İLKÖĞRETİM OKULLARINDA FEN BİLGİSİ EĞİTİMİNDE MATERYAL KULLANIMI * Burhan AKPINAR 1, Mehmet TURAN 2 1 Fırat Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, ELAZIĞ 2 Fırat Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, ELAZIĞ ÖZET: İlköğretim okullarında Fen Bilgisi öğretiminde kullanılan materyallerin mevcut durumu ve ihtiyaç derecesi ile öğrenci düzeyi ve programa uygunluk derecelerini ortaya çıkarmayı amaç edinen bu araştırmada veriler, ilgili okullarda görev yapan 607 öğretmen görüşlerinden elde edilmiştir. Öğretmen görüşlerinin cinsiyet, kıdem ve mezun olunan okul türüne göre faklılığının saptanmasında, t ve F testi kullanılmıştır.araştırmada elde edilen bulgulara göre, fen bilgisi öğretiminde kullanılan materyaller yetersiz miktarda olmasına rağmen sıklıkla kullanılmaktadır. Materyaller, öğretmenler tarafından genelde öğrenci ve program düzeyine uygun bulunmuştur.erkek öğretmenler, kadın öğretmenlere göre, kıdemli öğretmenler de, düşük kıdemli öğretmenlere göre, daha sık öğretim materyali kullanmaktadır. Ayrıca, Öğretmen Okulu ve Eğitim Yüksek Okulu mezunu öğretmenler, Eğitim Fakültesi ile Eğitim Fakültesi harici Lisans mezunu öğretmenlerden daha sık öğretim materyali kullanmaktadırlar. Yapılması gereken tüm okulları öğretim materyalleri bakımından sayı ve nitelik olarak kabul edilebilir bir düzeye yükseltmek ve öğretmenlerin öğretim materyallerini daha sıklıkla ve etkili kullanımını sağlayacak önlemlerin alınmasıdır. 1.GİRİŞ Günümüzün hızla değişen ve gelişen dünyasında, bireylerin bilgiyi tek bir kaynaktan almaları ve ezberlemeleri beklenmemekte, aksine bilgiye ulaşma yollarını bilen, bunları kullanabilen ve karşılaştığı sorunlar karşısında, bilgiyi kullanarak çözüm yöntemlerini oluşturabilen bireylerin yetiştirilmesi amaçlanmaktadır. Bireylerin bu özellikleri kazanmalarında, öğretmenlerin etkin ve etkileşimli öğrenme ortamlarını tasarlamalarında, öğretim teknolojileri ilkelerine uygun olarak hazırlanmış öğretim materyallerinin kullanımı önem taşımaktadır (Şahin & Yıldırım, 1999, s. 1). 1960 lara kadar araç ve gereç, eğitimi destekleyen ve kullanımları öğretmenlerin özel istek ve ilgilerine terkedilmiş eğitim yardımcıları olarak görülürken, günümüzde öğrenme-öğretme sistemlerinin vazgeçilmez bir öğesi olarak kabul edilmeye başlanmıştır (Alkan ve diğer., 1987, s.83). Eğitimde materyal kullanımı, etkili bir eğitim-öğretim ortamı hazırlayarak, öğrencilerin öngörülen hedeflere daha kolay ulaşmalarını sağlayarak, programın başarıya ulaşması için önemli bir rol oynar. Bu durum, etkin eğitim için önemlidir. Çünkü, eğitim sürecinde öğrencilere asıl nitelik kazandıran unsur, eğitim programlarıdır. Özellikle fen bilgisi eğitim programlarının başarısı için eğitimde materyal kullanımı yaşamsal önem arz eder. Eğitimde materyal kullanımı, algılama ve öğrenmeyi kolaylaştırır. İlgi uyandırır, sınıfa canlılık getirir. Öğrenmede, zamanı kısaltır, bilgiyi pekiştirir ve kalıcılığa yardım eder. Öğrencilerin konuya katılımlarını sağlar, okuma ve araştırma arzusu uyandırır. Yanına gidilmesi veya sınıfa getirilmesi mümkün olmayan olay, olgu ve varlıkları, gerçek yüzleriyle sınıfa taşır (Doğdu & Aslan, 1993, s. 40). Eğitimde materyal kullanımını bu kadar değerli kılan, öğrenme ile duyu organları arasındaki doğrusal ilişkidir. Ergin e (1995) göre öğrenciler, öğrenmelerini %83 ü görme, %11 i işitme, %3,5 i koklama, %1,5 i dokunma ve %1 i tatma duyularıyla, öğrenirler. Ayrıca insanlar, okuduklarının %10 unu, işittiklerinin %20 sini, gördüklerinin %30 unu, hem görüp hem işittiklerinin %50 sini, söylediklerinin %70 ini ve kendi yapıp söylediklerinin %90 ını hatırlamaktadırlar. Öğretimde öğrencinin ne kadar fazla duyu organına hitap edilirse, öğretim etkinliği o derece artmakta ve öğretim daha anlamlı, kalıcı ve hızlı olmaktadır. Altıntaş (1998), Fen Bilgisi öğretiminde, araç-gereç ve çeşitli yöntemler kullanarak dersin işlenmesi, klasik yönteme göre daha verimli ve etkili olduğu sonucuna varmıştır. Eğitimde hitap edilen duyu organı sayısı ile öğrenme arasındaki doğrusal ilişkiyi gösteren daha birçok araştırma da vardır. Öğretimde birden fazla duyu organına hitap etmek, materyal kullanımını zorunlu kılar. Çünkü tahta, tebeşir, ders kitabı ve öğretmenden oluşan geleneksel öğretim ortamlarında bunu sağlamak mümkün görünmemektedir. Eğitimde materyal kullanımı ile, öğrenciye çok zengin, renkli, görsel ve işitsel mesajlar içeren bir öğretim ortamı sunulabilir. Ancak istenilen sonuçların elde edilebilmesi için, materyallerin bazı özelliklere sahip olması yanında, kullanım yeri, zamanı ve şekli de çok önemlidir. Öğretim materyallerinin öğretimdeki etkinliği, büyük ölçüde, kullanım şartlarına bağlı olmakla birlikte, öncelikle yeter sayı ve nitelikte bulunmalarını da gerekli kılar. Ülkemizin ekonomik şartları * Bu Araştırma Milli Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma Geliştirme Dairesi Başkanlığı nın Desteği ile Yapılmıştır.
ve yüksek nüfus artış oranı dikkate alındığında, öğretim materyallerinin tüm okullara temin edilmesinde önemli sorunların olduğu bilinmektedir. MEB Eğitim Araçları Dairesi tarafından yapılan bir araştırmada, fen grubu öğretmenlerine, görev yaptıkları okullardaki araçların durumu sorulmuş, ve okulların; % 28 inde araçların tam takım olarak, % 46 sında bazı parçaları eksik olarak, % 20 sinde parçalar kırık veya bozuk olarak bulunduğu, % 5 inde ise hiç bulunmadığı sonucu alınmıştır. Yine aynı araştırmada, okulların laboratuar durumları incelendiğinde, % 37 sinde yeterli, % 31 inde araç bakımından, % 18 inde fiziki kapasite bakımından yetersiz ve % 9 unda ise hiç laboratuar bulunmadığı belirlenmiştir (Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], 1983). Ayrıca, Kayhan (1989), yaptığı araştırmada, okullardaki laboratuarların % 29 u yeterli sayı ve nitelikte eğitim aracı bulunduğu, % 71 inde ise çeşitli yönden yetersizlikler olduğunu öğretmen ve yöneticiler tarafından belirtilmiştir. Deneklerin % 29.8 i sayısal yetersizliği neden olarak gösterirken, % 21.4 ünde nitelik yetersizliğinin olduğunu ileri sürmüştür. Ayrıca araçların, % 15.8 nin onarıma gereksinim göstermesi nedeniyle kullanılmadığı ve % 3.5 ninde hala özel ambalajda korunarak bekletildiği belirtilmiştir. Buna göre, laboratuarı olan okulların yeterli sayıda ve nitelikte eğitim araçlarıyla donatılmasına gereksinim olduğu ve laboratuarı olmayan okulların ise öncelikle bu olanağa kavuşturulması gerektiği sonucuna varılmıştır. 2. YÖNTEM Bu araştırmanın amacı, ülkemizdeki ilköğretim okullarında, Fen Bilgisi eğitiminde kullanılan materyallerin sayı ve niteliklerinin saptanması ve bu materyallerin ihtiyaç ve kullanımına ilişkin genel bilgiler elde etmek ayrıca, materyallerin sınıf düzeyine ve programa uygunluk derecesini saptamaya çalışmaktır. Bu konuda görüş bildiren öğretmenlerin görüşlerinin, cinsiyet, mesleki kıdem ve branşa göre farklılık gösterip göstermediğini saptamaya çalışmaktır. Araştırmanın evrenini, Türkiye de 2001-2002 öğretim yılında, eğitim-öğretim veren, devlet ilköğretim okullarındaki öğretmenler oluşturmaktadır. Örneklem ise, Türkiye de yedi coğrafi bölgeden, DİE kaynakları (1999) esas alınarak, her bölgeden en gelişmiş ve en az gelişmiş iki il merkezinde bulunan, devlet ilköğretim okullarındaki, toplam 607 öğretmenden oluşturulmuştur. Araştırmada veriler, üçlü likert türünde (1.Hiç, 2.Orta, 3.Tam) toplam 14 maddelik bir anketle elde edilmiştir. Anket, iki bölümden oluşmaktadır; birinci bölümde kişisel bilgiler, ikinci bölümde ise öğretim materyallerine ilişkin maddeler mevcuttur. Anket sonucunda elde edilen veriler, SPSS paket istatistik programında değerlendirilmiştir. Veriler çözümlenirken yüzde, frekans, aritmetik ortalama, F ve T testi kullanılmıştır 3. BULGULAR VE YORUMLAR Araştırmada görüş bildiren öğretmenlerin %38.6 sı (N=234) Kadın ve %61.4 ü (N=373) ise Erkektir. Bunlardan %40.2 si (N=244) Eğitim Fakültesi, %25 i (N=152) Eğitim Yüksek Okulu, %21.9 u (N=133)Eğitim Fakültesi haricindeki bir lisans mezunu ve %12.9 u da (N=78) Öğretmen Okulu mezunudur. Araştırmaya katılanların %38.6 sı (N=234) 21 Yıl ve daha üstü, %25.5 i (N=155) 1-5 Yıl, %14.7 si (N=89) 6-10 Yıl, %10.7 si (N=65) 11-15 Yıl ve %10.5 i de (N=64) 16-20 Yıllık kıdeme sahiptir. Tablo 1. Öğretim Materyallerinin Mevcut Durumuna İlişkin Öğretmen Görüşleri Mevcut Durum İhtiyaç Derecesi Kullanma Derecesi Var Yok Materyaller f % f % N X S.S N X S.S Televizyon 554 93,7 37 6,3 550 2,51 0,58 558 2,06 0,64 Video 470 81,3 108 18,7 513 2,57 0,56 514 2,02 0,68 Kamera 134 25,6 390 74,4 394 2,10 0,72 372 1,51 0,67 Bilgisayar 555 93,1 41 6,9 543 2,81 0,43 555 2,32 0,75 Tepegöz 553 93,7 37 6,3 531 2,68 0,51 547 2,27 0,71 İnsan Vücut Modeli 514 92,6 41 7,4 465 2,63 0,60 477 2,27 0,74 Poster 275 55,3 222 44,7 369 2,31 0,62 354 2,08 0,74 İlköğ. Fen Dolabı 476 89,3 57 10,7 479 2,72 0,61 467 2,31 0,80 Mikroskop 506 93,2 37 6,8 489 2,75 0,58 479 2,25 0,80 Fen Laboratuarı 444 83,5 88 16,5 478 2,77 0,56 457 2,27 0,83 Tablo 1 incelendiğinde İlköğretimde Fen Bilgisi dersinde kullanılan materyallerden televizyonun (%93.7), tepegözün (%93.7), mikroskobun (%93.2) ve Bilgisayar (%93.1) ile insan vücut modelinin ( %92.6) hemen hemen her okulda mevcut olduğu görülmektedir. İlköğretim fen dolabı
(%89.3), ve videonun da(%81.3) okulların büyük çoğunluğunda bulunduğu anlaşılmaktadır. Program hedeflerine ulaşmada bu materyallerin önemi büyük olduğundan, bu durum sevindiricidir. Ancak hayatın okula getirilmesinde önemli bir yeri olan kameranın okulların sadece %25.6 sında bulunması bir eksikliktir. Yine öğretimde önemli görsel objeler sunarak öğretimin daha kalıcı olmasında önemli yer tutan posterlerin de okulların %44.7 sinde bulunmaması, eğitimde kalıcılık ve etkililik açılarından eksiklik olarak değerlendirilebilir. Bu materyallerden en fazla ihtiyaç olarak belirtilenleri sırayla şöyledir. Bilgisayar (X=2.81), fen bilgisi laboratuarı (X=2.77), mikroskop (X=2.75), fen dolabı (2.72), tepegöz (X=2.68), İnsan vücut modeli (X=2.63), video (X= 2.57), TV.(X=2.51), poster (X=2.31), ve kamera (X=2.10). Buna göre, en fazla ihtiyaç duyulan bilgisayar, mikroskop, tepegöz, vücut modeli, video ve Fen Bilgisi laboratuarı, okullarda en fazla bulunan materyallerdendir. Bu sonuç, ilgili materyallerin ihtiyacı karşılayacak yeterlikte olmadığı şeklinde yorumlanabilir. Poster ve kamera ise, okullarda az bulunmakta ve ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak kameranın, ilgili materyaller içerisinde en az ihtiyaç duyulan materyal olması, ilgili öğretmelerin bu materyal ile, programdaki konular arasında ilişki kuramamalarından kaynaklanabilir. Tablo 1 den öğretmenlerin bu materyalleri kullanma sıklığının sırası bilgisayar, fen dolabı, tepegöz, vücut modeli, laboratuar, mikroskop, televizyon, poster, video ve kamera şeklindedir. Kameranın, en az sıklıkla kullanılması eksikliği, yeterince tanınmaması ve kullanımının belli düzeylerde bilgi ve beceriye dayanması olabilir. Tablo 1 ile ilgili genel sonuç şu şekilde ifade edilebilir.ilköğretim okullarında MEB tarafından listelenen materyallerin büyük bir kısmı mevcut olup ancak yetersizdir. Bu materyaller, öğretmenler tarafından ihtiyaç olarak görülmekte ve sıklıkla kullanılmaktadır. Ancak kullanılması özel bilgi ve beceri gerektiren kamera gibi materyaller, hem daha az ihtiyaç olarak görülmekte hem de da az kullanılmaktadır. Tablo 2. Öğretim Materyallerinin Nitelik Boyutuna İlişkin Öğretmen Görüşleri Materyaller Sınıf Düzeyine Ders Konusu- Programa Kullanma Amacına Genel Sonuç N X S.S N X S.S N X S.S X S.S Televizyon 539 2,32 0,59 528 2,29 0,60 524 2,33 0,62 2,31 0,60 Video 498 2,38 0,62 492 2,36 0,61 481 2,36 0,64 2,36 0,62 Kamera 360 1,85 0,71 360 1,90 0,72 353 1,92 0,74 1,89 0,72 Bilgisayar 529 2,54 0,61 524 2,57 0,60 517 2,58 0,60 2,56 0,60 Tepegöz 531 2,59 0,55 524 2,60 0,55 517 2,58 0,57 2,59 0,56 İnsan Vücut Modeli 464 2,50 0,66 459 2,47 0,69 456 2,50 0,66 2,49 0,67 Poster 339 2,29 0,65 340 2,30 0,66 333 2,27 0,67 2,28 0,66 İlköğretim Fen Dolabı 440 2,55 0,66 442 2,53 0,68 439 2,56 0,66 2,55 0,67 Mikroskop 458 2,55 0,65 460 2,53 0,67 456 2,56 0,66 2,55 0,66 Fen Laboratuarı 428 2,55 0,68 430 2,53 0,70 427 2,56 0,68 2,55 0,68 Tablo 2 ye bakıldığında, öğretmenlerin ilgili materyallerden en fazla tepegöz(x=2.59) ile Fen dolabı, mikroskop ve fen laboratuarını (X=2.55) sınıf düzeyine uygun olarak gördükleri anlaşılmaktadır. Bilgisayar (X=2.54) ve insan vücut modeli (X=2.50), video (X=2.38) tamamen sınıf düzeyine uygun olarak görülürken, televizyon(x=2.32) ve posterler(x=2.29), orta düzeyde uygun görülmekte, kamera ise (X=1.85) sınıf düzeyine hiç uygun görülmemektedir. Adı geçen materyallerin, programa uygunluğu konusunda da yakın sonuçlar alınmıştır. İlgili materyallerden programa tam olarak uygun bulunanlar sırayla, tepegöz (X=2.60), bilgisayar (X=2.57) fen dolabı, mikroskop ve laboratuar (X=2.53), ile insan vücut modeli (X=2.47) ve video (X=2.46) dur. Bu materyallerden, televizyon (X=2.29) ve posterler (X=2.30) ile kamera (X=1.90) sınıf düzeyine orta düzeyde uygun bulunmuştur. Özellikle televizyon ve posterlerin, öğretmenler tarafından büyük oranda ihtiyaç gösterildiği halde, programa tam olarak uygun görülmemeleri, özellikle posterlerin, program doğrultusunda, yeniden gözden geçirilmeleri gereğini göstermektedir. Bir materyalin okul programları ile öğrenci düzeyine uygunluğu yanında, kullanım amacına uygunluğu da, materyalin etkinliği açısından büyük önem taşır. Tablo 2 ye göre, en fazla bilgisayar (X=2.58), tepegöz (X=2.58), fen dolabı (X=2.56), mikroskop(x=2.56), laboratuar (X=2.56), insan vücut modeli (X=2.50), video (X=2.36) ve televizyonun(x=2.33) kullanım amacına uygun olarak görülmektedir Poster (X=2.27) ve kameranın ise (X=1.92), kullanım amacına orta düzeyde uygun olduğu, aynı tablodan anlaşılmaktadır.
Tablo 3. Materyal Kullanma Sıklığı İle Öğretmenlerin Cinsiyetleri Arasındaki İlişki Materyaller Erkek Kadın t P N X S.S. N X S.S. 1.Televizyon 337 2,12 0,63 221 1,98 0,65 2,52 0,012* 2.Video 313 2,08 0,67 201 1,93 0,70 2,44 0,015* 3.Kamera 224 1,57 0,69 148 1,42 0,61 2,06 0,040* 4.Bilgisayar 342 2,42 0,71 213 2,15 0,78 4,31 0,000* 5.Tepegöz 333 2,31 0,69 214 2,19 0,73 1,95 0,051 6.İnsan Vücut Modeli 290 2,35 0,72 187 2,14 0,76 2,90 0,004* 7.Poster 218 2,06 0,73 136 2,11 0,75-0,51 0,609 8.İlköğretim Fen Dolabı 291 2,34 0,80 176 2,26 0,80 0,99 0,319 9.Mikroskop 297 2,28 0,79 182 2,19 0,81 1,29 0,197 10. İlköğretim Fen Laboratuarı 285 2,29 0,83 172 2,23 0,84 0,69 0,486 İlköğretimde materyal kullanım sıklığı ile öğretmen cinsiyeti arasındaki ilişkinin anlamlı olup olmadığını saptamak için t testi uygulanmış ve sonuçları tablo 3 te görülmektedir. Buna göre, erkek öğretmenler televizyon,video, kamera, bilgisayar ve insan vücudu modeli materyallerini, kadın öğretmenlerden daha sık kullanmaktadırlar. Tablo 4. Öğretmenlerin Kıdemlerine Göre Öğretim Materyallerini Kullanma Sıklığı 1-5 Yıl (a) 6-10 Yıl 11-15 Yıl 16-20 Yıl 21 Yıl Üstü Toplam (b) (c) (d) (e) F P Fark Olan Gruplar N X N X N X N X N X N X 1 145 1,80 79 1,96 63 2,17 58 2,08 213 2,24 558 2,06 11,78 0,00* a-c,a-e,b-e 2 133 1,69 69 1,92 60 2,13 55 2,05 197 2,24 514 2,02 15,36 0,00* a-c,a-d,a-e,b-e 3 105 1,24 43 1,39 48 1,52 41 1,46 135 1,77 372 1,51 10,42 0,00* a-e,b-e 4 146 2,21 76 2,17 60 2,28 56 2,33 217 2,45 555 2,32 3,35 0,01* a-e 5 138 1,94 79 2,18 60 2,26 57 2,36 213 2,48 547 2,27 13,37 0,00* a-d,a-e,b-e 6 123 1,81 70 2,20 59 3,40 50 2,22 175 2,59 477 2,27 24,38 0,00* a-b,a-c,a-d,a-e,b-e,de 7 99 1,86 49 2,14 46 2,13 35 2,14 125 2,20 354 2,08 3,11 0,01* a-e 8 113 1,92 68 2,26 54 2,37 49 2,36 183 2,54 467 2,31 11,22 0,00* a-c,a-d,a-e 9 114 1,77 69 2,18 55 2,34 48 2,20 193 2,54 479 2,25 19,64 0,00* a-b,a-c,a-d,a-e,b-e 10 103 1,83 68 2,16 53 2,39 48 2,27 185 2,52 457 2,27 13,08 0,00* a-c,a-d,a-e, b-e Tablo 4 incelendiğinde, televizyon ve videonun kıdemli öğretmenlerce daha çok kullandığı görülmektedir.yine benzer şekilde kamera, tepegöz, insan vücut modeli, poster ve bilgisayar da kıdemli öğretmenler tarafından daha sık kullanılmaktadır. İlköğretim fen dolabı, mikroskop ve ilköğretim fen laboratuarı da, kıdemli öğretmenlerce daha sık kullanılmaktadır. Bu sonuç, kıdemli öğretmenlerin öğretimde materyal kullanımına daha fazla inanmakta veya meslekte geçirdikleri yıllar boyunca eğitimde materyal kullanımının önemini daha fazla anladıkları şeklinde açıklanabilir Tablo 5. Öğretmenlerin Mezuniyet Durumlarına Göre Öğretim Materyallerini Kullanma Sıklığı Öğretmen Eğitim Lisans Lisans (Eğt Okulu Yüksek (Eğit Fak) Fak Dışı) Toplam F P Fark Olan Gruplar (a) Okulu (b) (c ) (d) N X N X N X N X N X 1 72 2,20 141 2,25 223 1,95 122 1,95 558 2,06 8,75 0,00* a-c / b-c / b-d 2 64 2,14 132 2,18 206 1,95 112 1,91 514 2,02 4,66 0,00* b-c / b-d 3 45 1,75 94 1,65 157 1,40 76 1,42 372 1,51 5,58 0,00* a-c / b-c 4 72 2,52 142 2,40 221 2,21 120 2,30 555 2,32 3,93 0,00* a-c 5 71 2,35 136 2,43 222 2,22 118 2,11 547 2,27 4,86 0,00* b-d 6 57 2,52 122 2,54 190 2,10 108 2,13 477 2,27 12,8 0,00* a-c / a-d / b-c / b-d 7 49 2,08 81 2,20 146 2,04 78 2,02 354 2,08 1,05 0,36 8 64 2,34 128 2,50 173 2,23 102 2,20 267 2,31 3,60 0,01* b-c 9 65 2,32 127 2,44 181 2,13 106 2,16 479 2,25 4,41 0,00* b-c 10 64 2,35 125 2,49 168 2,11 100 2,20 457 2,27 5,50 0,00* b-c Öğretimde materyal kullanımı ile mezun olunan okul türü arasındaki ilişkinin anlamlılığını test etmek üzere yapılan F testi sonuçları, tablo5 te verilmiştir. Buna göre, televizyonu, Öğretmen Okulu MNo Madde
mezunları ile Eğitim Yüksekokulu mezunu öğretmenler, Eğitim Fakültesi mezunu öğretmenler den daha sıklıkla kullanmaktadırlar. Benzer şekilde televizyonu, Eğitim Yüksekokulu mezunu öğretmenler, Eğitim Fakültesi mezunu olmayan lisans mezunu öğretmenlerden daha fazla kullanmaktadırlar. Eğitim Yüksekokulu mezunu öğretmenler, videoyu, Eğitim Fakültesi ve Lisans mezunu öğretmenlerden daha fazla kullanmaktadırlar. Kamera ise, Öğretmen Okulu mezunları ve Eğitim Yüksekokulu mezunları tarafından, Eğitim Fakültesi mezunu öğretmenlere göre daha fazla kullanılmaktadır. Öğretmen Okulu çıkışlı öğretmenlerin, bilgisayarı da Eğitim Fakültesi mezunu öğretmenlerden daha sık kullandıkları, tablo 5 den anlaşılmaktadır. Eğitim Yüksekokulu mezunu öğretmenler, tepegözü, Eğitim Fakültesi olmayan lisans mezunu öğretmenlerden daha fazla kullanmaktadırlar. İnsan vücudu modeli, Öğretmen Okulu mezunları tarafından, Eğitim Fakültesi ve Lisans mezunlarına göre daha sık kullanılmaktadır. Eğitim Yüksekokulu mezunları adı geçen materyali, Eğitim Fakültesi ve Lisans mezunlarından daha fazla kullanmaktadır. İlköğretim fen dolabı, mikroskop ve Fen Laboratuarı, Eğitim Yüksekokulu mezunu öğretmenlerce, Eğitim Fakültesi mezunlarına göre daha sıklıkla kullanılmaktadır. Eğitim Fakültesi mezunlarının daha fazla ders alıp ve öğretmenliğe daha üst düzeyde hazırlanmakta oldukları göz önüne alındığında, daha az materyal kullandıklarını gösteren bu sonuç, ilginçtir. 4. SONUÇLAR 1. İlköğretim okullarında, Fen Bilgisi öğretiminde kullanılan kamera ve poster hariç diğer öğretim materyalleri büyük oranda mevcuttur. 2. İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlere göre, en fazla ihtiyaç duyulan ve en sık kullanılan materyal bilgisayar, en az ihtiyaç duyulan ve en az kullanılan materyal ise kameradır. 3. İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlere göre Fen bilgisi dersi için sınıf düzeyine ve programa en uygun materyal tepegöz, en uygun olmayanı da kameradır. Bilgisayar ve tepegöz kullanım amacına en uygun materyaller, kamera ise en uygun olmayan materyaldir. 4. İlköğretim okullarında, Fen bilgisi derslerinde erkek öğretmenler, kadın öğretmenlere göre daha fazla öğretim materyali kullanmaktadırlar. 5. Öğretmenlerin kıdemleri ile materyal kullanımı arasında doğrusal bir ilişki vardır. 6. Öğretmen Okulu ile Eğitim Yüksekokulu mezunu öğretmenler, Eğitim Fakültesi ile Eğitim Fakültesi harici bir lisans mezunu öğretmenlere göre, daha fazla materyal kullanmaktadırlar. KAYNAKÇA Alkan, C. ve Diğerleri. (1987). Eğitim teknolojisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Altıntaş, G. (1998). İlköğretim okulları 4. sınıf fen bilgisi öğretiminde araç-gereç (deney yaprakları) ve bulmaca tekniğinin öğrencilerin akademik başarısına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli. Aslan, Z ve Doğdu, S. (1993). Eğitim teknolojisi uygulamaları ve eğitim araç-gereçleri. Ankara: Tekışık Ofset. Ergin, A. (1995). Öğretim teknolojisi ve iletişim. Ankara: Pegem Yayınları. Kayhan, Ü. (1989). Eğitim araçlarının üretim yönetimi sorunları ve sistem yaklaşımına göre modelleştirilmesi. Yayınlanmamış Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara. Milli Eğitim Bakanlığı. (1983). Eğitim araçları teşkilat ve hizmetleri. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. Şahin, Y. T. ve Yıldırım, S. (1999). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Anı Yayıncılık.