BİTKİLERİN GENEL YAPISI

Transkript

1 BİTKİLERİN GENEL YAPISI Bitkiler Organik Maddeleri sentezler, inorganik maddeleri ise hazır olarak dışarıdan alır. Bitkilerin sınıflandırılması şu şekildedir. A.MERİSTEM DOKU (Bölünür Doku) Belirli bir farklılaşmaya uğramış,olgunlaşmış bitki hücreleri bölünemez. Bitkinin büyümesini ve gelişmesini sürekli olarak bölünme özelliğine sahip meristerm doku gerçekleştirir. Bitki Sistemleri Bitkiler ihtiyaç duyduğu Karbondioksit ve ışığı almak için Sürgün Sistemini, Sürekli olarak bölünme özelliğine sahip hücrelerden oluşmuş dokulardır. Embriyonik gelişimden beri varlıklarını sürdürürler. Meristem hücreleri başka hücrelere dönüşme potansiyeline sahip hücrelerdir. Meristem Hücrelerinin Genel Özellikleri Büyük Çekirdekli, Bol Sitoplazmalı Ve İnce çeperlidir. Kofulları küçüktür. İhtiyaç duyduğu su ve mineralleri almak için ise Kök Sistemini oluşturmuştur. Oluşum şekillerine göre meristerm doku 2 çeşittir. 1.Birincil(Primer) Meristem Embriyonik gelişim döneminden beri var olan meristem türüdür. 2.İkincil(Sekonder Meristem) Bölünmez dokuların tekrar bölünür hale gelmesi ile oluşmuş meristem dokudur. Bitki Organları şunlardır. Bitkisel Dokular: Doku: Birlikte görev yapan veya birlikte bir yapıyı meydana getiren;şekil ve Yapı bakımından birbirine benzeyen hücre topluluklarına DOKU adı verilir. Büyüme biçimine göre meristerm doku 2 çeşittir. Apikal Meristem(Uç Meristemi): Bitkilerin büyüme noktalarında bulunur. En az farklılaşmış hücreler bu dokuda bulunur. Bitkinin yeni yapılar oluşturmasını sağlar. Kök ve Gövde uçlarındaki büyüme noktalarında bulunur. Bitkisel Dokular 4 çeşittir. Meristerm,Temel,İletim ve Salgı Doku. 1

2 Durmadan uca doğru büyür. Uç meristerm 3 katmandan oluşur. Protoderm,temel meristerm ve prokambiyum. B.TEMEL DOKU TEMEL DOKU Bitkinin iç kısmını dolduran doku tipidir. Farklı çeşitte görevleri vardır. ÖRN: Depo Destek Fotosentez Havalandırma vs. Protoderm: Örtü Dokuyu meydana getirir. Temel Meristem: Temel Dokuyu oluşturur. Prokambiyum: İletim Dokusunu oluşturur. Kök Meristemini İse Kaliptra(Kök şapkası) Adlı Özel Hücre Tabakası Korur. Apikal ve İnterkalar Meristem Birincil Meristemdir. Lateral(Yanal) Meristem: Temel Doku 3 çeşittir. 1.Parankima Dokusu Bitkinin boşluklarını dolduran dokudur. Hücreleri ; Bol sitoplazmalı İnce çeperli Metabolik yönden çok aktifdir. Enine büyümeyi sağlar. İkincil Meristemdir. Lateral Meristem 2 çeşittir. Vasküler(Demet) Kambiyum Mantar Kambiyumu Parankima hücreleri, meristem hücrelerinden sonra en az farklılaşmış hücrelerdir. Bölünme özelliği göstermezler fakat gerektiği durumda tekrar meristem dokuya dönüşerek bölünme özelliği kazanabilirler. Vasküler Kambiyum, çok yıllık bitkilerde İletim demetlerinin yapılmasını sağlar. Mantar Kambiyumu(Fellojen), Mantar Dokunun Gelişimini sağlar. Parankima Dokusu 4 grupta incelenir. i. Özümleme Parankiması ii. Depo Parankiması iii. Havalandırma Parankiması iv. İletim Parankiması Özümleme Parankiması, fotosentezin yapıldığı dokulardır. Depo Parankiması,kök,gövde,tohum gibi organlarda Organik maddelerin depolanması sağlar Havalandırma Parankiması, Suda ve Bataklıkta yaşayan bitkilerin kök ve gövdelerinin hava almasını sağlar. 2

3 İletim Parankiması: İletim demetlerinin yanında bulunur. İletim demetlerinin madde alışverişini yapmasına yardımcı olur. ÖNEMLİ BİLGİ! Her bitki hücresi selülozdan oluşmuş bir birincil çepere sahiptir. İkincil Hücre Çeperi Genellikle Selüloz dışında Başka maddelerden yapılmıştır. örn: Süberin,Lignin,Kütin,Kalloz,Silis 2.Kollenkima Dokusu: Kollenkima Dokusu iki çeşittir. Kollenkima Dokusu, hücrelerinin çeperlerindeki kalınlaşma ile adlandırılır. Kollenkima dokusu 2 çeşittir. Köşe Kollenkiması Levha Kollenkiması C.İLETİM DOKU: Organik ve İnorganik maddelerin taşınmasını sağlayan hücreler topluluğudur. 2 çeşittirler. Ksilem(Odun Boruları) Floem(Soymuk Boruları) 1.Ksilem(Odun Boruları) Su ve minerallerin taşınması ile görevlidir. Olgunlaşmış hücrelerinin ikincil çeperleri lignin adlı madde ile odunlaşmıştır. İletimleri tek yönlüdür. (Kökten yapraklara doğru) İki Çeşittirler. o o TRAKEİDLER TRAKELER Kollenkima Dokusunun Görevi: Kollenkima Dokusu, genç ve büyümekte olan bitki sürgünlerine desteklik sağlar. Canlı hücrelerden oluşmuş olduğu için sürgünler ile birlikte büyüyebilirler. KOLLENKİMA ESNEKTİR. 3.Sklerenkima Dokusu: Kollenkima gibi desteklik sağlar fakat ; Esnek bir yapısı yoktur. Büyüyemez bu yüzden sadece bitkinin boyca uzamayan bölgelerinde bulunur. Olgunlaşmış hücreleri ölüdür. Ksilemde bitki boyunca olduğu gibi yatay olarak da su ve mineral taşınır.ksilemlerin yanında yanal geçitler vardır. Bunlar ile su yanal bir şekilde de taşınır. Kollenkima desteklik verir, Sklerenkima ise katı sert bir yapı kazanmasını sağlar. Sklerenkima hücreleri iki çeşittir. LİFLER SKLEREİDLER(TAŞ HÜCRELERİ) Lifler: o o o Uzun yapılı hücrelerdir. Demetler halinde hücre gövdesinde bulunur. Bazı sklerenkima lifleri ip,halat,kumaş üretiminde kullanılır. örn: Keten,jüt Ksilem dokusunda ayrıca,parankima ve sklerenkima hücreleri de bulundurabilir. 2.Floem (Soymuk Boruları) Taşıyıcı olarak Kalburlu Boru hücrelerinden,yardımcı olarak Arkadaş hücrelerinden ve ayrıca Parankima ve Liflerden oluşmuştur. Bitkide organik maddeler, kalburlu borular ile taşınır. Kalburlu Borular,Kalburlu Boru Elemanlarından (K.B. Hücreleri) oluşmuştur. Bu hücrelerin birbirlerine temas ettiği çeperler delikli bir yapıya sahiptir. Sklereidler(Taş Hücreleri): o Kısa yapılı, o Hücre duvarı aşırı derecede kalınlaşmış. o Sert yapılı hücrelerdir. o Beraber bulunabildikleri gibi ayrı ayrı da bulunabilirler. o Sklereidler, bitki dokusunu sertleştirirler. 3

4 Kütikula: Epidermis hücreleri çeperlerinin dışarıya bakan kısmını kütin adlı bir madde ile kaplarlar. Bu madde dış yüzeyde bir tabaka oluşturur. Bu tabakaya kütikula tabakası adı verilir. Bu tabaka ışığı geçirir. Suyu geçirmez. Fazla su kaybının oluşmasını engeller. Kütikula Tabakası Ayrıca bu tabaka UV ışınlarına,zararlı mikroorganizmalara Ve mekanik etkilere;karşı bitkiyi korur. Bu delikli çeper kenarlarına kalburlu plak adı verilir. Kalburlu Boru Elemanları: Bu hücreler olgunluk dönemlerinde canlıdır fakat Çekirdeği, Ribozomları, Endoplazmik Retikulumu ve Kofulları yoktur. Bu özelliklerinden dolayı çeper içi büyük bir sitoplazmik boşluğa sahiptirler. metabolik yönden yetersiz olan bu hücreler arkadaş hücreleri ile n varlıklarını korurlar. Arkadaş Hücresi: Gerçekte Parankima hücresidir. K.B.Hücrelerinin ihtiyaç duyduğu maddeleri sağlar. Stoma: Epidermis üzerinde bulunan gözeneklerdir. Bekçi hücreleri adı verilen hücreler tarafından oluşturulurlar. Bekçi hücreleri, su alarak veya su vererek stomanın açılıp kapanmasını sağlarlar. Stomanın Görevleri: Bitkinin hava alıp vermesini sağlarlar. Terleme yolu ile fazla suyun dışarı atılmasını sağlarlar. Kalburlu borular, organik maddeleri taşırlar. Bu taşıma işi yapraktan köke olduğu gibi kökten yapraklara doğruda olabilir. FAKAT BİR KARBURLU BORU KESİNLİKLE AYNI ANDA FARKLI YÖNLERE TAŞIMA YAPAMAZ. Terleme(Transpirasyon): o Suyun buhar halinde bitki dışına atılmasıdır. o Kütikula Tabakası ve Stomalar sadece toprak üstü organlarda bulunur. D. ÖRTÜ DOKU Bitkinin dış yüzeyini örten dokudur. Genç bitkilerde bitkinin dış yüzeyini epidermis adlı hücre tabakası örter. Damlama(Gutasyon): o Sulak yerde yaşayan bazı bitkiler terlemenin yanında damlama yolu ile de fazla suyu dışarı atar. o Damlama:, Suyun sıvı olarak damla damla dışarıya atılmasıdır. 1.Epidermis: Hücreleri tek sıra olarak dizilir. Hücrelerin arasında boşluk bulunmaz. Hücreleri; Büyük Kofullu ve az Sitoplazmalıdır. Hücrelerinde Kloroplast bulunmaz. Tüyler: Epidermis hücrelerinin dışarıya doğru oluşturduğu çıkıntılardır. Tek hücreden oluşan tüylere basit tüy; Çok hücreden oluşan tüylere ise bileşik tüy ; adı verilir. Tüylerin görevleri: Savunma Tüyleri Örtü Tüyleri Salgı Tüyleri Tırmanma tüyleri 4

5 Emici Tüyler (Kökte bulunan tüyler için) Emergens(Diken): Epidermisten dışarıya doğru uzanan çıkıntılardır. Tüylerden farkı Emergenslerin yapısında epidermisten farklı başka dokularda bulunur. Mantar dokuyu doğrudan geçerler ve havanın canlı hücrelere ulaşmasını sağlarlar. BİTKİLERDE KÖK VE SÜRGÜN SİSTEMİ Çok yıllık bitkilerde, tek hücre sırasından oluşmuş epidermis bir süre sonra koruma görevini yeterince yerine getiremez. Bu yüzden epidermis in yerine başka bir koruyucu doku geçer.bu doku mantar dokudur. 2.Mantar Doku: Çok yıllık bitkiler bir süre sonra enine kalınlaşmaya başlar. Bu sırada mantar kambiyumu hücreleri bölünerek dışarıya doğru mantar dokuyu oluştururlar. Mantar Doku hücreleri çeperlerine mumsu bir madde olan suberin i biriktirirler. Mantar Doku içeriden oluşur, epidermisi yırtarak onun yerine geçer. A.KÖK SİSTEMİ Tohumun ilk çimlenen kısmı radikula dır. Radikula nın gelişimi sonucu birincil(primer kök) meydana gelir. Mantar Doku hücrelerinin çeperleri suberin ile ile kalınlaşmıştır. Mantar Doku hücreleri olgunluk döneminde ölüdür. Mantar Dokunun oluşumundan sonra epidermis parçalanır. PERİDERMİS: Mantar Doku (Fellem) Mantar Kambiyumu (Fellojen) Mantar Parankiması (Felloderm) Yukarıdaki 3 tabakanın hepsine beraber PERİDERM adı verilir. Bitki geliştikçe,birincil kökün yerine kök sistemi alır. Kök Sistemi iki çeşittir ; I. Birçok küçük kökçüklere ayrılmış saçak kök, II. ana bir kök ile ona bağlı birçok küçük kökçükten oluşmuş kazık kök. Tek çeneklilerde saçak kök,açık Tohumlu ve çift çeneklilerde ise kazık kök bulunur. Adventif Kök: Birincil kökten meydana gelmezler.onun yerine gövde,yaprak veya dallardan oluşurlar. Genellikle belirli bir görev için özelleşmişlerdir. Örnek: Destekleme,Havalandırma vb Özetlemek gerekirse; Çok yıllık bitkilerde bir süre sonra epidermis parçalanır yerine peridermis gelir. Lentisel(Kovucuk): Mantar doku üzerinde bulunan açıklıklardır. Bu açıklıklar, stomanın bulunduğu bölgenin altında meydana gelir. LentiselStomalar, gibi canlı hücrelerden oluşmamıştır. Sürekli olarak açıktırlar. Bitki Kök Sisteminin Görevleri: Bitkiyi toprağa sabitlemek. Su ve minerallerin topraktan alınmasını sağlamak Alınan su ve mineralleri gövdeye doğru taşımak 5

6 Bazı besin maddelerini depolamak Bazı sekonder bileşikleri üretmek Bazı hormonları üretmek. Bitkinin bulunduğu ekosisteme göre bitkinin kök sistemi belirli adaptasyonlara sahiptir. KÖK YAPISI Kök iki aşamada incelenir. Kökün Dış Yapısı Kökün İç Yapısı KÖKÜN DIŞ YAPISI : Yan kökler Kök tüyleri Kök ucu bölgesi Kökün dış yapısı olarak kabul edilir. Kaliptra(Kök Şapkası) Kaliptra; Gelişen Kök ucunu korur. Yararlı mikroorganizmalar için uygun koşullar sağlar. Kök ucunun kurumasını engeller. KÖKÜN İÇ YAPISI : Protoderm den epidermis; Prokambiyum dan merkezi silindir; Ve Temel Meristemden bu iki tabakanın arasını dolduran korteks meydana gelir. Epidermis: Kökün dış kısmını saran örtü dokudur. Korteks: Epidermis ile merkezi silindir arasındaki bölgedir. Parankima hücrelerinden oluşmuştur. Görevi: Depolama;Taşımaya yardım, salgılama vb. Endodermis: Dıştan içe korteks in son tabakasıdır. Taşınacak maddelerin düzenlendiği bölgedir. Merkezi Silindir (Stele) : İletim demetleri ve onu destekleyen dokulardan oluşur. En dışındaki hücre tabakasının adı perisikl dır. Perisikl: Parankima dokusudur. Daha sonraları meristem dokuya dönüşebilir. Vasküler kambiyum un bir kısmı bu hücre tabakasından meydana gelir. Ayrıca yan kökler de periskl dan oluşur. İletim Demeti: Odun ve soymuk borularının oluşturduğu hücre dizileridir. İletim Demetli iki çeşittir. Kapalı iletim Demeti Açık İletim Demeti Kapalı iletim Demeti: Arasında vasküler kambiyum un bulunmadığı İletim demetidir. Tek çenekli(monokotil) Bitkilerde bulunur. Açık iletim Demeti: Arasında vasküler kambiyum un bulunduğu iletim demetidir. Çift çenekli(dikotil) ve Açık Tohumlu Bitkilerde bulunur. MONOKOTİL & DİKOTİL KÖK YAPISI ARASINDAKİ FARKLAR Monokotil kökün merkezinde öz bulunur ve iletim demetleri özün çevresini kuşatmıştır. Dikotil kökte ise öz bulunmaz. Ksilem yıldız şeklinde kol halinde uzanır. Ksilem in arasında ise floem bulunur. 6

7 Gövdeler, tepe tomurcuğunda bulunan uç meristemler sayesinde boyca uzar. Bu uzama sırasında dallanma gerçekleşir ve böylece bitki enine yayılır. Nodyum(Düğüm): Gövde üzerinde yaprakların çıktığı bölgelerdir. İnternodyum(Düğümler arası bölge): İki Nodyum arasında kalan gövde kısmıdır. Her bir yaprak ile üzerindeki internodyum un oluşturduğu açıda bir yanal tomurcuk bulunur. Yanal Tomurcuklar, Tepe Tomurcuğunun farklılaşması sırasında arda kalmış meristem dokularından oluşur. Yanal Tomurcuklar ile bitki yeni dallar oluşturur ve böylece yana doğru uzar. B.SÜRGÜN SİSTEMİ Sürgün Sistemi: Kök ve Yapraklardan oluşmuştur. I.GÖVDE Bitki Gövdesinin 4 ana görevi vardır. 1) Yaprak,çiçek ve meyvelerin yüksekte kalmasını sağlar. 2) Besleyici sıvıların kök ile sürgünler arasında taşınmasını sağlar. 3) Besin depolar. 4) Sahip olduğu büyüme uçları ile yeni yapıların oluşmasını sağlar. "Birincil floem ve birincil ksilem uç meristemler tarafından meydana getirilir. " Bitkilerde Gövde iki çeşittir. 7

8 Dikotillerde Birincil Gövde yapısı En dışta epidermis bulunur. İletim demetleri halka şeklinde öz ü sarmıştır. Halkanın dış kısmında korteks iç kısmında öz bulunur. Floem ile Ksilem arasında vasküler kambiyum bulunur. Dikotillerde İkincil Gövde yapısı Enine kalınlaşma sonucu meydana gelen gövde yapısıdır. Dikotil Bitki enine kalınlaşmaya başlayınca Fellojen faaliyetiyle mantar doku oluşur.dış Kısımdaki epidermis parçalanır. Epidermisin yerine periderm geçmiş olur. a) Otsu Gövde: Çok basit bir demet düzenlenmesi vardır. Bir veya iki yıllık Sadece boyuna uzama Ağırlıklı olarak Turgor durumu ile desteklenme Monokotil(tek Çenekli) bitkilerde otsu gövde bulunur. Periderm oluştuktan sonra enine kalınlaşma durmaz. Gittikçe dış kısımdaki periderm tabakası ölür. Yerine yeni mantar kambiyumu oluşturulur. Sonra tekrar periderm hücreleri ölür.bu sefer daha içerideki parankima dokularından mantar kambiyumu yapılır. En sonunda İkincil Floem in parankima hücrelerinden mantar kambiyumu yapılmaya başlanır b) Odunsu Gövde: Çok yıllık Hem enine kalınlaşma hem de boyuna uzama Özel destekleyici dokulara sahip olma Dikotil(Çift çenekli) bitkilerde odunsu gövde bulunur.. Ölü peridermler ve ölü birincil floem dış kabuk yapısını oluşturur. Canlı ikincil floem ise iç kabuğu meydana getirir. Birincil Doku: İlk oluşan doku İkincil doku: İlk oluşan dokunun yerine meydana gelen doku. Örnek:Birincil ksilem,ikincil ksilem 8

9 Kökün büyüme ucu : 3 bölgeye ayrılarak incelenir. Bölünür Hücre Bölgesi: Hücreler durmadan bölünerek uca doğru ilerlediği bölgedir. Buradaki Meristem hücrelerinin önünde kaliptra(kök şapkası) bulunur. Uzama Bölgesi Meristem hücrelerinin farklılaşmaya başladığı bölgedir. Bu bölgede hücreler uzunlamasına bölünmeye devam ederler. Bu sayede Büyüme ucunun uzamasını sağlarlar. Olgunlaşma Bölgesi: Farklılaşmanın tamamlandığı bölgedir. Örtü,Temel ve iletim doku oluşturulur. Gövde konusunda devam ediyoruz. Birincil ve ikincil büyüme gövde konusu içindedir. BİTKİLERDE BİRİNCİL VE İKİNCİL BÜYÜME Birincil Büyüme: Bitkinin, uç meristemleri ile yeni dokular ve organlar meydana getirmesidir. Birincil büyüme ile bitkiler boyca uzar, yeni organlar meydana getirir. Birincil büyüme, tüm bitkilerde görülür. Kökün İkincil Büyümesi: Kökün, ikincil büyümesi vasküler kambiyum ve mantar kambiyum'u ile gerçekleşir. İkincil Büyüme: Bitkinin, lateral meristemler ile enine kalınlaşması ve zaten var olan dokuların yanına yeni dokular meydana getirmesidir. Açık Tohumlu Bitkilerin hepsi ve Dikotil bitkilerin büyük bir bölümünde görülür. Vasküler Kambiyumun faaliyetiyle ikincil ksilem ve ikincil floem meydana getirilir. Vasküler kambiyum;dışarıya doğru ikincil floem i, içeriye doğru ise ikincil ksilemi yapar. "Bir bitkide, birincil ve ikincil büyüme eş zamanlı olarak farklı bölgelerde gerçekleşebilir. " Kökün Birincil Büyümesi: Kökün büyüme ucu 3 bölgeye ayrılarak incelenir. 1.Bölünür Hücre Bölgesi 2.Uzama Bölgesi 3.Olgunlaşma Bölgesi 9 Bu içeriden gelen büyüme baskısı sonucu korteks ileriye doğru itilir. Bu kalınlaşma sonucu en dışta bulunan epidermis parçalanır ve yerine peridermis meydana getirilir. Periderm, suyu geçirmediği için ikincil büyümeye uğramış kökler su ve mineral emme özelliğini kaybeder. Bu kökler artık sadece bitkiyi toprağa bağlayıcı bir kazık görevi üstlenirler.

10 Gövdenin Birincil Büyümesi: Gövdenin birincil büyümesi, tepe tomurcuğunun faaliyetiyle gerçekleşir. Tomurcuğun hemen altında bulunan internodyum bölgesi hücreleri hızlı bir şekilde bölünerek ve uzayarak, internodyumları uzatırlar. Bu sırada embriyonik yapraklar, farklılaşarak genç yapraklara dönüşmeye başlarlar. Yanal Tomurcukların uzamasıyla meydana gelmiş internodyumlar da dalları meydana getirir. Gövde bu şekilde dallanırken, uç meristemleri aynı kökteki uç meristemleri gibi davranır. Büyüme mevsimi sırasında yaz sonuna kadar üretilen ksilem tabakasına erken odun adı verilir. Geç Odun Yazın sonuna doğru, erken odunun hemen ardından bir de geç odun yapılır. Bu geç odun hücreleri küçüktür ve çeperleri kalındır. Erken odun ile geç odun arasındaki geçişler belirgindir.ve bir halka görünümü oluşturur. "Odunsu Bitkilerde, her büyüme mevsiminde birincil büyüme ile gövdelerin genç uzantılarını oluştururken, ikincil büyüme ile bitki yaşlı kısımlarını kalınlaştırır" Gövdenin İkincil Büyümesi : Çok yıllık bitkilerde görülür. (Dikotillerin çoğu ve açık tohumlular) Enine büyüme olarak gerçekleşir. Enine büyümeyi vasküler kambiyum ve mantar kambiyumu sağlar. Kökte olduğu gibi, gövdede de ; Vasküler kambiyum; dışarıya doğru ikincil Floem i, İçeriye doğru ise ikincil ksilem i meydana getirir. Peridermis : Genişleyen gövde de, epidermis parçalanır. Parçalanan epidermis yerine periderm meydana getirilir. Dışarıdaki periderm hücreleri öldükçe, içeriden yeni mantar kambiyum ları yapılır. Böylece İkincil floem deki parankima hücrelerinde mantar kambiyumu üretilmeye başlanır. Vasküler kambiyum un dış kısmında kalan ikincil floem ve periderm kabuk olarak kabul edilir.vasküler kambiyum un iç kısmında kalan ksilem dokuları ise odun olarak kabul edilir. Yıllık Büyüme Halkaları: Bir büyüme mevsimine ait erken odun ile ondan önceki büyüme mevsimine ait geç odun arasındaki geçiş çok belirgindir. Bu geçiş bölgeleri yıllık büyüme halkaları olarak kabul edilir. Canlı ve Cansız odun İkincil Gövde yapısında; İşlev gören ksilem dokusuna canlı odun; İşlev görmeyen ksilem dokusuna ise cansız odun adı verilir. Yaş Halkaları nedir? Erken Odun Ilıman iklimde yaşayan ağaçlar ilkbaharın başlangıcından, sonbaharın başına kadar yeni ksilem boruları meydana getirir. Bu döneme büyüme mevsimi denir. 10

11 Cansız Odun: Taşıma işlevi yoktur. İç boşlukları kalloz,reçine gibi maddeler ile dolmuştur. Destek doku olarak işlev görür. Canlı Odun: Su ve minerallerin taşındığı odun boruları bulunur. Gerçekte hücreleri cansızdır. Canlı adını almasının sebebi taşıma işini yerine getirmesinden dolayıdır. II.YAPRAK Basit yaprakların sapının gövdeye bağlandığı yerde Yanal tomurcuk bulunur. Bileşik yapraklarda ise her yaprakçığın sapa birleştiği Bölgede yanal tomurcuk bulunmaz. Fotosentezden sorumlu organeldir. Bitkiler içlerinde bulundukları ortam koşullarına göre farklı şekilde yapraklara sahiptirler. Bir Yaprak temelde 3 kısımdan oluşur. Yaprak Ayası(lamina) Yaprak sapı(petiyol) Yaprak Tabanı(Bazis) Yapraklarda İletim demetlerinin Dağılım tipleri Yaprak Dokularının Organizasyonu Yaprakta temelde 3 doku sistemi bulunur. Yaprak ayası: Yaprağın yassılaşmış,geniş ve ince olan kısmıdır. Yaprak sapı: Yaprağı gövdedeki nodyumla birleştiren uzun ve ince kısımdır. Yaprak tabanı: Yaprak sapının gövde ile birleştiği genişlemiş tabanıdır. Çoğu monokotil bitkinin yaprağı sapsızdır Örtü Doku Epidermis Temel Doku Mezofil İletim Dokusu Ksilem ve Floem

12 Demet kını hücreleri: Madde alışverişini kontrol ederler. Yaprağa mekanik destek sağlarlar. Yaprak Epidermisi: Dış kısmında suyun korunması amacıyla meydana getirilmiş kütikula tabakası vardır. Epidermis üzerinde yer yer iki bekçi hücresinden oluşmuş stoma adını verdiğimiz gözenekler bulunur. Stomalar,yaprağın havalanmasını ve terlemeyi sağlar. Trikom: Kuru iklimde yaşayan bitkilerin stomaları derinde bulunur.ve bir kısım tüycük ile örtülüdür. Bu tüycüklere trikom adı verilir. Trikomlar ile terleme ile dışarı verilen su tekrar geriye kazanılır. Yaprak Temel Dokusu: Alt ve Üst epidermisin arasındaki tabakada bulunur. Bu tabakaya MEZOFİL adı verilir. İki farklı parankima dokusundan oluşmuştur. Palizat Parankiması Sünger Parankiması Hem Palizat hem de sünger parankiması hücreleri fotosentez yapar. Fakat sünger parankiması ayrıca havanın yaprak içinde dağılmasını sağlamak için boşluklu bir yapıya sahiptir. Yaprakta iletim Dokusu: Ksilem ve Floemden oluşmuştur. Monokotillerde iletim demetleri birbirlerine yakın ve paralel durur. Dikotillerde ise iletim demetleri bir ağ gibi yaprağın her yerine yayılır. 12