Ekonomi Bülteni, Sayı: 49 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ercan Ergüzel Ezgi Gülbaş Ali Can Duran 1
Yurt Dışı Gelişmeler Euro Bölgesi ve Çin de özel sektör büyüyemiyor. Uzun bir süredir Çin ekonomisinde görülen yavaşlama ve Euro Bölgesi nde görülen durgunluğa paralel PMI endeksleri 50 sınırına yakın seyrediyor. Hafta başında Çin de açıklanan İmalat PMI Endeksi resmi imalat PMI endeksi 50.5 olan beklentilerin altında kalarak 50.8 den 50.3 e geriledi. Özel PMI endeksinin de 50 60 (3 Aylık Ort.) seviyesine işaret ettiği Çin de Kasım ayında imalat sektörünün neredeyse hiç büyüyemediği tahmin ediliyor. Euro Böl- 50 55 gesi nde Kasım ayı öncü PMI verileri ise nihai değerlerinde aşağı revize edilerek beklenenden daha olumsuz bir tabloya 45 işaret etti. Almanya da büyüme ile genişlemeyi ayıran 50 40 Euro Bölgesi Çin sınırında açıklanan üretim PMI endeksi 49.5 e gerileyerek daralmaya işaret etti. Fransa da ilk tahmin olan 47.6 yukarı 35 ABD (ISM) revize edilse de (48.4) 50 seviyesinin altında daralmaya işaret etmeye devam etti. Hizmet sektörü PMI endeksleri ile 30 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 beraber bileşik PMI endekslerinin de Euro Bölgesi geneli için gerilemeye devam ettiği görülüyor. 52.1 den 51.1 e gerileyen bileşik PMI endeksi 2013 Temmuz dan bu yana en düşük seviyesine gerilemiş durumda. ABD de üretim aktivitesinde ise trend yukarı yönlü. ABD tarafında ISM in ölçtüğü üretim sektörü aktivitesi endeksi Mayıs 2011 den bu yana yükseldiği en yüksek seviye olan 59 dan 58.7 ye beklentilerin altında sınırlı bir gerileme kaydetti. Genel anlamda yukarı yönlü trendini koruyan endeksin alt kırılımı olan yeni siparişler endeksi 65.8 den 66 ya yükselerek Ağustos tan bu yana en yüksek seviyesine ulaşarak önümüzdeki dönem için de pozitif sinyaller verdi. Global ekonomik aktivitenin yavaşladığı ortamda ABD ekonomisindeki toparlanmanın devam etmesi FED in para politikasındaki normalleşme süreci adına elini rahatlatıyor. FOMC öncesi Bej Kitap da toparlanmaya işaret etti. ABD de 12 FED bölgesinden gelen değerlendirmeleri içeren ve FOMC toplantıları öncesi genel bir görüş oluşmasına destek veren rapor pozitif bir görünüme işaret etti. Ekim ve Kasım aylarında ekonomik toparlanmanın devam ettiği belirtilirken, gerileyen pompa fiyatlarının tüketicilerin harcamalarına destek verdiği belirtildi. İstihdam tarafında da (tarım dışı istihdam verisi öncesinde) ülke genelinde istihdam koşullarında artışın gözlemlendiği belirtildi. FED in 17 Aralık ta yapacağı toplantı için temel oluşturan rapor diğer ABD verilerinin de işaret ettiği gibi faiz artışlarının kaçınılmaz olduğunu gösteriyor. Mario Draghi ek gevşeme beklentilerini birkaç ay ileriye öteledi. Avrupa Merkez Bankası (ECB) para politikası toplantısında beklendiği gibi faiz oranlarında bir değişikliğe gitmedi. Politika faizini %0.05, bankaların ECB de tuttukları negatif mevduat faizini -%0.2 ve marjinal fonlama faiz oranını %0.3 te sabit tuttu. Mario Draghi nin geçtiğimiz hafta yaptığı konuşmalara paralel yeni bir ECB hamlesinin yakın zamanda geleceğine yönelik sinyal vermesinin beklendiği basın toplantısında, gelecek yıl başında mevcut para politikasının etkisinin gözlemleneceği ve para politikasını gözden geçireceklerini (varlık alımlarının hızının/kompozisyonunun değiştirilmesi) söyledi. Net bir tarih vermeyen bu söylem sonrası 1.24 ün üzerini test eden EUR/USD paritesi yeniden aşağı yönlü bir seyir izledi. Bunda Mario Draghi nin soru cevap kısmında önümüzdeki yıl para politikasını gözden geçirmelerinin sonucunun daha fazla gevşeme yönünde olabileceğinin sinyalini vermesi etkili oldu. Mevcut enflasyon tahminlerinin de aşağı yönlü revize edilmesi ve Draghi nin sürekli olarak uzun süre devam edecek düşük enflasyon oranını tolere etmeyeceklerini söylemesi 2015 yılında ek adımların gelmesi ihtimalini arttırıyor. Mario Draghi mevcut para politikası araçlarına yönelik olarak benzer söylemleri koruyarak, varlık alımlarının en az 2 yıl devam edeceğini, TLTRO nun 2. kısmının önümüzdeki hafta verileceğini söyledi. Aldıkları bu önlemlerin ECB bilançosu üzerinde önemli bir etkisi olacağını (yaklaşık 1 trilyon ) yineleyen Draghi, önümüzdeki aylarda önlemlerin para politikasının gevşemesi yönündeki etkisini daha net göstereceğini belirtti. Gelecek yılın başında para politikasının etkileri ve gerileyen petrol fiyatlarının gidişatı takip edilerek para politikasında değişiklik yapılabileceğini belirten Draghi, kullanılabilecek ek önlemler üzerinde teknik çalışmaların devam ettiği bilgisini de verdi. Draghi nin değindiği Aralık ayı ekonomik tahminleri ise Eylül ayına göre daha negatif bir tabloya işaret etti. Büyüme tarafında yeni tahminlere göre 2014, 2015 ve 2016 yıllarında sırasıyla %0.8, %1 ve %1.5 lik büyüme öngörülüyor. Draghi, büyüme oranlarında risklerin aşağı yönlü olduğu, jeopolitik gelişmelerin ve gerileyen güven endekslerinin ve yatırımların gerilemesini aşağı yönlü riskler olarak gösterdi. Enflasyon tarafında ise %0.3 gerileyen yıllık enflasyonda hem gerileyen enerji fiyatlarının hem de hizmetler enflasyonun önemli rol oynadığını belirtti. Mevcut verilere dayanarak aşağı revize edilen enflasyon tahminlerinin de sırasıyla %0.5, %0.7 ve %1.3 olduğunu söyledi. 2
Yurt Dışı Gelişmeler Tarım dışı istihdam değişimi ABD de tarım dışı istihdam verisi beklentilerin oldukça üzerinde açıklandı. 230 bin adet olarak açıklanması beklenen veri 321 bin adetlik ek istihdama işaret etti. İş gücüne katılım oranı ve işsizlik oranında ABD Tarım Dışı İstihdam (Çeyreklik Ortalama) 400K beklentilere paralel bir değişiklik olmadı ve sırasıyla %62.8 282K ve %5.8 seviyelerinde açıklandı. Önceki iki ayın tarım dışı 200K istihdam değişimi verisi de toplamda 44 bin adet yukarı revize edildi. Böylece bu yıl başından bu yana aylık ortalama 0K 241 bin adet ek istihdam yaratılırken geçen senenin 194 bin -200K adetlik ortalamasının oldukça üzerinde istihdam yaratılmış oldu. Kasım ayında 321 bin adet ile son 3 yılda görülen en -400K fazla istihdam artışına işaret edilmesine ek olarak FED in faiz artışları için yakından takip ettiği bilinen ücret artışları -600K tarafında da sınırlı da olsa yukarı yönlü gelişmeler var. Ortalama saatlik ücret Kasım da 0.09$ artış ile geçen yıla göre -800K 2007 %2.1 lik bir artışa işaret etti. FED in %3 gibi bir oranda faiz 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 artışı için elinin daha rahat olacağı düşünülüyor. İstihdam verilerinin FED in faiz artışlarına bir miktar daha yakın olduğuna yönelik sinyal alınması sonrası USD nin değer kazanımlarının hızlandığı, ABD tahvil getirilerinin ise yükseldiği gözlemlendi. Brezilya MB enflasyona karşı beklentilerin üzerinde faiz arttırdı. Brezilya merkez bankası hedef aralığının üst bandı olan %6.5 in üzerinde seyretmeye devam eden enflasyonla mücadele için politika faiz oranını (Selic) 25 baz 15 8 Brezilya Politika Faizi (SELIC) ve Enflasyon Oranı (%) puan olan beklentilerin üzerinde 50 baz puan arttırdı. % 14 11.75 ile Mayıs 2011 den bu yana en yüksek seviyesine 7 13 ulaşan politika faiz oranını bundan sonra daha kademeli 12 6 arttırabileceğinin sinyalini verdi. Son dönemde güçlenen 11 USD nedeniyle para birimindeki değer kaybı enflasyon ile 5 10 mücadelesinde risk oluştururken, faiz artışları gerileyen emtia fiyatları ve güven faktörleri ile ekonomisini daha da yavaşlatma 9 4 ihtimali taşıyor. Brezilya Real i faiz kararı sonrası 8 3 daha fazla değer kaybederek 2.55 seviyelerinden 2.59 a 7 SELIC Enflasyon (Sağ Eksen) kadar yükselirken Haziran ayından bu yana %18 değer kaybetmiş 6 2 durumda (TL %5). Enflasyon oranı %6.6 ile %4.5 hedefinin üzerinde seyrederken, ülke ekonomisi 3.çeyrekte 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 seçim öncesi yapılan yüklü kamu harcamaları ile resesyondan çıkabilmişti. 1. ve 2. çeyreklerde %0.2 ve %0.6 oranlarından daralan Brezilya 3.çeyrekte %0.1 oranında büyüyebilmişti. 3
Yurt İçi Gelişmeler Enflasyon, Kasım 2014 Kasım ayında TÜFE %0.3 olan piyasa beklentisinin bir miktar altında bir önceki aya göre %0.2 arttı. Ekim ayında olduğu gibi mevsimsel etkiler ve ithal ürünlere getirilen vergilerle giyim grubu fiyatları %4.1 artarak enflasyona pozitif etki yaparken, ulaştırma grubu fiyatlarında ise petrol fiyatlarındaki düşüşün yansımasıyla %1.8 gerileme görüldü. Kasım ayında giyim grubu fiyatlarında görülen artış manşet enflasyona 0.3 puan katkıda bulunurken, gıda ve alkolsüz içecekler grubunun etkisi 0.1 puan oldu. Yıllık gıda enflasyonu ise baz etkisiyle tekrar yükselerek %12.7 den %14.7 ye çıktı. Lokanta ve oteller grubu fiyatlarındaki artış ise Kasım ayında devam etti ve yıllık yemek hizmetleri enflasyonu %15.3 seviyesine yükseldi. Çekirdek enflasyon göstergeleri Kasım ayında aylık bazda sınırlı artış gösterse de yıllık çekirdek enflasyon göstergeleri yataya yakın seyretti. H tanımlı özel kapsamlı TÜFE (Gıda, Enerji, Alkollü içecekler, Tütün ürünleri, ve Altın hariç TÜFE) bir önceki aya göre %0.7, I tanımlı çekirdek enflasyon göstergesi (Gıda, Enerji, Alkollü ve Alkolsüz içecekler, Tütün ürünleri, ve Altın hariç TÜFE) %0.6 arttı. Yıllık H tanımlı çekirdek enflasyon göstergesi %9.8 den %9.9 a yükselirken, I tanımlı çekirdek enflasyon ise %9.0 seviyesinde kaldı. Kasım ayında üretici fiyatları ise son 17 aydır aylık bazda en fazla düşüşü gösterirken (-%1.0), yıllık ÜFE %10.1 seviyesinden sene başından beri en düşük seviyesi olan %8.4 e geriledi. ÜFE deki aylık bazda görülen düşüşe kok ve rafine petrol ürünlerindeki % 8.3 lük düşüşün etkisi -0.3 puan olurken, elektrik, gaz üretim ve dağıtım fiyatları ile ana metaller grubunda görülen düşüşlerin etkisi 0.2 şer puan oldu. Kasım ayında enflasyonun beklentilerin biraz altında kaldığını ve yıllık enflasyonun hafif yükselişle %9.2 ye çıktığını görüyoruz. Bu yılsonunda enflasyonun Merkez Bankası nın tahmini olan %8.9 un üzerinde %9.2 olmasını, önümüzdeki yıldan itibaren ise baz etkisinin desteğiyle hızla %8 li seviyelere gerilemesini bekliyoruz. PMI İmalat Endeksi, Kasım 2014 Ağustos ayından itibaren 50 seviyesinin üzerinde çıkarak imalat sanayinde genişlemeye işaret eden PMI imalat endeksi Kasım ayında 52.2 ye yükselerek Şubat ayından beri görülen en yüksek seviyesine çıktı. Endeksteki yükselişin detaylarına baktığımızda, ileriye dönük yeni sipariş ve ihracat siparişi beklentilerinde artış olurken, istihdam endeksinde de belirgin artış gözlendi. PMI imalat endeksindeki yukarı yönlü trend, sanayi üretimine henüz tam anlamıyla yansımasa da ileriye dönük beklentilerde iyileşmenin olmasını önümüzdeki dönemde sanayi üretimi için olumlu olarak değerlendiriyoruz. Endeksin uzun dönem ortalaması olan 51 seviyesinin üzerine çıkması da olumlu bir gelişme. 4
H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Altın tarafında hafif bir artış görülse de haftalık bazda getiriler negatif Libor faizlerinde haftalık bazda sınırlı bir artış olsa da uzun süredir yatay bir trend var Hisse senedi tarafında Çin de teşvik beklentileri ileshangai sert primlendi Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir. 5
Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Tahvil Piyasaları DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Tahvil getirilerindeki gerileme yerini yatay seyre bıraktı; gösterge tahvil %7.66 seviyesinde USD deki güçlenme trendi devam ediyor Petrol fiyatları 70 $ seviyesinin altında seyretmeye devam ediyor Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir. 6
Veri Akışı 7