Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Sayıştay Başkanlığı 1983 1983 1983 SSSA Y AAY TTA YIIIŞ ŞŞT Y AAYY 1978 1978 1978 SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI DENETİM RAPORU MD 12/2014 18 Aralık, 2014 KKTC Karayolları Dairesinin 1 Ocak 2006-3 Mayıs 2013 Dönemine İlişkin Bitüm Stoku Hakkındaki Dene m Raporu
Bu rapor, 18/1978 sayılı Sayıştay Yasası'nın 3. maddesi uyarınca hazırlanmıştır. 18 Aralık, 2014 Raporu Hazırlayan Kıdemli Denetçi Ece ÇELİKDAL Denetçiler ipek KEREM Pembe ARICA Bu rapora Sayıştay Başkanlığının www.sayistay.gov.ct.tr adresinden ulaşılabilir.
İçindekiler 1. SUNUŞ... 1 2. DENETİMDE KULLANILAN KAYNAKLAR... 1 3. BULGULAR... 1 3.1. Muhasebe Kuralları Yönünden Değerlendirme... 2 3.2. Bitüm Teminine İlişkin Süreç... 2 3.2.1. Bitüm Teminine Yönelik Üretilen Kararlar... 3 3.2.1.1. İhale Yöntemi ile Bitüm Temini... 3 3.2.1.2. Devlet İhale Tüzüğünün 4(2) Maddesi ile Bitüm Temini... 4 3.2.1.3. TC-KKTC Protokolü Çerçevesinde Bitüm Temini... 4 3.2.2. Bitüm Tedariki... 5 3.2.2.1. Bitüm İthali... 5 3.2.2.1.1 Konvansiyonel Limandan Gerçekleştirilen İthalat... 5 3.2.2.1.2 Serbest Limandan Gerçekleştirilen İthalat... 6 3.2.2.2 Diğer Alımlar... 9 3.2.3. Bitüm Alımı Ödemeleri... 10 3.2.4. Bitümün Depolanması... 10 3.2.4.1. KKTC Karayolları Dairesine Ait Gazimağusa Asfalt Isıtma ve Depolama Tesisi ile Haspolat Beton Asfalt Şantiyesi... 10 3.3. Karayolları Gazimağusa Asfalt Isıtma ve Depolama Tesisinden Dağıtım... 12 3.4. TC Kaynaklı Projelerle Bağlantılı Onur Taahhüt Taş. ve Tic. Ltd. Şti ye Ait Bitümün Depolanması ve Dağıtımı... 14 3.5. Stoktaki Bitümün Bilirkişi Tarafından Tespiti... 16 4. BİTÜM STOKUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ... 16 5. BİTÜM ile İLGİLİ SORU, ALINAN CEVAP ve DEĞERLENDİRME... 18 6. SONUÇ... 19 Rapor 20 sayfa, Ekler 9 sayfadan ibarettir.
1. SUNUŞ Sayıştay Başkanlığı tarafından tevdi edilen görev doğrultusunda, KKTC Karayolları Dairesi nin yol yapımı için gerçekleştirilen ihalelerde belirlenen esaslar çerçevesinde tedarik edilen bitüme ilişkin denetim tarafımıza sunulan bilgi, kayıt ve belgeler ışığında yapılmış ve hazırlanan taslak rapor 02 Temmuz 2014 tarihinde değiştirilmiş şekliyle Sayıştay Yasası nın 27(3) maddesine istinaden ilgililere gönderilmiş ve ilgililerden gelen denetim sonuçları hakkındaki yorumları da dikkate alınarak nihai rapor tamamlanmıştır. 2. DENETİMDE KULLANILAN KAYNAKLAR Rapora konu olan KKTC Karayolları Dairesi Yol Yapımında kullanılan bitüme ilişkin denetimde kaynak olarak; 45/89 Sayılı KKTC Karayolları Dairesi Yasası, Devlet İhale Tüzüğü, 26 Haziran 2011 tarihli Karayolu Master Planı Uygulama Protokolü, 2011 Mali Yılı TC Kaynaklarından KKTC ye sağlanan hibelerin kullanılmasına ilişkin Protokol, KKTC Bayındırlık Ulaştırma ve Turizm Bakanlığı ile TC Karayolları Genel Müdürlüğü arasında imzalanan 10 Şubat 1988 tarihli Yardım ve İşbirliği Sözleşmesi, 2 Ekim 1985 tarihli Karma Ekonomik Komisyonu 8. Dönem Protokolü, esas alınmış ve diğer ilgili mevzuat çerçevesinde konu değerlendirilmiştir. Ayrıca konu hakkında sağlıklı bir sonuca varılabilmesi için stoktaki bitümün tespiti amacıyla bilirkişi atamak suretiyle 10.07.2013 tarihli bilirkişi raporu sağlanmış ve sürece ilişkin uygulamaların anılan mevzuat hükümlerine uygun olarak gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği değiştirilmiş şekliyle 18/1978 sayılı Sayıştay Yasası nın 23. maddesi uyarınca incelenmiştir. 3. BULGULAR 45/1989 sayılı Karayolları Dairesi (Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları) Yasası nın 3(1) maddesinde; Dairenin amacı KKTC sınırları içinde ulaşım gereksinimini karşılamak. Bu amaçla karayolları, hava alanları ve deniz limanları inşa etmek ve bunların bakım ve onarımlarını ekonomik olarak yapmak. şeklinde belirlenmiştir. Karayolları Dairesinin yukarıda anılan amacına yönelik üstlendiği görevler ise 45/1989 sayılı Yasanın 5. maddesi altında hükme bağlanmıştır. Karayolları Dairesi yukarıdaki amacını yerine getirmek üzere ülkenin ihtiyaç duyduğu yol ağına ilişkin projeleri belirledikten sonra, yol yapım projelerinde belirlenen bitümü, temin ederek asfalt üretimi yapmakta ve/veya bu projeleri özel sektöre yaptırmaktadır. Bu doğrultuda, Karayolları Dairesi bünyesinde depolama fonksiyonunu yerine getiren Gazimağusa da inşa edilmiş ve halen kullanılan bir 1
tesis ve asfalt üretim fonksiyonu ile zaman zaman belli miktarda bitüm depolanma amaçlarını yerine getiren Haspolat ta inşa edilmiş ancak Kasım 2012 den itibaren kullanılmadığı belirtilen bir Şantiyenin mevcut olduğu görülmüştür. 3.1. Muhasebe Kuralları Yönünden Değerlendirme Karayolları Dairesi adına temin edilen bitümün muhafazasının yapıldığı ve ana depo olarak bilinen Gazimağusa Serbest Liman Bölgesi içerisinde yer alan Asfalt Isıtma ve Depolama Tesisinde stoktaki bitümün durumunu gösteren kayıtların tutulmadığı, yalnızca 2008 yılında ithal edilen bitümün Gazimağusa Dolum Tesisince dağıtımını gösteren ve bir ajanda içerisinde kaydedilen bilgilerin olduğu tespit edilmiştir. Yol yapımında ana unsur olan bitüme ilişkin kayıtların olmaması, denetim açısından da sıkıntı yaratmıştır. Karayolları Dairesine ait Haspolat ta bulunan Beton Asfalt Şantiyesinde ise üretilen asfalta ilişkin kayıtların Şantiyeden sorumlu kişi tarafından tutulduğu ve bu kayıtların ise 2006 yılından itibaren mevcut olduğu tespit edildiğinden denetimin başlangıç tarihi 2006 yılı olarak belirlenmiştir. Karayollarına ilişkin bitüm kayıtlarının eksik olması denetimi zorlaştıran unsur olarak karşımıza çıkmış ve bunu ortadan kaldırabilmek için ilgili Daire, Kurum ve Kuruluşlardan bilgi talep edilerek tarafımızca kayıtlar oluşturulmuş ve oluşturulan kayıtlar çerçevesinde değerlendirme yapılmıştır. Buna ek olarak Karayolları Dairesindeki bitüme ilişkin stok durumunun tespit edilebilmesi için Başkanlığımızca bilirkişi atanmış ve bilirkişi tarafından 30 Nisan ve 03 Mayıs 2013 de gerçekleştirilen bitüm ölçüm tarihleri baz alınarak, denetim dönemi 01.01.2006-03.05.2013 olarak belirlenmiştir. 3.2. Bitüm Teminine İlişkin Süreç KKTC Karayolu Dairesi nin ana fonksiyonu olan yol yapımında 60-70 ve 50-70 penetrasyonlu iki tür bitümün ithal edildiği (TİP.1 Gümrük Belgeleri) anlaşılmıştır. KKTC Karayolları Dairesi, master plan kapsamında veya TC kaynaklı yol yapım projelerinde ihtiyaç duyulan bitümün teminini; Devlet İhale Tüzüğü hükümlerine uygun yöntemlerle ve/veya Türkiye Cumhuriyeti ile yapılan Protokollere dayandırarak gerçekleştirmektedir. 2
3.2.1. Bitüm Teminine Yönelik Üretilen Kararlar 3.2.1.1. İhale Yöntemi ile Bitüm Temini Bitüm temininde gerçekleştirilen ihaleler sonucu Karayollarının ilgili projelerinde kullanılmak üzere 50-70 penetrasyonlu toplam 14,343.000 Ton bitüm miktarının teminine karar verildiği tespit edilmiştir. Bitüm teminine ilişkin kararlar ve ilgili şartnamelerde malın teslim edilmesi gereken yerler aşağıdaki Tablo-1 de derlenmiştir. Tablo-1 MİK.Karar Tarihi MİK Karar No İhale Edilen Mal/Hizmet Miktar(Ton) İhaleyi Kazanan Firma Teslim Edilmesi Gereken Depo 28.10.2005 MİK.763/2005 LEFKOŞA - GÜZELYURT YOLU ASFALTLAMA ÇALIŞMALARINDA KULLANILMAK ÜZERE 50-70 1,700.000 SERCEM ASFALT LTD. Gazimağusa Karayolları Dairesi Asfalt Depoları PENETRASYONLU ASFALT ÇİMENTOSU (BİTÜM) ALIMI 18.04.2006 MİK.207/2006 50-70 PENETRASYONLU ASFALT ÇİMENTOSU TEMİNİ (BİTÜM)(TC TÜPRAŞ ALİAĞA RAFİNERİSİNDEN İHRAÇ EDİLECEKTİR) 1,750.000 KIBRIS TÜRK PETROL LTD. Gazimağusa Karayolları Dairesi Asfalt Depoları 02.04.2007 MİK.101/2007 50-70 PENETRASYONLU BİTÜM TEMİNİ (G.MAĞUSA LİMAN BÖLGESİNDEKİ KARAYOLLARINA TESLİM) 29.02.2008 MİK.0096/2008 50-70 PENETRASYONLU BİTÜM (ASFALT ÇİMENTOSU) TEMİNİ MENŞEİ MISIR 1,731.000 ALİ TOSUN Gazimağusa Karayolları Dairesi Asfalt Depoları 4,000.000 K.T. ASFALT ÜRETİCİLERİ ŞTİ. LTD. 04.09.2009 MİK.345/2009 50-70 PENETRASYONLU BİTÜM TEMİNİ (EN AZ 4890+/-YÜZ METRİC TON) İPTAL ARTESA TRADING CO LTD 1 23.03.2010 MİK.051/2010 50-70 PENETRASYONLU BİTÜM 4,130.000 TARMAC ASFALT BETON 11.11.2010 MİK.424/2010 50-70 PENETRASYONLU BİTÜM (ASFALT ÇİMENTOSU) TEMİNİ Gazimağusa Karayolları Dairesi Asfalt Depoları Beton Asfalt Şantiyesi(Haspolat) 3130 Ton G.M.K.D Asf.Dep,1000 Ton Bet.Asf.Şan(Haspolat) 832.000 TÜFEKÇİ LTD. Beton Asfalt Şantiyesi(Haspolat) 16.12.2010 MİK.528/2010 50-70 PENETRASYONLU BİTÜM TEMİNİ 200.000 TÜFEKÇİ LTD. Beton Asfalt Şantiyesi(Haspolat) TOPLAM 14,343.000 Tablo-1 de belirlenen 14,343.000 Ton bitüm alımı kararlarına ek olarak Devlet İhale Tüzüğü nün 29(2) maddesine istinaden ilave iş yapımı için bitüm alınması yönünde kararlar üretildiği görülmüştür. Bu doğrultuda Karayolları Dairesi nin ilgili İhale kararlarını işaret ederek ilave iş konusunda Maliye Bakanlığı ve/veya Merkezi İhale Komisyonu nun onayını alarak toplam 653.500 Ton daha bitüm alımı yönünde kararlar ürettiği tespit edilmiştir. 1 MİK.345/2009 no lu ihale kararı ile bağlanan bitüm; 13 Eylül 2010 tarih ve SAV.0.00-BUB-10/1656 sayılı KKTC Hukuk Dairesi nin görüşü doğrultusunda müteahhit ile 18 Eylül 2009 tarihinde akdedilen sözleşmenin 8. maddesine göre firmanın vecibelerini yerine getirmediği gerekçesiyle sözleşmenin iptal edildiği ve KKTC Karayolları Dairesi ne teslim edilen 147.86 Ton bitümün ihale bedeli karşılığı olarak el konularak, firmaya iade edilmediği anlaşılmaktadır. 3
Tablo-2 Kararlar Firma Adı EK İş Miktarı (Ton) Ek İş Onay Yazıları Teslim Edilmesi Gereken Depo MİK.763/2005 Sercem Asfalt Ltd. 100.000 05.01.2006 4/31/06 KYD Yazı; Gazimağusa Karayolları 06.01.2006 12/83-190/70 Maliye.Bak. Dairesi Asfalt Depoları MİK.101/2007 Ali Tosun 302.000 31.05.2007 KYD.0.00-4/07/754 Gazimağusa Karayolları BTD 0.00.38A(8)-07/02184 Dairesi Asfalt Depoları MİK.051/2010 Tarmac Asfalt Beton İnşaat Ltd. 217.500 10.06.2010 KYD.0.00-5/3-10/512 - MİK.528/2010 Tüfekçi Ltd. 34.000 21.12.2010 KYD.0.00-5/3-10/1224 - TOPLAM 653.500 23.12.2010 MİK.556/2010 (DİT.madde:29(2)) Karayolları Dairesi ne Merkezi İhale Komisyonu kararları ile toplam 14,996.500 Ton bitüm temin edilmesi karara bağlanmıştır. 3.2.1.2. Devlet İhale Tüzüğünün 4(2) Maddesi ile Bitüm Temini Gerçekleştirilen denetim esnasında elde edilen bilgi ve belgeler ışığında, Karayolları Dairesi tarafından bazı projelerde kullanılmak üzere Devlet İhale Tüzüğü nün 4(2) maddesine göre bitüm temin edilmesi yönünde kararlar üretildiği anlaşılmıştır. İhale Tüzüğü nün 4(2) maddesine atfen Karayolları Dairesinin talebi üzerine toplam 397.000 Ton bitüm satın alınması hususunda Maliye Bakanlığı nın onay verdiği tespit edilmiştir. Bu bilgiler aşağıdaki Tablo-3 de derlenmiştir. Tablo-3 Fat. Tarihi Fatura No Mal/Hizmet Miktar(Ton) Firma Maliye Bakanlığının Onay Yazıları 21.06.2011 1308 AC50-70 180.000 Tarmac Asfalt MLB.0.00-138/71- Bitüm Bet.İnş.Ltd. 11/1316 30.06.2011 8302 AC50-70 200.000 Tüfekçi Ltd. MLB.0.00-138/71- Bitüm 11/1597 29.09.2011 1502 AC50-70 17.000 Tarmac Asfalt MLB.0.00-138/71- Bitüm Bet.İnş.Ltd. 11/2313 TOPLAM 397.000 Teslim Edilmesi Gereken Depo Beton Asfalt Şantiyesi(Haspolat) Beton Asfalt Şantiyesi(Haspolat) - Sonuç olarak Karayolları Dairesi ne İhale Tüzüğü çerçevesinde toplam 15,393.500 Ton bitüm temin edilmesi karara bağlanmıştır. 3.2.1.3. TC-KKTC Protokolü Çerçevesinde Bitüm Temini Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma Bakanlığı ile KKTC Ulaştırma Bakanlığı arasında 26 Haziran 2011 tarihinde Karayolu Master Planı Uygulama Protokolü imzalanarak yürürlüğe konmuştur. Anılan Protokolün 7. maddesinde, KKTC Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı nın ihtiyacı olan bitümlü malzeme, makine ve her türlü malzemeyi sevk etmeye TC Karayolları Genel Müdürlüğü yetkili kılınmış ve tarafların yükümlülükleri belirlenmiştir. 4
Türkiye Cumhuriyeti Karayolları Genel Müdürlüğü yükümlülüğünde bulunan ve bitüm teminine yönelik yapılacak işler, madde 4(A) altında belirlenmiş ve KKTC Karayolları Dairesi Müdürlüğü nün 10,000.000 ton asfalt çimentosu (AC 50-70 bitümün) ihtiyacının TC Karayolları Genel Müdürlüğü nün kendi ihtiyaçları için temin ettiği idare malı bitümden karşılanacağı, bu miktarın 2,500.000 tonunun 2011 yılında, 5,000.000 tonunun 2012 yılında, 2,500.000 tonunun ise 2013 yılında İzmir-Aliağa Rafinerisinde, KKTC Karayolları Dairesi Müdürlüğü ne veya yetkilendirdiği nakliye şirketlerine teslim edileceği hükme bağlanmıştır. KKTC Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı yükümlülüğünde bulunan işler ise madde 5 altında sıralanmış ve KKTC Karayolları Dairesi Müdürlüğü nün İzmir- Aliağa Rafinerisi nden teslim aldığı asfalt çimentosunun her türlü navlun, nakliye ve diğer masraflarını üstleneceği kurala bağlanmıştır. 3.2.2. Bitüm Tedariki 3.2.2.1. Bitüm İthali Karayolları Dairesi tarafından ithal edilmiş olan bitüme ilişkin evrakların ilgililer tarafından tarafımıza teslim edilmesi talebinde bulunulmuş, ancak bitüm ithaline ilişkin ödemeler haricindeki herhangi bir kaydın tutulmaması sebebiyle konu evraklar denetime sunulamamıştır. Bitüm ithaline ilişkin evrakların mevcut olmaması sebebiyle, ilk aşamada Maliye Bakanlığı Lefkoşa Gümrük ve Rüsumat Dairesi nden bitüm ithalinde muafiyetten yararlanabilmek için ayniyatla talep edilen muafiyet belgesi bloklarına ilişkin seri numaraları yıllar itibariyle tespit edilmiştir. KKTC Karayolları Dairesi nin ithal edilecek bitüme yönelik mevzuatta belirlenen muafiyetten yararlanabilmek adına Kamu Hizmetinde Kullanılacak Eşya için Gümrük Resminden Muafiyet Belgesi ni (Forma G.6.G) veya 47/1992 sayılı KDV Yasası 15(1)(c) maddesi ile 12.11.2008 tarihli S(K-II)2283-2008 sayılı ve/veya 24.12.2008 tarihli S(K-II) 2571-2008 sayılı Bakanlar Kurulu nun kararları doğrultusunda hazırlanan muafiyet belgesini düzenlediği anlaşılmıştır. Karayolları Dairesi nin ilgili biriminden tüm G.6.G Belgeleri tedarik edilerek Karayolları Dairesi nin ithal edilmesi öngörülen bitüm tespit edilmiştir. Buna ek olarak, Serbest Liman Bölge Müdürlüğü nden limana giren ve bitüm taşıyan gemilerin tespiti yönünde görüşmeler yapılmış ve sonuç olarak Liman Reisliği nden bitüm taşıyan gemilerin listesi tarih bazında elde edilmiştir. 3.2.2.1.1 Konvansiyonel Limandan Gerçekleştirilen İthalat Gümrük ve Rüsumat Dairesi Gazimağusa Şubesi nin konuya ilişkin kayıtları incelenerek manifesto defterlerinden 2006-2013 dönemine ilişkin bitüm getiren gemilere ait manifesto dosya numaraları tarih bazında tespit edilmiştir. Gümrük 5
ve Rüsumat Dairesi ile KKTC Limanlar Dairesi verilerinden tespit edilen gemiler tarih bazında kıyaslanarak KKTC ye bitüm getiren gemiler belirlenmiştir. Bunun akabinde KKTC Karayolları Dairesi adına gelen bitümün ayrışımının yapılabilmesi için tarafımıza teslim edilen manifesto dosyaları incelenmiş ve üretilen bitüm temini kararlarındaki bilgiler ile KKTC Karayolları Dairesi adına ithalatçı firmalar tarafından tedarik edilen bitüme ilişkin manifesto bilgileri karşılaştırılarak Karayolları Dairesi nin ithal ettiği bitüm miktarı tespit edilmiştir. KKTC Karayolları Dairesi adına ithal edilen bitüme ilişkin bilgilere bakıldığında ilgili dönem aralığında 8 kez konvansiyonel liman aracılığıyla toplam 17,442.387 Ton bitüm ithal edildiği tespit edilmiştir. Söz konusu tespitlere ilişkin detaylar Tablo-4 de düzenlenmiştir. Tablo-4 MİK Karar No MİK. 763/2005 MİK. 207/2006 1 MİK. 101/2007 MİK. 0096/2008 2 26.06.2011 Tarihli Protokolü 1 Miktar (Ton) İhaleyi Kazanan Firma Muaf. Belge Yük. Manifesto Tarihi Sıra No Gemi İsmi İhracatçı Bitüm Cinsi Yük (Ton) İthalatçı 1,700.000 Sercem Asfalt Ltd. G6G: 38691 02.01.2006 3/06 Bithav Nımex Petrochm Ltd. 60-70 1,800.000 Sercem Asfalt Ltd 1,750.000 Kıbrıs Türk G6G: 25.04.2006 536/06 İğneada Tüpraş 50-70 1,710.143 Kıbrıs Türk Petrol Ltd. 42206 Petrol Ltd 1,731.000 Ali Tosun G6G: 28.05.2007 731/07 İğneada 1,699.393 42175 4,000.000 03.03.2008 259/08 Raf Raf E.G.P 60-70 2,674.460 K.T. Asfalt K.T. Asfalt G6G: Alexandrıa Pet. Üreticileri Şti Ltd Üreticileri 42185 17.03.2008 324/08 Raf Raf Nimex 60-70 2,139.115 K.T. Asfalt Şti Ltd. Petroleum Ltd Üreticileri Şti Ltd 2,500.000 TC G6G: 22.12.2011 1395/11 Alfa Tüpraş Aş. 50-70 2,440.591 KKTC Karayolları 48640 Akdeniz G6G: 28.05.2012 489/12 Alfa Tüpraş Aş. 50-70 2,499.225 KKTC Karayolları 26.06.2011 48646 Akdeniz Dairesi Tarihli Protokolü 1 5,000.000 TC G6G: 48703 17.07.2012 681/2012 Alfa Akdeniz TC Ulaştırma Bak. Karayolları 50-70 2,479.460 KKTC Karayolları Dairesi Genel Müd. TOPLAM 16,681.000 TOPLAM 17,442.387 3.2.2.1.2 Serbest Limandan Gerçekleştirilen İthalat Merkezi İhale Komisyonunun üretmiş olduğu 051/2010 nolu karara konu olan İthal Edilecek Bitümlü Malzeme ile İlgili Teknik Şartnamenin 13. maddesine göre, KKTC Karayolları Dairesi adına Tarmac Asfalt Beton İnş. Ltd. tarafından ithal edilmesi gereken 50-70 penetrasyonlu 4,130.000 Ton bitümün; 3,130.000 Tonunun Gazimağusa Asfalt Isıtma ve Depolama Tesisine, 1,000.000 Tonunun ise Değirmenlik (Haspolat) Karayolları Beton Asfalt Şantiyesi ne depolanması gerekmekteydi. 1 MIK tarafından bağlanan kararlardaki bitüm ithal miktarları ile gerçekte ithal edilen miktarlar arasında farklılıklar olduğu görülmüştür. MIK.207/2006 no lu kararda 1750 Ton ithal edilmesi gereken bitümün 39,86 Ton eksik ithal edildiği; 26 Haziran 2011 tarihli Protokole istinaden 7,500 Ton ithal edilmesi gereken bitümün 80,724 Ton eksik ithal edildiği tespit edilmiştir. Bahse konu eksik ithal bitüm miktarlarının, +/-%5 kaptan opsiyonu sınırları dahilinde olduğu anlaşılmıştır. MIK in üretmiş olduğu 763/2005 nolu karara göre 1700 Ton ithal edilmesi gereken bitüm miktarının 100 Ton fazla ithal edildiği ve bu 100 Tona ilişkin Devlet İhale Tüzüğünü 29(2) maddesi ve Karayolları Dairesi ile müteahhit arasında akdedilen sözleşmenin 13. maddesine istinaden, Karayolları Dairesinin, %20 kapsamında ilave iş yaptırdığı görülmüştür. 2 MIK 96/2008 no lu karara istinaden ithal edilmesi planlanan 4000 Ton bitümün 2 gemi aracılığıyla 4813.575 Ton olarak ithal edildiği ve KKTC Karayolları Dairesi ne ait olmayan 813.575 Ton bitümün de Gazimağusa Dolum Tesislerine tahliye edildiği tespit edilmiştir. 6
Ancak konuya ilişkin yapılan araştırmada, Karayolları Dairesi ni temsilen III. Derece İnşaat Mühendisi İbrahim Soygür ün 15 Haziran 2010 tarihinde ilave işler de dahil 4,346.470 Ton bitümün teslim alındığına dair Tutanak tanzim ettiği tespit edilmiştir. Teslim alındı belgesi olan 4,346.470 ton bitümden; 1,394.034 1 Ton bitümün boru hattı ile Gazimağusa Asfalt Isıtma ve Depolama Tesisine 07.04.2010 tarihinde tahliye edildiği, İlgili Şartnameye göre, Haspolat Beton Asfalt Şantiyesine girmesi gereken 1,000.000 Ton yerine 1,015.720 Tonunun Haspolat Şantiyesine giriş kaydının mevcut olduğu görülmüştür. Ancak 17.020 Tonluk kısmın 19.03.2010 tarihinde ihaleden önce gerçekleştirilen bir sevk olmasından dolayı Haspolat Şantiyesine ihale kapsamında 998.700 ( 1,015.720-17.020) Ton bitümün girişinin 2 yapıldığı, bu bağlamda teslim belgesi görülen 4,346.470 Ton bitümden 2,392.734 Ton bitümün Karayolları Dairesi depolarında depolandığı saptanmıştır. Yukarıda anılan tespitler göz önünde bulundurularak, Lefkoşa-Güzelyurt- Kalkanlı Ana Yolu III. Etap Yol yapımına ilişkin temin edildiği vurgulanan 4,346.470 Ton bitüme yönelik Karayolları Dairesi Eski Müdürü Sayın Mustafa Demircioğlu na 05.12.2013 tarih ve SAY.0.00-B.6.11.106-13/663 sayılı yazıyla ve Karayolları İnşaat Mühendisi İbrahim Soygür ile I.Derece İnşaat Teknisyeni Adem Raifoğlu na 20.05.2014 tarih ve SAY.0.00-B.6.11.106-14/334; 335 sayılı yazılarla sorduğumuz sorulara verilen yanıtlarda; Mustafa Demircioğlu; 1,415.130 Ton bitümü Gazimağusa depolarına, 1,319.480 Tonu Haspolat Şantiyesine, 1,690.260 Tonu (1,112.000 Tona ait tutanak, ve 578,260 Tona ait tartım fişleri) direkt Güzelyurt Şantiyesine, MİK.424/2010 nolu kararla temin edilen 832.000 Ton bitümün ise Gazimağusa depolarına girmeden direkt Güzelyurt Şantiyesine sevk edildiğini, İbrahim Soygür; 4,346.470 Ton bitümle ilgili 05.04.2010 tarihli Alfa Akdeniz gemisine ait Limanlar Dairesi Geliş Bildirgesini sunarak SLG.244/10 manifesto no lu gemiyi işaret etmiş, akabinde bu gemiden 1,422.000 Tonun direkt Serbest Liman dan Gazimağusa deposuna basıldığını, 1,015.720 Tonunun ise sevk pusulaları hazırlanarak tankerlerle Haspolat Şantiyesine gönderildiğini, 218.490 Ton un ise Tarmac Ltd den Karayolları adına Tüfekçi Ltd. in teslim aldığını, 1,112.000 Tona ait 09.04.2010 tarihli Adem Raifoğlu nun imza koyduğu bir tutanak ve 578.260 Ton bitüme ait tartım fişlerini sunarak Tüfekçi Ltd e teslim edildiğini, 1 05.04.2010 tarihinde SLG.244/10 manifesto nolu gemi ile gelen 2,439.614 Ton bitümden 1,394.034 Tonun boru hattı ile tahliye edildiği manifesto dosyasından tespit edilmiştir. 2 998.700 Ton Haspolat Beton Asfalt Şantiyesine girişi görülen ve Karayolları Gazimağusa Asfalt Isıtma ve Depolama Tesisinde girişi ve sevkinin görülmediği bitümün; 149.980 Tonuna ait Tarmac Asfalt Beton İnşaat Şti. Ltd. in tartım fişleri ile Tarmac Şti Ltd. den Karayolları adına sevk edildiği, 848.720 Tonunun ise Gazimağusa Belediyesi Liman Tartım fişleri ile Alfa-Akdeniz gemisinden Tarmac Ltd in teslim alarak sevkinin yapıldığı tespit edilmiştir. 7
Adem Raifoğlu; 4,346.470 Ton bitüme ait ihaleyi müteahhit kazandıktan sonra 2,437.000 Tonu Gemiden Gazimağusa Karayolları Dairesi Asfalt Depolarına teslim ettiğini, Tarmac Asfalt İnşaat Ltd in Gazimağusa Serbest Liman Bölgesindeki depolarında stok ettiği bitümden 1,112.000 Tonunu 09.04.2010 tarihli kendisinin imza koyduğu bir tutanak ile III. Etap Lefkoşa- Güzelyurt yolu yapımını üstlenen konsorsiyum müteahhitlerinden Tüfekçi Ltd ye teslim ettiğini, beyan etmişlerdir. Bu bağlamda söz konusu iddialar araştırıldığında; 1,422.000 Tonun değil 1,394.034 Tonun boru hattı ile Gazimağusa Asfalt Isıtma ve Depolama Tesisine tahliye edilerek depolandığı, ayrıca 1,015.720 Tonun değil 998.700 Tona ait sevk pusulalarının Haspolat Şantiyesi giriş kayıtlarıyla eşleştiği teyit edilmiştir. Karayolları Dairesi personellerinden Adem Raifoğlu nun Karayolları Dairesi ne getirilen 1,112.000 Ton bitümü teslim aldığına dair 09 Nisan 2010 tarihli bir tutanak düzenlemesine rağmen, anılan bitümün Gazimağusa Asfalt Isıtma ve Depolama Tesisinde depolanmadığı ve Haspolat Şantiyesindeki giriş kayıtları ile eşleşmediği tespit edilmiştir. Tarafımıza sunulan belgeler incelendiğinde, bu ihale ile ilişkilendirilecek tevsik edici belgeler olmadığı, 1,112.000 Ton bitümün; 233.240 Tonunun 23.03.2010 daki ihaleden önce ve Şubat ayı içerisinde sevk edildiği, Mart ayı içerisinde sevk edildiği görülen 72.080 Tonun Tarmac ile Tüfekçi arasında gerçekleşen bir bitüm alışverişi olduğu, ve geriye kalan 806.680 Ton bitüm miktarının büyük bir bölümünün de ihaleden önce 25.01.2010 tarihindeki 057/2010 manifesto nolu Alfa Akdeniz Gemisi ile ithal edilen bitüm olması sebebiyle Karayolları ile ilişkilendirilecek bir durumunun olmadığı tespit edilmiştir. İddia edilenlerin doğru kabul edilemeyeceği, aksi durumda 051/2010 nolu ihaleyi şaibe altında bırakacağı, diğer bir ifade ile ihale sonuçlanmadan malın gelmiş olduğu sonucunun ortaya çıkacağı açıktır. Yine tarafımıza Sayın Mustafa Demircioğlu ve Sayın İbrahim Soygür tarafından sunulan 578.260 Tonluk bitüm listesi ekindeki tartım fişlerinin, Haspolat Beton Asfalt Şantiyesi giriş kayıtları ve Gazimağusa Asfalt Isıtma Depolama Tesisinde depolanan bitümün manifesto belgeleri ile eşleşmediği, ayrıca Karayolları Dairesinin bu bitümü teslim aldığına dair herhangi bir tutanak tanzim etmediği, ayrıca 218.490 Tonun ise Tarmac Ltd ile Tüfekçi Ltd arasındaki mahsuplaşma olması sebebiyle bahse konu 578.260 Ton ve 218.490 Ton bitümün Karayolları ile ilişkilendirilemeyeceği sonucuna varılmıştır. Ayrıca, dönemin Karayolları Dairesi Müdürü Sayın Mustafa Demircioğlu nun Maliye Bakanlığına muhatap 25.07.2012 tarih ve KYD.0.00.4/12/682 sayılı yazısının ekindeki Lefkoşa-Güzelyurt Anayolu III. Etap bitüm bilgilendirme 8
raporunda 2,318.295 Ton bitümün ilgili müteahhide eksik verilmesi sebebiyle Karayolları Dairesi nin borcu olduğunu beyan ettiği tespit edilmiştir. Bu bağlamda, Lefkoşa Kaza Mahkemesinin 5670/11 nolu davada tarafların vardığı uzlaşı sonucu devlet tarafından ödenmesine karar verilen 3,071,000.00 TL nin ödendiği görülmüştür. Yukarıda izah edilenler ışığında teslim alınan 4,346.470 Ton bitümden 2,392.734 Tonun (1,394.034+998.700) Karayolları Dairesi depolarına girdiği, 1,953.736 Ton bitümün ise Karayolları Dairesi depolarına girmediği ve/veya bu miktarın nerede, nasıl ve/veya hangi amaçla kullanıldığı belgelenememiştir. 3.2.2.2 Diğer Alımlar Elde edilen bilgi ve belgeler ışığında Karayolları Dairesi nin, KKTC de silosu bulunan Tüfekçi Ltd. den ihale yöntemiyle 1,032.000 Ton ve acil ve özel durumlar için uygulanan Devlet İhale Tüzüğünün 4(2) maddesine dayanarak 200.000 Ton bitüm satın aldığı, ayrıca Tarmac Ltd den de yine Devlet İhale Tüzüğünün 4(2) maddesi uyarınca 191.800 Ton bitüm alımı yaptığı tespit edilmiştir. İlgili mevzuat uyarınca bağlanan kararlar doğrultusunda alınması gereken bitüm miktarları ile satın alınan bitüm miktarları aşağıdaki Tablo-6 da görülmektedir. Tablo-6 MİK Karar No MİK. 345/2009 MİK. 424/2010 MİK. 528/2010 Miktar (Ton) İptal DİT. 4(2) 180.000 İhaleyi Kazanan Firma ARTESA TRADING CO LTD. Muaf. Belge G6G: 43831 Fatura Tarihi Fatura No Yük (Ton) Faturalayan Firma Teslim Edileceği Depo 1 147.860 2 Beton Asfalt Şantiyesi (Haspolat) 832.000 TÜFEKÇİ LTD. 12.11.2010 7679 832.000 TÜFEKÇİ LTD. Beton Asfalt Şantiyesi (Haspolat) 200.000 TÜFEKÇİ LTD. 21.12.2010 7573 200.000 TÜFEKÇİ LTD. Beton Asfalt Şantiyesi (Haspolat) 27.12.2010 7574 34.000 TARMAC ASFALT 21.06.2011 1308 161.000 TARMAC ASFALT Beton Asfalt BETON İNŞ LTD BETON İNŞ LTD Şantiyesi (Haspolat) 07.07.2011 1354 13.800 TARMAC ASFALT - BETON İNŞ LTD DİT. 4(2) 200.000 TÜFEKÇİ LTD. 30.06.2011 8302 200.000 TÜFEKÇİ LTD. Beton Asfalt Şantiyesi (Haspolat) DİT. 4(2) 17.000 TARMAC ASFALT 29.09.2011 1502 17.000 TARMAC ASFALT - BETON İNŞ LTD BETON İNŞ LTD TOPLAM 1,429.000 TOPLAM 1,605.660 Bu bağlamda Tablo-6 da görüldüğü üzere, yukarıda izah edilen yöntemler sonucunda KKTC Karayolları Dairesi tarafından 1,605.660 Ton bitüm alındığı tespit edilmiştir. 1 Bitümün teslim edileceği depo; ithal edilecek bitümlü malzeme ile ilgili teknik şartname (madde 13) ve/veya satın alma hususundaki karar yazısı ve/veya teknik raporda belirtilen teslim yeri dikkate alınarak belirlenmiştir. İlgili belgelerde teslim yeri belirtilmediğinden dolayı, Tablo- 6 da teslim edileceği depo yeri boş bırakılmış, ancak sözkonusu tespit edilemeyen iki alımın düşük miktarlar olması ve 21.06.2011 tarihinde Beton Asfat Şantiyesi(Haspolat) a alınmış olan bitüme bağlı bir alım olmasından dolayı Haspolat şantiyesine giriş yapıldığı kabul edilmiştir. 2 Merkezi İhale Komisyonu tarafından üretilen 345/2009 nolu kararı ile Artesa Trading Co.Ltd den alınmasına karar verilen 4890 Ton bitüme ilişkin olarak 13 Eylül 2010 tarih ve SAV.0.00-BUB-10/1656 sayılı KKTC Hukuk Dairesi nin görüşü doğrultusunda 147,86 Ton bitüme el konularak firmaya iade edilmediği anlaşılmaktadır. 9
3.2.3. Bitüm Alımı Ödemeleri KKTC Karayolları Dairesi nin ilave işler de dahil olmak üzere yaptırdığı işler için gerek ithal ettiği gerekse yurtiçindeki firmalardan satın aldığı bitüme ilişkin 01.01.2006-03.05.2013 döneminde toplam 11,578,269.68 TL ödeme yaptığı tespit edilmiştir. Bu ödemelerin dayanağı olan firmaların düzenlediği faturalardan Karayolları Dairesi nin ödemesini yaptığı bitüm miktarının 22,548.819 Ton olduğu saptanmıştır. (EK-1) 3.2.4. Bitümün Depolanması KKTC Devleti adına veya özel firmalar tarafından KKTC ye ithal edilen bitümün, KKTC Karayolları Dairesi ne ait Serbest Liman Bölgesinde bulunan depolama tesisi ve Haspolat bölgesindeki şantiye ile özel firmalara ait depolama tesislerinde muhafaza edildiği görülmüştür. 3.2.4.1. KKTC Karayolları Dairesine Ait Gazimağusa Asfalt Isıtma ve Depolama Tesisi ile Haspolat Beton Asfalt Şantiyesi KKTC Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı ile TC Karayolları Genel Müdürlüğü arasında, KKTC Karayolları Daire Müdürlüğü ne ait asfalt depolama tesislerinin kapasitesinin artırılması ile ilgili olarak 10 Şubat 1988 tarihinde Yardım ve İşbirliği Sözleşmesi imzalanmıştır. Depoların kapasitesi hususunda, Karayolları Dairesi Müdürü ile yaptığımız görüşmede Gazimağusa Asfalt Isıtma Depolama Tesisinin 3600 Ton ve Haspolat Beton Asfalt Şantiyesi nin 1000 Ton kapasiteye ulaştırılması sebebiyle toplamda 4600 Ton luk bitüm depolama imkanına ulaşıldığı yönünde tarafımıza bilgi aktarılmıştır. Karayolları Dairesi tarafından tutulması gereken kayıtların olmamasından dolayı Gazimağusa Serbest Liman Müdürlüğü ile Gümrük ve Rüsumat Dairesi nden gerekli bilgi ve belgeler temin edilmiştir. Bu doğrultuda Gümrük ve Rüsumat Dairesi Müdürlüğü nün 18.08.2003 tarih ve 55/A/03 sayılı yazı ile yayınladığı Eşya Muayeneleri Talimatında dökme eşyaların muayenesiz tesliminin olabileceği belirtilmektedir. Gemiler aracılığıyla ithal edilen bitümün İthalat Belgesinde (T.İ.B 1) de muayene sonucuna ilişkin bilgiler kısmında, Gümrük Memuru tarafından beyana göre muayenesiz gümrüklenmiştir mührünün mevcut olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen belgelerden muayenesiz gümrüklenen büyük miktarlardaki bitümün ya gemiden direk Serbest Liman Bölgesindeki depolara boşaltıldığı ya da tankerler aracılığıyla Serbest Liman Bölgesi dışına peyder pey sevk edildiği anlaşılmıştır. Konvansiyonel Liman aracılığıyla ithal edilen bitümün tahliyesinde Gemiden Direk Teslim Talebi olan Forma G.48A nın kullanılarak depolara boşaltıldığı veya gümrükten tankerler aracılığı ile çıkışının yapılabilmesi için Gümrük Kontrolünden Eşya Çıkış Pusulası Forma G.112 nin kullanılarak çıkışının 10
yapıldığı, ayrıca Serbest Liman aracılığı ile ithal edilen bitüm çıkışının yapılabilmesi için ise S.L ve Bölgeden Yük Çıkış Pusulası Forma No.SL14 ün kullanılarak çıkışının yapıldığı görülmüştür. Karayolları adına Konvansiyonel Limandan ithal edilen ve Tablo-4 de görülen bitümün Karayolları Gazimağusa Asfalt Isıtma Depolama Tesisine Forma G.48A kullanılarak tahliyesinin yapıldığı, bazı durumlarda ithal edilen bitüm miktarının yalnızca Karayollarına ait olmamasından dolayı ordino belgesinin arkasında, ordinodaki mallardan Karayollarına teslim edilecek miktarın belirtilerek devredilmesi yönünde beyan bulunduğu tespit edilmiştir. Karayolları Dairesi ne ait bitüme ilişkin bilgiler, ödemeler ile kıyaslanarak, depolama yerleri göz önünde bulundurularak Gazimağusa Asfalt Isıtma ve Depolama Tesisi ile Haspolat Beton Asfalt Şantiyesi ne ait bilgiler aşağıda düzenlenen Tablo-7A, 7B aracılığıyla aktarılmıştır. Tablo-7A: Gazimağusa Asfalt Isıtma ve Depolama Tesisi Kararlar Elde Ediliş Yöntemi MİK.763/2005 Konvansiyonel Liman MİK.207/2006 Konvansiyonel Liman MİK.101/2007 Konvansiyonel Liman MIK.096/2008 Konvansiyonel Liman MİK.051/2010 Serbest Liman 26.06.2011 Protokol Konvansiyonel MLB.0.00-138/71-11/3010 Liman 26.06.2011 Protokol Konvansiyonel MLB.0.00-138/71-12/1399 Liman 26.06.2011 Protokol Konvansiyonel Liman Firma adı Depolama Tarihi Ödenen ve Depolanması Gereken Miktar (Ton) Depolanan Miktar (Ton) Fark (Ton) Sercem Asfalt Ltd. 02.01.2006 1,800.000 1,800.000 0.000 Kıbrıs Türk 25.04.2006 1,710.143 1,710.143 0.000 Petrolleri Ltd. Ali Tosun 28.05.2007 1,815.000 1,815.000 0.000 Kıbrıs Türk Asfalt Üreticileri Şti. Tarmac Asfalt Beton İnşaat Ltd ACM Petrol Ürünleri Tic.Ltd.Şti. ACM Petrol Ürünleri Tic.Ltd.Şti. ACM Petrol Ürünleri Tic.Ltd.Şti. 03.03.2008 2,674.460 2,674.460 813.575 17.03.2008 1,325.540 2,139.115 1 3,346.470 2 1,394.034-1,952.436 26.12.2011 2,440.591 2,440.591 0.000 04.06.2012 2,499.355 2,499.225-0.130 08.08.2012 2,479.460 2,479.460 0.000 20,091.019 18,952.028 1 MİK.096/2008 nolu ihale bağlamında 4,000.000 Ton ödemesi yapılıp 4,813.575 Ton olarak Gazimağusa Deposunda depolanan bitümden 813.575 Tonun Karayolları Dairesine ait olmadığı ve Tüfekçi Ltd e ait olduğu düşüncesi ile geri iade edildiği belirtilmiş, ancak 514.820 Tonun verildiği tarafımızca teyit edilmiş, geriye kalan 298.755 Ton ile ilgili bir bilgiye ulaşılamamıştır. Bu nedenle ödenen miktar olan 4,000.000 Ton dikkate alınmıştır. 2 MIK.051/2010 no lu ihalenin İthal Edilecek Bitümlü Malzeme İle İlgili Teknik Şartname nin 13.Maddesi ve ilave iş de dahil olmak üzere 3,346.470 Ton un teslim yeri olan Gazimağusa Asfalt Isıtma ve Depolama Tesisinde depolanacağı belirlenmiş olup, Tarmac Asfalt Beton İnşaat Ltd e ait 1017,899, 973 nolu faturalarla ödemeler gerçekleştirilmiştir. 11