T.C MALİYE BAKANLIĞI EKONOMİK GÖRÜNÜM VE REFORM GÜNDEMİ Naci AĞBAL Maliye Bakanı 15 Kasım 2016 1
Sunum Planı Türkiye Ekonomisi Reform Niteliğinde Yaptığımız Düzenlemeler İhracata ve Ekonomiye Destekler Reform Gündemi 2
Türkiye Ekonomisi 3
2011-Ç4 2012-Ç1 2012-Ç2 2012-Ç3 2012-Ç4 2013-Ç1 2013-Ç2 2013-Ç3 2013-Ç4 2014-Ç1 2014-Ç2 2014-Ç3 2014-Ç4 2015-Ç1 2015-Ç2 2015-Ç3 2015-Ç4 2016-Ç1 2016-Ç2 Ekonomik Büyüme: 27 Çeyrektir Kesintisiz Devam Ediyor 6 Çeyrekler İtibarıyla Büyüme (%) 5 4 3 2 1 0 Kaynak: TÜİK 4
(2007-2016 İstihdam Değişimi, Milyon Kişi) İstihdam: En Yüksek İstihdam Artışı Sağlayan 2. OECD Ülkesiyiz Meksika Türkiye ABD Kolombiya Almanya Brezilya İngiltere Şili Rusya Polonya Macaristan Fransa Belçika Çek Cumhuriyeti Slovakya Danimarka Japonya Slovenya İrlanda İtalya Portekiz Yunanistan Avro Bölgesi İspanya 8 7 6,8 6 5 4 3 2 1 0-1 -2-3 -4 Kaynak: TÜİK, Eurostat, OECD
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 5,0 5,0 6,5 6,4 6,2 6,5 7,7 7,4 8,4 8,2 7,5 9,3 8,8 9,7 10,1 10,5 (%) 18,4 29,7 Enflasyon 35 30 25 20 15 10 5 0 Kaynak: TÜİK, OVP
(GSYH, %) Cari Açık 10 9,6 9 8 7,7 7 6 6,1 6,1 5,4 5 4 4,5 4,3 4,2 3 2 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Kaynak: TÜİK, TCMB, OVP
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 (GSYH, %) Genel Devlet Açığı 12 10,8 10 8 6 4 Maastricht Kriteri: % 3 OVP (2017-2019) 2 1,9 1,7 1,6 1,0 0-2 Kaynak: Kalkınma Bakanlığı
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 (GSYH, %) AB Tanımlı Genel Devlet Borç Stoku 75 74 70 65 60 Maastricht Kriteri: % 60 55 50 45 40 OVP (2017-2019) 35 30 32,8 31,9 31,0 29,9 25 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
(GSYH, %,2016) (GSYH, %, 2016) Genel Devlet Açığı ve Borç Stoku (2016) Genel Devlet Açığı Kamu Borç Stoku 5 4,7 140 121,7 116,0 4 3 3,6 2,9 %3 Maastricht Kriteri 110 80 91,7 %60 Maastricht Kriteri 2 2,0 1,9 50 47,2 32,8 1 Gelişmekte Olan Ülkeler G7 OECD Ort. Avro Bölgesi TÜRKİYE 20 G7 OECD Ort. Avro Bölgesi Gelişmekte Olan Ülkeler TÜRKİYE Kaynak: IMF, OECD, Kalkınma Bakanlığı
Reform Niteliğinde Düzenlemeler 11
GERÇEKLEŞTİRDİĞİMİZ REFORMLAR İşgücü Piyasası Reformu Katma Değer Zincirinde Yükselme Yatırımları Teşvik Tasarrufları Artırma Yatırım Ortamının İyileştirilmesi 12
İşgücü Piyasası Reformu Uluslararası İşgücü Kanunu Turkuaz Kart ile nitelikli insan gücü Ar-Ge ve nitelikli personele teşvik Genç ve Kadın İstihdamı Gençlerin istihdamına destek Genç girişimcilere destek Doğuma yönelik haklar Özel istihdam büroları Geçici iş ilişkisi Uzaktan Çalışma İşbaşı Eğitim Programları Mesleki yüksekokulların yapılandırılması Çıraklık eğitimi 13
Katma Değerli Üretime Teşvik: Ar-Ge Desteklerini Arttırdık Ar-Ge ile ilgili vergi teşviklerini ana mevzuatına taşıdık, uygulama birliği sağladık Tasarım faaliyetlerini destek kapsamına aldık. Ar-Ge Merkezleri için gerekli personel sayısını 30 dan 15 e indirdik KOBİ lere yönelik olarak sipariş üzerine Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerini vergisel açıdan destekledik Fikri mülkiyet haklarının ticarileştirilmesindeki istisna uygulamasını kolaylaştırdık. Öğretim elemanlarının Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde sürekli ya da kısmi süreli çalışmasına olanak sağladık Öğretim üyelerinin Ar-Ge projelerinden elde ettikleri gelirlerin %85 ini alabilmesini mümkün kıldık. 14
Katma Değerli Üretime Teşvik: Ar-Ge nin Ticarileştirilmesini Etkinleştirdik Ar-Ge faaliyetlerinin ticarileştirilmesinden elde edilen kazançların %50 sini gelir ve kurumlar vergisinden istisna ettik Fikri mülkiyet haklarının ticarileştirilmesine yönelik gelir vergisi stopajını %50 azalttık Buluşların devri ve satışını katma değer vergisinden istisna ettik, yüklenilen vergilerin indirimine imkan sağladık Desteklenen Ar-Ge projeleri neticesinde geliştirilen ürünlere ilişkin yatırımları öncelikli yatırım saydık ve 5. Bölge destekleri sunduk OECD teknoloji yoğunluk tanımına göre yüksek teknolojili yatırımlar öncelikli yatırım saydık ve 5 inci bölge desteklerinden yararlanmasına olanak sağladık Orta-yüksek teknolojili yatırımlara IV. Bölge destekleri sunmaya başladık 15
Ar-Ge Destekleri 276 FAAL AR-GE MERKEZİ 28.000 AR-GE PERSONELİ 14.000 AR-GE PROJE 51 FAAL, 13 YAPIM AŞAMASINDA TOPLAM 64 TEKNOPARK 41.000 AR-GE PERSONELİ 29.000 AR-GE PROJE 16
Yatırımları Teşvik Teşvik Sistemini Etkinleştirdik İşlem Maliyetlerini Azalttık - Süreçleri Basitleştirdik Yatırım Ortamındaki Belirsizlikleri Giderdik Uluslararası Yatırımları Ülkemize Kazandırıyoruz 17
Teşvik Sistemini Etkinleştirdik Süper Teşvik Sistemini başlattık Yatırım döneminde yararlanılabilecek yatırıma katkı oranını %80 e çıkarttık Yatırıma katkı tutarının endekslenmesine imkan sağladık Kurumlar vergisi desteğinde avantajlı yatırıma katkı oranları ile sigorta primi işveren hissesinde uzun destek sürelerini kalıcı hale getirdik Stratejik yatırımlarda; yatırıma başlama tarihinden bağımsız olarak faiz desteği verilebilmesini mümkün kıldık Stratejik yatırımlar dışındaki yatırımlarda da inşaat işleri nedeniyle indirilemeyen KDV iadesini mümkün kıldık 18
Destek Unsurları Uygulama Süper Teşvik Sistemi Genel Teşvik Uygulama Bölgesel Teşvik Uygulama Öncelikli Yatırımların Teşviki Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki Stratejik Yatırımların Teşviki Proje Bazlı Yatırımların (Süper) Teşviki KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Vergi İndirimi Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Gelir Vergisi Stopajı Desteği Sigorta Primi Desteği 1 Faiz Desteği Yatırım Yeri Tahsisi KDV İadesi 10 Yıla Kadar Kurumlar Vergisi İstisnası Hazine Taşınmazının Bedelsiz Devri Enerji Tüketim Harcamalarının Karşılanması Ücret Desteği Sağlanması Yatırıma Ortak Olunması Alım Garantisi İzin, Tahsis, Ruhsat, Lisans Kolaylığı Altyapı Yatırım Desteği Faiz Hibe Desteği 19
Yatırım Maliyetlerini Düşürdük Süreçleri Kısalttık İmalat sanayi makine ve teçhizat yatırımlarının finansmanında kullanılan kredilere BSMV istisnası getirdik Sözleşmelerin tek nüshasından damga vergisi ve noter harcı alınması başta olmak üzere işlem vergilerine yönelik birçok iyileştirmeler yaptık Yatırım teşvik belgesi kapsamında; binalara 5 yıl süreyle, arazilere yatırım teşvik belgesi süresince emlak vergisi muafiyeti tanıdık Kuruluş işlemlerine ait başvuru evraklarının vergi dairesine elektronik olarak gönderilebilmesini mümkün kıldık Şirket kuruluş ve defter tasdik işlemlerinde alınan harçların odalar tarafından da tahsil edilmesini sağlayarak işlem süreçlerini kısalttık 20
Yatırım Ortamındaki Belirsizlikleri Giderdik İzaha Davet müessesesini getirerek inceleme öncesi mükellefe izahta bulunabilme imkanı sağladık Vergi teşviklerinden geriye dönük olarak yararlandırılmamaya ilişkin hükümleri VUK tan çıkararak güvenli bir yatırım ortamı oluşturduk Döviz kazandırıcı faaliyetlerde damga vergisi ve harç istisnası ihtilaflarını ortadan kaldırdık Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımında uluslararası mevzuata uyum sağlayarak belirsizlikleri giderdik Transfer fiyatlandırması belgelendirme yükümlülüğünü tam ve zamanında yerine getirenlere örtülü kazanç dağıtımı nedeniyle yapılacak tarhiyatlarda vergi ziyaı cezasının yarısının alınmasını sağladık 21
Uluslararası Yatırımları Ülkemize Kazandırıyoruz Bölgesel yönetim merkezlerine kurumlar vergisi muafiyeti tanıdık ve belirsizlikleri giderdik Bu merkezlerde çalışanlara, Türkiye dışındaki kazançlar üzerinden döviz olarak ödenen ücretleri gelir vergisinden istisna ettik İleri teknolojiye sahip şirketlerin satın alınmasına ilişkin işlemleri damga vergisi ve harçtan muaf tuttuk Kamu özel işbirliği ile uluslararası ikili ve çok taraflı anlaşmalar kapsamında yapılan projelere ilişkin işlemleri döviz kazandırıcı faaliyet kabul ettik 22
Tasarrufları Artırma: BES Otomatik Katılım Özel Emekliliğin alternatif bir emeklilik olarak desteklenmesi Finansman çeşitlendirilmesi Yurt İçi tasarrufların artırılması imkanlarının 45 yaş altı zorunlu katılım Gelire bağlı olarak % 3 katkı payı 1.000 TL devlet katkısı 2 ay içinde çıkma hakkı Emeklilikte sistemde kalanlara ilave birikimin %5 i AMAÇ DÜZENLEMELER Gelir vergisi istisnası sağlayarak bireysel emeklilik sistemi ile birikimli hayat sigortalarında daha uzun kalmayı teşvik ettik Bireysel emeklilik, gruba bağlı bireysel emeklilik ve işveren grup emeklilik sözleşmelerini damga vergisinden istisna tuttuk Menkul kıymet yatırım fon ve ortaklıkları ile emeklilik yatırım fonlarının para piyasası işlemlerine BSMV istisnası getirdik 23
Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Taşınır Rehni Kanunu Bilirkişi Kanunu 24
İhracata ve Ekonomiye Destekler 25
İhracat ve Ekonomiye Destek İhracata Yönelik Vergisel Teşvikler KDV İade Sistemini Etkinleştiriyoruz İhracata Yönelik Destekler Reel Sektöre Destekler 26
İhracat Desteklerini Artırdık İhracat potansiyeli yüksek firma yetkililerine iki yıl süreyle yeşil pasaport Gelirinin %85 ini yurt dışından elde eden hizmet işletmelerine çalışanları nedeniyle gelir vergisi stopajı teşviki Hizmet ihracının kapsamını genişlettik: ürün testi, sertifikasyon, veri işleme, veri analizi, mesleki eğitim hizmetlerini dahil ettik Yüksek ve orta yüksek teknolojili ürünlerin imalatına ilişkin işlemlere damga vergisi ve harç istisnası sağladık Yurt dışında tanıtım ve pazarlama ve fuarlara katılım için yapılan işlemlere damga vergisi ve harç muafiyeti getirdik 27
KDV İade Eylem Planı Haksız KDV iadelerinin önlenmesi Sadeleştirilmiş, Standart Uygulamalar Etkin, Hızlı, Doğru İade Odalar, Sektör Temsilcileri, Meslek Kuruluşları ve vergi dairleri ile toplantılar yaptık. Görüş ve öneriler doğrultusunda mevzuatı sadeleştiren ve uygulamaları kolaylaştıran Tebliğ değişikliği taslakları hazırladık. 28
KDV İade Eylem Planı Elektronik altyapıyı iyileştirdik Kamu kurumlarıyla veri paylaşımı konusunda protokoller imzaladık. İhtisas Vergi Daireleri kurduk Ankara da Anadolu ve Ankara İhtisas Vergi Daireleri İstanbul da Vatan İhtisas Vergi Dairesi KDV iade servislerinde çalışan personeli e-uygulamalar ve mevzuat güncellemeleri konusunda uzmanlaştırdık 29
İhracat Destekleri (2017 Yılı) 1 Milyar TL 3 Milyar TL İhracatın desteklenmesine yönelik ayrılan kaynağı 1 milyar TL den 3 milyar TL ye çıkarıyoruz. Mevcut desteklere ayrılan kaynağı artırıyor, yeni destek unsurlarını hayata geçiriyoruz. İhracatçımızın rekabetçi gücünü artıracak şekilde maliyetleri aşağı çeken destekler getiriyoruz. Teknoloji yoğun ürünlerin ihracatına ve ihracatın finansmanına destek sağlıyoruz. 30
Reel Sektör Destekleri (2017 Yılı) 31
Sosyal Güvenlik Prim Destekleri Sosyal Güvenlik İşveren Prim Destekleri Reel kesim destekleri içerisinde en büyük payı sosyal güvenlik işveren prim desteklerine veriyoruz. 2017 yılında 22 milyar TL tutarında işveren primini karşılıyoruz. Bağ-Kur Prim Desteği BAĞ-KUR lu vatandaşlarımızın primlerini 5 puan indirdik. Esnafımızın ödediği primde 82 TL ila 530 TL arasında indirim sağladık. Bu destek için bütçemizden 1,5 milyar TL kaynak ayırdık. 32
Faiz Desteği Esnaf Kredileri Faiz Desteği 2017 yılında Halk Bankası aracılığıyla kullandırdığımız esnaf kredileri için faiz desteği olarak 1,3 milyar TL kaynak ayırdık. Tarımsal Kredi Faiz Desteği Ziraat Bankası aracılığıyla tarımsal kredilere verdiğimiz faiz destek tutarını %37 artırarak 2,4 milyar TL ye çıkartıyoruz. 33
KOBİ Destekleri Gençlerimize Hibe Faizsiz Kredi Desteği KOSGEB Destekleri Genç girişimcilerimize KOSGEB üzerinden hibe veya faizsiz kredi olarak 650 milyon TL kaynak ayırdık. Kendi işini kurmak isteyen gençlerimize proje karşılığı 50 bin TL ye kadar karşılıksız nakdi destek veriyoruz. Kendi işini kurmak veya geliştirmek isteyen gençlerimize ayrıca 100 bin TL ye kadar faizsiz kredi veriyoruz. KOSGEB üzerinden işletmelerimize 1,1 milyar TL destek: Markalaşma Kurumsallaşma Kapasite geliştirme Ar-Ge İnovasyon İşletmecilik 34
Yatırım Teşvikleri Diğer Destekler Yatırım yapan işletmelerimize sağladığımız destekler için bütçemizden 2017 yılında yaklaşık 600 milyon TL kaynak ayırıyoruz. Kurumlar vergisi indirimi başta olmak üzere çeşitli vergi indirimleri ve istisnaları sağlıyoruz. Turizm Sektörü Destekleri 2017 yılında turizm sektörüne verdiğimiz desteği yaklaşık 4 katına çıkararak bütçemizden 522 milyon TL kaynak ayırıyoruz. 35
Reform Gündemi 36
GÜNDEMDEKİ REFORMLAR Demokrasi ve Adalet Öncelikli Dönüşüm Programları Eğitim Kamu Yönetimi Reel Ekonomide Köklü Değişim Kamu Maliyesi 37
TEŞEKKÜRLER!