Ekonomi I 2.Bölüm: Piyasa Ekonomisine Genel Bir Bakış Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır.
2 Piyasa Ekonomisinin Gelişimi Avcılık, yerleşik düzen, artı değer. Çiftçilerden sonra zanaatkarlar da kendi ihtiyaçlarından fazlasını üretiyor ve ürettikleri malları değiş-tokuş yapıyorlardı. Böylece üretimde iş bölümü ve uzmanlaşma ortaya çıktı. Bu da beraberinde ticareti getirdi. İlk piyasa ekonomilerinde ticaret mal takası şeklindeydi. Daha sonra para kullanılmaya başlandı.
3 Piyasa Ekonomisinin Gelişimi Paranın fonksiyonları Değişim aracı Değer ölçme Değer muhafazası Para, mal ve hizmet alım-satımında değişim aracı olarak kullanılır, mal ve hizmetlerin değerlerini fiyat olarak ölçer ve alınabilecek mal ve hizmetleri bünyesinde saklar. Böylece uzmanlaşmaya ve ticarete büyük katkıda bulunur.
4 Piyasa Ekonomisinin Gelişimi Teknoloji düzeyi arttıkça, iş bölümü ve uzmanlaşma gelişmiştir. İngiltere den başlayıp Amerika ya yayılan Sanayi Devrimi ile fabrika üretimi artmış ve iş bölümü artmıştır. Bu da seri imalatı, üretim ve verimlilik artışını, maliyetlerin düşmesini ve ticaret ve piyasaların gelişmesine neden olmuştur. Piyasa ekonomisinde aktörler (karar vericiler) ve bu aktörlerin rol aldıkları sahneler (piyasalar) vardır.
5 Ekonomide Karar Vericiler Ev halkı;aynı zamanda tüketicilerdir. Firmalar;üretim faktörlerini kullanarak mal ve hizmet üretiminde bulunan ve ürettiklerini ev halkına, diğer firmalara ve devlete satan ekonomik bir birimdir. Devlet; merkezi hükümet ile yerel yönetimleri ve bağlı kurumları kapsar. Dış Dünya; ülkenin ticaret yaptığı bütün ülkeleri ve o ülkelerdeki ev halkı, firma ve hükümetleri kapsar.
6 Piyasalar Pazar ve piyasa farklıdır. Pazar;gıda maddeleri ve giyim eşyalarının satıldığı yer akla gelir. Piyasa; alıcı ve satıcıları bir araya getiren, onların bilgi alışverişlerinde bulunup iş yapmalarını sağlayan bir düzenlemedir (dünya petrol piyasası gibi). Faktör piyasaları;faktörlerin getirileri Ürün piyasaları Döviz piyasaları
7 Mikroekonomi ve Makroekonomi Ayrımı Makroekonominin temelini, 1936 yılında yayınlanan İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi adlı eseri yazan John Maynard Keynes oluşturmuştur. II. Dünya savaşından sonra Mikroekonomide küçük ekonomik birimler (ev halkı, firmalar, piyasalar), makroekonomide ise ekonominin bir bütünü ana unsurları ile ele alınıp incelenmektedir.
8 Mikroekonomi ve Makroekonomi Ayrımı Keynes in hocası İngiliz Alfred Marshall ise 1890 da yayınladığı Ekonominin İlkeleri kitabıyla mikroekonominin temellerini oluşturmuştur.
9 Pozitif Ekonomi ve Normatif Ekonomi Ayrımı Pozitif Ekonomi;ekonomi ile ilgili konularda nedir sorusuna cevap arar ve değer yargılarından uzak, ekonomiye objektif bir yaklaşımı ifade eder. Normatif Ekonomi;ne olmalı sorusuna cevap arar ve ekonomiye değer-olaylar arasındaki ilişkiler üzerinde durulur.
10 Pozitif Ekonomi ve Normatif Ekonomi Ayrımı Örneğin; Şarap fiyatının artması, talep edilecek şarap miktarını azaltır dediğimizde, şarap fiyatı ile talep edilecek şarap miktarı arasındaki ilişki nedir sorusuna talep kanunu çerçevesinde objektif bir cevap vermiş olurken, Devlet şarap üretimini kısmalı; bunun için de şarap üzerindeki vergiyi arttırmalıdır dediğimizde devletin şarap üretimi konusundaki politikası ne olmalı sorusuna değer yargıları çerçevesinde sübjektif bir cevap vermiş oluruz.
11 İletişim Bilgilerim: Doç.Dr.Tufan BAL Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü ISPARTA baltufan@yahoo.com http://tufanbal.net