PERFORMANSIN ÜÇ YASASI

PERFORMANSIN ÜÇ YASASI

PERFORMANSIN ÜÇ YASASI ÖRGÜTÜNÜZÜN VE YAfiAMINIZIN GELECE N YEN BAfiTAN YAZMAK Steve Zaffron Dave Logan Çeviren Ümit fiensoy

ISBN 978-605-5655-25-9 2009 by Steve Zaffron and Dave Logan Orijinal ad ve yay nc s : The Three Laws of Performance, Jossey-Bass Optimist Yay m Da t m Telefon: 0216 481 29 17-18 Faks : 0216 521 10 64 e-posta: bilgi@optimistkitap.com www.optimistkitap.com Optimist yay n no : 187 Konu : fl ve Yönetim Yay na haz rlayan : Nurettin Elhüseyni Bas m : Mart 2010, stanbul Düzelti : Fevzi Gölo lu Düzenleme : Nermin Uçar Vatan Bask ve cilt : Elma Bas m: Halkal Cad. No: 164 B-4 Blok Sefaköy - K. Çekmece 34295 stanbul - Tel: 0212 697 30 30

Performans n Üç Yasas n n Ald Övgüler Bu kitab n uzunca bir dönemden beri yaz lan en önemli kitaplardan biri oldu u kan s nday m. çerdi i fikirler ifl kitaplar nda normal olarak gördü ümüz fikirlerden çok daha genifl boyutludur. Bunlar ipuçlar, araçlar ya da ad mlar de il, bireysel, grupsal ve örgütsel davran fllara yön veren yasalard r. Bu kitap yaln z muhtemel olan de il, mümkün olan vermeye çal flmas aç s ndan gelecek kuflaklar için kaynak olabilir. Warren Bennis, Editörün Notundan Tanr hepimizi dünyay dönüfltürme sürecine kat lmaya, yani her bireyin sonsuz ve yeri doldurulamaz de erinin bilincinde oldu u ve tüm potansiyelini ortaya koyabildi i bir dünya yaratmaya ça r yor. Zengin içgörülerle, gerçek yaflamdan kesitlerle ve deneyimlerle dolu olan bu kitap bize bu dönüflüm için nas l bir çal flma yapabilece imizi gösteriyor. Steve ile Dave flirket, iflgücü, siyaset ve sivil toplum kesimlerine uygulanabilir nitelikte, dünyan n gelece ini yeni bafltan yazmay düflünenlere yard mc olacak nitelikte, esin verici ve pratik bir kitap kaleme alm fllar. Nobel Ödülü sahibi Emekli Baflpiskopos Desmond Tutu 5

Dünyan n bu kitaba ihtiyac var; çünkü tam bir cevher. Burada ortaya konan fikirler ve konular baflar ya zemin haz rlayan liderlere ve örgütlere güç katacak arma anlard r. Paul Fireman, Reebok International n kurucusu; flimdi Boston ve New York Fireman Capital Partners baflkan Bu kitapta yer alan fikirlere dayanarak h zla geliflen halka aç k bir flirketin kurucusu olarak, diyebilirim ki baflar m z büyük ölçüde bu fikirleri uygulamam za borçluyuz. fiirketin faaliyetlerini bölmeler halinde yürüttü ünün fark na vard m zda, Performans n Üç Yasas ndan türetilmifl uygulamalara baflvurarak, farkl ifllevleri buluflturan ekiplerle ifl yaflam nda flimdiye kadar görülmedik sonuçlar verecek flekilde heyecanland r c, uyumlu gelecekler yaratmay baflarabildik. Chip Wilson, lululemon athletica n n kurucusu Bu kitap bizlere dünyay ifller hale getirebilmek için örgütlerin ve kiflilerin neler yapabilece ini gösteren güçlü bir fl k tutuyor. Her düzeyden lidere umut afl l yor. Jack Canfield, The Success Principles ve Chicken Soup for the Soul dizilerinin yazarlar ndan Okurlar insanlar ve örgütsel konular üzerine al fl lmad k, hatta belki tuhaf gelebilecek bir tarzda düflünmeye aç k olmaya davet ediyorum. Ö renilecek çok fley var, bunun karfl l nda elde edeceklerimiz ise devasa boyutlarda. Harvard flletme Okulu Jesse Isidor Straus flletme Kürsüsü Emekli Profesörü Michael Jensen n Önsözünden 6

Liderlik konumundaki ya da liderli e heves eden biri için mutlaka okunmas gereken bir kitap. Boy ölçüflülemez de erde bir deneyim özeti. Sir Bob Reid, International Petroleum Exchange baflkan, Shell UK eski baflkan ve CEO su Anthony Robbins Companies yöneticileri olarak, çal flanlar m z n toplam performans doru una ç kmalar n ve yaflamda optimal sonuçlara ulaflmalar n sa lamaya büyük önem veriyoruz. Bu kitap insanlar n, flirketlerin ve örgütlerin bu benzersiz sonuçlar yaratmalar n sa layacak yasalar tan ml yor. Düflünce tarz yenilikçi ve her bak mdan parlak düflüncelerle dolu. Sam Georges, Anthony Robbins Holdings CEO su ve baflkan Müthifl bir kitap! Brezilya n n en büyük telekomünikasyon firmas Telemar n bafl ndayken yönetti im 15.000 çal flan n ço u taraf ndan hayata geçirilen uygulamalara ve süreçlere kaynakl k eden ilkeleri ortaya koyuyor. Bu sürecin bafllang c ndan bir y l sonra flirket kârl ve büyüyen yeni bir pazara baflar yla girdi. Bana göre bu kitaptaki fikirler olmasayd, asla o kadar h zl ilerleyemezdik. Diyebilirim ki, yaflad klar m hayat m n en heyecanl maceras olmufltur. Marcio Roza, Telemar Rio nun eski CEO su Üç Yasay uygulad mda hayat m n bütün alanlar n n bir anda dönüflüme u rad n gördüm. fl ve spor yaflam mda, iliflkilerimde flimdi sonsuz olanaklarla dolu olan gelece imi yeni bafltan yazmay baflard m. Natalie Cook, Avustralya Plaj Voleybolu Tak m n n dört kez Olimpiyatlara kat lan ve 2000 Sydney Olimpiyatlar nda alt n madalya kazanan oyuncusu Steve Zaffron ile Dave Logan, flirketlerin ve kiflilerin aynen suyun buharlaflt ya da dondu u anlardaki gibi bir dönüflümü nas l gerçek- 7

lefltirdiklerine fl k tutan bir kitap ortaya ç karm fllar. E er yaln z vasatla, yani suyun biraz l flmas yla ya da biraz so umas yla ilgileniyorsan z, bu kitap pek size göre de il. Ama gelece inizi gerçekten kendiniz yaratmak istiyorsan z, onlar n deneyimlerini bize aktarmak için sunduklar gerçek yaflamdan al nma say s z örneklerin ve kristal berrakl - ndaki aç klamalar n tam arad n z fley oldu unu söyleyebilirim. Nerden mi biliyorum? San r m, öncelikle yaz lm fl kaderimi de ifltirmem ve kendime yeni bir gelecek çizmem için yolumu ayd nlatan bu kitaptaki temel yasalar uygulayarak, Çin hapishanelerinde yok yere geçirdi im 16 y ll k tecrit hayat ndan sonra, Holywood vari bir mutlu sona ulaflmay baflard mdan biliyorum. Gerçekten de ifle yar yor! Sidney Rittenberg, Çin de ifl iliflkileri dan flmanl yapan Rittenberg Associates in kurucusu; The Man Who Stayed Behind kitab n n yazarlar ndan Bu kitap detayl bir öykülendirmenin ve kaya gibi sa lam fikirlerin kusursuz bir bileflimi. flletmeleri ve bar nd rd klar topluluklar dönüflüme u ratma kapasitesini tafl yan güçlü bir düflünme tarz na varmay sa l yor. Bu kitab okuman z kesinlikle tavsiye ederim. Peter Block, Community: The Structure of Belonging kitab n n yazar Steve Zaffron ve Dave Logan bu ince düflünceli kitapta insan davran fl na ve dolay s yla örgütsel sonuçlara yön veren temel yasalar n daha fazla bilincine vararak liderli in nas l iyilefltirilebilece ini gösteriyor. Kendi yaflamlar n ve örgütlerini yönetmenin daha e lenceli ve verimli yollar n arayanlar n bu kitab paha biçilmez bulacaklar ndan eminim. Mark Zupan, Rochester Üniversitesi Simon flletme Okulu dekan Bu kitap türünün tek örne i. Fili yaln zca kuyru uyla ya da difliyle de il, tüm görkemiyle önümüze seren bir görüntü gibi, gerçek 8

hayatta ifllerin nas l yürüdü ünü izah ediyor. Kitap son derece beklenmedik ve tamamen güvenilir yollarla performans patlamas yaratmay garanti eden yönergeler içeriyor. Hayat n gizemini çözmeyi baflaran yazarlar n bu kefliflerini okurla paylaflmak için derin ve sahici bir arzu içinde olduklar izlenimine kap l yor insan. Rosamund Zander, The Art of Possibility kitab n n yazarlar ndan Ben bunun gerçekleflmesinin gücünü apartheid sonras Güney Afrika da tozlu bir madencilik beldesinde binlerce Güney Afrikal gelece in hep birlikte yarat c l kla, baflka bir flekilde yaz labilece ini söylediklerinde yaflayarak gördüm. Bütün belde bu derinlikli ve kolay okunur kitapta özetlenen ilkeleri hayata geçirmekle, gelece in dönüflüme u rat ld bir mekân olma gücüne eriflebildi. Bu kitap fikirlerle ve kuramlarla u raflm yor; kendinize, yer ald - n z sosyal çevreye, flirketinize ya da örgütünüze farkl bir gelecek kapsay c, hayat dolu, olanakl ve sürdürülebilir bir gelecek çizmek gibi zorlu bir çabay konu al yor. Elimizdeki tek gelecek budur. Steve ve Dave e bu benzersiz ve istisnai katk lar ndan ve bizlere bu çabay nas l yürütece imizi gösterdiklerinden ötürü müteflekkirim. Üstelik bunun için bundan daha uygun bir zaman düflünülemezdi. Peder Chris Ahrends, Baflpsikopos Desmond Tutu nun eski diyanet görevlisi, Güney Afrika daki Four Consulting flirketinin CEO su Performans n Üç Yasas tutarl bir kifli ve ola anüstü bir lider olman n yollar n gösteriyor. Bu kitaptaki fikirler sayesinde baflarabileceklerinizin s n r n n olmad n göreceksiniz. Richard V. De Mulder, Hollanda Rotterdam Erasmus Üniversitesi profesörü Bir Alt Sigma ve/veya Yal nl k projesinde belirlenen çözümleri uygulad n zda son tahlilde çözümü hayata geçirme yetene iniz kul- 9

land n z teknik araçlar kümesine ba l de ildir. Belirleyici etken çal flanlar n çözümü kavramas ve buna uygun davranmas d r. Bu kitap dilin önemini anlaman z ve ona sayg yla yaklaflman z sa l yor; iletiflimi ifl yaflam nda güçlü bir iyilefltirme arac olarak nas l kullanabilece inizi gösteriyor. Mike Carnell, Leaning Into Six Sigma yazarlar ndan, CS International, LP nin baflkan ve CEO su Performans n Üç Yasas örgütünüze, çal flanlar n za ve kendinize bak fl n z de ifltirecek büyüleyici bir kitap. nsan olman n anlam na iliflkin derin, pratik ve ço unlukla felsefi bir kavray fl genifl yelpazeli ö retici örneklerle ve bir dizi al flt rmayla bir araya getiren bu kitap, insan zihnini ayd nlat c ve farkl l k yarat c içgörüler sunma gibi ender rastlanan bir dirayet tafl yor. Kiflisel deneyimime dayanarak diyorum ki, bu kitap yaln zca yeni ve emsalsiz f rsatlar yaratmakla kalm - yor, bunu tutkuyla ve bir oyun keyfiyle yap yor. Jaap Winter, De Brauw Blackstone Westbroek in orta Kees Cools, Amsterdam daki The Boston Consulting Group un yürütmeden sorumlu müdürü Her ikisi de Wintercools flirket yönetiflim dan flman Üstün performans çal flanlara ba l d r. Performans n Üç Yasas liderlerin çal flanlar n, örgütlerini ve kendilerini nas l tan yabilece ini can damar ndan yakal yor. Bu kitab okuyup bitirdi inizde, insan gücünün zincirlerini nas l k rabilece ini daha berrak flekilde kavrayacaks n z. Garry Ridge, WD-40 fiirketinin baflkan ve CEO su 10

Ç NDEK LER Editörün Notu 15 Önsöz 19 Yazarlar n Notu 23 Girifl: Gelece i Yeni Bafltan Yazman n Gücü 27 Birinci K s m: Üç Yasan n flleyifli 1. Olanaks z Bir Durumu Dönüfltürmek 37 2. Performans Anahtar Nerede? 65 3. Önceden Yaz lm fl Bir Gelece i Yeni Bafltan Yazmak 97 kinci K s m: Liderli in Gelece ini Yeni Bafltan Yazmak 4. Liderlik Üzerine Yaz lm fl Bu Kadar Çok Kitap Varken, Niye Bu Kadar Az Lider Var? 123 5. Benlik Sahibi Örgüt 145

Üçüncü K s m: Performans Oyununda Ustalaflmak 6. Yaflam n za Kim ya da Ne Yön Veriyor? 169 7. Ustalaflma Yolu 195 8. Performans Bariyerini K rmak 225 Ek: Performans n Üç Yasas ve Liderlik Önermeleri 233 Notlar 235 Teflekkür 239 Yazarlar Hakk nda 243

Bu kitab biz unuttu umuz zamanlarda bile hayallerimizin canl kalmas n sa layan efllerimiz Olga ile Harte ye ithaf ediyoruz.

Editörün Notu ÖRGÜTLER DÖNÜfiTÜRMEK G B gerçekleflmesi zor bir göreve kendini adayan hepimizde mutlaka bir Jay Gatsby geni olmal. F. Scott Fitzgeralds n kahraman Gatsby, yani avatar m z bunu hayat n vaatlerine dönük tutkusuyla timsallefltirmiflti. Konuyu yar m yüzy l aflk n bir süredir düflünür dururum; bazen gözüme anlams z bir çaba gibi göründü ü olur; daha iyimser bir ruh halindeyken Sisyphosvari bir görev gibi gelir. Kimi zaman ise Zeus un kolay etkilenen ölümlüleri içine sürükledi i zalimce oyunlar ndaki gibi göz al c bir ütopyaya do ru biraz daha itildi imizi hissederim. Derken günün birinde sönmekte olan tutkunuzu kabart p canland ran ve kaynama noktas na getiren bir kitap her fleyi alt üst eder. flte Zaffron ve Dave tam da böyle bir kitap yazm fl. Tutkumu canland rmay nas l baflard klar na hâlâ büyük bir keyifle flafl yorum. Onlar n fikirlerini ilk kez birkaç y l önce Santa Monica da oldukça fl k bir restoranda dinlemifl ve merakla oldu u kadar kuflkuyla da karfl lam flt m. O gece beni en fazla büyüleyen fley amaçlar n n gözü pekli i olmufltu. Beyin bilimi, dilbilim, örgüt kuram ve karmafl k uyarlanma sistemleri gibi ayr disiplinleri insan ve örgüt davran fllar na iliflkin birkaç temel yasayla, her iki alanda da elle tutulur ve köklü bir de iflime yol açabilecek flekilde birlefltirerek bir disiplinler aras saha yaratma iste iydi bu. Bir ç rp da söyleniveren fleylerdi bunlar ve ilk kez duydu um 15

16 PERFORMANSIN ÜÇ YASASI yaklafl m n bana inand r c gelmedi i, ne kadar gizlemeye çal flsam da, yüzümden okunuyordu. Bunun üzerine, yaz n o halde dedim. Sözcüklerin beni ikna edici bir yan vard r. Ayr ca, gece boyu bol miktarda al nan içkiden sonra edilen laflardan daha fazlas na ihtiyac m vard. Bu olay befl y l önce yafland. O günden sonra Steve ve Dave le birlikte arka arkaya birçok taslak üzerinde çal flt k. Epeyce ön haz rl k ve gelifltirme yap ld ve gün fl na ç kan her yeni taslakla birlikte coflkum biraz daha yükseldi. Bu kitab n ortaya ç k fl ndaki ifllevimin ebelik oldu unu söyleyemesem de, san r m benim durumumu en iyi tarif eden vaftiz babas rolüdür. Bu kitab n uzunca bir dönemden beri yaz lan en önemli kitaplardan biri oldu u kan s nday m. çerdi i fikirler ifl kitaplar nda normal olarak gördü ümüz fikirlerden çok daha genifl boyutludur. Bunlar ipuçlar, araçlar ya da ad mlar de il, bireysel, grupsal ve örgütsel davran fllara yön veren yasalard r. Anlat lan öyküler ifl yaflam yla ilgili okudu umuz ola an öykülerden farkl d r; daha ziyade insanlarda ve topluluklarda en iyi yanlar ortaya ç karan örgütsel portrelerdir. Bunlar yaln zca kâr eden flirketler de il, dünya üzerinde her bak mdan iyi ifllere adlar n yazd rm fl flirketlerdir. Bu yasalar üzerinde kafa yormak ve kendi içgörülerini hayata geçirme yollar n bulmak liderlerin yarar na olacakt r. Kitab eline alan okur, benim Steve ile Dave i ilk dinledi imde yoksun oldu um bir avantaja sahip olacakt r. Okur durup düflünebilir, derine dalabilir. Hatta kitab elinden b rak p, üzerinde baflkalar yla görüfl al flveriflinde bulunduktan sonra, kald yerden okumaya devam edebilir. Ben bu kitapta anlat lan öyküleri dokunakl l yla beni hayrete düflüren filmlere benzettim. Kitaptaki farkl kültürlerin ve flirketlerin, yeni gerçeklikler yaratmak için ç rp nan insanlar n görüntüleri ve resimleri gözümün önünden gitmiyor. Bana en flafl rt c, en inan lmaz ve en esin verici gelen fley, Güney Afrika daki platin madeni flirketi Lonmin in dünyas na yap lan yolculuktu. Y llar boyunca çeflitli taslaklarda defalarca okudu umdan, bu öykü örgütlerin ne

Editörün Notu 17 duruma gelebilece i ve gelmek zorunda oldu u konusunda benim için hâlâ bir esin kayna olmaya devam ediyor. Benlik sahibi örgüt konusunu iflleyen 5. Bölüm ayr bir aç dan zengindir. Burada örgütün önüne öyle bir geliflme vizyonu konuluyor ki, sonunda örgüt bir dünya lideri olma olana na kavufluyor. Bu bölüm paradigmalar y kacak nitelikte; umar m ifl liderleri bu bölümü a r a r ve üzerinde kafa yorarak okurlar. 21. yüzy l n kalbine do ru ilerledi imiz flu günlerde, ifl liderlerinin kendilerine meslek yaflamlar yla ve bir bütün olarak örgütleriyle nas l bir etki b rakmak istediklerini sormalar n n zaman gelmifltir. Örgütler için flu ana kadar yaz lm fl gelece in en ideal gelecek oldu unu söyleyemeyiz. Daha iyisini yapabiliriz, yapmal y z da. Bu kitap yaln z muhtemel olan de il, mümkün olan vermeye çal flmas aç s ndan gelecek kuflaklar için kaynak olabilir. Warren Bennis Aral k 2008

Önsöz STEVE LE DAVE N BÖYLES NE UZMANCA sundu u konunun temelinde yatan fikirlerin, ayr mlar n ve metodolojilerin dünya üzerinde esasl bir etki yarataca ndan hiç kuflkum yok. Bu önsözü yazmaya davet ederek beni onurland rm fl oldular. Bu kitapta yer alan baz fikirlerle ilk karfl laflt mda, dinleyenler üzerinde ola anüstü bir etki b rakt klar na tan k oldum. nsano lunu ve örgütleri dönüfltürmeyi amaçlayan bu yaklafl m n içerdi i muazzam potansiyel, geçerlilik ve uygulanabilirlik karfl s nda hayrete düfltüm. Ama dünya görüflüm bu çarp c etkinin nas l meydana geldi ini anlamama elvermedi. O günden beri bu fikirler üzerinde her kesime ulaflmalar n sa lamak amac yla gerek kendi bafl ma, gerekse Steve ve Dave le iflbirli i içinde araflt rma yapmaya epeyce zaman ve çaba harcad m. Hiç de kolay bir görev de ildi bu. Elinizdeki kitap bu özlemin gerçekleflmesi yönünde at lm fl dev bir ad md r. Kutlar m! Bu fikirlerin temeline inmek, insanlar n ve örgütlerin enerjisini ve üretkenli ini köklü biçimde etkileme gücünü tam kavramak için girdi im u rafl s ras nda önce Steve le temasa geçtim. fiimdiki araflt rmalar m n ve yaz lar m n büyük bir bölümü bu u rafla yöneliktir. 1997 de Harvard flletme Okulunda (H O) bir ö retim biriminin bafl ndayken devaml kafam duvara çarp p duruyordum. Aç kça söylemek gerekirse, bu görevde çuval- 19