İSTANBUL ULUSLARARASI FİNANS MERKEZİ PROJESİ DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ ÇERÇEVE ALT ÇALIŞMA GRUBU TOPLANTI NOTU Toplantı No: 1 Toplantı Tarihi: 6 Şubat 2009 Toplantı Yeri: BDDK Ankara Binası Katılımcılar: İsmail Erdemir (BDDK), Ahmet Genç (HM), Ali Utku Atalay (ABGS), Lale Kaleli (BDD), Ebru Aldemir Erkan (BDD), Ayhan Yüksel (BDDK), Hale Dalyan (FD), Hakan Gülelçe (FİDER), Mehmet Ateş (HM), A. Murathan Bayrı (İAB), Dicle Seven (İMKB), Hasan Karaal (MASAK), F. Merve Şen (MKK), Fatih Özyurt (MKK), Ali İhsan Çağlayan (RK), Tuncay Yıldıran (), Barış Akgül (), Çiğdem Koğar (TCMB), Nazan Ergün (TKBB), Rıdvan Çabukel (TMSF), Burçin Gözlüklü (TMSK), O. İlker Savuran (TSPAKB), Şahin Eke (TÜFİDER), Serkan Ersöz (TÜSİAD), Özlem Özdemir (VOB) Düzenleyici ve Denetleyici Çerçeve Alt Çalışma Grubunun (AÇG) ilk toplantısı, 6 Şubat 2009 tarihinde İsmail Erdemir başkanlığında BDDK Ankara Binasında gerçekleştirilmiştir. Toplantıda, İsmail Erdemir tarafından yapılan açılış konuşmasının ardından aşağıda yer alan hususlar görüşülmüştür. Toplantıda ilk olarak İsmail Erdemir (BDDK) tarafından İstanbul Uluslararası Finans Projesi kapsamında yürütülen çalışmalar (projenin amacı, oluşturulan alt çalışma grupları, çalışma takvimi, vb.) hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra, BDDK tarafından, AÇG faaliyetlerinin kapsamına yönelik önerileri içeren bir sunum yapılmıştır. Sunumda: o AÇG nin temel olarak iki alanda çalışması gerektiği, bunların uluslararası standartlara uyum ve denetleyici kurumsal yapı olduğu, o Uluslararası standartlara uyum kapsamında, finansal sektör ile ilgili uluslararası standartların neler olduğunun araştırılması gerektiği, daha sonra da ilgili kurumların görüşleri çerçevesinde bu standartlara yönelik uyum hedeflerinin belirlenmesi gerektiği, o Denetleyici kurumsal yapı için Dünyada dört farklı yaklaşımın bulunduğu, her bir yaklaşımın avantaj ve dezavantajının olduğu, o Kurumsal yapıya ilişkin yürütülecek çalışmalarda uluslararası örnekler ve trendlerin incelenmesi, daha sonra Türkiye deki mevcut durumun detaylı analizinin yapılması ve son olarak da yapıya ilişkin önerilerin ortaya konması gerektiği ifade edilmiştir. 1
Rıdvan Çabukel (TMSF), çalışmalar kapsamında mevduat sigortacılığının ele alındığı alanlarda daha kapsamlı bir yaklaşım kullanılması gerektiğini, bu çerçevede İngiltere ve Kore örneklerinde olduğu gibi, yatırımcı koruma fonları, vb. tüm finansal sigortaları içeren bir yapının dikkate alınmasının faydalı olacağını ifade etmiştir. Ahmet Genç (HM), çalışmaların tüm finansal şirketleri kapsayıcı mahiyette olması gerektiğini, bu anlamda örneğin döviz bürolarının denetlenmesinin de çalışma kapsamında yer alması gerektiğini; ilk aşamada AÇG katılımcı kurumlarının çalışma konularına ilişkin görüşlerini hazırlamalarının, daha sonra bu görüşlerin toplulaştırılmasının faydalı olacağını ifade etmiştir. Tuncay Yıldıran (), yapılan ikinci sunumun 13. Sayfasında yer alan tablonun sade ve anlaşılır olmasının çalışmaların aynı hedefe odaklanması açısından önemli olduğunu, söz konusu tablonun sütunlarında sadece bankacılık, sigortacılık ve sermaye piyasası faaliyetlerinin yer almasının tablonun amacına daha uygun olacağını, sistemik riske yönelik faaliyetlerin mikro (kurum bazlı) ve makro olarak iki ayrı başlık altında incelenmesinin faydalı olacağını ifade etmiştir. Şahin Eke (TÜFİDER), AÇG faaliyetleri kapsamında aynı veya benzer işlerin farklı düzenlemelere tabi olması sonucu ortaya çıkan sorunların da incelenmesi gerektiğini ifade etmiştir. Tuncay Yıldıran (), yaşanan global kriz sonrası ABD de kurumsal yapıda değişik yapılacağını ve ikili yaklaşımın (twin peaks) uygulanmasının hedeflendiğini, AÇG faaliyetleri kapsamında düzenleyici arbitraj alanlarının tespit edilmesinin faydalı olacağını ifade etmiştir. Rıdvan Çabukel in (TMSF) ikili yaklaşımda garanti fonlarının hangi otorite altında olması gerektiğini sorması üzerine, Tuncay Yıldıran () bu fonların mali denetimden sorumlu kuruluş altında olması gerektiğini ifade etmiştir. Ahmet Genç (HM), AÇG tarafından hazırlanacak nihai raporun DPT tarafından öngörülen formatta olması gerektiğini bu çerçevede her kurumun görüşlerini bu formatta hazırlamasının faydalı olacağını, raporun finansal sistemin tüm unsurlarının kapsaması gerektiğini ifade etmiştir. İsmail Erdemir (BDDK), yapılan ikinci sunumda uluslararası standartlara ilişkin örnek bir listenin yer aldığını, bu listede yer almayan standartların da olabileceğini, her kurumun kendi ilgi alanındaki standartlara ilişkin bir liste hazırlamasının faydalı olacağını ifade etmiştir. A. Murathan Bayrı (İAB), AÇG çalışmalarına Türkiye İç Denetim Enstitüsü nün (TİDE) de dahil edilmesinin faydalı olacağını ifade etmiştir. Toplantıda, ikinci sunumda yer alan uluslararası standartlara ilişkin sorumlu kurumlar belirlenmiştir. Sorumlu kurumlardan, ilgili standartlara ilişkin olarak ikinci sunumun 10. sayfasında yer alan uyum hedefleri tablolara ilişkin taslakların hazırlanması istenmiştir. Ayrıca standartlarla ilgili olarak her kurumun görüş verebileceği, görüşlerin sorumlu 2
kurumlara iletilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Sorumlu kurumların listesi aşağıdaki tabloda yer almaktadır. KONU YAYINLAYAN SORUMLU Para, Maliye ve Finansal Politikalarda Şeffaflık International Monetary Fund (IMF) TCMB Finansal Sistemde İstikrar Bankacılık Düzenlemeleri Sermaye Piyasası Düzenlemeleri Sigortacılık ve Bireysel Emeklilik Düzenlemeleri Banka ve Aracı Kurumlarda Sermaye Yeterliliği Sigortacılıkta Sermaye Yeterliliği Mevduat Sigortası Düzenlemeleri Financial Stability Forum (FSF) Committee on the Global Financial System (CGFS) Basel Committee on Banking Supervision (BCBS) Committee of European Banking Supervisors (CEBS) International Organization of Securities Commissions (IOSCO) Committee of European Securities Regulators (CESR) International Association of Insurance Supervisors (IAIS) Committee of European Insurance and Occupational Pensions Supervisors (CEIOPS) International Organisation of Pension Supervisors (IOPS) Basel Committee on Banking Supervision (BCBS) European Commission (EC) International Association of Deposit Insurers (IADI) TCMB BDDK HM HM TMSF Finansal Grupların Düzenlenmesi Joint Forum (JF) BDDK + Muhasebe International Accounting Standards Board (IASB) TMSK 3
Bağımsız Denetim International Federation of Accountants (IFAC) International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB) Derecelendirme Faaliyetleri International Organization of Securities Commissions (IOSCO) BDD Karapara Aklama ve Terörizmin Finansmanı ile Mücadele Finansal Kurumlarda İflas ve Alacaklı Hakları Financial Action Task Force (FATF) MASAK World Bank (WB) TMSF Ödeme Sistemleri Committee on Payment and Settlement Systems (CPSS) Kurumsal Yönetim Organization for Economic Cooperation and Development (OECD) TCMB İç Denetim The Institute of Internal Auditors (IIA) TİDE Bilgi Teknolojileri Denetimi The Information Systems Audit and Control Association (ISACA) BDDK A. Murathan Bayrı (İAB), iflasa ilişkin standartlar konusunda Adalet Bakanlığının da çalışmalara dahil olmasının faydalı olabileceğini ifade etmiştir. Hakan Gülelçe (FİDER), finansal kurumların borçlularının iflası durumunda finansal kurumların alacaklarına ilişkin hususların (mal kaçırma amacıyla iflasın ertelenmesi, vb) da önemli bir konu olduğunu, bu hususun Hukuk AÇG na öneri olarak iletilmesinin faydalı olacağını ifade etmiştir. Barış Akgül (), kendisinin Hukuk AÇG nda raportörlük görevini yürüttüğünü, söz konusu hususun İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Projesi ile doğrudan ilgili olmadığını ifade etmiştir. Rıdvan Çabukel (TMSF), söz konusu hususun her ülkede farklı şekilde düzenlendiğini, bu konuda uluslararası bir standardın olmadığını, dolayısıyla bu konuya, Proje kapsamında üzerinde çalışılacak konular arasında yer verilmemesinin faydalı olacağını ifade etmiştir. Toplantıda, AÇG nda Maliye Bakanlığından da temsilcilerin olmasının faydalı olacağı görüşülmüş olup, Bakanlığa söz konusu hususun iletildiği, katılımcı için kendilerinden cevap beklendiği ifade edilmiştir. Ahmet Genç (HM), hazırlanacak notların DPT formatına uygun olarak hazırlanması gerektiği bu kapsamda düz yazı şeklinde hazırlanmasının faydalı olacağı ifade edilmiştir. 4
Çiğdem Koğar (TCMB), düz yazı şeklinde hazırlanacak metinlerin yanında, ek olarak, çalışılan konulara ilişkin tablo formatında hazırlanacak bilgilerin de faydalı olacağını, tablo formatının konuların özet şeklinde sunulmasında daha faydalı olacağını ifade etmiştir. Burçin Gözlüklü (TMSK), muhasebeye ilişkin standartlarda, Avrupa Birliğinin (AB), Uluslararası Muhasebe Standartlarında (UMS) bazı hususları kabul etmediğini, ve tek bir hususta bile farklılık olması durumunda hazırlanacak tabloların IAS uyumlu olmadığını, dolayısıyla muhasebe konusunda AB ve IAS olarak iki farklı standardın olduğunu, AÇG faaliyetleri kapsamında hangisinin hedefleneceğine karar verilmesi gerektiğini ifade etmiştir. Ebru Aldemir Erkan (BDD), ana ortaklığı AB üyesi ülkelerde olan Türk şirketlerinde yapılan bağımsız denetim faaliyetlerinde bile IAS ilkelerinin kullanıldığını, bu çerçevede IAS in temel hedef olarak alınmasının faydalı olacağını ifade etmiştir. Burçin Gözlüklü (TMSK), yasalaşma süreci devam eden Türk Ticaret Kanununun hazırlanması sırasında, AB nin, IAS yerine AB standartlarının yasaya dahil edilmesi konusunda önerilerinin olduğunu, yasanın kısa bir süre içerisinde kabul edilmesinin beklendiğini ifade etmiştir. Ali Utku Atalay (ABGS), ülkemizin AB üyelik hedefi kapsamında çeşitli ulusla taahhütler verdiğini, bu taahhütlerin Ulusal Programda toplulaştırıldığını, AÇG faaliyetleri kapsamında belirlenecek hedeflerin de Ulusal Program ile uyumlu olması gerektiğini ifade etmiştir. İsmail Erdemir (BDDK), çalışmalarda AB standartlarının hedef alınabileceğini, ancak hazırlanacak raporda AB ve IAS standartları arasında farklılıkların olduğu hususunun belirtilebileceğini ifade etmiştir. Toplantıda, denetleyici kurumsal yapı konusundaki uluslararası örnekler ve trendlere ilişkin olarak Tuncay Yıldıran (), Rıdvan Çabukel (TMSF), Alper Bakdur (DPT), Mehmet Ateş (HM) ve Ayhan Yüksel (BDDK) tarafından bir taslak notun hazırlanması kararlaştırılmıştır. İsmail Erdemir (BDDK), kurumsal yapı konusunda Türkiye deki mevcut durumun analiz edilmesi gerektiğini, bu kapsamda koordinasyon ihtiyacı ve düzenleyici arbitraj gibi konularda mevcut sorunlara ilişkin olarak başta meslek örgütleri ve dernekler olmak üzere tüm katılımcılardan görüşlerinin beklendiğini, sistemik riske ilişkin olarak TCMB katkısının önemli olduğunu ifade etmiştir. A. Murathan Bayrı (İAB), ikrazatçılar, döviz büroları ve İAB ye ilişkin çeşitli konularda Hazine Müsteşarlığı Banka ve Kambiyo Genel Müdürlüğünün yetkili olduğunu, bu kapsamda söz konusu Genel Müdürlükten bir temsilcinin de AÇG faaliyetlerine katılmasının faydalı olacağını ifade etmiştir. İsmail Erdemir (BDDK), kurumsal yapıya ilişkin olarak daha önce Hazine Müsteşarlığı koordinasyonunda bir çalışma yapıldığını ve bir rapor hazırlandığını, söz konusu raporun kendilerinde bulunmadığını, raporun sonuç kısmının paylaşılmayabileceğini, ancak raporun sonuç kısımları dışında diğer kısımlarından bile faydalanılmasının AÇG faaliyetlerini hızlandıracağını ve etkinleştireceğini ifade etmiştir. Ahmet Genç (HM), söz konusu raporun temin edilebilmesi hususunda girişimlerde bulunulacağını ifade etmiştir. 5
A. Murathan Bayrı (İAB), AÇF katılımcıları arasına, kamu bankalarında da denetim yapan Yüksek Denetleme Kurulunun da eklenmesinin faydalı olacağını ifade etmiştir. İsmail Erdemir (BDDK), Yüksek Denetleme Kurulunun denetimlerinin çok özel nitelikte olduğunu, dolayısıyla Kurulun AÇG temsilinin zorunlu olmadığını ifade etmiştir. Toplantıda, üyelerin AÇG faaliyetlerinin kapsamına ilişkin görüşlerini 10 Şubat 2009 tarihine kadar iletmeleri, hazırlanacak ilk taslakların 18 Şubat 2009 gününe kadar iletilmesi ve ikinci toplantının 23 Şubat 2009 saat 14:30 da Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğünde yapılması kararlaştırılmıştır. 6