25-Hidroksi Vitamin D3; Vitamin D; 25-OH Vitamin D; Calcidiol; 25-Hidroksikolekalsiferol;

D VİTAMİNİ 25-Hidroksi Vitamin D3; Vitamin D; 25-OH Vitamin D; Calcidiol; 25-Hidroksikolekalsiferol; D vitamini yağda eriyen bir vitamindir. Yeterli güneş görürse vücutta da üretilir. Güneş vitamini diye de bilinir. 25- OH Vit. D laboratuvar testi vücutta ne kadar D vitamin olduğunu gösteren en doğru testtir. Böbreklerde 25 OH vitamin D aktif hale getirilir ( 1-25 Hidroksi vitamin D). Aktif hale gelen Vitamin D vücudun kalsiyum ve fosfat dengesini kontrol eder. Test aç karnına alınman kandan yapılmalıdır. Balık, balık yağı, et, süt, yumurta ve mantar D vitamini açısından zengin besinlerdir. D-vitamini testi kanda yapılır. D-Vitamini Testi neden yapılır? Vücuttaki D vitamini miktarını ölçmek için yapılır. D-Vitamini normal değeri: Erişkin: 30 74 ng/ml dir. D vitaminini düşüren sebepler: Güneş görmemek, Yeterli D vitamini alamamak, Karaciğer ve böbrek hastalıkları, Kötü beslenme, Bazı ilaçlar Fenitoin, Fenobarbital, Rifampin. Çok uzun süre anne sütü ile beslenen, güneş görmeyen

çocuklarda D vitamini eksikliği sık görülür. D vitamini eksikliği kanserlere neden olabilir ( bkz: D vitamini eksikliği ). Eksikliğinde çocuklarda riketsiya erişkinlerde osteomalazi denen kemik hastalıkları ortaya çıkar. Aşırı D vitamini alınması zehirlenmeye neden olur. 1. Weng FL, Shults J, Leonard MB, Stallings VA, Zemel BS. Risk factors for low serum 25-hydroxyvitamin D concentrations in otherwise healthy children and adolescents. Am J Clin Nutr. 2007;86(1):150-158. 2. http://www.vrp.com/bone-and-joint/vitamin-d3-higher-doses-redu ce-risk-of-common-health-concerns. 3. Lappe JM, Travers-Gustafson D, Davies KM, Recker RR, Heaney RP. Vitamin D and calcium supplementation reduces cancer risk: results of a randomized trial. Am J Clin Nutr. 2007;85(6):1586-1591. 4. http://www.youtube.com/watch?v= NqqB2nhBE.. Specker BL, Valanis B, Hertzberg V, Edwards N, Tsang RC. Sunshine exposure and serum 25-hydroxyvitamin D concentrations in exclusively breast-fed infants. J Pediatr 1985;107(3):372-376. 24 SAATLİK İDRARDA KALSİYUM İdrarda Kalsiyum; Calcium urine; Urinary Ca+2; İdrarda atılan kalsiyum miktarının ölçülmesidir. Kalsiyum vücudun en önemli minerallerinden birisidir. Kemikler, dişler kalsiyumdan oluşur, kasların kasılması, kalbin kasılması, sinirlerin uyarıları iletmesi, kanın pıhtılaşması kalsiyum sayesinde olur. Bazı hastalıklarda idrarla kalsiyum atılması

artar. Test 24 saatlik idrarda çalışılır. Aşağıdaki ilaçlar idrarla kalsiyum atılmasını arttırır: Antiasit ilaçlar, Antikonvülsan ilaçlar, ( epilepsi ilaçları), Bazı diüretikler idrarla kalsiyum atılmasını arttırır. Aşağıdaki ilaçlar idrarla kalsiyum atılmasını azaltırlar: Kortizonlu ilaçlar, Doğum kontrol ilaçları, Tiazid diüretikler. İdrarda kalsiyum testi ne için yapılır? Test kalsiyum böbrek taşlarının tedavisinde en uygun yaklaşımı görmek amacıyla, Paratiroid hastalıklarının takibinde kullanılır. İdrarda kalsiyum için normal değerler: normal gıdalar ile beslenenlerde 100-300 mg/ gün, düşük kalsiyumlu gıdalar ile beslenenlerde 50 150 mg / gün dür. İdrarda kalsiyum miktarını arttıran sebepler: (>300mg/ gün) Kronik böbrek hastalıkları, İdrardan kalsiyum kaçması ( kalsiyum böbrek taşına yol açar), Sarkoidoz, Aşırı kalsiyum alınması, Aşırı paratiroid hormonu yapılması, Bazı diüretik ilaçlar, Fazla vitamin D alınması idrarla kalsiyum çıkışını

arttırır. İdrarda kalsiyum miktarını azaltan sebepler: Malabsorbsyon sendromları, Paratiroid hormon eksikliği, Tiazid diüretikler, Vitamin D eksikliğine bağlı olabilir. 1. Bringhurst FR, Demay MB, Kronenberg HM. Hormones and disorders of mineral metabolism. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2007:chap 28. 2. Wysolmerski JJ, Insogna KL. The parathyroid glands, hypercalcemia, and hypocalcemia. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2007:chap 266. 24 SAATLİK İDRARDA SERBEST KORTİZOL 24 Saatlik İdrarda Kortizol; İdrarda Serbest Kortizol, Test idrarda atılan serbest kortizol miktarını ölçer. 24 saatlik idrarda bakılır. Kortizol böbrek üstü bezlerinden salgılanan steroid hormondur. Gün içinde artıp azalır. Sabah 6-8 arası en yüksek olduğu dönemdir. Gece yarısı en düşük olduğu dönemdir. 24 saat boyunca idrarda atılan miktarı laboratuvar testi ile ölçülür. Kortizol vücudun birçok sistemini etkiler özellikle.

Kemikler, Dolaşım sistemi, Kan şekeri, İmmün sistem, Yağ metabolizması,, karbonhidrat ve protein metabolizması, Sinir sistemi, İdrarda kortizol testi ne için yapılır? Kortizol strese karşı verilen cevapta önemli bir hormondur. Laboratuar testi vücuttaki kortizol miktarını göstermek açısından önemli bir testtir. Cushing (kuşing ) hastalığında kortizol çok artarken böbrek üstü bezlerinin yetmezliğinde (Addison hastalığı ) kortizol miktarı çok düşer. İdrarda serbest kortizol miktarı bu hastalıkların teşhisinde kullanılan bir testtir. Bazı ilaçlar testin sonucunu bozar: Glukokortikoid ilaçlar ( kortizonlu ilaçlar), Lityum, Diüretik, Ketokonazol, Östrojen, Trisiklik antidepresanlar sonucu bozar. Ayrıca ciddi psikolojik ve fiziksel stres de idrarda kortizol sonucunu bozar. Doğru sonuç için aralıklarla testin 2-3 kez tekrarlanıp ortalamasının alınması daha doğru sonuç verir. 24 saatlik idrarda kortizol için normal değerler: Erişkinde: 10-100 mcg/24h Hafif Cushing sendromlarında normal ve normale yakın sonuçlar görülebilir. Bu durumda ACTH stimulasyon veya Deksametazon süpresyon testleri yapılır.

İdrarda serbest kortizolu arttıran sebepler: Cushing sendromu: hipofiz besinden bağımsız, Cushing hastalığı: hipofize bağımlı, Yalancı Cushing, Eksojen Cushing, Ağır depresyon, ACTH salgılayan tümör. İdrarda serbest kortizolu düşüren sebepler: Addison hastalığı ( böbrek üstü bezi yetmezliği ), Hipopituitarizm, Konjenital adrenal hiperplazi, 1. Stewart PM. The adrenal cortex. In: Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR, eds. Williams Textbook of Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2008: chap 14. 2. Melmed S, Kleinberg D. Anterior pituitary. In: Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR, eds. Williams Textbook of Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2008: chap 8. 24 SAATLİK İDRARDA BAKIR İdrarda Bakır; 24 saatlik idrarda bakır miktarının ölçüldüğü laboratuvar testidir. Bakır metabolizmasını bozan genetik bir hastalık olan Wilson hastalığının araştırılmasında kullanılan bir testtir.

24 saatlik idrarda bakır için normal değerler: Erişkin:10-30 mg/24h dir. İdrarda bakırı arttıran sebepler: Bilier siroz, Kronik aktif hepatit, Wilson hastalığı dır. 1. Schilsky ML. Wilson disease: Current status and the future. Biochimie. Jul 30 2009;[Medline]. 2. Bowcock AM, Farrer LA, Hebert JM, Agger M, Sternlieb I, Scheinberg IH, et al. Eight closely linked loci place the Wilson disease locus within 13q14-q21. Am J Hum Genet. Nov 1988;43(5):664-74. [Medline]. [Full Text]. 24 SAATLİK İDRARDA ALDOSTERON 24 saatlik idrarda atılan Aldosteron miktarının ölçülmesidir. Aldosteron böbrek üstü bezlerinden salgılanan ve vücudun sodyum potasyum dengesini ayarlayan en önemli hormondur. Bkz: kan Aldosteron testi. Test yapılmadan önce aşağıdakilere dikkat etmek gerekir: Aldosteron miktarını arttıran ilaçlar kesilmelidir: Lityum, Sprinolakton, Verapamil

Aldosteron miktarını düşüren ilaçlar kesilmelidir: ACE inhibitörleri, Ağrı kesiciler ( NSAI), Ranitidin, Propranolol. Aldosteron testini etkileyen diğer sebepler: Hamilelik, Düşük yada yüksek tuzlu beslenme, Aşırı egzersiz, Stres. Test sırasında çay, kahve, kola içilmemelidir. Test öncesi 2 hafta günde 3 gramdan fazla tuz tüketilmemelidir. 24 saatlik idrarda aldosteron için normal değerler: testin normal değeri 2-26 mcg/24h dir. 24 saatlik idrarda aldosteronu arrtıran hastalıklar: Diüretik ( idrar söktürücü ) ilaçların aşırı kullanımı, Siroz, Bilateral adrenal hiperplazi, Conn sendromu, Kalp yetmezliği, İshal yapıcı ilaçların aşırı kullanımı. İdrarda Aldosteron miktarını düşüren hastalıklar: Addison hastalığı. Young Jr WF. Endocrine hypertension. In: Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR, Kronenberg HM, eds. Williams Textbook of Endocrinology. 12th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;

2011:chap 16. 17- HİDROKSİ PROGESTERON 17-OH progesteron; 17-hydroxyprogesterone; Progesterone 17-OH 17 hidroksi progesteron böbrek üstü bezleri ve over lerden salgılanan bir hormondur. Test ile kandaki miktarı ölçülür. Böbrek üstü bezleri ve over hastalıklarında kandaki miktarı artar. Doğum kontrol ilaçları ve kortizonlu ilaçlar testin sonucunu bozar. 17- Hidroksi progesteron testi sabah, aç karnına yapılmalıdır. 17 OH progesteron testi neden yapılır? Test genetik böbrek üstü bezi hastalıklarının (Konjenital Adrenal Hiperplazi) tespitinde ve böbrek üstü bezi tümörlerinin teşhisinde kullanılır. Dış genital organları erkek yada dişiye benzemeyen yeni doğan bebeklerde ( hermafrodit), klasifiye edilememiş adrenal hiperplazilerde, hirzutizm araştırmasında, kadınlarda erkek karakterlerinin ortaya çıktığı durumlarda 17 OH progesteron bakılır. 17- hidroksi progesteron için normal değerler: Yenidoğan da doğum kilosuna göre normal değer değişir. Genel olarak normal değerler: Klordon kanında: 1,000 3,000 ng/dl >24 saat sonra : < 100 ng/dl Erişkin : < 200 ng/ dl

17 OH progesteronu arttıran sebepler: Adrenal tümörler, Kongenital Adrenal Hiperplaziler, Kongenital adrenal hiperplazisi olan bebeklerde 17 OH progesteron değeri 2,000-40,000 ng/dl arasında değişir. Erişkinde 200 ng/dl üzeri adrenal hiperplazi anlamına gelir. 17 OH progesteron 200 800 ng/dl arasında ise ACTH bakmak gerekir. 1.Fritz MA, Speroff L. Normal and abnormal sexual development. In: Speroff L, Fritz MA, eds. Clinical Gynecologic Endocrinology and Infertility. 8th ed. Philadelphia, Pa: Lippincott Williams & Wilkins; 2011:chap 9. 2.Lambert SM, Vilain EJ, Kolon TF. A practical approach to ambiguous genitalia in the newborn period. Urol Clin North Am. 2010; 37(2):195-205. 17- OH KORTİKOSTEROİD 17- Hidroksi Kortikosteroid; 17-hydroxy corticosteroid; 17-OHCS; 17 OH kortikosteroid: Kortizon hormonunun karaciğerde yıkılıp inaktive edilmiş halidir, böbreklerle atılır. 17 hidroksi kortikosteroid laboratuar testi 24 saatlik idrarda çalışılır. Ampisilin, Glukokortikoid ilaçlar (kortizonlu ilaçlar), testin sonucunu arttırır,

Östrojen, Doğum kontrol ilaçları ve, Deksametazon ise testin sonucunu düşürür. 17 hidroksi kortikosteroid testi vücutta yeterli kortizon hormonunun üretilip üretilmediğini test eder. Böbrek üstü bezi hastalıklarının teşhisinde kullanılır. 17-OH kortikosteroid için normal değerler: Erkek: 4-14 mg/24 saat, Kadın: 2-12 mg/24 saat 17- OH kortikosteroid miktarını arttıran sebepler: Cushing ( kuşhing ) sendromu ( böbrek üstü bezi tümörü yada hipofiz tümörüne bağlı olabilir), ACTH üreten tümörler, Ciddi fiziksel yada ruhsal stres, Ayrıca aşağıdaki sebeplerde 17 OHCS seviyesini arttırır: Depresyon, Kortizon tedavisi, Kötü beslenme, malnutrisyon, Obezite, Gebelik, Kontrolsüz yüksek tansiyon. 17-OHCS miktarını düşüren sebepler: Böbrek üstü bezi yetmezliği ( Addison hastalığı), Tüberküloz, Kanama, İnfaktüs, Herediter enzim eksikliği, Hipopituitarizm, Böbrek üstü bezlerinin cerrahi olarak çıkarılması,

Stewart PM. The adrenal cortex. In: Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR, eds. Williams Textbook of Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2008: chap 14. 17- KETOSTEROİD 17-Ketosteroid;17-KS; Ketosteroid; 24 saatlik idrarda 17-Keto steroidler; İdrarda 17 ketosteroidler; 17-KS urine; İdrarda Steroid; İdrarda 17-ketosteroid miktarı adrenokortikal (böbreküstü bezleri) fonksiyonu ölçmek amacıyla kullanılır. 24 saatlik idrarda bakılır. 17-Ketosteroid için normal değerler: Erkek: 17-21 yaş: 9-22mg/24h idrar. >20 yaş: 8-20 mg/ 24h idrar. Kadın: >16 yaş: 6-15 mg/24h idrar. Çocuk: <1 yaş: <1.0 mg/24 h idrar, 1-4 yaş: <2.0 mg/24h idrar, 5-8 yaş:<3.0 mg/24 h idrar, 9-12 yaş: 3-10 mg/ 24h idrar, 13-16 yaş: 5-12mg/24h idrar,

idrarda 17-ketosteroid miktarı ne için bakılır? Test böbrek üstü bezlerinden salınan 17 keto steroidleri ölçer ve böbrek üstü bezlerinin çalışması değerlendirilir. 17 keto steroidler birkaç hormondan oluşur: bunlar dehidroepiandrosteron (DHEA), androstenedion, ethiocholanolon ve androsteron dur. Bu hormonlardan her hangi birtanesinin fazlalığı idrarda 17-KS artışına yol açar. Erkeklerde 17-Ketosteroid hormonların üçte ikisi böbrek üstü bezlerinden, diğerleri testislerden salınır. Kadınlarda ise 17-ketosteroidlerin tamamı böbrek üstü bezlerinden salgılanır. Bu nedenle her iki cinstede 17 ketosteroid miktarı adrenal androjen homonları yansıtır. Beraberinde kreatinin miktarınında bilinmesi gereklidir. Test için idrarın borik asit, asetik asit yada hidroklorik asit içeren bir kaba 24 saat boyunca toplanması gerekir. 24 saatlik idrarda 17-Ketosteroid miktarını arttıran sebepler nelerdir? Cushing sendromu, Adrenal hiperplazi, erken püberte, Fizyolojik stress; cerrahi girişim, travma, yanık, infeksiyon hastalığı vb., ACTH yada gonadotropin stimulasyonu, Adrenal tümör, Over kanseri, Testis kanseri, Polikistik over vb. Over disfonksiyonları, 24 saatlik idrarda 17-Ketosteroidleri azaltan sebepler nelerdir? Addison hastalığı, Kısırlaştırma ( erkeklerde ), Hipofiz bezi yetmezliği (hipopituitarizm), Hipotiroidi ( miksödem), Nefroz,

ACTH yetmezliği, İlaçlar: Kortikosteroid, Estrojen yada Doğum kontrol hapı kullanmak, Aşağıdaki ilaçlar 17-ketosteroid seviyesini düşürür: Doğum kontrol ilaçları, Uzun süre kullanılan salisilat, Estrojen, Probenecid, Promazin, Reserpin, Tiazid diüretikler. İdrarda 17-Ketosteroid seviyesi hastalık olmadan artar mı? Aşağıdaki ilaçlar 17-Ketosteroid seviyesini yükseltir: Antibiyotikler, Kloranfenikol, Klorpromazin, Deksamatazon, Meprobomat, Fenotiazid, Kinidin, Secobarbital, Sprinolakton. 1- Nieman LK. Adrenal cortex. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2007:chap 245.

5- HİDROKSİ TRİPTAMİN 5-HT; Serum Serotonin; 5- hidroksitriptamin yani serotonin sinir hücrelerinde yapılan bir maddedir. 5 hidroksi triptamin laboratuar testi ile kan düzeyine bakılır. Karsinoid sendrom teşhisinde kullanılan bir testtir. Karsinoid tümörler serotonin salgılar kanda serotonin ve idrarda serotonin artık maddesi olan 5- Hidroksi İndol Asetik Asit artar. Normal değer: Erişkin: 101-283 ng/ml dir 5- Hidroksi triptamini arttıran sebebpler: Karsinoid tümörler dir. Bluth MH, Hardin RE, Tenner S, Zenilman ME, Threatte GA. Laboratory diagnosis of gastrointestinal and pancreatic disorders. In: McPherson RA, Pincus MR, eds. Henry s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods. 21st ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2006:chap 22.

5 NÜKLEOTİDAZ 5 -NT, 5NT, Nükleotidaz; Karaciğerde üretilen bir proteindir. 5 nükleotidaz( 5 -NT ) laboratuvar testi ile kandaki miktarı ölçülür. Karaciğer, safra kesesi ve safra yollarını döşeyen hücrelerde bolca bulunur. safra kesesi ve safra yolu hastalıklarında artar. Bazı ilaçlar bu testin sonucunu bozar: Asetaminofen ( parasetamol), Halotan, İzoniyazid, Metildopa, Nitrofurantoin sonucu etkiler. 5 Nükleotidaz miktarı özellikle karaciğer ve safra yolları hastalıklarında artar. Normal değerler: Erişkin:2-17 Unit/ltd ir. 5 -Nükleotidazı arttıran sebepler nelerdir? Safra taşı, Kolestaz ( safra akışının durması), Karacieğr harabiyeti, Hepatit, Karaciğer iskemisi, Karaciğer tümörü, Karaciğere hasar veren ilaçlar. 1. Sunderman FW. The clinical biochemistry of 5 -nucleotidase [Review]. Ann Clin Lab Sci 1990;20:123-139.[Abstract] 2. http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003575.htm 3. Bodansky O, Schwartz MK. 5 -Nucleotidase [Review]. Adv Clin

Chem 1968;11:277-328.[Medline][Order article via Infotrieve] 4. http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/5 -nucleotidas e 5. Dixon TF, Purdom M. Serum 5 -nucleotidase. J Clin Pathol 1954;7:341-343. 6. Eshchar J, Rudzki C, Zimmerman HJ. Serum levels of 5 - nucleotidase in disease. Am J Clin Pathol 1967;47:598-606.[Web of Science][Medline][Order article via Infotrieve]