fırsatlar oluşturur. İyi hazırlanmış bir master plan, fiziksel (somut), sosyal ve ekonomik analizleri içermeli ve nerede, nasıl, hangi hızda sorularına cevap vermelidir. 2
Master Plan Gelecek için bir kılavuzdur. Referans dokümandır. Yerel eylemlerin özetidir. Bilgi Kaynağıdır. Fizikseldir. Somuttur. Uzun dönemlidir. Kapsamlıdır. Karar verme için rehberdir. Kamu politikasının bir ifadesidir. 3
Master Planlar Ekonomik ve çevresel koşullara bağlı olarak güncellenir. Sürekli üzerinde çalışılarak detaylandırılır. Performans hedefleri dönemsel olarak değerlendirilir. Her bir planda paydaşlarla daha fazla iletişim ve katkı sağlanır. 4
Master Planlar Master planlar, ekonomik gelişmenin, yalnızca bölgenin kaynaklarını kullanarak geçici bir büyüme vaat eden yapılar değildir. Bölge ekonomisinin yanı sıra, sosyal ve kültürel unsurlarının korunması ve geliştirilmesi ile doğaya saygılı bir süreç yönetimi niteliğindedir. Öte yandan fiziksel bir kanıt olma özelliğine sahip olan master planlar, uzmanlardan ve olabildiğince fazla paydaşın katılımı ile ortak bir aklın eseri olarak değerlendirilmedir. 5
Trakya Bölgesi Lojistik Master Planı nın Ana Hedefleri Bölgenin lojistik profilinin ortaya çıkarılması, Lojistik hizmet alanlar, üretenler ve lojistik sisteminin diğer üyesi olan kamu kurum ve kuruluşlarının beklentilerinin ortaya konması, Mevcut lojistik altyapının analizinin yapılarak lojistik sistemi üyelerinin beklentilerinin karşılanabilmesine yönelik stratejilerin tedarik zinciri perspektifinden ele alınması, Lojistik merkez yapılanması için alternatiflerin geliştirilmesi, Lojistik sektörü açısından bölgesel rekabet edebilirliğin yerel ve ulusal düzeyde değerlendirilmesi, Bölge için kısa, orta ve uzun vadeli projeksiyonların yapılması ve öngörülen çeşitli gelişmelerin (lojistik altyapı, yasal düzenlemeler, ulusal ve uluslararası yatırımlar, işgücünün durumu, artan uluslararası ticaret hacmi, vb.) yaratacağı etkilerin bölge ekonomisi açısından değerlendirilmesidir. 6
Trakya Bölgesi Lojistik Master Planı nın Dayandığı Temel Değerler Şeffaflık: Planlama süreci kamuya açık bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Etik: Plan tüm paydaşlara eşit mesafededir. Objektiflik: Bölgenin tüm gereksinimlerinin yer almasına gayret edilmiştir. Katılımcılık: Tüm paydaşlarla olabildiğince iletişim kurulmuş ve onların sürece aktif katılımı istenmiştir. Kamu yararının gözetilmesi: Bölgenin lojistik ihtiyaçlarının giderilmesi Türkiye ekonomisinin gelişimi için büyük katma değer yaratacaktır. Çevreye saygı: Çevrenin korunması ve sürdürülebilirlik esastır. Plan içerisinde çevre dostu altyapı yatırımları ve çevre dostu taşıma türleri desteklenmektedir. 7
Trakya Bölgesi Lojistik Master Planı nın Misyonu Lojistik Master Planının varoluş nedeni, Trakya Bölgesi nin istikrarlı büyümesine yönelik lojistik yapılanmasına katkı sağlamaktır. Lojistik Master Planı, bölge içerisinde ikamet edenler, tarım, sanayi, ticaret, turizm başta olmak üzere diğer tüm sektör kollarında faaliyet gösteren kullanıcılara hizmet etmektedir. Lojistik Master Planı, adından da anlaşılacağı üzere lojistik ile ilgili tüm konuları kapsayıcı bir bütünlük arz etmektedir. Bu kapsamda toplumun bütün kesimlerini ilgilendiren bir çalışma ortaya konmaktadır. Sürdürülebilirlik prensibi ile çevreye saygı gözetilmektedir. Lojistik Master Planı, tüm mevzuat ve planlarla uyum içerisindedir. Kendisinden önce yapılmış lojistik perspektifli tüm çalışmaları göz önünde bulundurmaktadır. 8
Trakya Bölgesi Lojistik Master Planı nın Misyonu Kullanıcıların talep ve beklentilerini dikkate alarak bölgenin sürdürülebilirlik prensibi ile ekonomik gelişimini destekleyecek lojistik plan ve projelerinin ortaya konması ve bu alanda rehberlik etmektir. 9
Havayolu (Çorlu Havalimanı) Demiryolu (Çerkezköy, Kapıkule TCDD) Kapıkule Gümrük Müdürlüğü 10
Denizyolu ve Bölge Limanlarımız Tekirdağ Akport, Martaş, Asyaport ve Botaş Asyaport Barbaros / Tekirdağ Martaş Limanı Marmara Ereğlisi 11 Tekirdağ Akport Limanı Botaş Marmara Ereğlisi
Sanayi Kuruluşları ve STK Temasları 12
Sanayi Kuruluşları ve STK Temasları 13
İstanbul Lojistik Odak Grup Çalışması Lojistik İşletmeleri ve Lojistik STK larla Temas 14
Trakya Bölgesi Lojistik Master Planı Vizyon Tanımlaması Trakya Bölgesi lojistik vizyonunun belirlenmesinde saha ziyaretleri ve anket çalışmalarından elde edilen aşağıdaki temel değerlendirmeler göz önünde bulundurulmuştur: Bölgeye yurtiçi ve uluslararası ölçekte gelen ve giden çok sayıda ürün/malzeme grubu bulunmaktadır. Tarım, sanayi, ticaret vb. sektörlerinde farklı özelliklerde hammadde, yarı mamul, hazır parça ve tamamlanmış ürün gelmekte ve gitmektedir. Bugün ve gelecekte yaşanması muhtemel yük akışları düşünüldüğünde konuya özel bir yaklaşım gerekmektedir. Sektörel tedarik zinciri anlayış ve uygulamalarının yaygınlaşması bölgenin rekabet avantajını arttıracaktır. Son derece yoğun ürün giriş-çıkış özelliğine sahip bölgenin dünya ölçeğinde rekabet avantajı kazanmasında lojistik maliyetlerin düşürülmesi ve hız faktörü ön plana çıkmaktadır. Rakiplerin maliyet ve hız boyutunda önüne geçebilmek için lojistik operasyonlarında verimlilik kaçınılmazdır. 15
Trakya Bölgesi Lojistik Master Planı Vizyon Tanımlaması Trakya Bölgesi, Marmara Denizi, Ege Denizi ve Karadeniz e kıyısı olan bir bölgedir. Yine aynı şekilde Bulgaristan ve Yunanistan ile kara sınır bağlantısına sahiptir. Aynı zamanda Avrupa ve İstanbul gibi ekonomik büyüklükler arasında bir köprüdür. Karadeniz ve Akdeniz Bölge ülkelerine ulaşmada taşıma, depolama ve dağıtım avantajı bulunmaktadır. Trakya Bölgesi doğal coğrafi konumu dolayısı ile kombine taşıma operasyonlarına son derece elverişlidir. Bu nedenle denizyolu, demiryolu, karayolu, havayolu ve boru hattı taşıma türleri daima birlikte düşünülmelidir. Bölgenin ekonomik gelişimi için tüm taşıma türlerinin entegrasyonu şarttır. Taşıma kaplarının (konteyner, vagon, römork vb.) taşıma türleri arasında geçişleri sağlanmalıdır. Denizyolu+demiryolu, denizyolu+karayolu ve demiryolu+karayolu taşıma operasyonları için altyapı planları ivedilikle gerçekleştirilmelidir. Çevre dostu taşıma türlerine ağırlık verilmelidir. 16
Trakya Bölgesi Lojistik Master Planı Vizyon Tanımlaması Bugünün lojistik iş dünyası kombine taşımacılık anlayışını gerektirmektedir. Darboğaz ve trafik tıkanıklarının çözümlenmesinde alternatif taşıma güzergâh ve planlamalarında kombine taşımacılık anlayışı lojistik operasyonları kolaylaştırmaktadır. Bu nedenle Trakya Bölgesi lojistik vizyonuna ulaşmada, entegre lojistik sistemlerinin kurulmasının gerekliliği bölgede faaliyet gösteren tüm paydaşlar tarafından desteklenmelidir. Lojistik farkındalık yaşam kalitesinin ve refahın yükseltilmesinde büyük rol oynamaktadır. Bütün bu değerlendirmelerin sonucunda Trakya Bölgesi Lojistik Master Planı içerisinde bölgenin lojistik vizyonu şu şekilde tanımlanabilir. 17
Trakya Bölgesi Lojistik Vizyonu (Örnek) Sektörel tedarik zinciri anlayış ve uygulamalarından hareketle bölge entegre lojistik sistemini oluşturmak ve sürdürülebilir rekabet avantajını dünya standartları üzerine çıkartmak. 18
Trakya Bölgesi Rekabet Gücünün Yükseltilmesinde Tedarik Zincirleri ve Lojistik Etkileşimi Sektörel Tedarik Zincirleri (Tarım, Sanayi, Ticaret ve Hizmet Sektörleri) Bölgenin Lojistik Gelişmişlik Seviyesi (Karayolu, Havayolu, Denizyolu, Demiryolu ve Depolama vd.) Trakya Bölgesi Rekabet Gücü 19
20
Bölgesel Rekabet Edebilirlik Faktörleri Kaynak: Murat Kara, Bölgesel Rekabet Edebilirlik Kavramı ve Bölgesel Kalkınma Politikalarına Yansımaları, DPT Yayın No:2274, Ankara, 2008. s.23. İktisadi Faaliyetin Yapısı Girişimcilik Kültürü - Pazara Giriş İçin Az Engel - Risk Alma Kültürü Sektörel Yoğunlaşmalar - Denge / Bağımlılık - İstihdam Yoğunlaşması - Yüksek Katma Değerli Faaliyetler - Kümelenme Uluslararasılaşma - İhracat - Yatırım - İşletme Kültürü - Doğrudan Yabancı Yatırımın Yapısı Üretim faktörleri - Sermayenin Varlığı - Uzmanlaşma - Rekabetin Yapısı 21 Yenilik ve Öğrenme Yenilik - Patentler - Ar -Ge - Ağ Oluşumu, - Öğrenme - Bilgi - Araştırma Merkezleri ve Üniversiteler - İşletmelerin Araştırma kurumlarıyla Bağlantıları Altyapı ve Erişilebilirlik Temel Altyapı - Karayolu - Demiryolu -Havayolu - Denizyolu - Enerji Teknolojik Altyapı - Bilgi ve iletişim Teknolojileri - Telekomünikasyon - İnternet Bilgi Altyapısı - Eğitim Tesisleri Yaşanan Yerin Kalitesi/Sosyal Altyapı - Konut - Doğal Çevre - Kültürel Donatılar - Güvenlik Konum - Pazara Yakınlık - Büyüme Koridorları Beşeri Sermaye Demografik Eğilimler - Nüfus - Eğitim Düzeyi - Kalifiye İşçilerin Bölgeye Çekilmesi - Çeşitlilik Kalifiye İşgücü - Bilgi Yoğun Mesleki Beceriler Yönetişim ve Sosyal Sermaye Sosyal Sermaye - İşbirlikleri ve Ortaklıklar - Kurumsal Zenginlik - Güven, İşbirliği - Sosyal Ağlar Kurumsal Kapasite - Yönetişim - Koordinasyon Yapıları - Bölgesel Strateji - Esneklik -İstikrar - Tutarlılık
Ekonomik Koridor Olarak Trakya Hedef Pazar: 1) Yurtiçi Pazar (İstanbul ve Türkiye) 2) Uluslararası Pazarlar (Avrupa ve Dünya) MEVCUT DURUM: Hedef pazarlara sanayi ve tarım ürünlerinin taşınması İSTANBUL ve TÜRKİYE Hedef Pazar Trakya Bölgesi Sanayi ve Tarım Ürünleri 1) Sınır Kapıları ve Karayolu Ağırlıklı Taşıma AVRUPA ve DÜNYA Hedef Pazarlar 2) Ambarlı Limanı ve Konteyner Taşımaları 22
Küresel Rekabet Edebilirlik Endeksi Kaynak: Dünya Ekonomik Forumu, Küresel Rekabet Edebilirlik Raporu, 2011-2012. Ülke / Ekonomi GCI 2011-2012 GCI 2010-2011 Ülke Sıra Puan (1-7) Sıra İsviçre 1 5,74 1 Singapur 2 5,63 3 İsveç 3 5,61 2 Finlandiya 4 5,47 7 Birleşik Devletler 5 5,43 4 Almanya 6 5,37 5 Hollanda 7 5,37 8 Danimarka 8 5,33 9 Japonya 9 5,32 6 Birleşik Krallık 10 5,30 12 Türkiye 59 4,28 61 23
Altyapı İle İlgili Temel Göstergeler Kaynak: Dünya Ekonomik Forumu, Küresel Rekabet Edebilirlik Raporu, 2011-2012. Göstergeler Ülke Sıralaması 2010-2011 2011-2012 Genel Altyapı Kalitesi 40 34 Karayolu Kalitesi 46 42 Demiryolu Altyapı Kalitesi 63 60 Liman Altyapı Kalitesi 72 69 Havayolu Altyapı Kalitesi 44 40 24
Lojistik Performans Endeksi Kaynak: Lojistik Performans Endeksi ve Göstergeleri, Dünya Bankası, s:28. Ülke /Ekonomi LPI 2010 Sıra Puan Almanya 1 4,11 Singapur 2 4,09 İsveç 3 4,08 Hollanda 4 4,07 Lüksemburg 5 3,98 İsviçre 6 3,97 Japonya 7 3,97 Birleşik Krallık 8 3,95 Belçika 9 3,94 Norveç 10 3,93 Türkiye 39 3,22 25
Lojistik Performans Endeksine Ait Göstergeler Kaynak: Lojistik Performans Endeksi ve Göstergeleri, Dünya Bankası, s:28. Genel Puan ve Sıra Gümrük Süreçlerinde Verimlilik (Hız, Kolaylık vb.) Altyapı (Ticaret ve Taşımacılıkla İlgili Altyapı Kalitesi) Uluslararası Sevkiyatlar (Rekabetçi Fiyatlar ile Sevkiyat Kolaylığı) Lojistik Yetenekler (Lojistik Hizmetlerin Kalitesi ve Rekabet Gücü) Takip ve İzleme (Sevkiyatları Takip ve İzleme Yeteneği) Tam Zamanında (Planlanan Süreye Uyum) Puan 3,22 Sıra 39 Puan 2,82 Sıra 46 Puan 3,08 Sıra 39 Puan 3,15 Sıra 44 Puan 3,23 Sıra 37 Puan 3,09 Sıra 56 Puan 3,94 Sıra 31 26
27 Trakya Bölgesi ve Türkiye 2023 Vizyonu Türkiye nin dış ticaret ve lojistik hedeflerinin tutturulması büyük oranda Trakya Bölgesi ne bağlıdır. Çünkü Trakya Bölgesi tüm Türkiye için doğal altyapı köprüsüdür. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı mız tarafından revize edilen 2023 Ulaştırma Hedeflerinde tüm taşıma türlerinden maksimum derecede faydalanılması öngörülmektedir. Trakya tüm taşıma türlerinin bir arada kullanımına olanak sağlayan ender görülen bir coğrafi yapıya sahiptir. Lojistik planlamalarında; Kalkınma, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme, Gümrük ve Ticaret ve Ekonomi Bakanlıkları uyum içinde çalışmalıdır.
Trakya Bölgesi ve Türkiye 2023 Vizyonu Trakya Bölgesi (Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ İlleri) kendi lojistik gereksinimlerine uygun projeleri üretmelidir. Trakya Bölgesi, bugün ve gelecekte uluslararası ve yurtiçi taşımalarda demiryolu ve denizyolundan yararlanmak mecburiyetindedir. Trakya Bölgesi, kamu, özel sektör ve kamu+özel sektör projelerini hızla devreye almalıdır. OSB ler, liman ve hat işletmecileri, karayolu, demiryolu ve havayolu işletmecileri, STK lar, sanayi ve ticaret odaları ve yerel yönetimler bir araya gelmeli bir yol haritası üzerinde mutabakata varmalıdırlar. 28
Teşekkür Çalışmanın hazırlanmasında kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcileri aktif katılım göstermiştir. Bölgenin gelişimi için Lojistik Master Planını samimiyetle destekleyen yöneticilerimiz her türlü konuda bilgilerini paylaşmışlardır. Yerel Yönetimler ve Sivil Toplum Kuruluşları Trakya Bölgesi nin lojistik önceliklerinin belirlenmesi konusunda yardımcı olmuşlardır. Organize Sanayi Bölgeleri ve lojistik hizmet üretenler her aşamada görüşlerini belirtmişlerdir. Trakya Bölgesi Lojistik Master Planı na katkı veren tüm paydaşlara teşekkür ederiz. 29 Trakya Kalkınma Ajansı www.trakyaka.org.tr
Prof. Dr. Murat ERDAL İstanbul Üniversitesi Tedarik Zinciri Yönetimi Bilim Dalı Başkanı Beyazıt Kampüsü - İstanbul Tel: 0212 440 02 45 E-Posta: merdal@istanbul.edu.tr http://www.muraterdal.com Twitter: http://www.twitter.com/_muraterdal_ Tedarik Zinciri Yönetimi Yüksek Lisans Programı: http://www.sbf.istanbul.edu.tr/tedarikzinciri/ 30
31 Trakya Bölgesi Lojistik Master Plan Çalıştayı 29 Şubat 2012 Çorlu (Silverside Oteli)