FEDERAL ALMANYA EKONOMİK GELİŞMELER RAPORU Yılı IV. Çeyrek Dönem Değerlendirmesi Berlin Ekonomi Müşavirliği Fethi SAYGIN Ekonomi Müşaviri
İÇİNDEKİLER Yönetici Özeti (Genel Görünüm)...... 2 Sektörel Gelişmeler... 6 Cari Denge... 9 Tüketim.... 12 İstihdam......... 13 Fiyatlar......... 14 Finansal Göstergeler... 15 Bütçe Verileri ve Mali Tahminler... 17 T.C. Berlin Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği / III Sayfa 1
YÖNETİCİ ÖZETİ Genel Görünüm F. Almanya ekonomisi yılında düzenli ve istikrarlı bir büyüme trendi sergilemiş ve yıllık bazda % 2,1 oranında, yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki çeyrek döneme göre ise % 0,3 oranında büyüme kaydetmiştir. yıl başı tahminlerine göre fazlasıyla olumlu performans gösteren Alman ekonomisi, Avrupa ve Çin deki yavaşlama riskine rağmen büyüme trendini sürdürmüştür. yılında büyümeyi özellikle iç tüketim harcamaları desteklemiş olup, yıllık bazda toplam iç tüketim % 1,9 oranında artmıştır. Toplam iç tüketimi oluşturan fiyatsal etkilerden arındırılmış özel tüketim harcamaları % 1,6 oranında artarken, kamu harcamaları %2,7 oranında artış göstermiştir. Resmi açıklamalara göre söz konusu tüketim harcamaları mülteciler için yapılan karşılıksız yardım ve harcamalara bağlı olarak sıçrama göstermiştir. Diğer taraftan enerji fiyatlarındaki düşüşe bağlı halkın alım gücünün artması ve buna bağlı olarak özel tüketimin canlanması da tüketim artışını desteklemiştir. yılında harcanabilir gelir miktarı % 2,5 oranında artarken özel tüketim harcamaları cari fiyatlarla % 2,3 oranında yükselmiş olup, gelir artışı etkisiyle hali hazırda birçok ülkeye göre yüksek olan Alman halkının tasarruf oranları biraz daha artmıştır. Alman Merkez Bankası nca, 2016 yılı tahmini büyüme oranının % 1,8 olacağı istikrarlı büyüme gidişatın sadece düşük petrol fiyatlarından kaynaklanmayacağı, sığınmacılar için yapılmaya devam eden yardım ve harcamalardan da kaynaklanacağı açıklanmıştır. ve 2016 yılında sığınmacılar için yapılan harcamaların gayrisafi yurt içi hasılanın % 0,25 0,50 sine tekabül edeceği, bu oranın 2017 yılında ise % 0,75 olarak gerçekleşeceği öngörülmekte olup, sığınmacıların iş piyasasına T.C. Berlin Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği / III Sayfa 2
yönlendirilebilmesi sonucu 2016 ve 2017 yıllarında sığınmacıların büyüme üzerinde %0,25 oranında artış etkisi yapacağı belirtilmiştir. Yıllık bazda sabit sermaye yapısı içindeki makine ve ekipman miktarı % 6,3 oranında, inşaat sektöründeki sabit sermaye miktarı ise % 3,3 oranında artış göstermiştir. Önceki dönem Raporumuzda, kişisel gelirlerin ve olumlu beklentilerin artması nedeniyle gelecek dönemlerde tüketimin ve konut yapımının hızlanacağının tahmin edildiği belirtilmişti. Söz konusu tahminle uyumlu bir şekilde yılında inşaat yatırımlarında artış meydana gelmiş ve bu artış özellikle konut inşaatı alanında gerçekleşmiştir. yılında Alman ekonomisi içinde faaliyet gösteren tüm sektörler büyüme üzerinde yüksek oranda (toplam % 1,9) katma değer artışı sağlamışlardır. En yüksek artış %3,8 ile bilgi ve iletişim sektöründe görülürken, inşaat sektöründe % 3,6, bankacılık hariç hizmet ve üretim sektöründe % 2,1 artış görülmüştür. Almanya İstatistik Enstütüsü verilerine göre, yılsonu itibariyle, fiyatsal etkilerden arındırılmış rakamlar dikkate alındığında, ihracat-ithalat dengesinin büyümeye matematiksel olarak herhangi bir katkı yapmadığı, yılında ihracatın yüzde 5,0 oranında artarken ithalatın yüzde 5,8 oranında arttığı açıklanmıştır. Ancak cari rakamlar dikkate alındığında Almanya nın yılı ihracatının % 6,4 oranında ithalatının ise % 4,2 oranında arttığı görülmektedir. Cari fiyatlarla ihracatın ithalattan daha fazla artması sonucu Almanya nın dış ticaret fazlası yılında % 16 oranında artmış ve 247,8 milyar Avro dış ticaret fazlası vererek Almanya tarihinde yeni bir rekor daha kırmıştır. Bu çerçevede Almanya İstatistik Enstütüsü nün Almanya nın ihracatithalat dengesinin büyümeye matematiksel olarak herhangi bir katkı yapmadığı yorumuna temkinli yaklaşmak gerektiği anlaşılmaktadır. Almanya nın yılında AB ülkelerine yaptığı ihracatı % 7 oranında, ithalatı ise % 4,5 oranında, Avro bölgelerine yapılan ihracatı % 5,02 oranında, ithalatı ise % 3,67 oranında artmıştır. Buna göre Almanya nın yılı dış ticareti hem AB ülkeleri hem de Avro bölgesi ülkeleri aleyhine gelişim göstermiştir. Bu dönemde Almanya nın Türkiye ye yaptığı ihracat miktarını % 15,89 oranında artarken ithalatı %8,65 oranında T.C. Berlin Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği / III Sayfa 3
artmış olup, Almanya Türkiye ile yaptığı dış ticaret işlemlerinden 7,95 milyar Avro dış ticaret fazlası elde etmiştir. yılında F. Almanya daki enflasyon oranı % 0,3 oranında artmış olup, Almanya daki 2011 yılından beri devam eden enflasyon oranındaki istenmeyen azalma trendi bu yıl da devam etmiştir. Söz konusu düşüşün büyük oranda enerji fiyatlarındaki azalıştan kaynaklandığı ifade edilmiştir. Diğer taraftan enerji fiyatlarındaki değişiklikten arındırılmış enflasyon oranının % 1,1 olduğu açıklanmıştır. yıl sonu itibariyle Almanya 43,4 milyon kişilik istihdam rekoruna imza atmış ve istihdam hacmi yıllık bazda % 1 oranında, kişi başı üretim kapasitesi ise % 1,2 oranında yükselmiştir. Almanya nın yılı işsizlik oranı ise % 4,4 olarak gerçekleşmiş olup, böylece Almanya nın yeniden yapılanmasından bu güne görülen en düşük işsizlik oranına ulaşılmış ve Almanya daki işsizlik oranının Avrupa Birliği ortalamasının yarısından daha az olduğu açıklanmıştır. Federal Almanya Merkez Bankası raporlarına göre, yılında çalışan ücretlerinde artış yapıldığı, ancak enflasyonun hala düşük seyrini devam ettirdiği, bunun sonucu olarak gerçek harcanabilir gelirin % 2,2 oranında arttığı belirtilmektedir. yılında AB Merkez Bankası depo oranlarını 10 baz puan aşağı çekmiş, ancak politika faizi ve marjinal gecelik faiz oranı seviyelerinde değişikliğe gitmemiştir. Söz konusu faiz indirimleri Avrupa daki ortalama enflasyon oranını orta vadede % 2 seviyesine yaklaştırmak amacıyla yapılmış ve AB Merkez Bankası nca yılı Mart ayında parasal genişletme (quantitative easing) politikasına başvurarak, aylık 60 milyar Avro luk uzun vadeli tahvil alımına (Extended Asset Purchase Programme) başlamıştır. Merkezi yönetim bütçesi, cep telefonu frekans ihalesinin ve faiz harcamalarındaki keskin düşüşün de etkisiyle yılında 12 milyar Avro fazla vermiş olup, söz konusu fazlanın tamamının mültecilerin müteakip yıllardaki ihtiyaçlarının karşılanması için tahsis edildiği açıklanmıştır. Bütçe Federal gelirleri tahminlerin 4,4 milyar Avro üstünde gerçekleşmiştir. Bu beklenti fazlası artışta vergi gelirleri çok büyük rol oynamıştır. Vergi gelirlerindeki artışı T.C. Berlin Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği / III Sayfa 4
ise ücretlerdeki artış, istihdam oranındaki yükseliş ve kar oranlarındaki iyileşme sağlamıştır. yılındaki net borçlanma ise sıfır olarak gerçekleşmiştir. T.C. Berlin Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği / III Sayfa 5
Sektörel Gelişmeler Çeyrek Dönemler İtibariyle GSYH Büyümesi (%) 2013 I. 2013 II. 2013 III. 2013 IV. Çeyrek Bazlı Karşılaştırma* 0,0 0,7 0,3 0,4 0,7-0,1 0,2 0,6 0,4 0,4 0,3 0,3 Yıllık Bazlı Karşılaştırma** -1,6 0,9 1,1 1,3 2,6 1,0 1,2 1,6 1,3 1,6 1,7 2,1 Kaynak: Federal İstatistik Bürosu 1 * Mevsimsellikten ve takvimsel etkilerden arındırılmıştır. ** Mevsimsellikten ve takvimsel etkilerden arındırılmamıştır. 2014 I. 2014 II. 2014 III. 2014 IV. I. II. III. Destatis (Alman İstatistik Enstütüsü) tarafından açıklanan verilere göre, Alman ekonomisi yılında düzenli ve istikrarlı bir büyüme trendi sergilemiş olup, bu büyüme trendini yılının son çeyreğinde de sürdürmüştür. Mevsimsel, fiyatsal ve takvimsel etkilerden arındırılmış rakamlara göre Alman ekonomisi bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,3 oranında, bir önceki yılın aynı dönemine göre ise yüzde 2,1 oranında büyümüştür. ikinci ve üçüncü çeyreğinde %1,6 ve %1,7 oranlarında büyüme sergilenmişken yılın son çeyreğinde %2,1 oranında büyüme görülmesi dikkat çekicidir. Söz konusu büyüme sıçramasının, yılının son çeyreğindeki 2 günlük fazla çalışma gününden kaynakladığı açıklanmıştır. Gerçekleşen büyüme rakamları yıl başındaki öngörülerle karşılaştırıldığında, 2014 yılı sonuna doğru ekonominin kazandığı istikrarlı gidişatın devam ettiği, Avrupa ve Çin deki yavaşlama riskine rağmen Alman ekonomisinin büyüme trendini sürdürdüğü görülmektedir. Çeyrek bazlı rakamlara göre, bu dönemde de özellikle iç talebin büyümeye olumlu katkıda bulunduğu görülmüştür. Bir önceki çeyrek döneme göre toplam iç tüketim % 0,8 oranında artmıştır. Aynı şekilde bu dönemde genel kamu harcamaları %1,0 oranında artarken, özel tüketim harcamaları %0,2 oranında daha düşük bir artış oranı sergilemiştir. Bu dönemde sermaye yapılanmasında olumlu gelişmeler görülmüş olup, özellikle inşaat sektöründeki sabit sermaye oluşumu bir önceki çeyreğe göre (% 2,2) ciddi bir şekilde artmıştır. Aynı şekilde sermaye yapılanması içindeki makine ve ekipman miktarı da %1,0 oranında artış göstermiştir. Söz konusu artışın büyük bir kısmının kamudan kaynaklandığı belirtilmektedir. IV. 1 https://www.destatis.de/en/pressservices/press/pr/2016/02/pe16_056_811.html T.C. Berlin Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği / III Sayfa 6
Yıllık bazlı karşılaştırma yapıldığında da yılı IV. çeyrek döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre iç talebin büyümeye olumlu katkı yaptığı görülmektedir. Bu dönemde bir önceki yılın aynı dönemine göre toplam iç tüketim % 2,3 oranında yükselmiştir. Aynı şekilde özel tüketim harcamaları % 1,6 oranında artarken, kamu harcamaları % 2,7 oranında artış göstermiştir. Tahmin edileceği üzere bu dönemdeki kamu harcamaları sığınmacılar için yapılan karşılıksız yardım ve harcamaları da içermektedir. Sığınmacılara yapılan yardım harcamalarına bağlı olarak da iç tüketimde artış görüldüğü belirtilmektedir. Sabit sermaye yapısı içindeki makine ve ekipman miktarı % 6,3 oranında, inşaat sektöründeki sabit sermaye miktarı ise % 3,3 oranında artış göstermiştir. Özellikle yıllık bazlı karşılaştırma çerçevesinde inşaat yatırımlarında meydana gelen artış konut inşaatı alanında gerçekleşmiştir. Geçici verilere göre yılı IV. Çeyreğinde bir önceki çeyrek döneme göre dış ticaret büyümeye olumsuz etki yaptı. yılı IV. Çeyrek döneminde bir önceki çeyreğe göre ihracat % 1,7 oranında, ithalat ise % 0,6 oranında düşüş gösterdi. Bu çerçevede ihracatın ithalata göre daha fazla düşmesi de dış ticaret dengesinin büyümeyi olumsuz etkilemesine neden olmuştur. Bir bütün olarak yapılan hesaplamalara göre, ihracat-ithalat dengesinin büyüme üzerinde % 0,5 oranında azaltıcı etki yaptığı belirtilmektedir. yılsonu itibariyle bir önceki yılın aynı dönemine göre ve fiyatsal etkilerden arındırılmış rakamlara göre, ihracat-ithalat dengesi büyümeye matematiksel olarak herhangi bir katkı yapmamış görünmekte olup, yılında ihracat % 5,0 oranında artarken, ithalat % 5,8 oranında artmıştır. Bir diğer ifade ile yılında ithalat ihracata göre daha fazla yükseldiği için, ihracat-ithalat dengesi büyüme oranına matematiksel açıdan katkı yapmadığı belirtilmektedir. Ancak ihracat-ithalat dengesinin detaylı incelenmesi sonucu Alman ekonomisinin yılında yeni bir dış ticaret fazlası rekoru kırdığı görülmektedir. (Bkz. Cari Denge s. 9) yılı 4. Çeyrek döneminde 43,4 milyon kişilik istihdam başarısına imza atılmış, istihdam hacmi 412 bin kişi artarak bir önceki yıla göre yüzde 1,0 oranında yükselmiştir. Ayrıca toplam işçi üretim kapasitesi önceki yıla göre % 0,1 oranında hafifçe artarken, kişi başı üretim kapasitesi ise % 1,2 oranında yükselmiştir. T.C. Berlin Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği / III Sayfa 7
yılının son çeyrek döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre, Alman ekonomisindeki tüm sektörlerin büyüme üzerindeki katma değer artış etkisi oldukça yüksek oranlarda gerçekleşmiştir. En büyük artış %3,8 ile bilgi ve iletişim sektöründe görülürken, inşaat sektöründe % 3,6, bankacılık hariç hizmet ve üretim sektöründe % 2,1 artış görülmüştür. Bir bütün olarak bakıldığında tüm ekonomik sektörlerdeki katma değer artışının % 1,9 oranında gerçekleştiği görülmektedir. Alman Merkez Bankası yılı Raporunda, Alman ekonomisinin düzgün gidişatının devam ettiği, istihdam oranının yılında tekrar rekor kırdığı, işsizlik oranının düşmeye devam ettiği, çalışanların ücretlerinin artış gösterdiği ancak enflasyonun hala düşük seyrini devam ettirdiği, bu durumun da gerçek harcanabilir geliri % 2,2 oranında arttırdığı belirtilmektedir. Ayrıca Alman Merkez Bankası nca 2016 yılı tahmini büyüme oranının %1,8 olacağına işaret edilmektedir. Büyümeyi teşvik edici bu gidişatın sadece düşük petrol fiyatlarından kaynaklanmayacağı, sığınmacılar için yapılmaya devam eden yardım ve harcamalardan da kaynaklanacağı ifade edilmiştir. ve 2016 yılında sığınmacılar için yapılan harcamaların gayrisafi yurt içi hasılanın % 0,25 0,50 sine tekabül edeceği, bu oranın 2017 yılında ise % 0,75 olarak gerçekleşeceğinin öngörüldüğü belirtilmektedir. Buna bağlı olarak da, eğer sığınmacılar iş piyasasına yönlendirilebilirse, 2016 ve 2017 yıllarında sığınmacıların büyüme üzerinde %0,25 oranında artış etkisi yapacağı belirtilmektedir. Diğer taraftan Alman genel bütçesinin yılında olduğu gibi 2016 yılında da dengeli olarak gerçekleşeceği düşünülmektedir. Diğer taraftan sığınmacı akımının uzun dönemde Almanya nın demografik sorununu çözeceği düşüncesinin doğru olmadığı belirtilmektedir. 2 2 http://www.bundesbank.de/redaktion/en/downloads/publications/annual_report/_annual_report.pdf? blob=publicationfile T.C. Berlin Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği / III Sayfa 8
Cari Denge Federal Almanya Cari Dengesi (milyar Avro) 2014 Değişim Değişim Ocak-Aralık Ocak-Aralık (milyar Avro) (%) İhracat 1.123,7 1.195,8 72,1 6,4 İthalat 910,1 948,0 37,9 4,2 Dış Ticaret Dengesi 213,6 247,8 34,2 16,0 Mal Ticareti 226,0 261,2 35,2 Hizmetler 40,0 37,2 2,8 Esas Gelir 66,7 65,2-1,5 Ek Gelir 40,7 40,2 0,5 Cari İşlemler Dengesi 212,1 249,1 37 17,4 Kaynak: Federal İstatistik Bürosu 3 Almanya nın ihracatı yılında 2014 yılına göre % 6,4 oranında artarken ithalatı ise % 4,2 oranında artış göstermiş ve buna bağlı olarak Almanya yılında ihracat ile dış ticaret dengesi fazlası miktarında yeni bir rekora daha imza atmıştır. Almanya 2013 yılında 197,6 milyar Avro, 2014 yılında 213,6 milyar Avro ve yılında ise 247,8 milyar Avro dış ticaret fazlası vermiştir. Aynı şekilde Almanya nın cari fazlası 2014 yılında 212,1 milyar Avro olarak gerçekleşmişken, yılında %17,4 oranında artarak 249,1 milyar Avro olmuştur. 4 Almanya nın İhracat ve İthalatının Dağılımı (Milyar Avro) (%) 2014 Ocak-Aralık 5 Ocak-Aralık 6 İhracat İthalat İhracat İthalat Miktar Oran Miktar Oran Miktar Oran Değişim Miktar Oran Değişim (%) (%) (%) (%) (%) (%) Toplam 1.133,6 100 916,5 100 1.195,8 100 5,49 948,0 100 3,44 Avro alanı 414,2 36,5 411,4 44,9 435,0 36,4 5,02 426,5 45,0 3,67 Diğer AB 243,1 21,5 188,5 20,6 258,9 21,7 6,50 195,1 20,6 3,50 Diğer Ülkeler 476,2 42 316,6 34,5 501,9 42,0 5,40 326,5 34,4 3,13 Türkiye 19,32 1,70 13,29 1,45 22,39 1,87 15,89 14,44 1,52 8,65 Kaynak: Federal İstatistik Bürosu 7 3 https://www.destatis.de/en/pressservices/press/pr/2016/02/pe16_040_51.html 4 http://www.bundesbank.de/redaktion/en/downloads/publications/annual_report/_annual_report.pdf? blob=publicationfile 5 https://www.destatis.de/en/pressservices/press/pr//02/pe15_038_51.html 6 https://www.destatis.de/en/pressservices/press/pr//02/pe15_038_51.html T.C. Berlin Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği / III Sayfa 9
Yukarıdaki tablodan da görüldüğü üzere, Almanya yılında Avrupa Birliği üyesi ülkelere 693,9 milyar Avro tutarında ihracat yaparken bu ülkelerden 621,6 milyar Avro tutarında ithalat gerçekleştirmiş olup, söz konusu ihracat tutarı 2014 yılına göre % 7 oranında artarken ithalat tutarı % 4,5 oranında artmıştır. Buna göre Almanya Avrupa Birliği üyesi ülkeler üzerinden elde ettiği dış ticaret fazlasını arttırmaya devam etmiş görünmektedir. Avro para birliği üyesi ülkelere yapılan ihracat 435 milyar Avro ile önceki yıla göre yüzde 5,02 oranında, bu ülkelerinden yapılan ithalat ise 426,5 milyar Avro ile önceki yıla göre yüzde 3,67 oranında artmıştır. Üçüncü ülkelere yapılan ihracat 501,9 milyar Avro ile önceki yıla göre yüzde 5,4 oranında artarken, üçüncü ülkelerden yapılan ithalat 326,5 milyar Avro ile önceki yıla göre yüzde 3,13 oranında azalmıştır. Almanya nın AB ülkelerine, Avro alanı ülkelere ve diğer ülkelere yapmış olduğu ihracat ve ithalat miktarlarının toplam ihracat ve ithalat miktarlarına oranı çok fazla değişmemiş görünmektedir. Ancak Almanya nın dış ticaretinin AB ülkeleri, Avro alanı ülkeleri ve diğer ülkeler aleyhine geliştiği, buna bağlı olarak da Alman ekonomisinin kendi ekonomik tarihinde kaydedilen ihracat miktarından ve dış ticaret fazlasından daha yüksek rakamlara ulaşarak geçen yılki rekorunu kırdığı belirtilmektedir. Avrupa Merkez Bankası tarafından yapılan Avro nun değerinin düşürülmesi operasyonu çerçevesinde, Avrupa Birliği ülkelerindeki ekonomik hareketlenme Alman ekonomisini de pozitif yönlü etkilemiştir. Destatis in geçici dış ticaret istatistiklerine göre, Almanya Türkiye den yılında 14,44 milyar Avro tutarında ithalat yaparken, aynı dönemde Türkiye ye 22,39 milyar Avro tutarında ihracat yapmıştır. 2014 yılının aynı zaman dilimi ile karşılaştırıldığında, Almanya nın Türkiye ye bu dönemdeki ihracatı yüzde 15,89 oranında artarken, Türkiye den yaptığı ithalatı yüzde 8,65 oranında artmıştır. yılında Almanya Türkiye ye karşı 7,95 Milyar Avro tutarında dış ticaret fazlası vermiştir. Almanya nın 2014 yılında Türkiye üzerinden elde ettiği dış ticaret fazlası 6,03 milyar Avro idi. Almanya ile Türkiye arasındaki dış ticaret 2014 yılında Türkiye lehine gelişme gösterse de yılında durum tersine dönmüş görünmektedir. 7 https://www.destatis.de/en/pressservices/press/pr/2014/08/pe14_280_51.html T.C. Berlin Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği / III Sayfa 10
Almanya nın Türkiye üzerinden elde ettiği dış ticaret fazlasının yıllar itibariyle gelişimi aşağıdaki grafikten görülmektedir. Milyar Avro 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Yıllar İtibariyle Almanya'nın Türkiye karşı Elde Ettiği Dış Ticaret Fazlası 5,39 3,29 6,24 8,33 8,03 9,07 6,03 7,95 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 T.C. Berlin Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği / III Sayfa 11
Tüketim Tüketim Harcamaları (Milyar )* 2014 Bir önceki I. II. III. IV. I. II. III. IV. yıla göre Değişim (%) Özel Tüketim Harcamaları 398,189 399,119 399,423 403,462 404.602 407.370 410.332 411.817 1,6 Kamu Tüketim Harcamaları 138,307 140,109 141,792 142,876 143.882 145.929 147.161 149.718 2,7 Toplam Tüketim Harcamaları 536,496 539,228 541,215 546,338 548.484 553.299 557.493 561.535 1,9 Kaynak: Federal İstatistik Bürosu 8, * Mevsimsel ve takvimsel olarak düzeltilmiş rakamları içermektedir. Alman ekonomisinin yılı 4. Çeyrek döneminde hem bir önceki döneme hem de önceki yıla göre, iç tüketim harcamalarının büyümeye pozitif katkıda bulunduğu görülmektedir. Bu dönemde toplam harcamalar bir önceki yıla göre yüzde 1,9 oranında artarken, özel tüketim harcamaları yüzde 1,6 oranında, kamu tüketimi harcamaları ise yüzde 2,7 oranında artmıştır. Kamu harcamalarındaki dikkate değer artışın göçmenlere yapılan yardım ve harcamalardan kaynaklandığı belirtilmektedir. Diğer taraftan enerji fiyatlarındaki düşüşün halkın alım gücünü arttırması ve buna bağlı olarak özel tüketimin canlanmış olması da bir diğer etken olmuştur. yılında toplam net işçi gelir ve maaşları % 4,6 oranında artarken, çalışan sayısındaki artış nedeniyle ortalama gelir ve maaş miktarı ancak % 3,2 oranında artış göstermiştir. Yapılan hesaplamalara göre, özel tüketim harcamaları cari fiyatlarla % 2,3 oranında artarken harcanabilir gelir miktarı bunun biraz üzerinde % 2,5 oranında artmıştır. Bu durum halkın tasarruf miktarının da arttığının bir göstergesidir. 8 https://www.destatis.de/en/pressservices/press/pr//08/pe15_305_811.html T.C. Berlin Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği / III Sayfa 12
İstihdam ILO İstihdam Verileri 2012 2013 2014 Toplam İşgücü 44,231 44,451 44,730 44,914 İstihdam (milyon) 42,007 42,269 42,640 42,964 İşsiz (milyon) 2,224 2,182 2,090 1,950 İşsizlik Oranı (%) 5,3 5,1 4,9 4,4 Kaynak: Almanya İstatistik Kurumu. 9, 10 ILO istatistikleri doğrultusunda mevsimsel etkilerden arındırılmış rakamlara göre, yılı Aralık ayı itibariyle istihdam edilen kişi sayısı 42,96 milyon kişi, çalışabilir durumda olduğu halde iş bulamayan kişi sayısı 1,95 milyon kişi ve işsizlik oranı yüzde 4,4 olarak gerçekleşmiştir. İstatistiki verilere göre, yılında da işsizlik oranındaki azalış trendi belirgin bir şekilde devam etmiştir. Yukarıdaki tablodan da görüldüğü üzere, yılında Almanya da çalışan kişi sayısı 43 milyona çok yaklaşmış ve işsiz sayısı da 2 milyonun altına inmiştir. Bu rakam ise Almanya nın yeniden yapılanmasından bu güne görülen en yüksek istihdam oranı olup, işsiz sayısı da bu güne kadar görülen en düşük seviyeye ulaşmıştır. Ayrıca Almanya daki işsizlik oranının Avrupa Birliği ortalamasının yarısından daha az olduğu açıklanmış ve Almanya nın tekrar Avrupa Birliği ülkelerinde görülen işsizlik sorunundan en az etkilenen ülke olduğu belirtilmiştir. 9 Genesis Veri Tabanı (https://www-genesis.destatis.de/genesis/online) Tablo 13231-0001 10 https://www.destatis.de/en/pressservices/press/pr/2016/01/pe16_001_13321.html?nn=51066 T.C. Berlin Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği / III Sayfa 13
Fiyatlar 12 Aylık Fiyat Artışları (%) 2009 2010 2011 2012 2013 2014 11 12 F. Almanya (CPI) 0,4 1,1 2,3 2,0 1,5 0,9 0,3 Avro Alanı (HICP) 13 0,3 1,6 2,7 2,5 1,4 14 0,4 0,2 Kaynak: Federal İstatistik Bürosu F. Almanya nın yılı ortalama enflasyon oranı 2014 yılına göre % 0,3 oranında arttı. Bu durum Almanya daki 2011 yılından beri devam eden enflasyon oranındaki istenmeyen azalma trendinin sürdüğünü göstermektedir. 15 Bu düşüşün büyük oranda enerji fiyatlarındaki azalıştan kaynaklandığı açıklanmış olup, her ne kadar enerji fiyatlarındaki düşüş trendi yılın son çeyreğinde hız kesmiş olsa da yılı enerji fiyatlarında % -7,0 oranında düşüş gerçekleşmiştir. Söz konusu düşüş de dünya piyasasındaki petrol fiyatlarında görülen keskin azalışın bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Diğer taraftan enerji fiyatlarındaki değişiklikten arındırılmış enflasyon oranı hesaplandığında, yılı yıllık enflasyon oranının % 1,1 olduğu açıklanmıştır. Aynı şekilde F. Almanya da gıda fiyatları % 0,8 oranında, hizmetler sektörü fiyatları (kira dahil) %1,2 oranında artış göstermiştir. 11 https://www.destatis.de/en/pressservices/press/pr//01/pe15_017_611.html 12 https://www.destatis.de/en/pressservices/press/pr/2016/01/pe16_018_611.html 13 http://sdw.ecb.europa.eu/reports.do?node=1000004045 (s.5) 14 http://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/stapobo/spb201403en.pdf (s.16) 15 https://www.destatis.de/en/pressservices/press/pr/2016/01/pe16_018_611.html T.C. Berlin Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği / III Sayfa 14
Finansal Göstergeler Çeşitli Faiz Oranları (%) 2013 16 2014 17 18 Asgari Rezerv Oranı 1 1 1 5-10 yıl vadeli ev kredisi faiz oranı 2,85 2,09 1,83 ECB, Refina.Rate (Politika faizi) 0,25 0,05 0,05 ECB, Dep. Facility (depo oranı) 0-0,20-0,30 ECB Marginal ON Lending Rate (gecelik faiz) 0,75 0,30 0,30 EONIA (AB Gecelik Endex Ortalaması) 0,17-0,03-0,20 3 Aylık-EURIBOR 0,27 0,08-0,13 10 yıl vadeli DİBS faiz oranı 1,6 1,2 0,6 Kaynak: Federal Merkez Bankası Aylık raporları Federal Almanya Merkez Bankası 2016 yılı Şubat ayı raporuna, tüketimin hız kazandığı, ancak dış talepte halen durgunluğun devam ettiği başlığını atmıştır. Dünya ekonomisinin yılı son çeyreğinde 2. ve 3. Çeyrek dönemindeki kadar hızlı büyümediği, bunun Amerika daki ekonomik durgunluktan kaynaklandığı, Çin de korkulduğu kadar bir yavaşlamanın ortaya çıkmadığı ve aynı şekilde Avro Bölgesi ndeki ve İngiltere deki ekonomik faaliyetlerin sağlam olduğu, ancak fiyatlardaki düşüş nedeniyle dış ticaret bazlı zorlukların yaşandığı ifade edilmiştir. AB Merkez Bankası depo oranlarını 10 baz puan aşağı çekmiş, ancak politika faizi ve marjinal gecelik faiz oranı seviyelerinde değişikliğe gitmemiştir. Söz konusu faiz indirimlerinin Avrupa da ortalama enflasyon oranının orta vadede % 2 seviyesine yaklaştırmak amacıyla yapıldığı açıklanmıştır. AB Merkez Bankası nca yılı Mart ayında, parasal genişletme (quantitative easing) politikasına başvurarak, uzun vadeli tahvil alımına (Extended Asset Purchase Programme) başlama kararı almıştır. 19 16 http://www.bundesbank.de/redaktion/de/downloads/veroeffentlichungen/monatsberichte/2014/2014_02_monatsbericht.pdf? blob=pub licationfile (s.43, 46, 53 istatistik bölümü) 17 http://www.bundesbank.de/redaktion/de/downloads/veroeffentlichungen/monatsberichte//_02_monatsbericht.pdf? blob=pub licationfile (s.43, 46, 53 istatistik bölümü) 18 https://www.bundesbank.de/redaktion/en/downloads/publications/monthly_report/2016/2016_02_monthly_report.pdf? blob=publicati onfile (s.43, 46, 53 istatistik bölümü) 19 http://www.bundesbank.de/redaktion/de/downloads/veroeffentlichungen/monatsberichte//_02_monatsbericht.pdf? blob=pub licationfile (s.7) T.C. Berlin Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği / III Sayfa 15
Federal Almanya Merkez Bankası 2016 yılı Şubat ayı raporunun devamında, Alman ekonomisindeki yukarı yönlü hareketin yılı son çeyreğinde de devam ettiği, bu durumun büyük oranda iç tüketimdeki artışla sağlandığı, iç tüketim artışının ise istihdam oranlarındaki artışa, ücretlerdeki yükselişe ve sığınmacılar için yapılan harcamalara bağlı olduğu belirtilmektedir. Buna rağmen ülkedeki yatırım girişimciliği iştahının artmadığı, bunun da Çin ve gelişmekte olan ülkelerin yanı sıra Euro bölgesi dışındaki gelişmiş ülkelerdeki yavaşlamadan kaynaklandığı açıklanmıştır. Merkezi yönetim bütçesinin, cep telefonu frekans ihalesinin ve faiz harcamalarındaki keskin düşüşün de etkisiyle yılında 12 milyar Avro fazla verdiği, bu fazlanın tamamının mültecilerin ihtiyaçlarının karşılanması için tahsis edildiği belirtilmektedir. T.C. Berlin Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği / III Sayfa 16
Bütçe Verileri ve Mali Tahminler Federal Bütçe Gerçekleşme Verileri (Milyar Avro) 20 2014 Gerçekleşme Tahmin Gerçekleşme Gider 295,486 301,900 299,285 Cari Harcamalar 266,210 272,338 269,732 Faiz Giderleri 25,916 21,267 21,066 Personel Giderleri 29,209 29,996 29,907 Malzeme Alımları 23,174 24,480 24,305 Cari tahsisler ve Hibeler 187,308 195,919 193,751 Diğer Sermaye Transfer Giderleri 604 676 703 Yatırım Harcamaları 29,275 29,880 29,553 Finansal Destek Harcamaları 21,411 22,018 21,869 Sabit Sermaye Yatırımları 7,865 7,863 7,684 Harcamalardaki Genel Artış/Azalış 0-319 0 Toplam Gelir 295,147 306,620 311,055 Vergi Geliri 270,774 280,068 281,706 Diğer Gelirler 24,373 26,553 29,349 Finansman Açığı - 339 4,720 11,770 Net Borçlanma 0 0 0 Kaynak: Federal Maliye Bakanlığı Federal Maliye Bakanlığı nın Şubat 2016 raporuna göre, Federal gelirler tahminlerin 4,4 milyar Avro üstünde gerçekleşerek ve önceki yıla göre 15,9 milyar Avro artarak 311,1 milyar Avro olarak gerçekleşmiş, bu artışta vergi gelirleri çok büyük rol oynamıştır. yılında toplam vergi gelirleri % 4,6 oranında artmıştır. Bu artışta, ücretlerdeki artışın, istihdam oranındaki yükselişin ve kar oranlarındaki iyileşmenin etkisi olmuştur. Federal bütçe gelirleri ile giderleri arasındaki fark 11,8 milyar Avro tutarında fazla oluşturmuştur. Toplam gelirler ile giderler arasındaki farktan oluşan ve tedavüldeki bozuk paraların da eklenmesiyle ulaşılan toplam 12,1 milyar Avro tutarındaki bütçe fazlasının rezerv fonlarına transfer edildiği, bu fonun 20 http://www.bundesfinanzministerium.de/content/de/monatsberichte/2016/01/downloads/monatsbericht-2016-01- deutsch.pdf? blob=publicationfile&v=3 (s. 53, 55-57) T.C. Berlin Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği / III Sayfa 17
yıllara sari bir şekilde korunacağı ve mültecilerin gelecek yıllardaki giderleri için harcanacağı belirtilmektedir. yılındaki net borçlanma ise sıfır olarak gerçekleşmiştir. 21 Federal Hükümet Borçlarının Vadeye Göre Dağılımı (milyar Avro) Aralık 2014 Payı (%) Aralık Payı (%) 1 yıla kadar 188,386 16,24 184,107 16,13 1-4 yıl arası 363,717 31,36 343,730 30,11 4 yıldan fazla 607,701 52,4 613,705 53,76 Toplam 1.159,804 100 1.141,542 100 Kaynak: Federal Maliye Bakanlığı 22 AB tanımlı Genel Kamu Borç Seviyesi (milyar Avro) 2014 GSYH ye 2014 GSYH ye GSYH ye GSYH ye GSYH ye 3. çeyrek Oranı (%) 4. çeyrek Oranı (%) 1. çeyrek Oranı (%) 2. Çeyrek Oranı (%) 3. Çeyrek Oranı (%) Genel Kamu 2.180,2 75,4 2.184,3 74,9 2.183,9 74,3 2.150,0 72,5 2.152,0 71,9 Federal Hükümet 1.391,4 48,1 1.396,4 47,9 1.397,8 47,6 1.380,7 46,6 1.374,7 45,9 Eyaletler 650,2 22,5 649,6 22,3 650,9 22,1 631,5 21,3 640,1 21,4 Yerel Yönetimler 154,5 5,3 154,7 5,3 156,1 5,3 155,7 5,2 156,1 5,2 Sosyal Güvenlik 1,1 0,0 1,4 0,0 1,4 0,0 1,4 0,0 1,5 0,0 Kaynak: Alman Merkez Bankası 23 21 http://www.bundesfinanzministerium.de/content/de/monatsberichte/2016/01/downloads/monatsbericht-2016-01- deutsch.pdf? blob=publicationfile&v=3 (s. 53, 55-57) 22 http://www.bundesfinanzministerium.de/content/de/monatsberichte/2016/01/downloads/monatsbericht-2016-01- deutsch.pdf? blob=publicationfile&v=3 (s.75) 23 https://www.bundesbank.de/redaktion/de/downloads/veroeffentlichungen/monatsberichte/2016/2016_03_monatsbericht.pdf? blob=pu blicationfile (İstatistikler s.58) T.C. Berlin Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği / III Sayfa 18