Elektrik motoru \ Tezgahın tablosına göre kullanılan devir hız kolları Siper (Support) Devir hız \ kutusu Ayna l.------------ i---- \ \ Enine (Tabla) hareket düzeni Gezer punto Ana mil Talaş mili Şalter İlerleme hız kutusu Taban Şekil: 135 Üniversal torna tezgahı. Şekil; 136 Özel tornalar. A: Hava tornası. B: Düşey torna. C: Kopya tornası. D: Revolver tornanın kalemliği. http://makinaegitimi.com
Şekil: 137 Özel otomat torna (NC veya CNC sistemli). C Torna tezgahının kısımları ve görevleri : 1 Gövde - Tanımı : Tornanın dökümden yapılan temel organıdır. Sağlamdır ve esnemez (Şekil: 138). Görevi : Tornanın elemanlarını taşır. Üzerinde hassas işlenmiş düz ve V kayıtlar bulunur. Kayıtlar, hareketli elemanların fener mili eksenine paralel konumunu korur. Böylece arabanın ve gezer puntanın düzgün hareketi sağlanır. Taşıdığı parçalar : Gövde bir tarafında, fener mili kutusu ile ilerleme hızkutusunu; kayıtları üzerinde de arabayı ve gezer puntayı taşır. 2 Fener mili kutusu (Devir hız kutusu) : Torna gövdesinin sol tarafına monte edilen fener mili kutusu, içinde fener milini ve buna hareket veren dişlileri bulundurur. Torna işlemleri için gerekli devirler, kutudaki dişlilerle düzenlenir. Fener mili kutusu (devir hız kutusu) dışında bulunan devir ayar kolları, (Şekil- 139) devir sayılarını gösteren şemadaki konumlarına getirilerek kullanılırlar. Devir kollarının kullanımı sonucu, fener mili kutusu içerisindeki dişliler, uygun şekilde yer değiştirerek, belirli devir (dönme) hızları üretirler. 78
70 Hız kutulorının ^bağlama yüzeyleri Tezgahın tablosına göre kullanılan devir hız kolları Devir hız kutusu Fener mili Taban Talakı* İlerleme hız kutusu ve ayar kolları Ana mil Talaş mili Şekil: 138 Tornanın gövdesi. Şekil: 139 Tornanin hız (dişli) kutuları. 3 İlerleme hız kutusu (Norton kutusu) : Tornanın talaş miline ve ana miline çeşitli dönme hızları vermeye yarar (Şekil: 139). içinde hızın ayarını sağlayan kademeli dişlileri taşır. 4 Talaş mili : Otomatik ilerlemeler için kullanılan kama kanallı bir mildir. 5 Ana mil : Üzerinde kare veya trapez vida olan ve vida açmada kullanılan bir mildir. İlerleme miktarının düzenlenmesi : ilerleme hız kutusuna (Norton kutusuna) gelen hareket, bu kutu içerisindeki kademeli dişli çarklardan biri ile ana miline veya talaş miline aktarılır. İlerleme hızı kutusu dışındaki hız ayar kolu ile uygun dişli çark devreye sokularak, talaş mili aracılığı ile arabaya otomatik ilerleme hızları verilebilir. Ana mil, vida ve helis oluk açmak için kullanılır.
Siper açı bölüntüleri L Kalemlik Tabla Siper (Support! kremayeri Tabla (Enine hareket) kotu (Boyuna hareket) kolu Ayna hareket kolları \ çalıştırma a k 1 k 0, u Şekil: 140 Tornanın arabası, tablası vs siperi. 6 (Boyuna hareket sistemi) (Şekil: 140) :, torna gövdesi ve kayıtları üzerinde boydan boya hareket eden bölümdür. Hareket, el tekeri kullanılarak elle veya talaş mili ve araba dişli kutusu ile otomatik olarak sağlanır (Şekil: 140). Vida çekerken ise, otomatik hareket, ana mili ve vida makası ile sağlanır. nın üzerinde tabla (enine hareket sistemi) bulunur. 7 Tabla (Enine hareket sistemi) (Şekil: 140) : üzerine kırlangıç kuyruğu kayıt ve kızakla yerleştiri'miştir. Kendine ait el tekeri ve mili ile kalemin, fener mili eksenine dik hareketini sağlar. Otomatik hareket için arabanın dişli kutusundan yararlanılır. 8 Siper (Support) : Enine hareket sisteminin üzerine (Şekil: 140) kızaklandırılmış olup, açı bölüntülü tablasından yatay düzlemde istenen açıya döndürülebilir. Kısa ilerlemeler için kullanılır. Siper kalemliği taşır. 9 Kalemlik : Kalemin doğrudan doğruya veya katerle bağlanmasına yarayan kısım olup, çeşitli şekillerde yapılır (Şekil: 140). 80
Şekil; 141 Pııntanın yeri. Şekil: 142 Puntanın kısımları. 10 Gezer punta - Tanımı ve görevi (Şekil: 141-142) : Torna kayıtları üzerinde gezdirilebilen ve ucunda 60 lik konik uçlu puntası olan aygıttır. Görevi işlenen parçaları alın kısmına açılan punta havşası yardımı ile sağ uçdan desteklemektir. Gezer punta ucu ile fener mili ucu aynı eksendedir.