TÜRKİYE DE VE DÜNYA DA VE İSG
İş Sağlığına Genel Bakış: İş sağlığı, genel olarak çalışma hayatı ve sağlık arasındaki ilişkileri inceleyen bir bilimdir.
İş Sağlığına Genel Bakış: İş sağlığı, iş hekimliği ve iş hijyeni konularını kapsayan hem tıbbi hem teknik uygulamaları kapsar.
İş Sağlığı Tarihçesi Eski Mısır da Imhotep in piramit işçilerinde bel incinmelerine (M.Ö. 2780), Platon zanaatkarlarda (M.Ö. 428-377), Aristo koşucularda ve gladyatörlerde (M.Ö. 384-322) Pliny tozlu çalışma mekanlarının öksürük ve nefes darlığıyla ilişkili olduğuna (M.S. 23-79) Juvenal ayakta durarak çalışanlarda varis oluşumlarına ve demircilerdeki göz hastalıklarına (M.S. 60-140) Galen madenci, kimyacı, terzi ve balıkçılarda(m.s.130-201)
İş Sağlığı Tarihçesi Georgius Agricola (1494-1555) ve Paracelsus (1493-1541) madencilerdeki akciğer hastalıklarına işaret etmişler. Agricola radon gazı ve akciğer kanseri ilişkisini, tozlu ortam ve pnömokonyoz ilişkisini anlamlandırmış ve madenci hastalığı adı vermiş. Ayrıca korunmaya yönelik tavsiyelerde bulunmuş. Paracelsus ise madenden çıkardıklarımız karşısında madencilerin sağlıklarını ödüyoruz şeklinde iş sağlığının önemini vurgulamış ve 3 ciltlik bir kitap kaleme almış.
İş Sağlığı Tarihçesi Dr. Bernardino Ramazzini (1633-1714)
Dr. Bernardino Ramazzini Kendisi De Morbis Artificium Datriba adlı kitabında; bir hastanın evine gittiğinizde ona neresinin ağrıdığını, ne zamandan beri hasta olduğunu, barsaklarının düzenli çalışıp çalışmadığını, son günlerde ne tür yiyecekler yediğini sorarsınız. Bu sorulara ben bir soru daha eklemek isterim; hastaya ne iş yaptığını da sorunuz. diyerek yapılan iş ile hastalık arasındaki ilişkinin önemini kalıcı olarak tıbba kazandırmıştır.
Meslek Hastalıklarının Türleri Meslek hastalığı çeşitli etkenlere bağlı olarak farklı türlerde olabilir. Öte yandan hastalık vücutta farklı organlarla ilgili çeşitli belirtilerle seyredebilir. Bu yüzden meslek hastalıklarının incelenmesinde iki yönden yaklaşım yapılabilir. Birincisi hastalık tablosuna göre adlandırma, diğeri ise hastalığın nedenine göre sınıflandırmadır. Hastalıkta görülen belirtiler veya hastalığın yerleştiği organ olarak değerlendirildiğinde en sık görülen meslek hastalığı türü deri hastalıklarıdır. Ancak özellikle gelişmekte olan ülkelerde rutin veri kaynaklarında bunu saptama olanağı yoktur, çünkü deri hastalıkları önemli bir sorun olarak algılanmaz ve sağlık kuruluşuna başvurulmaz. Deriden sonra en sık tutulan sistem solunum sistemidir. İşyeri ortamında bulunan tozlar, kimyasal maddeler solunum yollarında irritan etki yapabilir veya akciğerlerin derinliklerine kadar ulaşıp orada birikebilir ve çeşitli reaksiyonlara yol açabilirler.
Meslek Hastalıklarının Türleri Etkenlerine göre yapılan sınıflamada ise işin niteliğine göre bir gruplama yapılır. İnceleme kolaylığı bakımından işyeri faktörleri kimyasal, fiziksel, biyolojik vb. gruplar halinde değerlendirilir. Meslek hastalıklarına yaklaşım da buna paralel olarak sınıflandırılabilir. Fiziksel nedenli Kimyasal nedenli Tozlarla meydana gelen Biyolojik faktörlere bağlı Ergonomik faktörlere bağlı
Meslek Hastalıklarının Türleri Buna paralel olarak Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü içinde 5 grupta toplanmıştır: A grubu: Kimyasal nedenlerle olan meslek hastalıkları B grubu: Mesleki deri hastalıkları C grubu: Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları D grubu: Mesleki bulaşıcı hastalıklar E grubu: Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları
Görülmektedir ki iş kazaları ve meslek hastalıkları arasında açık bir uçurum var. Meslek hastaları artıyormuşçasına değerler gözlesek de bunun kayıtlardaki dengesizliklerden ileri geldiğini söyleyebiliriz.
Yaşlara göre dağılım
Yaşlara göre dağılım İş Kazaları Meslek Hastalıkları
Görüyoruz ki meslek hastalıkları ziyadesiyle 45 yaş sonrası yükselip plato çizmekte. İş kazaları ise 18-24 yaş aralığında en yüksek sıklıkta.
Başlarken ve Bitirirken Dikkat İş Kazalarının Meydana Geldiği İş Saatlerine Göre Dağılımı (Son 3 Yıl) The distribution of the number of employment injuries by the w orking-hours at w hich the injury occurred (latest 3 years) 16.000 14.000 12.000 İŞ KAZASI SAYISI 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000-2005 2006 2007 YILLAR 1.SAAT - 1st Hour 2.SAAT - 2 nd Hours 3.SAAT - 3 th Hours 4.SAAT -4 th Hours 5.SAAT -5 th Hours 6.SAAT - 6 th Hours 7.SAAT - 7 th Hours 8.SAAT - 8 th Hours 9.SAAT+ - 9 th hours and Over Bilinmeyen
Meslek hastalıklarının iş göremezlik nedenleri arasında daha sıklıkla geçmesi, çalışanların sağlık kontrolü gereksinimlerinin düzenli yapılması gerektiğini göstermekte. Zira meslek hastalıklarının birçoğunun da 45 yaş sonrası tanındığını düşünürsek insanlarımız genelde iş göremez duruma geldiğinde meslek hastalıklarından haberdar olmaktadır gibi bir sonuç çıkarmaktayız. Ve ölümlerde meslek hatalıklarının azlığı bize bu ilişkilerin ortaya konamamasını ve kayıttaki yetersizlikleri tekrar vurgulamakta.
Bu ölümlerin ilk üç sebebi serebrovasküler sebepler pnömokonyoz yüksekten düşme
Raporumuz Kayıt sisteminin düzeltilmesi şarttır. Aksi takdirde mesleki hastalıkların ciddiyeti kavranamaz. Öncelikli sorunlar saptanmalı ve bunlara yönelik uzun vadeli programlar tasarlanmalıdır. Tanı safhasında mesleki maruziyetler sorgulanmalı ve olası mesleki bağlantılar ortaya konulmalı. Bu noktadaki sorumluluk tüm hekimlerindir. Çalışanların sigortalı olarak çalışması sağlanmalıdır. Sigortanın ülkemizde devreye girdiği dönem hastalık veya sakatlığın başladığı dönemdir. Burada sigorta koruyucu rolünü unutmuş veya vazgeçmiş bir vaziyettedir. Etkin korumalarda sigorta da payına düşeni yerine getirmelidir. Yurdumuz işletmelerinin %90 dan fazla bir bölümünü teşkil eden işyerleri 50 işçiden az işçinin çalıştığı işyerleri iken buradaki çalışanların işyeri hekimliği hizmeti alması mevcut durumla namümkündür. Buna ilişkin bir düzenleme yapılmalıdır. İşyeri hekiminin de işvereni (patronu) olduğu sürece maliyetli çözüm önlemleri vb. uygulanabilirlikleri bir soru işareti olmakta. Uygun bir çözüm yöntemi ile işyeri hekiminin maaşını direk işverenden almasının önüne geçilmeli, hekimin inisiyatiflerini yitirmesi önlenmeli.
Sorular???
SORU 1: Aşağıdakilerden hangileri AB de İSAGÜ nün temel dayanaklarıdır? A) ISO-ISSA B) AET Anlaşması-Tek Avrupa Senedi C) ISO-AET Anlaşması D) ICOH-IALI Cevap: B
SORU 2: 4857 sayılı İş Kanununun ardından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından, AB adaylık sürecinde iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yasal düzenlemeler; çağdaş ve uluslararası normlar ve AB Direktiflerine uygun olarak yenilenmiş ve yeni hazırlanan Yönetmeliklerle iş sağlığı ve güvenliği konusunda önleme ve geliştirmeye yönelik aşağıdakilerden yeni yaklaşımlardan hangisi getirilmiştir? A) İş yerlerinde genel bir önleme politikasının geliştirilmesi B) İşin her aşamasında risk değerlendirmesi yaklaşımı ile tehlikelerin tespiti ve buna göre alınacak tedbirlerin belirlenmesi C) Hepsi D) İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili durumun sürekli iyileştirilmesi Cevap: C
SORU 3: İş sağlığı ve güvenliği konusunda yapılacak olan çalışmalar, AB nin hangi çerçeve direktifindeki temel prensipler göz önüne alınarak özetlenmiştir? A) 80/480 sayılı Çerçeve Direktifi B) 89/391 sayılı Çerçeve Direktifi C) 90/290 sayılı Çerçeve Direktifi D) 98/490 sayılı Çerçeve Direktifi Cevap: B
SORU 4: Ülkemizde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması görevi kimin yetkisindedir? A) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı B) İşçi Sendikası C) Harb-iş Sendikası D) Sağlık Bakanlığı Cevap: A
SORU 5: Ülkemizdeki işyerlerinde ortam ölçümleri ile biyolojik analizleri bir arada yapan ve sonuçları iş sağlığı ve güvenliği (İSG) yönünden değerlendiren tek resmi kuruluş aşağıdakilerden hangisidir? A) İSAG B) İSGSAG C) İSGÜM D) SAGEM Cevap: C
SORU 6: Türkiye de hangi sektördeki iş kazaları diğer sektörlere oranla daha sık yaşanmaktadır? A) Tarım B) İnşaat C) Metal D) Hayvancılık Cevap: C
SORU 7: Karadeniz ve Akdeniz deki tarım işleri için (pamuk, tütün, fındık gibi) birçok mevsimlik işçi çok zor koşullarda geçici olarak göç etmekte ve bu bölgelerde yaşamak ve çalışmak durumunda kalmaktadır. Bu durum öncelikli olarak aşağıdakilerden hangisinin olmamasının bir sonucudur? A) Tarıma yeterince ilgi gösterilmemesi B) Tarım işçilerinin sosyal güvenceye sahip olmamaları C) Kırsal alanda bir İSG sisteminin olmayışı D) Sağlık ocaklarının tarım işçileri için yetersiz kalması Cevap: C
SORU 8: Aşağıdakilerden hangisi ülkemizde meydana gelen iş kazalarının en önemli sebepleri arasında sayılmaktadır? A) Bilgisizce yük taşıma B) Kişisel koruyucu kullanmama C) Tehlikeli hızla çalışma D) Sağlıksız işyeri koşulları Cevap: D
SORU 9: Aşağıdaki ülkelerden hangisinde iş kazası oranı diğerlerine göre daha azdır? A) Kanada B) Almanya C) ABD D) Güney Kore Cevap: A
SORU 10: İş sağlığı ve güvenliğini sağlama konusunda ülkemizde yapılan denetimlerde en önemli eksiklik aşağıdakilerden hangisinde belirgin olarak ortaya çıkmaktadır? A) Dikkatsizlik B) Eğitimsizlik C) Güvenlik Sisteminin olmayışı D) Hiçbiri Cevap: B
SORU 11: Aşağıdakilerden hangisi ülkemizde iş sağlığı ve güvenliğini sağlama konusunda denetim yapmakla görevlendirilmiş kurumlardan değildir? A) SSK B) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı C) Sağlık Bakanlığı D) İş Teftiş Kurulu Cevap: C
SORU 12: Türkiye de 1971 tarihinde kaç sayılı İş Kanunu çıkartılmıştır? A) 4857 B) 506 C) 1475 D) 1473 Cevap: C
SORU 13: Almanya'da hangi tarihte İş güvenliğine ilişkin yasa, tüm işletmelerde işyeri hekiminin atanmasını zorunlu kılmıştır? A) 12 Aralık 1972 B) 12 Aralık 1973 C) 10 Aralık 1973 D) 10 Aralık 1975 Cevap: B
SORU 14: Alman hukukunda, Feshe karşı Koruma Yasası nın tarihi aşağıdakilerden hangisidir? A) 1951 B) 1954 C) 1955 D) 1957 Cevap: A
SORU 15: Türkiye de işçileri korumak amacıyla yapılan ilk yasal düzenleme aşağıdakilerden hangisidir? A) Dilaver Paşa Nizamnamesi B) Maadin Nizamnamesi C) Tatil-i Eşgal Kanunu D) 2007 sayılı Kanun Cevap: A
SORU 16: Türkiye deki işletmelerin yüzde kaçından fazlası küçük ve orta ölçekli işletmelerdir? A) 60 B)70 C)80 D)90 Cevap: D
SORU 17: Türkiye de işçi sağlığı ve iş güvenliğiyle ilgili çalışmaları çok sayıda kuruluşun yürütmesi, uygulamada karşılaşılan sorunlardan hangisine bir örnektir? A) Örgütlenme ve koordinasyon yetersizliklerinden kaynaklanan sorunlar B) İşyerlerinin yapısından kaynaklanan sorunlar C) Yasal düzenlemelerden kaynaklanan sorunlar D) İstatistiksel verilerden ve araştırma sonuçlarından kaynaklanan sorunlar Cevap: A
SORU 18: İşçilerin katılımının sağlanmasına ilişkin olarak aşağıda belirtilenlerden hangisi Türkiye deki İş Güvenliği Mevzuatının özellikleri arasında yer almamaktadır? A) İşyerindeki sağlık ve güvenlik tehlikelerini bilme hakkı B) Katılma hakkı C) Reddetme hakkı D) Yukarıda belirtilenlerin hepsi yer almaktadır. Cevap: D
SORU 19: Ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği haftası hangi tarihler arasında kutlanmaktadır? A) 1-7 Nisan B) 1-7 Haziran C) 4-10 Mayıs D) 4-10 Kasım Cevap: C
SORU 20:Dünyada işçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin ilk yasal düzenleme, hangi ülkede kabul edilmiştir? A) Almanya B) İngiltere C) İtalya D) ABD Cevap: B
SORU 21: Dünyada iş güvenliği ihtiyacı ilk kez ne zaman ortaya çıkmıştır? A) 15. yüzyılın başlarında B) 16. yüzyılın sonlarında C) 18. yüzyılın başlarında D) 19. yüzyılın sonlarında Cevap: C
SORU 22: Türkiye de işçi sağlığı ve iş güvenliğinde karşılaşılan sorunlarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Ülkemizde, üretimin küçük ve orta ölçekli işletmelere dayanması, işçi sağlığı ve iş güvenliği tedbirlerinin etkin bir şekilde uygulanmasını güçleştirmektedir. B) Ülkemizde işçi sağlığı ve iş güvenliğiyle ilgili yeterli yasal düzenleme vardır. C) Ülkemizde işçi sağlığı ve iş güvenliğiyle ilgili kurum ve kuruluşlar çok sayıda ve dağınıktır. D) Ülkemiz iş kazalarıyla ilgili son derece güvenilir verilere sahiptir. Cevap: D
SORU 23: Türkiye de işçi sağlığı ve iş güvenliğiyle ilgili uygulamalarda karşılaşılan en önemli yasal sorun nedir? A) Yasal düzenlemelerin yetersizliği B) Yasal düzenlemelerin dağınık oluşu C) Yaptırımların ağır olmayışı D) Yasaların işletmeleri gözetir yönde olması Cevap: B
SORU 24: Türkiye de işçi sağlığı ve iş güvenliğinin tarihsel gelişimi incelenirken, hangi dönem başlangıç olarak alınmalıdır? A) 18. yüzyılın ilk yarısı B) 18. yüzyılın ikinci yarısı C) 19. yüzyılın ilk yarısı D) 19. yüzyılın ikinci yarısı Cevap: B
SORU 25: Türkiye de, işçi sağlığı ve iş güvenliğiyle ilgili ilk mevzuat hangi alanda çıkarılmıştır? A) İmalat sanayi B) Madencilik C) Deniz taşımacılığı D) İnşaat Cevap: B
SORU 26: Türkiye de iş güvenliğine ilişkin hükümler ilk kez hangi Anayasada yer almıştır? A) 1876 B) 1921 C) 1924 D) 1961 Cevap: D
SORU 27: 1998 yılında Cenevre de gerçekleştirilen 16. Uluslar arası Çalışma İstatistikçileri Konferansında (ICLS) alınan ilke kararına göre aşağıdaki işgünü kaybına neden olan mesleki yaralanma olaylarından hangileri dikkate alınacaktır? A)Toplam Olay Sayısı B)Ölümlü Olaylar Sayısı C)Ölümlü Olmayan Olaylar Sayısı D)Hepsi Cevap: D
SORU 28: 16. Uluslar arası İstatistikçiler Konferansında alınan kararlar doğrultusunda iş kazası oranlarının hesaplanması ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Kaza sıklık oranı B) Kaza ağırlık oranı C) Kaza olabilirlik oranı D) Hepsi Cevap: D
SORU 29: Avrupa Birliği mevzuatında Risk Değerlendirme konusuna yer veren temel AB direktifi aşağıdakilerden hangisidir? A) 89 / 392 EEC sayılı Makina Emniyeti Direktifi, B) 89 / 655 EEC sayılı İş Ekipmanlarının kullanımında Sağlık Güvenlik Direktifi, C) 89 / 391 EEC İş Sağlığı ve Güvenliği Çerçeve Direktifi D) 98/24/EC (91/322/EEC) Kimyasal Maddeler Direktifi Cevap: C
SORU 30: Aşağıdakilerden hangisi Büyük Endüstriyel kazalar için yayınlanmıştır? A) Seveso direktifi, B) ILO 174/181 ve AB Seveso direktifi, C) AB Makina direktifi, D) Kopengah direktifi, Cevap: B
SORU 31: İSG Kültürünün yerleştirilmesi, işyerinde çalışanların sağlık ve güvenliklerini amacıyla, 1989 da Avrupa Konsey Direktifi (89/391/EC), tüm işverenlere hangi şartı yerine getirme zorunluluğu getirtilmiştir? A)İşyeri hijyeninin sağlanması B)Acil durum planları yapma C)Şirket içi denetlemeler yapma D)Risk değerlendirme Cevap: D
SORU 32: Dünyada mesleki ve iş ile ilgili hastalıklar arasında ilk sırayı hangi hastalık almaktadır? A) Fiziksel etkenlerle oluşan hastalıklar B) Mesleki solunum sistemi hastalıkları C) Mide Hastalıkları D) Üriner Hastalıklar Cevap: A
SORU 33: Ülkemizde İş Kazaları, Meslek Hastalıkları, Analık ve Hastalık Sigortası uygulamaları hangi yılda başlamıştır? A) 1978 B) 1951 C)1961 D)1930 Cevap: B
SORU 34: Ülkemizde Meslek Hastalıkları Klinikleri hangi yılda açılmıştır? A) 1976 B)1978 C)1953 D)1975 Cevap: D
SORU 35: Son yıllarda endüstrileşmiş ülkelerde iş kazalarının hızlı azalışında, etkin İSG uygulamaları rol oynamıştır. Bununla birlikte, istihdamda sanayinin payının küçülmesi tehlikeli sektörlerdeki üretimin diğer ülkelere kaydırılmasının da azalmada etkisi olduğu tahmin edilmektedir. Öte yandan, gelişmiş ülkelerde sanayi üretimiyle özdeşleşmiş klasik riskler azalırken, hizmet sektörünün büyümesiyle doğru orantılı olarak yeni riskler ortaya çıkmaktadır. Bu duruma göre aşağıdakilerden hangisi hizmet sektörünün büyümesi ile ortaya çıkan yeni meslek hastalıklarına örnek olarak gösterilebilir? A) Kas-İskelet Hastalıkları B) Akciğer Hastalıkları C) Deri Hastalıkları D) Enfeksiyon Hastalıkları Cevap: A
SORU 36: Dünyadaki çalışma koşullarının değişimine bağlı olarak, İSG ile ilgili yeni gelişmeler, tehlikeler ve hastalıklar ortaya çıkmaktadır. Bu tehlikelerden biri de çevre kirliliğidir. Söz konusu durumun ortaya çıkmasında aşağıdaki sektörlerden hangisinde görülen gelişmelerin bu duruma etkisi olduğu söylenemez? A) Kimya B) Elektronik C) Tarım D) Taşıma Cevap: C
SORU 37: Üçlü Sorumluluk Programı ilk önce hangi ülkede uygulanmıştır? A) ABD B) Kanada C) Japonya D) Almanya Cevap: B
SORU 38: Türkiye'deki İSG durumu, İş Kazaları Ve Meslek Hastalıkları ile ilgili istatistiksel veriler incelendiğinde meslek hastalığı ve iş kazalarının toplamından oluşan sağlık sorunları aşağıdaki sektörlerden hangisinde diğerlerine göre daha fazla görülmektedir? A) Madencilik B) Tarım, Ormancılık, balıkçılık, avcılık C) Elektrik gaz ve su D) Ulaşım, taşımacılık ve iletişim Cevap: A