Sunum ve Sistematik 1. BÖLÜM: BİTKİLERİN YAPISI ALIŞTIRMALAR Bu başlık altında her bölüm kazanımlara ayrılmış, kazanımlar tek tek çözümlü temel alıştırmalar ve sorular ile taranmıştır. Özellikle bu kısmın sınıf içinde öğrencilerle işlenmesi öngörülmüştür. 1. BÖLÜM: BİTKİLERİN YAPISI UYGULAMALI SORULAR Bu başlıklar altında uygulamalar yaparak öğrenciye yorum, analiz, sentez yetisinin geliştirilmesi hedeflenmiştir. 1.BÖLÜM: BİTKİLERİN YAPISI Bitkilerin Yapısı 1 KONU KAVRAMA TESTİ TEST - 1 Bu başlıkla üniteler alt bölümlere ayrılmış, her bölümün içerdiği kazanım ve alt başlıklar dikkate alınarak testler oluşturulmuştur. BİTKİ BİYOLOJİSİ ÜNİTE YAZILI SORULARI Bu başlık altında resmi ve özel okul yönetmeliklerinde öngörülen formatlar ile ünitenin tamamını kapsayan yazılı soruları konulmuştur. Bu uygulamanın amacı, öğrenciyi okuldaki yazılılara hazırlamak ve öğrencinin okul başarısını arttırmaktır. BİTKİ BİYOLOJİSİ ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ Bu başlık altında ünitenin geneli sorularla taranmış, öğrencinin bu ünite ile ilgili sınava hazır bulunulmuşluğu ölçme yoluna gidilmiştir. Bu başlık, ünitenin finali niteliğindedir.
1. BÖLÜM: BİTKİLERİN YAPISI ALIŞTIRMALAR 1. BÖLÜM BİTKİLERİN YAPISI A. TOHUMLU BİTKİLERİN TEMEL YAPISI Kazanım 1.1.1: Tohumlu bir bitkinin temel kısımlarını şema üzerinde gösterir. 1. I. Kök II. Meyve III. Yaprak IV. Tohum Bitkinin sürgün sistemini oluşturan yukarıdaki yapılardan hangilerinde karbondioksit özümlemesi gerçekleşir? Temel Alıştırma Yalnız III Uç tomurcuk (I) Yaprak (II) Meyve (V) 2. Aşağıdakilerden hangileri kök sisteminin görevidir? I. Bitkinin toprağa bağlaması II. Su ve minerallerin topraktan alınması III. Bazı besin maddelerinin depo edilmesi I, II ve III gulerdesing Gövde (III) Kök (IV) Yukarıdaki şekilde bitkinin temel kısımları numaralandırılarak verilmiştir. Numaralı yapılar ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangileri doğru değildir? I. Bitkinin sürgün sistemini I, II, III ve V nolu yapılar oluşturur. II. IV nolu yapı bitkinin toprak altı organıdır. III. I nolu yapı yeni dalları, yaprakları ve çiçekleri oluşturur. IV. Sürgün sisteminin her organı fotosentez olayını gerçekleştirir. 3. Aşağıdaki numaralanmış yapılardan hangileri bitkilerde sürgün sistemini oluşturur? I. Gövde II. Ana kök III. Meyve IV. Yaprak V. Yan kök VI. Tomurcuk VII. Çiçek I, III, IV, VI ve VII Çözüm 4. Bitkinin tohum, çiçek gibi üremeyle ilgili olan yapıları; I. Sürgün sistemi II. Kök sistemi kısımlarından hangisinde bulunur? Genç bitkilerde fotosentez olayı gövde ve yapraklarda gerçekleşir. Diğer ifadeler doğrudur. Cevap: Yalnız IV Yalnız I 11
1. BÖLÜM: BİTKİLERİN YAPISI ALIŞTIRMALAR B. BİTKİSEL DOKULAR Kazanım 1.2.1: Bitkisel dokuları örneklerle açıklar. Temel Alıştırma Aşağıda verilen özelliklerden hangileri meristem doku hücrelerine aittir? I. Bol sitoplazmalıdır. II. Büyük kofulludur. III. Hücreler arası boşlukları yoktur. IV. Metabolizmaları hızlıdır. V. Hücre çeperi kalındır. VI. Büyük çekirdeklidir. Çözüm Meristem doku hücreleri bol sitoplazmalı, büyük çekirdekli, ince çeperli, hücreler arası boşlukları olmayan kofulsuz ya da küçük kofullu hücrelerdir. Bölünme yeteneğine sahip olduklarından metabolizmaları hızlıdır. 1. I. Palizat parankiması II. Kambiyum III. Uç meristemi IV. Epidermis Cevap: I, III, IV, VI Yukarıda verilen bitkisel hücrelerden hangileri canlıdır? 2. I. DNA replikasyonu II. ATP sentezi III. Protein sentezi I, II, III ve IV Temel Alıştırma I. Meristem Doku II. Temel Doku III. İletim Doku IV. Örtü Doku Tohumlu bitkilerin yapısını oluşturan dokular yukarıda numaralandırılarak verilmiştir. Aşağıda verilen bitkisel yapıların karşısına ait olduğu doku çeşidinin numarasını yazınız. a. Mantar kambiyumu b. Taş hücreleri c. Özümleme parankiması d. Arkadaş hücreleri e. Lentisel f. Köşe kollenkiması g. Odun boruları h. Epidermis ı. Hidatot Çözüm a. I d. III g. III b. II e. IV h. IV c. II f. II I. IV 1. Çok yıllık bir bitkide; I. Glikoz sentezi II. Besinlerin depolanması III. Bitkiye alınan gazların hücreler arasında depo edilmesi IV. İletim demetleri ile mezofil tabakası arasında besin iletiminin sağlanması işlevlerinden hangileri parankima doku tarafından gerçekleştirilir? Yukarıda verilen olaylardan hangileri meristem doku hücreleri tarafından gerçekleştirilir? I, II ve III I, II, III ve IV 12
1. BÖLÜM: BİTKİLERİN YAPISI UYGULAMALI SORULAR 1 Aşağıdaki ifadelerin sonundaki kutucuklara doğru ise (D), yanlış ise (Y) harfini yazınız. 2. a. Bazı bitkilerde yaprak ayası sap olmadan gövdeye bağlanır. b. Diken şeklinde yaprağı olan bitkilerde özümleme parankimasının görevlerini gövde gerçekleştirir. c. Çölde yaşayan bitkilerde yapraklar küçülmüş veya dikene dönüşmüştür. d. Yaprağın alt ve üst yüzeyinde tek sıralı hücrelerden oluşan kütikula tabakası bulunur. e. Yaprak enine kesitinde iki epidermis arasında bulunan çok hücreli bölüme mezofil denir. Ağsı damarlama Fasülye, asma Paralel damarlanma Mısır, buğday Tek ve çift çenekli bitkilerin yapraklarındaki damarlanma şekilleri birbirinden farklıdır. Yukarıdaki şekilde damar yapılarına verilen örneklere dayanarak I. Ağsı damarlı II. Paralel damarlı yapraklı bitkilerin embriyoları kaç çeneklidir? f. Yaprak damarı kollenkima ve floem denilen iletim demetlerinden oluşur. g. Kütikula tabakası bitkinin su kaybını önler. h. Yaprak ayası iki veya daha fazla parçadan oluşuyorsa basit yaprak adı verilir. ı. Ağsı damarlı yaprağı bulunan bir bitkinin embriyonik gelişiminde iki çenek gözlenir. i. Üst epidermisin altında silindir şeklindeki hücreler sünger parankimasını oluşturur. 3. Yaprak damarını; I. Floem II. Ksilem III. Sünger parankiması IV. Epidermis yapılarından hangileri oluşturur? j. Kütikula tabakası kurak bölge bitkilerinde kalın, nemli yerde yaşayan bitkilerde incedir. k. Sünger parankiması arasındaki boşluklarda karbon dioksit, oksijen ve su buharı bulunur. l. Epidermis hücreleri arasında bulunan lentiseller yaprağa gaz giriş çıkışı ve terleme olayını gerçekleştirir. m. Palizat ve sünger parankima hücrelerinde fotosentez gerçekleşir. n. Epidermis hücrelerinin dış yüzeyi bu hücrelerin salgıladığı mumsu süberin maddesiyle kaplıdır. 4. Bir yaprağın enine kesitinde görülen; I. Epidermis II. Palizat parankiması III. Stoma IV. Sünger parankiması yapılarından hangileri mezofil tabakasında yer alır? 18
1. BÖLÜM: BİTKİLERİN YAPISI Bitkilerin Yapısı 1 KONU KAVRAMA TESTİ TEST - 1 1. I. Genç gövde epidermisi II. Nemli ortam bitkisinin yaprak üst epidermisi III. Tamamen su içinde yaşayan bitki gövde epidermisi Yukarıda verilen yapılardan hangilerinde stoma bulunur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 5. Bitki köklerinde bulunan emici tüy hücrelerine ait aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır? A) Canlılığını kaybetmiş hücrelerdir. B) Kök olgunlaşma bölgesinden itibaren oluşmaya başlar. C) Kurak ortam bitkilerinde sayıları artar. D) Topraktan su ve minerallerin emilmesini sağlar. E) Kök epidermis hücrelerinden oluşur. 2. Nemli bölge bitkileri; I. Kütikula tabakasının ince olması II. Yapraktaki örtü tüyleri miktarının fazla olması III. Yaprak yüzeyinin geniş olması özelliklerinden hangilerine sahiptir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III 6. Yandaki venn şemasında bitkilerde bulunan meristem ve palizat parankima hücrelerinin özellikleri H, s,, S, n simgeleri ile belirtilmiştir. Meristem hücreleri Bu simgelerden hangisi yanlış verilmiştir? s A) H: DNA replikasyonu gerçekleştirme B) s: Bol sitoplazmaya sahip olma C) : Protein sentezi gerçekleştirme D) S: Hücre çeperlerinin lignin ile kalınlaşması E) n: CO 2 özümlemesi gerçekleştirme Palizat parankima hücreleri 3. Bitkisel dokulardan peridermle ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Hücrelerin çeperinde süberin birikir. B) Su kaybını önler. C) Bitkiyi sıcak - soğuk ve mekanik etkilerden korur. D) Hücreler canlılığını kaybetmiştir. E) Gaz alış verişini sağlayan stomaları içerir. 7. Aşağıdaki şekilde yaprağın enine kesiti verilmiştir. Kütikula (I) Üst epidermis (II) Palizat parankiması (III) Odun boruları (VII) Soymuk boruları (VI) Sünger parankiması (IV) 4. Bitkilerde epidermis dokusunda bulunan tüyler aşağıda verilen görevlerden hangisini yapmazlar? A) Sıcak havada su kaybını azaltır. B) Nemli havada su ve mineral kaybını gerçekleştirir. C) Hayvanlara karşı savunma amacıyla kullanılır. D) Kokulu (aromatik) kimyasalları salgılar. E) Güneş ışınlarını yansıtarak bitkinin aşırı ısınmasını engeller. Stoma (V) Numaralı yapılarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) I nolu yapı bitkide su kaybını engeller. B) III, IV ve V nolu yapılarda fotofosforilasyon gerçekleşir. C) VI nolu yapı organik besinlerin taşınmasında görev yapar. D) II ve V nolu yapılar temel doku elemanlarıdır. E) VII nolu yapının çeperleri yüksek su basıncına karşı lignin birikimi ile kalınlaşmıştır. 23
BİTKİ BİYOLOJİSİ ÜNİTE YAZILI SORULARI - 1 T.C. Lisesi / Öğretim Yılı 11 Sınıf Biyoloji Dersi Dönem Yazılı Soruları Öğrencinin Adı / Soyadı: No: / Sınıfı: Aldığı Not: 1. I II III Cevap IV V VI VII Yukarıdaki şekilde yaprağın enine kesitinde numaralandırılarak verilen yapılara göre aşağıdaki soruları cevaplandırınız. a. Fotosentez yapılan kısımlar hangileridir? b. Yaprağa su getiren kısım hangisidir? c. III ve IV. kısımların ürettiği organik maddeyi havuz hücrelerine taşıyan kısım hangisidir? d. Gaz alış verişi ve terleme olayını düzenleyen kısım hangisidir? (Puan ) 2. Aşağıdaki tabloda yanlış olan kelimenin üzerini karalayarak doğru cevabı ortaya çıkarınız? Cevap Kütikula kalınlığı Stoma sayısı Yaprak ayası genişliği Nemli bölge bitkisi Kurak bölge bitkisi ince kalın ince kalın az çok az çok geniş dar geniş dar (Puan ) 3. Ziraat mühendislerinin meyvelerin dayanıklığını artırma ile ilgili olarak yaptıkları araştırmaya göre meyvedeki lentisel sayısı arttıkça meyvenin ağırlığının azaldığı gözleniyor. Bu durumun nedenini yazınız. Cevap (Puan ) 73
BİTKİ BİYOLOJİSİ ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ - 1 1. I. Gaz alış verişini gerçekleştirirler. II. Kloroplast taşırlar. III. Sürekli açık bulunurlar. IV. Birbirine bakan çeperleri kalındır. Yukarıda bitkisel dokularda bulunan stoma ve lentisele ait özellikler verilmiştir. Bu özelliklerin hangi yapıyla ilgili olduğu hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? 4. Tek yıllık otsu bir bitkinin gövdesinde aşağıdakilerden hangisi görülmez? A) Primer meristem B) Epidermis C) Floem D) Ksilem E) Kambiyum Stoma Lentisel A) I III II IV B) II III I IV C) III IV I II D) I II III II IV E) I II IV I III 5. Ağaç gövdesinin dışındaki kabuk denilen yapı aşağıdaki bitkisel dokulardan hangisi tarafından üretilir? A) Peridermis B) Ksilem C) Floem D) Sklerenkima E) Mantar kambiyumu 2. Bölünme yeteneğini kaybetmiş, Çeperlerinde lignin ve süberin biriken, Sitoplazmasını sonradan kaybeden doku çifti aşağıdakilerden hangisidir? A) Ksilem Floem B) Sklerenkime Kollenkima C) Epidermis Peridermis D) Kambiyum Meristem E) Sklerenkima Periderm 6. Bitkilerde gaz alış verişini sağlayan stoma ve lentisel aşağıda verilen dokuların hangilerinde bulunur? Stoma (Gözenek) Lentisel (Kovucuk) A) Sklerenkima Kollenkima B) Epidermis Parankima C) Epidermis Peridermis D) Floem Ksilem E) Peridermis Kambiyum 3. Hava, su ve besin depolama Su ve besin iletimini sağlama Fotosentez yapma Yukarıda verilen işlevleri yapısal çeşitliliğine göre yerine getirebilen doku aşağıdakilerden hangisidir? A) Parankima B) Sklerenkima C) Floem D) Kollenkima E) Epidermis 7. Bitkilerde uyaranı aynı olan hareket; I. Bitki gövdesinin güneşe yönelmesi, II. Fasülye yapraklarının gündüz dik olması III. Akşam sefası çiçeklerinin gündüz kapanıp, gece açılması IV. Stomaların ışıkta açılıp, karanlıkta kapanması şeklinde verilen örneklerden hangileridir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) III ve IV E) I, II, III ve IV 79