The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/jasss2544 Number: 29, p. 367-385, Autumn III 2014 İLKÖĞRETİMDE SINIF YÖNETİMİNİN ETKİLİLİĞİNİ BELİRLEMEYE YÖNELİK ÖLÇEK GELİŞTİRME ÇALIŞMASI * İLKÖĞRETİMDE SINIF YÖNETİMİNİN ETKİLİLİĞİNİ BELİRLEMEYE YÖNELİK ÖLÇEK GELİŞTİRME ÇALIŞMASI Dr. Sibel GÜVEN Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Prof. Dr. Mehmet D. KARSLI Doğu Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Özet Sınıf yönetiminin etkililiğini sağlamada yönetsel etkililik boyutlarının nasıl işlediğini belirlemek amacıyla tasarlanmış bu araştırma ile, sınıftaki yönetsel düzeylerin her biri için öngörülen etkililik ölçütlerine ilişkin öğretmen algıları belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma bir ölçek geliştirme çalışmasıdır. Araştırmanın uygulaması 2011-2012 öğretim yılı Ekim, Kasım ve Aralık aylarında Çanakkale İl Merkezi, görev yapmakta 191 öğretmen ile gerçekleştirilmiştir. Kuramsal bir temele dayanarak hazırlanan İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiği ölçeği 3 alt bölümden oluşmaktadır. Her bir alt bölüm kendi içinde sınıftaki örgütsel düzeyler olan birey ve çalışma grubu, Örgütsel Boyutlar olan amacı gerçekleştirme, değer sisteminin sürdürülmesi ve korunması, uyum ve entegrasyon boyutlarını içerecek şekilde düzenlenmiştir. Örgütsel düzeylerden birey düzeyi öğretmen olarak birey ve öğrenci olarak birey düzeyi olarak ele alınmıştır. Böylece ölçekte birey olarak öğretmen, birey olarak öğrenci ve çalışma gruplarını içeren toplam 94 madde yer almıştır. Maddelerde beş basamaklı likert ( 1 Hiç, 2 Az, 3 Orta, 4 Çok, 5 oldukça çok) dereceleme ölçeği kullanılmış ve bu maddeler üzerinde geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmıştır. Ölçek yapısal eşitlik modeli kullanılarak sınanmış, elde edilen değerler açımlayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarına göre tablolaştırılarak verilmiştir. Sonuç olarak İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiği Ölçeğinin; Sınıfınızın bir üyesi olarak..., Sınıfınızın bir üyesi olarak öğrencinizin/öğrencilerinizin ve Sınıfınızdaki çalışma gruplarının bölümleri için belirlenen amacı gerçekleştirme, uyum, değer sisteminin * Bu çalışma Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi BAP komisyonu tarafından desteklenen İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiği başlıklı tezden üretilmiştir.
368 Sibel GÜVEN & Mehmet D. KARSLI kurulması ve yaşatılması, entegrasyon boyutlarının birer ölçme modeli olarak kabul edildiği söylenebilir. Anahtar Kelimeler: Sınıf Yönetimi, Etkililik, Yapısal Eşitlik Modeli Abstract The classroom management is a very complex process and depend on different variables. It is important to describe this factors by the school managers. This is a descriptive study on how administrative effectiveness works in providing the effectiveness of classroom management with a scanning model. In this study the aim is, to describe the factors which depend the classroom management effectiveness by the school managers. Qualitative data were collected by the interview that we delivered to the 11 school managers. Data obtained from the interviews were resolved using the technique of descriptive analysis and the findings were interpreted. Results of this study are listed as, the findings from data collected by " The Effectıveness of Classroom Management In Prımary School Scale". As a result, school administrators said that family, the area where schools in and the teacher quality is important on the classroom management effectiveness. This researh data is expected to help teachers about providing an impressive teaching& learning duration and developing the skills of classroom management. Key Words: Classroom Management, Effectiveness, Structural Equation Model GİRİŞ Farklı organizasyonların özellikle eğitsel kurumların başarısı, etkili ve verimli ilkelere bağlıdır (Faranbakhsh, 2007). Belirlenmiş amaçları gerçekleştirmek üzere oluşturulan örgütler, bu amaçlarını gerçekleştirdikleri sürece varlıklarını sürdürürler ve destek görebilirler. Varlık sürdürme, örgütlerin etkililiği ile açıklanabilir (Erkan, 2008). Etkililik, belirlenen amaçların başarıyla gerçekleştirilmesi ile ilgili bir kavramdır. Yöneticiler, örgütsel etkililiği sağlamak için örgütün veya bağlı bulunduğu birimin başarısından sorumludur. Tıpkı öğretmenlerin sınıflarının başarısından sorumlu olmaları gibi. Başarılı olmak için, büyük ölçüde başarıyı istemek buna ulaşacak performansa ve yeteneğe sahip olmak, çıkacak fırsatları yakalamak, özellikle doğru yerde doğru zamanda olmak gerekliliği üzerinde durulmaktadır (İra& Şahin, 2010). Etkililiğin ölçülmesinde iki genel eğilim vardır. Bunlar; iş yönetimleri ve politika araştırmacıları tarafından kullanılan ölçütler ve örgüt araştırmacıları tarafından kullanılan ölçütlerdir. Yapılan araştırmalar etkililiğin çok boyutlu bir kavram olduğunu ve etkililik çalışmalarının sadece bu iki alanda değil, eğitim ve yönetim alanında da yapılmaya başlandığını göstermiştir. Eğitim yönetiminde yapılan çalışmalar incelendiğinde, çalışmaların üniversite yöneticilerinin etkililiği, okul etkililik çalışmaları ve yöneticilerin etkililik çalışmaları ile sınırlı kaldığı, sınıf yönetimi boyutunda hiçbir etkililik çalışmasının yapılmadığı görülmektedir. Bu araştırmanın amacı, sınıf yönetiminin etkililiğini sağlamada yönetsel etkililik boyutlarının nasıl işlediğini belirlemektir. Bu amaç çerçevesinde sınıftaki yönetsel düzeylerin her biri için öngörülen etkililik ölçütlerine ilişkin öğretmen algıları
İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkinliğini Belirlemeye Yönelik Ölçek Geliştirme Çalışması 369 belirlenmeye çalışılmıştır. Sınıf yönetiminde örgütsel düzeyler, birey ve yüz yüze gruplar olmak üzere karşımıza çıkmaktadır. Bunun nedeni sınıf dediğimiz yapının öğretmen, öğrenci ve yüz yüze gruplardan meydana gelmesidir (Güven, 2012). Öğretmenlerin konu ile ilgili algılarının belirlenmesi için Sınıf Yönetimini Etkililiğini Belirleme Ölçeği geliştirilmiştir. Bu araştırmada Sınıf Yönetimini Etkililiğini Belirleme Ölçeği nin ölçek geliştirme safhaları ele alınmıştır. Yöntem Araştırma bir ölçek geliştirme çalışmasıdır. Sınıf yönetiminin etkililiğini sağlamada yönetsel etkililik boyutlarının nasıl işlediğini belirlemeyi amaçlayan bu çalışma betimsel nitelikte olup tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın uygulaması 2011-2012 öğretim yılı Çanakkale İl Merkezi, görev yapmakta 191 öğretmen ile gerçekleştirilmiştir. Bu bölümde ölçeğin çalışma grubu ve geliştirme çalışmalarına yer verilmiştir. Sınıf Yönetiminin Etkililiğini Belirleme Ölçeği Araştırmada, sınıftaki yönetsel düzeylerin her biri için öngörülen etkililik ölçütlerine ilişkin öğretmen algılarını belirleyebilmek için araştırmacı tarafından oluşturulan İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiğini Belirleme Anketi kullanılmıştır. Araştırmacı tarafından hazırlanan taslak anket formu iki bölümden oluşmaktadır. Anketin ilk bölümünde öğretmenlerin cinsiyeti, mesleki kıdemi, öğrenim durumu ve kaç yıldır aynı okulda görev yaptıklarını belirlemeye yönelik sorulardan oluşan kişisel bilgilere yer verilmiştir. Anketin ikinci bölümünde sınıf yönetiminin etkililiğini belirlemek amacıyla hazırlanmış 94 maddeye yer verilmiştir. Çanakkale İl Milli Eğitim Müdürlüğü nden gerekli izinlerin alınmasından sonra anket Çanakkale merkez ilköğretim okullarında görev yapan 191 öğretmene uygulanmıştır. Anketin geliştirilmesinde öncelikle alan yazın taraması yapılmıştır. Alan yazın taramasının yanı sıra benzer ölçeklerdeki ( Yönetsel Etkililik Ölçeği, Karslı, 2004) maddeler de incelenerek, İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiğini Belirleme Anketi için kullanılması düşünülen bilgiler, ölçek maddesi olabilecek şekilde düzenlenmiştir. Bu aşamada etkililik ölçütlerinin geniş biçimde ölçülebilmesini sağlamak amacıyla deneme maddelerinin mümkün olduğunca fazla sayıda olmasına özen gösterilmiş ve sonuçta 94 maddelik bir madde havuzu oluşturulmuştur. Maddelerde beş basamaklı likert ( 1 Hiç, 2 Az, 3 Orta, 4 Çok, 5 oldukça çok) dereceleme ölçeği kullanılmış ve bu maddeler üzerinde geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmıştır. Geçerlik, kullanılan ölçüm aracının ölçülmek istenen özelliğe uygun olması, verilerin ölçülmek istenen özelliğinin niteliğini tam olarak yansıtması ve aynı zamanda verilerin amaca yönelik olarak yararlı olmasıdır (Şencan 2005: 723). Anketlerde en sık rastlanan geçerlik yöntemi kapsam geçerliğidir. Kapsam geçerliği, testi oluşturan maddelerin, ölçülmek istenen davranışı (özelliği) ölçmede nicelik ve nitelik olarak yeterli olup olmadığının göstergesidir. Kapsam geçerliğini test etmede kullanılan mantıksal yollardan biri uzman görüşüne başvurmaktır (Büyüköztürk 2011: 168). Bu 94 madde biçim, anlaşılabilirlik ve yazma kaygısı göstergesi olup olmadığı açısından 1 i Türkçe eğitimi, 3 ü ölçme ve değerlendirme alanında uzman ve 3 ü eğitim yönetimi ve denetimi alanında uzman olan yedi öğretim üyesince incelenmiştir.
370 Sibel GÜVEN & Mehmet D. KARSLI İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiğini Belirleme Ölçeğinin geçerlik çalışmaları olarak yapı geçerliği incelenmiştir. Yapı geçerliği için ölçeğin faktör yapısını ve alt ölçeklerini belirlemek amacıyla açımlayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi, verilerin Kovaryans ya da Korelasyon matrisinden yararlanılarak birbirleri ile ilişkili p sayıda değişkenden daha az sayıda (k<p) ve birbirlerinden bağımsız yeni değişkenler (faktör) türetmek üzere yararlanılan bir tekniktir (Doğan, Oğuz 2010; 66). Açıklayıcı faktör analizi, bir araştırmacı verinin temelini oluşturan faktör miktarı hakkında bir hipotez oluşturmak için yeterli bir kanıta sahip olmadığında, değişkenler arasındaki kovaryansı açıklayan faktörlerin doğası ve sayısını tespit etmede veriyi keşfetmek için kullanılır ve (Stevens 1996 akt Doğan ve Oğuz 2010). Açımlayıcı faktör analizine ilişkin varsayımlar aşağıda verilmiştir: 1. Faktör Analizi tüm değişkenlerin ve bu değişkenlerin tüm doğrusal birleşimlerinin (kombinasyonlarının) normal dağıldığını (çok değişkenli normal dağılım) varsayar. Değişkenlerin tüm doğrusal birleşimlerinin normalliği test edilmese de tek değişkenlere ilişkin normallik, çarpıklık ve basıklık katsayıları ile değerlendirilebilir. 2. Çok değişkenli normallik varsayımı, değişken çiftlerinin arasındaki ilişkinin doğrusal olduğuna da işaret ettiğinden dolayı ilişkinin doğrusal olması gerekir. 3. Verilerin en az aralıklı ölçekte ölçülmüş olması gerekir. 4. Değişkenlerin birbirleri ile çok düşük ya da çok yüksek değil de belirli bir düzeyde ilişkili (0,25-0,90) olması gerekir. 5. Ortak faktörler birbirleri ile ve artık faktörlerle ilişkisizdir (Büyüköztürk 2011; Doğan ve Oğuz 2010). Doğrulayıcı faktör analizi (DFA) kuramsal bir temele dayanarak çeşitli değişkenlerden oluşturulan faktörlerin gerçek verilerle ne derece uyum gösterdiğini değerlendirmeye yönelik bir analizdir (Büyüköztürk ve diğerleri, 2010). Klasik faktör analizinde ortaya çıkan faktörlerin gözlenemeyen ancak teorik dünyada var olduğu düşünülen gizil yapılar oldukları varsayımı bulunmaktadır. Bu tür analizlerde değişkenler arası korelasyon ya da kovaryans matrisinden yararlanarak, söz konusu değişkenlerin birbirinden bağımsız kaç grup altında toplanabilecekleri doğrulayıcı faktör analizi ile sağlanmış olmaktadır (Child 1957 akt; Şimşek 2007). DFA da sınanan modelin yeterliğinin belirlenmesi için çok sayıda uyum kullanılmaktadır (Büyüköztürk ve diğerleri 2004). Bu çalışmada yapılan DFA için çoklu uyum indeksleri kullanılmış ve Ki-kare uyum testi (Chi-SquareGoodness), İyilik Uyum İndeksi (Goodness of Fit Index, GFI), Karşılaştırmalı Uyum İndeksi (Comparative Fit Index, CFI), Fazlalık Uyum İndeksi (Incremental Fit Index, IFI), Ortalama Hataların Karekökü (RootMeanSquareResiduals, RMR), Düzeltilmiş İyilik Uyum İndeksi (AdjustmentGoodness Of Fit Index-AGFI), Yaklaşık Hataların Ortalama Karekökü (RootMeanSquareError of Approximation, RMSEA) ve Standardize Edilmiş Kök Ortalama Kare Artık (StandardizedRootMeanSquareResidual-SRMR) uyum indeksleri incelenmiştir. Bu uyum indekslerinde genelde olduğu gibi GFI, CFI, ve IFI >.90,
İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkinliğini Belirlemeye Yönelik Ölçek Geliştirme Çalışması 371 RMSEA ve SRMR <.05 ölçüt olarak alınmıştır (Büyüköztürk ve diğerleri 2010). Açımlayıcı faktör analizi ve güvenirlik katsayısı hesaplamaları SPSS 13 programı, doğrulayıcı faktör analizi ise Lisrel 8.30 programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bulgular ve Yorum Kuramsal bir temele dayanarak hazırlanan İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiği ölçeği 3 alt bölümden oluşmaktadır. Her bir alt bölüm kendi içinde sınıftaki örgütsel düzeyler olan birey ve çalışma grubu, Örgütsel Boyutlar olan amacı gerçekleştirme, değer sisteminin sürdürülmesi ve korunması, uyum ve entegrasyon boyutlarını içerecek şekilde düzenlenmiştir. Örgütsel düzeylerden birey düzeyi öğretmen olarak birey ve öğrenci olarak birey düzeyi olarak ele alınmıştır. Böylece ölçekte birey olarak öğretmen, birey olarak öğrenci ve çalışma gruplarını içeren toplam 94 madde yer almıştır. Ölçeğin her bir alt bölümü için dört boyuta sahip olması gerektiği belirlenmiştir. Bu boyutlar, amacı gerçekleştirme, uyum, değer sisteminin korunması ve yaşatılması ve entegrasyon olarak isimlendirilmiştir. Alan yazın taramasında Amacı gerçekleştirme boyutu, sistemi tanımlar ve istenilen amaca ulaşmak için kaynakları harekete geçirir olarak tanımlanmıştır. Bu boyutun en önemli göstergelerinin başarı, verimlilik, kaynak edinimi, etkenlik ve kalite olduğu ifade edilmiştir. Entegrasyon boyutu, sosyal dayanışmayı ifade eder, sistemin ögeleri arasında dayanışma kurmasıyla ilgilenir olarak tanımlanmıştır. Bu boyutun en önemli göstergelerinin doyum, devamsızlık, iletişim, işten ayrılma, iklim ve çatışma olduğu ifade edilmiştir. Değer sisteminin sürdürülmesi ve korunması boyutu, güdüleme ve değerler yaratmayı hedefler. Kimlik, ait olma duygusu, bireysel çalışma motivasyonunu ele alır. Bu boyutun en önemli göstergelerinin sınıfa bağlılık, rolnorm ve merkezi yaşam ilgisi olduğu ifade edilmiştir. Uyum boyutu, sistemin çevresini kontrol etme ihtiyacı ile ilgilidir. Yeni koşulları karşılayacak biçimde bireyin kendi iş ve çalışma programını değiştirmeyle sağlanır. Bu boyutun en önemli göstergelerinin büyüme, esneklik, gelişme, yenileşme, donanım kontrolü ve uyabilme olduğu ifade edilmiştir (Karslı, 2004; 18). Cronbach Alpha Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak bölümü için.92, Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Öğrencinizin/öğrencilerinizin adlı bölüm için.90, Sınıfınızdaki Çalışma Gruplarının adlı bölüm için.72 ve anketin tümü için ise.95 olarak hesaplanmıştır. Bu dört boyut, ölçekte yer alan 50 maddelik ilk bölüm, 30 maddelik ikinci bölüm ve 15 maddelik üçüncü bölüm için kendi içinde değerlendirilmiş, bölümlerin her biri ayrı ayrı AFA ve DFA nde sınanmıştır. Bölüm içi faktör yapısına karar verebilmek için açımlayıcı faktör analizi (AFA) yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizinde özellikle madde yüklerine ve birden fazla faktöre yüklenen madde olup olmadığına bakılmıştır. Birden fazla faktöre yüklenen maddeler ile faktör yükleri düşük olan maddelerin aynı maddeler olduğu görülmüştür. I.Bölüm, II. Bölüm ve III. Bölüm içindeki faktör yapısına karar verebilmek için Faktör analizi yapılmıştır. Faktör analizinde özellikle madde yüklerine ve birden fazla faktöre yüklenen madde olup olmadığına bakılmıştır. I. bölümde 11, 19,13, 35 ve 40 nolu maddeler, II. bölümde 2,5,10,12,13,30, ve 24 nolu maddeler ve III. bölümde ise 1 ve 8 nolu maddeler faktör yükleri.30 un altında olduğu için
372 Sibel GÜVEN & Mehmet D. KARSLI çıkarılmıştır. Açımlayıcı faktör analizinde ikinci olarak her bir bölüm için belirlenen boyutların maddeleri faktör analizine sokulmuştur. Böylece Igen değerlerinin belirlenmesi ve ilgili maddelerin tek boyut taşıtıp taşımadığı kontrol edilmiştir. Açımlayıcı faktör analizinde, paralel analiz sonucu elde edilen simülasyon değerinin, değerinin gerçek faktör analizinde elde edilen Igen değerlerinden küçük olması gerekmektedir kuralı dikkate alınmıştır. AFA sonrası tüm şartlar sağlanmıştır ve doğrulayıcı faktör analizine (DFA) geçilmiştir. DFA sınamalarında öncelikli olarak gizil değişkenlerin gözlenen değişkenleri açıklama oranlarının manidarlık düzeylerinin bulunması ve yol şemasında hata varyanslarının incelenmesi, sonrasında ise uyum indekslerinin belirlenmesi yolu izlenmiştir. Gizil değişkenlerin gözlenen değişkeni açıklama durumlarında t değerleri 1.96 yı aştığı durumlarda. 05 düzeyinde ve 2.56 yı aştığı durumlarda ise.01 düzeyinde manidar kabul edilmiştir. Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Bölümü İçin DFA Sınama ve Sonuçları Bu bölümde yer alan maddeler ve ait oldukları boyutlar tablo 1 de verilmiştir.
İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkinliğini Belirlemeye Yönelik Ölçek Geliştirme Çalışması 373 Amacı Gerçekleştirme Madde no Madde 1 Öğrencilerinizin akademik başarılarını arttırma düzeyiniz 2 Ders zamanını iyi değerlendirme düzeyiniz 13 Mesleğinizle ilgili duyduğunuz endişe ve korku düzeyiniz 15 Kendi zamanınızı iyi kullanabilme düzeyiniz 18 Sınıf içi ihtiyaçları karşılamak üzere kaynak yaratma düzeyiniz 21 Ders sürecini etkili değerlendirebilme düzeyiniz 22 Öğrencilerin bireysel amaçlarını gerçekleştirebilmeleri için onları teşvik etmedeki yeterlilik düzeyiniz 23 Aniden ortaya çıkan ihtiyaçların karşılanmasında sahip olduğunuz kaynakları kullanabilme düzeyiniz 24 Öğrencilerinizin performanslarını değerlendirebilme düzeyiniz 25 Sınıf içi bütçe oluşturabilme düzeyiniz 29 Dersin hedeflerini ve bu hedeflere ulaşmayı sağlayacak stratejileri belirleyebilme düzeyiniz 30 Öğretim materyallerin temin edebilme düzeyiniz 31 Farklı etkinlikler geliştirebilme düzeyiniz 35 Öğrenme-öğretme süreçlerini uygulamadaki yeterlilik düzeyiniz 37 Ders sonunda etkinlikleri değerlendirebilme düzeyiniz 45 Sınıfta başarılı olmak için ne yapılması gerektiği konusundaki farkındalık düzeyiniz 46 Öğrencilere öğrenme deneyimleri kazandırabilme düzeyiniz Entegrasyon 7 Sınıfınıza ait bir kültürü oluşturabilme düzeyiniz 8 Sınıf kültürünü ne derece benimsediniz? 16 Öğrencilerinizle oluşabilecek problemleri çözmedeki yeterlilik düzeyiniz 32 Öğrencilerinizin okul dışı davranışlarını gözlemleyebilme düzeyiniz 36 Öğrenciler arasındaki ilişkileri dengelemedeki yeterlilik düzeyiniz 39 Öğrencilerle iletişimde bulunma sıklığınız 40 Diğer öğretmenlerle işbirliğinde bulunma düzeyiniz 44 Olumlu sınıf iklimi yaratabilme düzeyiniz 14 Değişme ve gelişmelere karşı açık olma düzeyiniz 43 Kendinizi geliştirebilmek adına yakaladığınız fırsatları kullanabilme düzeyiniz Uyum 3 Öğrencilerinizin gelişimini sağlama düzeyiniz 4 Öğrencilerinizin üzerinde sorumluluk geliştirebilme düzeyiniz 12 Derslerdeki moral düzeyiniz 27 Sınıfınızla ilgili kararları alırken üstünde düşünme düzeyiniz 28 Olumlu bir çalışma ortamı yaratabilme düzeyiniz 34 Sınıfınız adına alınmış kararları gerektiğinde değiştirebilme düzeyiniz 38 Etkinliklerde katılımcı olarak bulunma düzeyiniz Değer 5 Söz ve davranışları kontrol edebilme düzeyiniz 6 Öğrenmede öğrencilerinizin motivasyonunu arttırabilme düzeyiniz 9 Okul kuralları, sınıf kuraları, veliler ve okul yöneticilerin istekleri dikkate alındığında kendi kişiliğinizi koruyabilme düzeyiniz 10 Diğer öğretmenler tarafından benimsenme düzeyiniz 11 Sınıf içi etkinliklerdeki aktiflik düzeyiniz 17 Bir şeylerden yakınma düzeyiniz 20 Öğrencilerin ilgisini üretken işlere çekebilme düzeyiniz 26 Öğrencilerinize yeterli sorumluluk verebilme düzeyiniz 33 Öğrencileriniz tarafından güvenilir bulunma düzeyiniz 41 Yeteneklerinizin farkında olma düzeyiniz 42 Eksiklerinizin farkında olma düzeyiniz
374 Sibel GÜVEN & Mehmet D. KARSLI Tablo 1. Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Bölümüne ait maddeler ve boyutları Tablo 1 de görüldüğü üzere amacı gerçekleştirme boyutunda 1, 2, 13, 15, 18, 21, 22, 23, 24, 25, 29, 30, 31, 35, 37, 45 ve 46 nolu maddeler, entegrasyon boyutunda 7, 8, 16, 32, 36, 39, 40, 44, 43 ve 14 nolu maddeler, uyum boyutunda 3, 4, 12, 27, 28, 34 ve 38 nolu maddeler ve değer sisteminin sürdürülmesi ve yaşatılmasında ise 5, 6, 9, 10, 11, 17, 20, 26, 33, 41 ve 42 nolu maddeler yer almaktadır. Sınıfınızın bir üyesi olarak bölümünün amacı gerçekleştirme boyutu için yapılan DFA sınaması sonucunda gizil değişkenlerin gözlenen değişkenleri açıklama oranlarının manidarlık düzeylerinin bulunması ve yol şemasında hata varyanslarının incelenmesinden sonra 18 ve 13 nolu maddelerin hata varyanslarının oldukça yüksek olduğu görülmüştür. Bu nedenle söz konusu maddelerin analiz dışı bırakılmasına karar verilmiştir. İlgili maddelerin analiz dışı bırakılmasından sonra model bir kez daha çalıştırılmıştır ve uyum indekleri belirlenmiştir. x 2 =169,33 ve sd= 90; X 2 /sd oranı 1,88 olarak ele alınmıştır. X 2 /sd oranının 3 ün altında olması DFA uyum endekslerinde mükemmel uyuma karşılık gelmektedir. Bu çerçevede amacı gerçekleştirme boyutuna ilişkin X 2 /sd oranının mükemmel uyum değeri verdiği görülmektedir. Uyum endekslerinin incelenmesine devam edildiğinde, RMSEA= 0.068 nın (RMSEA= 0.068<0,8) olması uyum iyi olarak değerlendirilmiştir. Uyum endekslerinden GFI nın.89 ve AGFI nın.86 olduğu görülmektedir. Her iki değer bu faktör için orta bir uyuma işaret etmektedir. Standardize edilmiş RMR ın uyum indeksinin, 026 olduğu görülmektedir. RMR ve SRMR ın,05 in altında olması mükemmel bir uyumu,.08 in altında olması iyi uyuma,.10 un altında olması ise zayıf uyuma karşılık gelmektedir. Buna göre amacı gerçekleştirme boyutu için elde edilmiş SRMR değerinin mükemmel bir uyuma karşılık geldiği görülmektedir. NNFI ve CFI uyum indeksleri incelendiğinde, NNFI nın.90 ve CFI nın.95 olduğu görülmektedir. NNFI ve CFI indekslerinin.95 in üzerinde olması mükemmel uyuma,.90 ın üzerinde olması iyi uyuma denk gelmektedir. Bu durumda NNFI nın iyi bir uyuma ve CFI nın mükemmel bir uyuma sahip olduğu görülmektedir. Sonuç olarak, İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiği Ölçeğinin Sınıfınızın bir üyesi olarak... bölümü için belirlenen amacı gerçekleştirme boyutunun 15 maddeden oluşan bir faktörlü yapısının ölçme modeli olarak doğrulandığı ifade edilebilir. Sınıfınızın bir üyesi olarak bölümünün entegrasyon boyutu için yapılan DFA sınaması sonucunda gizil değişkenlerin gözlenen değişkenleri açıklama oranlarının manidarlık düzeylerinin bulunması ve yol şemasında hata varyanslarının incelenmesinden sonra tüm maddelerin uygun değerler verdiği görülmüştür. Entegrasyon boyutunun uyum indekslerine bakıldığında X 2 =44,12 ve sd= 35; X 2 /sd oranı ise 1,26 olarak ele alınmıştır. X 2 /sd oranının 3 ün altında olması DFA uyum endekslerinde mükemmel uyuma karşılık gelmektedir. Bu çerçevede entegrasyon boyutuna ilişkin X 2 /sd oranının mükemmel uyum değeri verdiği görülmektedir. Uyum endekslerinin incelenmesine devam edildiğinde, RMSEA= 0.037 nın (RMSEA= 0.037<0,05) olması mükemmel uyum olarak değerlendirilmiştir. Uyum endekslerinden GFI nın.96 ve AGFI nın. 93 olduğu görülmektedir. Her iki değer bu faktör için
İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkinliğini Belirlemeye Yönelik Ölçek Geliştirme Çalışması 375 mükemmel bir uyuma işaret etmektedir. Standardize edilmiş RMR ın uyum indeksinin,.029 olduğu görülmektedir. RMR ve SRMR ın,05 in altında olması mükemmel bir uyumu,.08 in altında olması iyi uyuma,.10 un altında olması ise zayıf uyuma karşılık gelmektedir (Büyüköztürk ve diğerleri 2010). Buna göre amacı gerçekleştirme boyutu içinelde edilmiş SRMR değerinin mükemmel bir uyuma karşılık geldiği görülmektedir. NNFI ve CFI uyum indeksleri incelendiğinde, NNFI nın.98 ve CFI nın.98 olduğu görülmektedir. NNFI ve CFI indekslerinin.95 in üzerinde olması mükemmel uyuma,.90 ın üzerinde olması iyi uyuma denk gelmektedir. Bu durumda NNFI nın ve CFI nın mükemmel bir uyuma sahip olduğu görülmektedir. Sonuç olarak, İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiği Ölçeğinin Sınıfınızın bir üyesi olarak... bölümü için belirlenen entegrasyon boyutunun 10 maddeden oluşan bir faktörlü yapısının ölçme modeli olarak doğrulandığı ifade edilebilir. Sınıfınızın bir üyesi olarak bölümünün değer sisteminin sürdürülmesi ve korunması boyutu için yapılan DFA sınaması sonucunda gizil değişkenlerin gözlenen değişkenleri açıklama oranlarının manidarlık düzeylerinin bulunması ve yol şemasında hata varyanslarının incelenmesinden sonra tüm maddelerin uygun değerler verdiği görülmüştür. Değer sisteminin sürdürülmesi ve korunması boyutunun uyum indekslerine bakıldığındax 2 =91,19 ve sd= 44; X 2 /sd oranı ise 2,07 olarak ele alınmıştır. X 2 /sd oranının 3 ün altında olması DFA uyum endekslerinde mükemmel uyuma karşılık gelmektedir. Bu çerçevede değer sisteminin sürdürülmesi ve korunması boyutuna ilişkin X 2 /sd oranının mükemmel uyum değeri verdiği görülmektedir. Uyum endekslerinin incelenmesine devam edildiğinde, RMSEA= 0.075 nın (RMSEA= 0.075<0,05) olması mükemmel uyum olarak değerlendirilmiştir. Uyum endekslerinden GFI nın.92 ve AGFI nın.88 olduğu görülmektedir. GFI iyi bir uyuma, AGFI ise orta düzeyde bir uyumu göstermektedir. Standardize edilmiş RMR ın uyum indeksinin,.033 olduğu görülmektedir. RMR ve SRMR ın,05 in altında olması mükemmel bir uyumu,.08 in altında olması iyi uyuma,.10 un altında olması ise zayıf uyuma karşılık gelmektedir (Büyüköztürk ve diğerleri 2010). Buna göre amacı gerçekleştirme faktörü için elde edilmiş SRMR değerinin mükemmel bir uyuma karşılık geldiği görülmektedir. NNFI ve CFI uyum indeksleri incelendiğinde, NNFI nın.9 3ve CFI nın.94 olduğu görülmektedir. NNFI ve CFI indekslerinin.95 in üzerinde olması mükemmel uyuma,.90 ın üzerinde olması iyi uyuma denk gelmektedir. Bu durumda NNFI nın ve CFI nın iyi bir uyuma sahip olduğu görülmektedir. Sonuç olarak, İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiği Ölçeğinin Sınıfınızın bir üyesi olarak... bölümü için belirlenen değer sisteminin korunması ve yaşatılması boyutunun 11 maddeden oluşan bir faktörlü yapısının ölçme modeli olarak doğrulandığı ifade edilebilir. Sınıfınızın bir üyesi olarak bölümünün uyum boyutu için yapılan DFA sınaması sonucunda gizil değişkenlerin gözlenen değişkenleri açıklama oranlarının manidarlık düzeylerinin bulunması ve yol şemasında hata varyanslarının incelenmesinden sonra tüm maddelerin uygun değerler verdiği görülmüştür. Uyum
376 Sibel GÜVEN & Mehmet D. KARSLI boyutunun uyum indekslerine bakıldığındax 2 =47,10 ve sd= 14; X 2 /sd oranı ise 3,36 olarak ele alınmıştır. X 2 /sd oranının 3 ün altında olması DFA uyum endekslerinde mükemmel uyuma, 5 in altında olması iyi uyuma karşılık gelmektedir. Bu çerçevede uyum boyutuna ilişkin X 2 /sd oranının iyi bir uyum değeri verdiği görülmektedir. Uyum endekslerinin incelenmesine devam edildiğinde, RMSEA= 0.11 nın olması bu boyut için kabul edilebilir zayıf bir uyumu göstermektedir. Uyum endekslerinden GFI nın.93 ve AGFI nın.87 olduğu görülmektedir. GFI iyi bir uyuma, AGFI ise orta düzeyde bir uyumu göstermektedir. Standardize edilmiş RMR ın uyum indeksinin,.032 olduğu görülmektedir. RMR ve SRMR ın,05 in altında olması mükemmel bir uyumu,.08 in altında olması iyi uyuma,.10 un altında olması ise zayıf uyuma karşılık gelmektedir. Buna göre amacı gerçekleştirme boyutu için elde edilmiş SRMR değerinin mükemmel bir uyuma karşılık geldiği görülmektedir. NNFI ve CFI uyum indeksleri incelendiğinde, NNFI nın.91 ve CFI nın.94 olduğu görülmektedir. NNFI ve CFI indekslerinin.95 in üzerinde olması mükemmel uyuma,.90 ın üzerinde olması iyi uyuma denk gelmektedir. Bu durumda NNFI nın ve CFI nın iyi bir uyuma sahip olduğu görülmektedir. Böylece, İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiği Ölçeğinin Sınıfınızın bir üyesi olarak... bölümü için belirlenen uyum boyutunun 7 maddeden oluşan bir faktörlü yapısının ölçme modeli olarak doğrulandığı ifade edilebilir. Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Öğrencinizin/öğrencilerinizin Bölümü İçin DFA Sınama ve Sonuçları Bu bölümde yer alan maddeler ve ait oldukları boyutlar aşağıda yer alan tablo 2 de verilmiştir. Amacı Gerçekleştirme Madde no Madde 3 Sınıfın amaçlarını gerçekleştirebilmek için çalışma düzeyi 8 Planlı çalışabilme düzeyleri 6 Bir şeylerden yakınma düzeyi 10 Dersin amaçlarını başarabilme düzeyi 14 Sınıfı için materyal geliştirebilme düzeyi 17 Sorunların üstesinden gelebilme düzeyleri Entegrasyon 5 Bireysel çalışmalarında etkili olabile düzeyi 9 Diğer öğretmenlerine karşı saygılı olma düzeyi 11 Verilen görevleri yerine getirebilme düzeyi 12 Zamanı iyi kullanabilme düzeyi 16 Arkadaşlarıyla yardımlaşma düzeyi Uyum 1 Duygu ve düşüncelerini açıklamada kendilerini özgür hissetme düzeyleri 2 Derslere aktif olarak katılma düzeyleri 4 Düzenli çalışabilme yeteneğine sahip olma düzeyi 7 Sınıfın başarı düzeyi göz önüne alındığında, sınıftaki durumunu değerlendirebilme düzeyi 19 Sorunların çözümüne farklı bakış açısı getirebilme düzeyi Değer 13 Kuralların içselleştirilmesinde başarılı olabilme düzeyi 15 Kendi yeteneklerinin farkında olma düzeyleri 18 Sınıf içi Sorunları kavrayabilme düzeyi 20 Bireysel ihtiyaçlarının sınıfta karşılanabildiğini kavrama düzeyleri
İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkinliğini Belirlemeye Yönelik Ölçek Geliştirme Çalışması 377 Tablo 2. Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Öğrencinizin/öğrencilerinizin Bölümüne Ait Maddeler Ve Boyutları Tablo 2 de görüldüğü üzere amacı gerçekleştirme boyutunda 3, 8, 6, 10, 14 ve 17 nolu maddeler, entegrasyon 5, 9, 11, 12 ve 16 nolu maddeler, uyum boyutunda 1, 2, 4, 7 ve 19 nolu maddeler ve değer sisteminin sürdürülmesi ve yaşatılması boyutunda ise 13, 15, 18 ve 20 nolu maddeler yer almaktadır. Sınıfınızın bir üyesi olarak öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümünün amacı gerçekleştirme boyutu için yapılan DFA sınaması sonucunda gizil değişkenlerin gözlenen değişkenleri açıklama oranlarının manidarlık düzeylerinin bulunması ve yol şemasında hata varyanslarının incelenmesinden sonra t6 maddesinin manidar t değeri vermediği, diğer tüm maddelerin.01 düzeyinde manidar t değeri verdiği görülmektedir. Bu nedenle 6 nolu madde çıkarılmış, analiz tekrar edilmiştir. İlgili maddelerin analiz dışı bırakılmasından sonra model bir kez daha çalıştırılmıştır ve uyum indekleri belirlenmiştir. X 2 =17,01 ve sd= 5; X 2 /sd oranı ise 3,4 olarak ele alınmıştır. X 2 /sd oranının 3 ün altında olması DFA uyum endekslerinde mükemmel uyuma; 5 in altında olması ise iyi bir uyuma karşılık gelmektedir. Bu çerçevede amacı gerçekleştirme boyutuna ilişkin X 2 /sd oranının iyi bir uyum değeri verdiği görülmektedir. Uyum endekslerinin incelenmesine devam edildiğinde, RMSEA= 0.11 nın olması bu boyut için kabul edilebilir zayıf bir uyumu göstermektedir. Uyum endekslerinden GFI nın.97 ve AGFI nın.90 olduğu görülmektedir. GFI nın.97 olması mükkemel bir uyuma ve AGFI nın.90 olması bu faktör için iyi bir uyuma işaret etmektedir. Standardize edilmiş RMR ın uyum indeksinin, 023 olduğu görülmektedir. RMR ve SRMR ın,05 in altında olması mükemmel bir uyumu,.08 in altında olması iyi uyuma,.10 un altında olması ise zayıf uyuma karşılık gelmektedir. Buna göre amacı gerçekleştirme boyutu için elde edilmiş SRMR değerinin mükemmel bir uyuma karşılık geldiği görülmektedir. NNFI ve CFI uyum indeksleri incelendiğinde, NNFI nın.93 ve CFI nın.97 olduğu görülmektedir. NNFI ve CFI indekslerinin.95 in üzerinde olması mükemmel uyuma,.90 ın üzerinde olması iyi uyuma denk gelmektedir. Bu durumda NNFI nın iyi bir uyuma ve CFI nın mükemmel bir uyuma sahip olduğu görülmektedir. Sonuç olarak, İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiği Ölçeğinin Sınıfınızın bir üyesi olarak öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümü için belirlenen amacı gerçekleştirme boyutunun 5 maddeden oluşan bir faktörlü yapısının ölçme modeli olarak doğrulandığı ifade edilebilir. Sınıfınızın bir üyesi olarak öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümünün entegrasyon boyutu için yapılan DFA sınaması sonucunda gizil değişkenlerin gözlenen değişkenleri açıklama oranlarının manidarlık düzeylerinin bulunması ve yol şemasında hata varyanslarının incelenmesinden sonra tüm maddelerin uygun değerler verdiği görülmüştür. Entegrasyon boyutunun uyum indekslerine bakıldığındax 2 =12,82 ve sd= 5; X 2 /sd oranı ise 2,56 olarak ele alınmıştır. X 2 /sd oranının 3 ün altında olması DFA uyum endekslerinde mükemmel uyuma karşılık gelmektedir. Bu çerçevede entegrasyon boyutuna ilişkin X 2 /sd oranının mükemmel uyum değeri verdiği
378 Sibel GÜVEN & Mehmet D. KARSLI görülmektedir. Uyum endekslerinin incelenmesine devam edildiğinde, RMSEA= 0.091 nın (RMSEA= 0.091<0,5) olması mükemmel bir uyum olarak değerlendirilmiştir. Uyum endekslerinden GFI nın.97 ve AGFI nın.92 olduğu görülmektedir. GFI nın mükemmel bir uyuma, AGFI nın ise iyi bir uyuma işaret etmektedir. Standardize edilmiş RMR ın uyum indeksinin,.023 olduğu görülmektedir. RMR ve SRMR ın,05 in altında olması mükemmel bir uyumu,.08 in altında olması iyi uyuma,.10 un altında olması ise zayıf uyuma karşılık gelmektedir. Buna göre amacı gerçekleştirme boyutu için elde edilmiş SRMR değerinin mükemmel bir uyuma karşılık geldiği görülmektedir. NNFI ve CFI uyum indeksleri incelendiğinde, NNFI nın.95 ve CFI nın.98 olduğu görülmektedir. NNFI ve CFI indekslerinin.95 in üzerinde olması mükemmel uyuma,.90 ın üzerinde olması iyi uyuma denk gelmektedir. Bu durumda NNFI nın ve CFI nın mükemmel bir uyuma sahip olduğu görülmektedir. Sonuç olarak, İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiği Ölçeğinin Sınıfınızın bir üyesi olarak öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümü için belirlenen entegrasyon boyutunun 5 maddeden oluşan bir faktörlü yapısının ölçme modeli olarak doğrulandığı ifade edilebilir. Sınıfınızın bir üyesi olarak öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümünün değer sisteminin sürdürülmesi ve korunması boyutu için yapılan DFA sınaması sonucunda gizil değişkenlerin gözlenen değişkenleri açıklama oranlarının manidarlık düzeylerinin bulunması ve yol şemasında hata varyanslarının incelenmesinden sonra tüm maddelerin uygun değerler verdiği görülmüştür. değer sisteminin sürdürülmesi ve korunması boyutunun uyum indekslerine bakıldığındax 2 =4,44 ve sd= 2; X 2 /sd oranı ise 2,22 olarak ele alınmıştır. X 2 /sd oranının 3 ün altında olması DFA uyum endekslerinde mükemmel uyuma karşılık gelmektedir. Bu çerçevede değer sisteminin sürdürülmesi ve korunması boyutuna ilişkin X 2 /sd oranının mükemmel uyum değeri verdiği görülmektedir. Uyum endekslerinin incelenmesine devam edildiğinde, RMSEA= 0.080 nin (RMSEA= 0.080<0,5) olması mükemmel uyum olarak değerlendirilmiştir. Uyum endekslerinden GFI nın.99 ve AGFI nın.94 olduğu görülmektedir. GFI mükemmel bir uyuma, AGFI ise iyi bir uyumu göstermektedir. Standardize edilmiş RMR ın uyum indeksinin,.025 olduğu görülmektedir. RMR ve SRMR ın,05 in altında olması mükemmel bir uyumu,.08 in altında olması iyi uyuma,.10 un altında olması ise zayıf uyuma karşılık gelmektedir. Buna göre amacı gerçekleştirme faktörü için elde edilmiş SRMR değerinin mükemmel bir uyuma karşılık geldiği görülmektedir. NNFI ve CFI uyum indeksleri incelendiğinde, NNFI nın.97 ve CFI nın.98 olduğu görülmektedir. NNFI ve CFI indekslerinin.95 in üzerinde olması mükemmel uyuma,.90 ın üzerinde olması iyi uyuma denk gelmektedir. Bu durumda NNFI nın ve CFI nın mükemmel bir uyuma sahip olduğu görülmektedir. Sonuç olarak, İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiği Ölçeğinin Sınıfınızın bir üyesi olarak öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümü için belirlenen değer sisteminin sürdürülmesi ve korunması boyutunun 4 maddeden oluşan bir faktörlü yapısının ölçme modeli olarak doğrulandığı ifade edilebilir.
İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkinliğini Belirlemeye Yönelik Ölçek Geliştirme Çalışması 379 Sınıfınızın bir üyesi olarak öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümünün uyum boyutu için yapılan DFA sınaması sonucunda gizil değişkenlerin gözlenen değişkenleri açıklama oranlarının manidarlık düzeylerinin bulunması ve yol şemasında hata varyanslarının incelenmesinden sonra 1 nolu maddenin hata varyanslarının oldukça yüksek olduğu görülmüştür. Bu nedenle söz konusu maddelerin analiz dışı bırakılmasına karar verilmiştir. İlgili maddelerin analiz dışı bırakılmasından sonra model bir kez daha çalıştırılmıştır ve uyum indeksleri belirlenmiştir. X 2 =4,57 ve sd= 2; X 2 /sd oranı ise 2,28 olarak ele alınmıştır. X 2 /sd oranının 3 ün altında olması DFA uyum endekslerinde mükemmel uyuma, 5 in altında olması iyi uyuma karşılık gelmektedir. Bu çerçevede uyum boyutuna ilişkin X 2 /sd oranının mükemmel bir uyum değeri verdiği görülmektedir. Uyum endekslerinin incelenmesine devam edildiğinde, RMSEA= 0.082 (RMSEA= 0.082<0,5) olması mükemmel uyum olarak değerlendirilmiştir. Uyum endekslerinden GFI nın.99 ve AGFI nın.94 olduğu görülmektedir. GFI mükemmel bir uyuma, AGFI ise iyi bir uyumu göstermektedir. Standardize edilmiş RMR ın uyum indeksinin,.027 olduğu görülmektedir. RMR ve SRMR ın,05 in altında olması mükemmel bir uyumu,.08 in altında olması iyi uyuma,.10 un altında olması ise zayıf uyuma karşılık gelmektedir. Buna göre amacı gerçekleştirme boyutu için elde edilmiş SRMR değerinin mükemmel bir uyuma karşılık geldiği görülmektedir. NNFI ve CFI uyum indeksleri incelendiğinde, NNFI nın.96 ve CFI nın.99 olduğu görülmektedir. NNFI ve CFI indekslerinin.95 in üzerinde olması mükemmel uyuma,.90 ın üzerinde olması iyi uyuma denk gelmektedir. Bu durumda NNFI nın ve CFI nın mükemmel bir uyuma sahip olduğu görülmektedir. İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiği Ölçeğinin Sınıfınızın bir üyesi olarak öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümü için belirlenen uyum boyutunun 4 maddeden oluşan bir faktörlü yapısının ölçme modeli olarak doğrulandığı ifade edilebililir. Sınıfınızdaki Çalışma Gruplarının Bölümü İçin DFA Sınama ve Sonuçları Bu bölümde yer alan maddeler ve ait oldukları boyutlar aşağıda yer alan tablo 3 te verilmiştir.
380 Sibel GÜVEN & Mehmet D. KARSLI Madde no Madde Amacı 2 Etkinliklerdeki yararlılık düzeyi gerçekleştirme 8 Sınıf başarısı için önem düzeyi 10 Grup üyelerinin birlikte çalışmaktan hoşlanma düzeyleri 11 Grup üyelerinin birlikte çalışmaları, bireysel çalışmaları oranına göre ne derece etkilidir? Entegrasyon 6 Grup liderlerinin diğer çalışma gruplarının liderleriyle etkileşim düzeyi 5 Sınıf içi zayıflayan bireysel ilişkileri yeniden güçlendirme düzeyi 7 Oluşturulmasında sorunlarla karşılaşma düzeyi Değer sisteminin korunması ve yaşatılması 1 Grup üyeleri arasındaki ilişkilerin samimilik düzeyi 3 Bir araya gelerek çalışma sıklığı 9 Grup çalışmaları sırasında sadece grup için değil birbirlerine de katkı sağlayacaklarının farkında olma düzeyleri 4 Grup liderlerinin, grup üyeleri üstünde etkili olabilme düzeyi Uyum 12 Yönlendirilmesindeki etkililik düzeyiniz 13 Oluşturulmasındaki etkililik düzeyiniz Tablo 3. Sınıfınızdaki Çalışma Gruplarının Bölümüne Ait Maddeler ve Boyutları Tablo 3 te görüldüğü üzere amacı gerçekleştirme boyutunda 2, 8, 10 ve 11 nolu maddeler, entegrasyon 6, 5 ve 7 nolu maddeler, uyum boyutunda 12 ve 13 nolu maddeler ve değer sisteminin sürdürülmesi ve yaşatılmasında ise 1, 3, 9 ve 4 nolu maddeler yer almaktadır. Sınıfınızdaki çalışma gruplarının bölümünün amacı gerçekleştirme, entegrasyon, değer sisteminin sürdürülmesi ve korunması ve uyum boyutu için yapılan DFA sınaması sonucunda gizil değişkenlerin gözlenen değişkenleri açıklama oranlarının manidarlık düzeylerinin bulunması ve yol şemasında hata varyanslarının incelenmesinden sonra 7 nolu maddenin manidar t değeri vermediği, diğer tüm maddelerin.01 düzeyinde manidar t değeri verdiği görülmektedir. Bu nedenle 7 nolu madde çıkarılmış, analiz tekrar edilmiştir. İlgili maddelerin analiz dışı bırakılmasından sonra model bir kez daha çalıştırılmıştır ve uyum indekleri belirlenmiştir. X 2 =56,85 ve sd= 48; X 2 /sd oranı ise 1,18 olarak ele alınmıştır. X 2 /sd oranının 3 ün altında olması DFA uyum endekslerinde mükemmel uyuma, 5 in altında olması iyi uyuma karşılık gelmektedir. Bu çerçevede boyutların X 2 /sd oranının mükemmel bir uyum değeri verdiği görülmektedir. Uyum endekslerinin incelenmesine devam edildiğinde, RMSEA= 0.031 (RMSEA= 0.031<0,05) olması mükemmel uyum olarak değerlendirilmiştir. Uyum endekslerinden GFI nın.95 ve AGFI nın.92 olduğu görülmektedir. GFI ve AGFI değerleri mükemmel bir uyumu göstermektedir. Standardize edilmiş RMR ın uyum indeksinin,.033 olduğu görülmektedir. RMR ve SRMR ın,05 in altında olması mükemmel bir uyumu,.08 in altında olması iyi uyuma,.10 un altında olması ise zayıf uyuma karşılık gelmektedir. Buna göre amacı gerçekleştirme boyutu için elde edilmiş SRMR değerinin mükemmel bir uyuma karşılık geldiği görülmektedir. NNFI ve CFI uyum indeksleri incelendiğinde, NNFI nın.99 ve CFI nın.99 olduğu görülmektedir. NNFI ve CFI indekslerinin.95 in üzerinde olması mükemmel uyuma,.90 ın üzerinde olması iyi uyuma denk gelmektedir. Bu
İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkinliğini Belirlemeye Yönelik Ölçek Geliştirme Çalışması 381 durumda NNFI nın ve CFI nın mükemmel bir uyuma sahip olduğu görülmektedir. Böylece İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiği Ölçeğinin çalışma grupları bölümü için belirlenen boyutların ölçme modeli olarak doğrulandığı ifade edilebilir. Sınıftaki Yönetsel Düzeylerin Her Biri İçin Öngörülen Etkililik Ölçütleri Arasındaki Korelasyon Değerleri Birey düzeyi için belirlenen ölçütler örgütsel boyutlarla (amacı gerçekleştirme, entegrasyon, uyum ve değer sisteminin kurulması ve sürdürülmesi) ne derece ilişkilidir? Takım düzeyi için belirlenen ölçütler örgütsel boyutlarla (amacı gerçekleştirme, entegrasyon, uyum ve değer sisteminin kurulması ve sürdürülmesi) ne derece ilişkilidir? sorularına ait bulgular Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak, Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Öğrencinizin/öğrencilerinizin ve Sınıfınızdaki Çalışma Gruplarının bölümleri için teker teker sıralanmıştır. Öncelikli olarak Sınıftaki yönetsel düzeylerin her biri için öngörülen etkililik ölçütleri birbirleri ile ne derece ilişkilidir? alt amacına uygun olarak, sınıftaki yönetsel düzeylerin her biri için öngörülen etkililik ölçütlerine ilişkin öğretmen algılarını ölçmeye yönelik olarak geliştirilen anketin bölümleri arasındaki ilişki Pearson Korelasyon Katsayısı istatistik yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Tablo 4 de sınıftaki yönetsel düzeylerin her biri için öngörülen etkililik ölçütlerine ilişkin öğretmen algılarını ölçmeye yönelik olarak geliştirilen İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiğini Belirleme anketinin bölümleri olan Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak bölümü ile ilgili öğretmen algılarının, Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümü ile ilgili öğretmen algılarının ve Sınıfınızdaki çalışma gruplarının bölümü ile ilgili öğretmen algılarının birbirleri ile olan korelasyon katsayıları verilmiştir. Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak bölümü Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümü Sınıfınızdaki çalışma gruplarının bölümü Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak bölümü,609**,689** Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümü,670** Sınıfınızdaki çalışma gruplarının bölümü **p<0,1 anlamlıdır Tablo 4. İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiğini Belirleme Ölçeğinin Bölümleri Arasındaki Korelasyon Katsayıları
382 Sibel GÜVEN & Mehmet D. KARSLI Tablo 4 de İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkililiğini Belirleme anketinin bölümleri olan Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak, Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Öğrencinizin/öğrencilerinizin ve Sınıfınızdaki çalışma gruplarının bölümleri ile ilgili öğretmen algılarının birbirleri ile olan korelasyon katsayıları verilmiştir. Tablo 4 e göre Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak bölümü ile Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümü arasında orta düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,609, p<0,1), Sınıfınızdaki çalışma gruplarının bölümü ile arasında orta düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,689, p<0,1); Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümü ile Sınıfınızdaki çalışma gruplarının bölümü arasında ise orta düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,670, p<0,1) olduğu görülmektedir. Bu ilişki, Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak, Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Öğrencinizin/öğrencilerinizin ve Sınıfınızdaki çalışma gruplarının bölümlerinden oluşan ilköğretimde sınıf yönetiminin etkililiğini belirleme ölçeğinin iç tutarlığının kabul edilebilir bir düzeyde olduğunu göstermektedir. Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Bölümünün Alt Boyutları Arasındaki Korelasyon İlişkisinin İncelenmesi Bu bölümde Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak bölümünün alt boyutları olan; amacı gerçekleştirme, entegrasyon, değer sisteminin kurulması ve sürdürülmesi ve uyum arasındaki ilişki Pearson Korelasyon Katsayısı istatistik yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Tablo 5 te Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak bölümünün alt boyutları olan; amacı gerçekleştirme, entegrasyon, değer sisteminin yaşatılması ve uyum boyutların birbirleri ile olan korelasyon katsayıları verilmiştir. Amacı Gerçekleştirme Entegrasyon Değer Sisteminin Kurulması ve Sürdürülmesi Uyum Amacı Gerçekleştirme,803**,799**,806** Entegrasyon,813**,792** Değer Sisteminin Kurulması ve Sürdürülmesi,814** Uyum **p<0,1 anlamlıdır Tablo 5. Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Bölümünün Alt Boyutları Arasındaki Korelasyon Katsayıları Tablo 5 te Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak bölümünün alt boyutları olan; amacı gerçekleştirme, entegrasyon, değer sisteminin yaşatılması ve uyum arasındaki ilişki Pearson Korelasyon Katsayısı istatistik yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Tablo 5 e göre amacı gerçekleştirme boyutu ile entegrasyon boyutu arasında yüksek düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,803, p<0,1), değer sisteminin kurulması ve sürdürülmesi boyutu ile arasında yüksek düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,799, p<0,1) ve uyum boyutu ile arasında ise yine yüksek düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,806, p<0,1); entegrasyon boyutu ile değer sisteminin kurulması ve sürdürülmesi boyutu arasında yüksek düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki
İlköğretimde Sınıf Yönetiminin Etkinliğini Belirlemeye Yönelik Ölçek Geliştirme Çalışması 383 (r=0,813, p<0,1) ve uyum boyutu ile arasında ise yine yüksek düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,792, p<0,1); ile değer sisteminin kurulması ve sürdürülmesi boyutu ile uyum boyutu arasında yüksek düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,814, p<0,1) olduğu görülmektedir. Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak bölümünün alt boyutları olan; amacı gerçekleştirme, entegrasyon, değer sisteminin yaşatılması ve uyum arasındaki ilişkilerin pozitif yönlü ve yüksek olması, bu 4 boyut için Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak bölümünün kendi içinde tutarlı olduğunu göstermektedir. Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Öğrencinizin/Öğrencilerinizin Bölümünün Alt Boyutları Arasındaki Korelasyon İlişkisinin İncelenmesi Bu bölümde Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümünün alt boyutları olan; amacı gerçekleştirme, entegrasyon, ile değer sisteminin kurulması ve sürdürülmesi ve uyum arasındaki ilişki Pearson Korelasyon Katsayısı istatistik yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Tablo 6 da Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümünün alt boyutları olan; amacı gerçekleştirme, entegrasyon, değer sisteminin yaşatılması ve uyum boyutların birbirleri ile olan korelasyon katsayıları verilmiştir. Amacı Entegrasyon Değer Sisteminin Kurulması Uyum Gerçekleştirme ve Sürdürülmesi Amacı Gerçekleştirme,665**,656**,687** Entegrasyon,837**,809** Değer Sisteminin Kurulması,851** ve Sürdürülmesi Uyum **p<0,1 anlamlıdır Tablo 6. Sınıfınızın Bir Üyesi Olarak Öğrencinizin/Öğrencilerinizin Bölümünün Alt Boyutları Arasındaki Korelasyon Katsayıları Tablo 6 da sınıfınızın bir üyesi olarak öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümünün alt boyutları olan; amacı gerçekleştirme, entegrasyon, değer sisteminin yaşatılması ve uyum arasındaki ilişki Pearson Korelasyon Katsayısı istatistik yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Tablo 6 ya göre amacı gerçekleştirme boyutu ile entegrasyon boyutu arasında orta düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,665, p<0,1), ile değer sisteminin kurulması ve sürdürülmesi boyutu ile arasında orta düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,656, p<0,1) ve uyum boyutu ile arasında ise yine orta düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,687, p<0,1); entegrasyon boyutu ile değer sisteminin kurulması ve sürdürülmesi boyutu arasında yüksek düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,837, p<0,1) ve uyum boyutu ile arasında ise yine yüksek düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,809, p<0,1); ile değer sisteminin kurulması ve sürdürülmesi boyutu ile uyum boyutu arasında yüksek düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,851, p<0,1) olduğu görülmektedir. sınıfınızın bir üyesi olarak öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümünün alt boyutları olan; amacı gerçekleştirme, entegrasyon, değer sisteminin yaşatılması ve uyum arasındaki ilişkilerin pozitif yönlü ve yüksek olması, bu 4 boyut için sınıfınızın bir
384 Sibel GÜVEN & Mehmet D. KARSLI üyesi olarak öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümünün kendi içinde tutarlı olduğunu göstermektedir. sınıfınızın bir üyesi olarak öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümünün alt boyutları olan; amacı gerçekleştirme, entegrasyon, değer sisteminin yaşatılması ve uyum arasındaki ilişkilerin pozitif yönlü ve yüksek olması, bu 4 boyut için sınıfınızın bir üyesi olarak öğrencinizin/öğrencilerinizin bölümünün kendi içinde tutarlı olduğunu göstermektedir. Sınıfınızdaki Çalışma Gruplarının Bölümünün Alt Boyutları Arasındaki Korelasyon İlişkisinin İncelenmesi Bu bölümde Sınıfınızdaki çalışma gruplarının bölümünün alt boyutları olan; amacı gerçekleştirme, entegrasyon, ile değer sisteminin kurulması ve sürdürülmesi ve uyum arasındaki ilişki Pearson Korelasyon Katsayısı istatistik yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Tablo 7 de Sınıfınızdaki çalışma gruplarının bölümünün alt boyutları olan; amacı gerçekleştirme, entegrasyon, ile değer sisteminin kurulması ve sürdürülmesi ve uyum boyutların birbirleri ile olan korelasyon katsayıları verilmiştir. Amacı Gerçekleştirme Entegrasyon Değer Sisteminin Kurulması ve Sürdürülmesi Uyum Amacı Gerçekleştirme,693**,794**,651** Entegrasyon,793**,550** Değer Sisteminin Yaşatılması,621** Uyum **p<0,1 anlamlıdır Tablo 7. Sınıfınızdaki Çalışma Gruplarının Bölümünün Alt Boyutları Arasındaki Korelasyon Katsayıları Tablo 7 de sınıfınızdaki çalışma gruplarının bölümünün alt boyutları olan; amacı gerçekleştirme, entegrasyon, değer sisteminin yaşatılması ve uyum arasındaki ilişki Pearson Korelasyon Katsayısı istatistik yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Tablo 7 e göre amacı gerçekleştirme boyutu ile entegrasyon boyutu arasında orta düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,693, p<0,1), ile değer sisteminin kurulması ve sürdürülmesi boyutu ile arasında yüksek düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,794, p<0,1) ve uyum boyutu ile arasında ise orta düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,651, p<0,1); entegrasyon boyutu ile ile değer sisteminin kurulması ve sürdürülmesi boyutu arasında yüksek düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,8793, p<0,1) ve uyum boyutu ile arasında ise orta düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,550, p<0,1); ile değer sisteminin kurulması ve sürdürülmesi boyutu ile uyum boyutu arasında orta düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0,851, p<0,1) olduğu görülmektedir. sınıfınızdaki çalışma gruplarının bölümünün alt boyutları olan; amacı gerçekleştirme, entegrasyon, değer sisteminin yaşatılması ve uyum arasındaki ilişkilerin pozitif yönlü ve yüksek olması, bu 4 boyut için sınıfınızdaki çalışma gruplarının bölümünün kendi içinde tutarlı olduğunu göstermektedir.