5. Bölüm SANAYİ KURULUŞLARI Elif Atabek Yiğit 1 Bu bölümde, çeşitli sanayi kuruluşları tanıtılmış, sanayi kuruluşlarının fen ve teknoloji dersi öğretim programı ile nasıl ilişkilendirilebileceğe değinilmiş ve örnek uygulamalara yer verilmiştir. Sanayi Kuruluşlarının Tanıtımı Ham maddeleri işleyerek, insanoğlunun ihtiyaçları doğrultusunda ürün üretme ve enerji kaynaklarını verimli şekilde işleme amacıyla kullanılan yöntemlerin ve araçların bütünü sanayi olarak tanımlanmaktadır. Her gün kullandığımız pek çok araç-gereç, teknolojik cihazlar, yiyeceklerimizin ve giysilerimizin büyük bir bölümü, hayatımızı kolaylaştırmak için kullandığımız bilgisayarlar ve elektronik cihazlar ve daha pek çok ürün sanayi kuruluşları tarafından üretilmektedir. Birçok sanayi kuruluşunun bir arada bulunduğu alanlar organize sanayi bölgeleri olarak adlandırılmaktadır. Pek çok ilde, genellikle yerleşim yerlerine uzak bölgelerde değişik ürünler üreten firmaların yer aldığı organize sanayi bölgeleri bulunmaktadır. Aşağıda, sanayi kuruluşları çeşitli kategorilerde toplanarak kısaca izah edilmiştir (www.sanayi.gov.tr ): Ambalaj sanayi Gıda, temizlik, kozmetik, giyim eşyaları ve daha pek çok ürünün tüketiciye uygun miktarlarda ve hijyen koşullarında sağlanması, poşet, torba ve kutu gibi malzemelerin üretilmesi ambalaj sanayinde gerçekleştirilir. 1 Elif ATABEK YİĞİT, Yrd. Doç. Dr., Sakarya Üniveristesi, Eğitim Fakültesi, Sakarya, eatabek@sakarya.edu.tr
Demir-Çelik sanayi Dökme, blum, inşaat çeliği, profil, köşebent, maden direği demir-çelik sanayinde yer alan fabrikalarca üretilir. Bu fabrikalar ayrıca inşaat, madencilik, ulaştırma ve sanayi sektörüne temel girdi sağlamaktadır. Enerji sanayi Trafo, kondansatör, röle, transistör gibi malzemelerin yapımını gerçekleştiren fabrikalar enerji sanayinde yer almaktadır. Ayrıca yenilenebilir kaynaklardan (güneş, rüzgar, su) elektrik enerjisi üreten santraller de bu sanayi grubunun içinde ele alınmaktadır. Elektrik-Elektronik sanayi Elektrikli makineler ve elektronik sanayi ürünlerinin üçte biri, çoğunluğu bu sanayi tarafından yeniden işlenen veya kullanılan ara ürünlerdir; geri kalanı da doğrudan nihai kullanıma yöneliktir. Televizyon, bilgisayar, beyaz eşyalar bu sanayi tarafından üretilir. Gıda sanayi İnsanoğlunun ve diğer canlıların yaşamlarına devam edebilmesi için bir zaruriyet olan beslenme için ürünler bu sanayi kuruluşlarında üretilmektedir. Süt ve süt ürünleri, et ve et ürünleri, çocuk beslenme ürünleri vb. bu fabrikalarda üretilir. Kimya sanayi Kimya sanayinde yer alan fabrikalar, doğrudan kimyasal madde ve malzemelerin üretimini yapmakla birlikte diğer sanayi kuruluşlarına da hammadde sağlamaktadır. Deterjanlar, plastikler vb. bu sanayi tarafından üretilir. Kozmetik sanayi Kolonya, gül suyu, parfümler, kremler, cilt ürünleri, makyaj malzemeleri gibi maddeler bu sanayi tarafından üretilir. Yapı-İnşaat sanayi Tuğla, kiremit, tavan ve zemin yapı malzemeleri ve inşaat sektörünün ihtiyaç duyduğu diğer malzemeler bu sanayi kuruluşları tarafından üretilir. 106 Fen Öğretiminde Okul Dışı Öğrenme Ortamları
Otomotiv sanayi Elif Atabek Yiğit Motorlu taşıt araçları ve bu araçların parçaları otomotiv sanayinde yer alan fabrikalar tarafından üretilmektedir. Tekstil sanayi İnsanoğlunun beslenmeden sonra en büyük ihtiyaçlarından biri olan giyinme için ürünler ve ayrıca tül, perde, koltuk kılıfı gibi diğer ürünler tekstil sanayinde yer alan fabrikalarda üretilmektedir. Makine-Metal sanayi Bu sanayi kuruluşları çeşitli makinelerin imalatını yapmakta ve diğer sanayi tesisleri için altyapı sağlamaktadırlar. Sağlık sanayi Çeşitli ilaçlar ve antibakteriyel ürünler bu sanayi kuruluşları tarafından üretilen ürünler arasında yer almaktadır. Fen Eğitiminde Sanayi Kuruluşlarından Yararlanma Fen eğitiminde temel amaç fen okuryazarı bireyler yetiştirmektir. Fen okuryazarı bir birey; araştırma-sorgulama, eleştirel düşünme, problem çözme ve karar verme becerilerine sahiptir. Temel fen kavramlarının kavranması ve bunların okul dışındaki ortamlarda kullanılabilmesi fen okuryazarı bir bireyden beklenen özelliklerdir ve fen eğitimi ile bunlar hedeflenmektedir. Bu bağlamda, okulda ve okul dışında gerçekleşen öğrenmelerin birbirini sürekli desteklediği ve iç içe geçmiş durumda oldukları unutulmamalıdır. Okul dışı öğrenme ortamlarının farkına varılması daha etkili bir fen öğretimi için önem taşımaktadır (Kavak, Tufan ve Demirelli, 2006; Dori ve Tal, 2000). Sanayi kuruluşları da etkili bir fen öğretimi için önemli okul dışı öğrenme ortamlarındandır (Braund ve Reiss, 2006; Uitto, Juuti, Lavonen ve Meisalo, 2006). Öğrenciler, günlük hayatlarında kullandıkları ürünlerin nasıl üretildiğini, bu esnada hangi süreçlerin kullandığını ve bunların okulda öğrendikleri fen kavramlarıyla nasıl ilişkili olduğunu bu kuruluşlara gerçekleştirilebilecek geziler ile fark edebilirler. Böyle kuruluşlara gerçekleştirilecek gezilerden önce, tüm gezilerin planlanmasında olduğu gibi, ayrıntılı bir gezi planı yapılmalı, öğrenciler konu ile ilgili olarak bilgilendirilmeli ve böylece en verimli şekilde öğrenmenin gerçekleşebilmesi için hazırlık yapılmalıdır. Ayrıca, bu alanlarda gerçekleşen üretim ve bu esnada oluşabilecek muhtemel kazalar Sanayi Kuruluşları 107
konusunda da ayrıntılı olarak bilgilendirme yapmak gezinin daha verimli ve güvenli geçmesi noktasında önem taşımaktadır. Fen ve Teknoloji Dersi Programı İle İlişkilendirme Okul dışı öğrenme ortamları olarak sanayi kuruluşlarına gerçekleştirilebilecek geziler ile ilköğretim Fen ve Teknoloji derslerinde hedeflenen kazanımlar arasında bir ilişkilendirilme yapılabilir. Örneğin, 4. Sınıf Fen ve Teknoloji dersi Madde ve Değişim öğrenme alanı Maddeyi Tanıyalım ünitesinin kazanımlarından biri Bazı basit karışımları ayırma yöntemleriyle ilgili olarak öğrenciler; 7.3. Çöplerdeki demirli atıkların ayrılması için yöntem önerir (BSB-14, 15; FTTÇ- 5, 23, 28, 30) şeklindedir. Bu kazanım doğrultusunda öğrenciler metal atıkların geri dönüşümünü yapan bir sanayi kuruluşuna ziyarette bulunarak burada kullanılan ayırma yöntemini tartışabilirler. 5.sınıf Fen ve Teknoloji dersi Madde ve Değişim öğrenme alanı Maddenin Değişimi ve Tanınması ünitesinin kazanımlarından biri 2.6. Isınmak için kullanılan yakıtları listeler (BSB-3, 6; FTTÇ-29) şeklindedir. Buradan hareketle, öğrencilerin, bir hidroelektrik santraline, kömür madenine veya odun deposuna düzenlenebilecek bir gezi ile bu yakıtların önemi, nasıl temin edildiği ve maliyeti ile ilgili olarak tartışmaları sağlanabilir. 6.sınıf Fen ve Teknoloji dersi Canlılar ve Hayat öğrenme alanı Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme ünitesinde Çiçekli bir bitkide üreme ile ilgili olarak öğrenciler; 5.9. Bitkilerden elde edilen ürünlerin teknolojik gelişmelere paralel olarak çeşitlendiğini fark eder (FTTÇ- 5,17, 31) kazanımı yer almaktadır. Bu çerçevede, yakın çevredeki bitkisel kaynaklı üretim yapan sanayi kuruluşlarına düzenlenebilecek bir gezi ile öğrencilerin teknolojik gelişmelere paralel olarak çeşitli ürünler elde edilebildiğini ve bunların üretiminin nasıl gerçekleştiğini fark etmesi sağlanabilir. 7.sınıf Fen ve Teknoloji dersi Canlılar ve Hayat öğrenme alanı İnsan ve Çevre ünitesinin kazanımlarında 1.9. Ülkemizdeki ve dünyadaki çevre sorunlarından bir tanesi hakkında bilgi toplar, sunar ve sonuçlarını tartışır (BSB 25, 32; FTTC 18, 20, 21, 26, 27, 29). 1.10. Dünyadaki bir çevre probleminin ülkemizi nasıl etkileyebileceğine ilişkin çıkarımlarda bulunur (BSB, 8; FTTC 18, 20, 21, 28) yer almaktadır. Bu kazanımlar çerçevesinde yenilenebilir enerji kaynakları santrallerine yapılabilecek bir gezi ile öğrencilerin çevre sorunlarının önlenmesinde bu kaynakların kullanımının önemini anlamaları sağlanabilir. 8.sınıf Fen ve Teknoloji dersi Madde ve Değişim öğrenme alanı Maddenin Yapısı ve Özellikleri ünitesinde 5. Su kimyası ve su arıtımı ile ilgili olarak öğrenciler; 5.1. Sert su, yumuşak su kavramlarını anlar ve sertliğin neden istenmeyen bir özellik olduğunu açıklar (BSB- 8, 9, 30, 31; FTTÇ-28, 30). 5.2. Sularda sertliğin nasıl giderileceğini araştırır. 5.3. Suların arıtımında klorun mikrop öldürücülük etkisinden yararlanıldığını 108 Fen Öğretiminde Okul Dışı Öğrenme Ortamları
Elif Atabek Yiğit araştırarak fark eder. (BSB-8, 9, 31; FTTC- 25; TD-1, 5) kazanımları yer almaktadır. Bu doğrultuda, bir içme suyu veya arıtım tesisine düzenlenebilecek gezi ile öğrencilerin su sertliği ve sertliğin giderilmesini anlaması ve arıtımın nasıl gerçekleştirildiğini gözlemlemesi sağlanabilir. Yukarıdaki örneklerden de görüldüğü üzere Fen ve Teknoloji dersi kazanımlarına uygun olarak sanayi kuruluşlarına çok sayıda gezi düzenleyebilmek mümkündür. Örnek Gezi Planı 1 Aşağıda bir sanayi kuruluşuna düzenlenebilecek gezi ile ilgili örnek bir plan yer almaktadır. DERS PLANI Dersin adı Fen ve Teknoloji Sınıf 8 Ünitenin adı Maddenin Yapısı ve Özellikleri Ünite no 3 Konu Asitler-Bazlar Kazanımlar 4. Asit-baz tepkimeleri ile ilgili olarak öğrenciler; 4.1. Asitleri ve bazları; dokunma, tatma ve görme duyuları ile ilgili özellikleriyle tanır. 4.2. Asitler ile H+ iyonu; bazlar ile OH- iyonu arasında ilişki kurar (BSB-5). 4.4. Sanayide kullanılan başlıca asitleri ve bazları; piyasadaki adları, sistematik adları ve formülleri ile tanır (BSB-30, 31). 4.5. Gıdalarda ve temizlik malzemelerinde yer alan en yaygın asit ve bazları isimleriyle tanır (BSB-2, 31; TD-5). 4.8. Asit-baz çözeltilerini kullanırken neden dikkatli olması gerektiğini açıklar; kimyasal maddeler için tehlike işaretlerinin anlamlarını belirtir (FTTC-37). 4.9. Asitlerin ve bazların günlük kullanımdaki eşya ve malzemeler üzerine olumsuz etkisinden kaçınmak için neler yapılabileceğini açıklar (BSB-9; FTTC-18; TD-5). Sanayi Kuruluşları 109
GİRME AŞAMASI Öğretmen derste Asitler-Bazlar konusunu işler. Konunun bitiminde öğrencilere bu konu ile ilgili olarak bir gezi düzenleyecekleri bilgisini verir. Gezi temizlik maddeleri üreten bir fabrikaya düzenlenecektir. Gidilecek olan fabrika ile görüşmeler yapılır ve gerekli makamlardan izinler alınır. Öğretmen gezi programını öğrencilerle paylaşır. Gezi günü sabah saatlerinde okulda buluşulur ve otobüs ile hareket edilir. Yolculuk esnasında öğretmen Dersimizde Asitler ve Bazlar konusunu işlemiştik. Acaba günlük hayatımızda asit ve bazları kullanıyor muyuz? Nerelerde? Örnek verebilir misiniz? Günlük hayatımızda kullandığımız pek çok asit ve baz vardır. Biz bunları günlük yaşamda teknik isimlerinden farklı isimlerle tanırız. Bugün ziyaret edeceğimiz yerde aslında günlük hayatımızda sıklıkla kullandığımız bazı maddeler ile ilgili detaylı bilgilere ulaşacağız diyerek öğrencilerin ilgisini çeker. Gidilecek olan fabrikaya ait bir tanıtım videosunu öğrencilere izletir ve konu ile gezi arasında bağlantı kurmalarını ister. KEŞFETME AŞAMASI Fabrikaya ulaşılmıştır. Bir görevli grubu karşılar. Bu görevli gezi esnasında gruba rehberlik edecektir. Öğretmen fabrikayı gezmeye başlamadan önce öğrencilere otobüste sizlere gezimizde neyi amaçladığımızı anlatmıştım. Sizden gezi sırasında doldurmanızı istediğim bir gözlem formu var diyerek önceden hazırlamış olduğu çalışma kağıtlarını öğrencilere dağıtır. Gezi esnasında bunları doldurmalarını ister. GÖZLEM FORMU Günlük hayatta kullanılan ismi Teknik ismi ve kimyasal formülü Kullanım amacı Asit mi? Baz mı? 110 Fen Öğretiminde Okul Dışı Öğrenme Ortamları
Elif Atabek Yiğit AÇIKLAMA AŞAMASI Öğrenciler ve öğretmen rehber ile birlikte fabrikayı gezerler. Bu esnada rehber fabrikayla ve ürünler ile ilgili bilgiler verir. Öğretmen rehber ile gezinin amacına yönelik olarak önceden bir konuşma yapmış ve öğrencilerin keşfetmelerine olanak verecek şekilde rehberlik etmesini istemiştir. Bu sebeple rehber öğrencilere sorularının cevaplarını direkt olarak vermez, ipuçları ile onları yönlendirir. DERİNLEŞTİRME AŞAMASI Gezi tamamlanmıştır. Öğrenciler fabrikadan ayrılmadan önce, bir toplantı salonunda toplanırlar. Öğretmen gezi ile ilgili sorular sorar. Formlarını doldurup dolduramadıklarını öğrenir. Öğrencilere Gezi esnasında temizlik maddelerinin içerisinde yer alan asit ve bazları gördünüz. Asit ve bazların özellikleri onları kullandığımız yerler ile ilişkilidir. Şimdi sizden soracağım soruları asit ve bazların özelliklerini düşünerek cevaplamanızı istiyorum diyerek aşağıdaki soruları yöneltir. Asitlik özelliği gösteren limon gibi maddeleri mutfaktaki mermer tezgahın üzerine koyarsak beyaz bir leke oluşturur. Neden? Kezzap ve tuz ruhu adıyla bildiğimiz asitlerin özellikle tuvalet temizliğinde kullanıldığını biliyoruz. Ancak bunları kullanırken çok dikkatli olunması söyleniyor. Neden? Asit ve baz maddeler elbisemize dökülür veya cildimiz ile temas ederse kötü sonuçlar oluşturabilir. Ancak çamaşırlarımızı veya bulaşıklarımızı yıkamak için kullandığımız maddelerin içerisinde bunlar var. Bu durumu nasıl açıklayabilirsiniz? DEĞERLENDİRME AŞAMASI Öğretmen ve öğrenciler fabrika görevlisi rehbere teşekkür ederek fabrikadan ayrılırlar. Otobüste öğretmen öğrencilere gezinin nasıl geçtiğini, okulda öğrendikleri ile gezi esnasında gördükleri arasında nasıl bir ilişki olduğunu sorar. Gezinin başlangıcında öğrencilerden doldurmalarını istediği gözlem formuna neler yazdıklarını paylaşmalarını ister. Böylece tüm öğrenciler gezi sırasında formlarına yazdıklarını okurlar, arkadaşlarının formları hakkında da bilgi sahibi olurlar. Öğretmen Şimdi sizlere 10 kelime vereceğim. Sizden gelecek dersimiz için bu kelimeleri içerisinde kullanarak ve yaptığımız geziyi düşünerek bir hikaye yazmanızı istiyorum diyerek aşağıdaki kelimeleri öğrencilerine verir. Kelimeler: Asit Baz Acı Ekşi Tuz ruhu Limon Soda Temizlik Ev Leke Gezi tamamlanmıştır. Otobüs ile okula ulaşılır. Öğretmen bir dahaki ders için hikayelerini yazmalarını hatırlatarak öğrencilerden ayrılır. Sanayi Kuruluşları 111
Örnek gezi planı 2 Okul dışı öğrenme ortamlarından her okul kademesinde yararlanılabilir. Üniversite düzeyindeki öğrenciler için de programda yer alan pek çok ders kapsamında sanayi kuruluşlarına geziler düzenlenebilmesi mümkündür. Örneğin; Eğitim Fakültelerinin İlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Eğitimi programında yer alan Çevre Bilimi ve bazı seçmeli dersler kapsamında enerji sanayi içerisinde yer alan enerji santrallerine gezi düzenlemesi ve öğrencilerin bu geziler ile çeşitli enerji kaynaklarının üretimi ve çevre açısından olumlu/olumsuz yönlerinin değerlendirebilmeleri, bu santrallerde kullanılan çalışma prensiplerini almış oldukları dersler ile ilişkilendirebilmeleri beklenebilir. Burada, yapılmış olan böyle bir gezi ile ilgili örnek uygulamaya yer verilmiştir: Bir rüzgar enerji santraline gezi Dünyada büyük ölçüde yenilenemeyen enerji kaynaklarının kullanılıyor olması çevre sorunlarını önemli ölçüde arttırmıştır. Bu nedenle çevresel etkileri daha az olan yenilenebilir enerji kaynaklarına yöneliş başlamıştır. Yenilenebilir enerji kaynakları başlıca; rüzgar enerjisi, güneş enerjisi, hidrolik enerji ve jeotermal enerji olarak belirtilebilir (Atabek Yiğit, 2009; Atabek ve Yıldırım 2008). Aşağıda bir enerji santraline düzenlenen gezi ile ilgili bir çalışma örneği yer almaktadır: Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalı nda 2008-2009 Eğitim-Öğretim yılı Bahar yarıyılında seçmeli ders olarak okutulan Enerji ve Çevre dersi kapsamında, Bandırma Rüzgar Enerjisi Santrali ne (BARES) bir gezi düzenlenmiş ve 34 öğretmen adayı bu geziye katılmıştır (Balkan Kıyıcı ve Atabek Yiğit, 2010). Gezi öncesinde ders kapsamında yer alan konulardan biri olan Rüzgar Enerjisi konusu ele alınmış ve öğrencilere bu konu paralelinde bir gezi düzenleneceği bilgisi verilmiştir. Gezi düzenlenecek mekan belirlenirken şu kriterler göz önünde bulundurulmuştur: konuya paralellik, elde edilebilecek maksimum öğrenme olanağı, ulaşım kolaylığı, maliyet Bu kriterler çerçevesinde en uygun yerin Bandırma Rüzgar Enerjisi Santrali (BA- RES) olduğuna karar verilmiştir. Hem üniversite hem de BARES ile gerekli yazışmalar yapılarak gezi planı oluşturulmuştur. Gezi esnasında karşılaşılabilecek özel durumlara ilişkin güvenlik önlemleri alınmış ve öğrenciler bilgilendirilmiştir. Yolculuk esnasında öğrencilere santral ile ilgili genel bilgilerin yer aldığı bir form (Ek1) verilmiştir. 112 Fen Öğretiminde Okul Dışı Öğrenme Ortamları
Elif Atabek Yiğit Gezi esnasında 2 görevli gruplar halinde ayrılan öğrencilere hem sahada hem de toplantı salonunda rehberlik etmiştir. Aşağıda Bandırma Rüzgar Enerjisi Santrali nden bir görüntü yer almaktadır. Şekil 1. BARES ten bir görüntü www.ruzgarenerjisibirligi.org.tr/ Gezi öncesinde, BARES de görevli kişi (mühendis) ile iletişime geçilerek, gezinin amacı ve geziden beklentilerin neler olduğu ile ilgili bilgiler verilmiştir. Bu doğrultuda; görevli, öğrencilere, santral alanında gerekli bilgileri vermiş, santralin tanıtımını yapmıştır. Görevlinin bahsettiği konular şu başlıklar altında toplanmıştır: Bandırma Rüzgar Enerjisi Santrali hakkında genel bilgi (kuruluş aşaması, amacı, faaliyeti) Rüzgardan nasıl enerji elde edildiği ile ilgili bilgi Santralde kullanılan temel fiziksel prensipler Sık karşılaştıkları sorunlar ve çözümler Yenilenebilir bir enerji kaynağı olan rüzgar enerjisinin avantajları ve çevre açısından olumlu yöndeki katkıları Görevlinin anlatımı sonrasında, öğrenciler görevliye akıllarına takılan soruları sormuşlar, santralin gerekliliği ve önemi ile ilgili tartışmalar yapmışlardır. Kendilerine ilginç gelen noktaları belirtmiş, derste öğrendikleri bilgilerle ile santralde gördükleri arasındaki bağlar kurmaya çalışmışlardır. Böylelikle, öğrencilerin Enerji ve Çevre dersinde rüzgar enerji santralleri ile ilgili bilgileri yerinde görerek pekiştirmeleri söz konusu olmuştur. Sanayi Kuruluşları 113
Gezi sonrasında, gezinin faydası ile ilgili öğrencilerin görüşleri alınmıştır. Öğrencilerin görüşlerini şu şekildedir: Öğrenciler gezi esnasında en çok hoşlandıkları/yararlandıkları durumları; eğlenme, bilgi edinme, iş birliği, yenilik olarak belirtmişlerdir. Geziye katılan öğrencilerin tamamı öğretmen olduklarında benzer geziler düzenlemeyi istediklerini ifade etmişler ve buna neden olarak gezinin şu özelliklerini belirtmişlerdir: Öğrencilere birinci elden bilgi sağlama, gözlem yaparak ayrıntılı inceleme fırsatı verme, sürece aktif katılarak kalıcı öğrenmeler sağlama, öğrencilerde eğlenerek öğrenme sağlama. Öğrenciler gezinin kendilerine ne gibi katkılar sağladığı konusunda en fazla rüzgar enerjisinin nasıl elde edildiğini yerinde görerek anlamlı ve kalıcı öğrenme sağladıklarını böylece rüzgar enerjisinin önemini daha iyi kavradıklarını ifade eden düşünceler belirtmişlerdir (Balkan Kıyıcı ve Atabek Yiğit, 2010). Bu çalışmadaki öğrenci ifadeleri okul dışı öğrenme ortamlarının öğrenme üzerindeki olumlu katkılarını destekler niteliktedir. İlköğretim öğrencilerinin öğretmenleri olacak eğitim fakültesi öğrencilerinin bu şekilde geziler ile okul dışı öğrenme ortamlarının farkına varması şüphesiz ki bu ortamların fen eğitimindeki önemini anlamalarına ve meslek hayatlarında kullanmalarına büyük ölçüde katkı sağlayacaktır. Bu bakımdan okul dışı öğrenme ortamları eğitim-öğretimin ilköğretimden üniversite düzeyine kadar her seviyesinde kullanılmalıdır. 114 Fen Öğretiminde Okul Dışı Öğrenme Ortamları
Ek1. Bandırma Rüzgar Enerjisi Santrali (BARES) Elif Atabek Yiğit Ülkemizde ticari amaçlı olarak kurulan ilk rüzgar enerjisi santrali Çeşme-Germiyan köyünde Şubat-1998 tarihinde işletmeye alınmıştır. Günümüzde ise ülkemizde işletmede bulunan 33 rüzgar enerjisi santrali bulunmaktadır. Bandırma da yer alan Bandırma Rüzgar Enerjisi santrali (BARES) işletmede bulunan santrallerin en büyüklerinden biridir. Bandırma RES, Bandırma ilçesinin 10 km doğusunda Marmara Denizine paralel uzanan sırtlarında konumlanmaktadır. Proje için 2000 yılından itibaren rüzgar ölçümlerine başlanmış olup, söz konusu ölçümler yurt dışında uzman kuruluşlar ve enstitülerce değerlendirildikten sonra her bir ünite gücü 1.5 MW olan 20 adet rüzgar türbininden oluşan Bandırma RES in kurulmasına karar verilmiştir. Rüzgar türbinlerinin her biri, yerden 54.7 metre yüksekliğindeki kuleler üzerine monte edilen türbinler ve 70 metre çapındaki fiberglas kanatlardan oluşmaktadır. Bir türbinin maksimum yüksekliği kanatla birlikte 90 metreyi bulmaktadır. Bandırma RES, Türkiye nin ilk özel sektör üretim şirketi Rüzgar santralidir. Ayrıca Bandırma RES in devreye girmesi ile son günlerin gündem konusu olan küresel ısınmanın temel sebeplerinden CO2 ve sera gazlarından yıllık ortalama 70.000 ton karbon emisyon azalımı sağlayacağı hesaplanmaktadır (www.ruzgarenerjisibirligi.org.tr/) Sanayi Kuruluşları 115
KAYNAKÇA Atabek Yiğit, E. (2009). Enerji ve Çevre. V. Sevinç (Ed.). Eğitim Fakülteleri için Genel Çevre Bilimi (s. 159-173). Ankara: Maya Akademi. Atabek, Ş. ve Yıldırım, Y. (2008). Yenilenebilir Enerji Kaynakları- Güneş ve Rüzgar Enerjisinden Elektrik Üretimi, Bitirme Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi. İstanbul. Balkan Kıyıcı, F. & Atabek Yiğit, E. (2010). Science education beyond the classroom: a field trip to wind power plant. International Online Journal of Educational Sciences, 2 (1), 225-243. Braund, M. and Reiss, M. (2006). Towards a More Authentic Science Curriculum: The contribution of out-of-school learning. International Journal of Science Education, 28(12): 1373 1388. Dori, Y. J., & Tal, R.T. (2000). Formal and informal collaborative projects: engaging in industry with environmental awareness, ınformal science. In Lynn D.Dierking & John H.Falk, Section Editors). USA: John Wiley & Sons, Inc., Kavak, N., Tufan, Y. ve Demirelli, H. (2006). Fen-teknoloji okuryazarlığı ve informal fen eğitimi: gazetelerin potansiyel rolü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3): 17-28. Uitto, A., Juuti, K., Lavonen, J. and Meisalo, V. (2006). Students interest in biology and their out-of-school experiences. Journal of Biological Education, 40(3): 124-129. www.sanayi.gov.tr Alınma tarihi: 08.03.2011, www.ruzgarenerjisibirligi.org.tr/ Alınma Tarihi: 08.03.2011, 116 Fen Öğretiminde Okul Dışı Öğrenme Ortamları