MAKROEKONOMİ - 2. HAFTA

Transkript

1 MAKROEKONOMİ - 2. HAFTA

2 Ekonomik Faaliyetlerin Döngüsü Mal ve Hizmetler C HANEHALKLARI Tüketim Harcamaları Faktör Ödemeleri B A FİRMALAR Üretim Faktörleri

3 GSYH ÖLÇME YÖNTEMLERI Üretim Yöntemi: Firmaların ürettikleri tüm mal ve hizmetlerin miktarları ile bunların satış fiyatları çapılarak bulunur. Buna piyasa değeri de denir. Piyasa Değeri: Üretilen nihai mal ve hizmetlerin satışından elde edilecek toplam hasılatı ifade eder. Ölçüm A noktasında yapılır.

4 GSYH ÖLÇME YÖNTEMLERI üretim yöntemine, katma değer yöntemi de denilmektedir. Çünkü malların nihai satış fiyatları ile katma değerlerinin toplamı eşittir. Katma Değer: Bir malın üretiminin her aşamasında o malın değerine yapılan ilavelere denir.

5 Katma Değer Yöntemiyle GSYH Hesabı: Örnek: Üretici Ara Mal Aramalın Piyasa Değeri Üretilen Katma Değer Çiftçi Buğday 25Kr 25-0= 25kr Un Fabrikası Ekmek Fırını Un 40Kr 40-25= 15Kr Ekmek 60Kr 60-40= 20Kr Bakkal Ekmek 75Kr 75-60= 15Kr (Nihai Mal) Toplam= 75Kr

6 GSYH ÖLÇME YÖNTEMLERI Gelir Yöntemi: Üretim faktörlerine yapılan toplam ödeme ile bulunur. Ücretler, faizler, kârlar ve kiraların toplanmasıyla bulunur. Hesaplanmasında; Ücret istatistikleri, vergi beyannameleri ve hane halkı anketlerinden yararlanılır. Ölçüm B noktasında yapılır.

7 GSYH ÖLÇME YÖNTEMLERI Harcama Yöntemi: Mal ve hizmetler için yapılan harcamaların toplamıyla elde edilir. Ölçüm C noktasında yapılır.

8 HARCAMA YÖNTEMIYLE GSYH ÖLÇÜMÜ Harcamalar dört kalemden oluşur; özel tüketim harcamaları (C: Consumption), özel yatırım harcamaları (I: Investment), kamu harcamaları (G: Government) ile net ihracat (NX: X-M) Bu durumda GSYH= C+I+G+X-M şekline gelir.

9 HARCAMA YÖNTEMIYLE GSYH ÖLÇÜMÜ 1-Özel Tüketim Harcamaları: Yurtiçinde yerleşik hanehalkının, yurtiçi ve yurtdışında her türlü mal ve hizmet alımı (Gıda, giyim, barınma, ulaşım, eğitim, sağlık, eğlence, vb.) için yaptığı tüketim harcamalarından oluşur. *Türkiye nin GSYH sinin yaklaşık %71 i özel tüketim harcamalarından oluşmaktadır. *Konut alımı özel tüketim harcamasına dahil değilken, evde kullanmak için taşıt alımı, özel tüketim harcamasına dahildir.

10 HARCAMA YÖNTEMIYLE GSYH ÖLÇÜMÜ 2-Özel Yatırım Harcamaları: Firmalar tarafından, gelecekte kullanmak üzere alınmış mallara yönelik harcamalardan meydana gelmektedir. 3 e ayrılır: I. Sabit Sermaye Yatırımları (Fabrika, yol, makineteçhizat, ) II. III. Sabit Konut Yatırımları (Yeni konut inşası ve alımı) Stok Yatırımı (Aramalı ve nihai mal stoklarındaki artış) *Türkiye nin GSYH sinin yaklaşık %20 si özel yatırım harcamalarından oluşmaktadır.

11 HARCAMA YÖNTEMIYLE GSYH ÖLÇÜMÜ Ne özel yatırım harcamasıdır? Ne değildir? Kullanılmış bir evin el değiştirmesi, yatırım harcaması değildir. Yeni ev yapımı ve edinimi, yatırım harcamasıdır. Hisse senetlerinin el değiştirmesi yatırım değil, plasmandır. Firmaların hisse senedi arzetmesi ve elde ettiği gelirle yeni fabrika inşa etmesi, yatırımdır. Hanehalkının bankaya koyduğu para yatırım değil, tasarruftur. Hanehalkının koluna taktığı bilezik yada yastık altına koyduğu dolarlar, sızıntıdır. Mahfi Eğilmezin Yazısını Okut.!!!!!!!

12 HARCAMA YÖNTEMIYLE GSYH ÖLÇÜMÜ 3-Kamu Harcamaları: Kamunun tüketim ve yatırım harcamalarından oluşur. Hükümet tarafından alınan mal ve hizmetler ile askeri harcamalar, altyapı (kanalizasyon, metro,..) faaliyetleri, üstyapı (yol, köprü, fabrika, ) faaliyetleri, yurtdışı temsilcilikler, resmi ağırlama giderleri, vb. bu gruba dahildir. *Memur maaşları bu guruba dahil iken, emekli maaşları ve ihtiyaç sahiplerine yapılan yardımlar (burs, fakir aylığı, engelli aylığı, vb.) transfer ödemelerine (TR) dahildir. *Türkiye nin GSYH sinin yaklaşık %15 i kamu harcamalarından oluşmaktadır.

13 HARCAMA YÖNTEMIYLE GSYH ÖLÇÜMÜ 4-Net İhracat: NX=X-M olup, yurtiçinde üretilen mal ve hizmetlere yabancıların yaptığı harcamalarla, yurtiçindeki yerleşiklerin, yurtdışında üretilen mal ve hizmetlere yaptıkları harcamaların farkıdır. *Yurtiçinde Yerleşik: En az 1 yıldır bir ülkede yaşayan bireyleri ifade eder. Bu durumda 1 yıldan az kalan turistler bu guruba dahil değildir. * Turizm gelirleri de ihracata dahildir. Bu, yabancılara yurtiçinde yapılan bir satış olmaktadır. *Türkiye nin GSYH sinin yaklaşık -%6 sı net ihracattan oluşmaktadır. Yani Türkiye ekonomisi, GSYH nin %6 sı kadar dış ticaret açığı vermektedir.

14 Potansiyel GSYH (=Tam İstihdam Milli Gelir Düzeyi): Bir ülkede, sahip olunan tüm üretim faktörlerinin tam olarak kullanılması ile belli bir dönemde üretilebilecek bütün mal ve hizmetlerin parasal değerine potansiyel GSYH denir. Fiili GSYH: İlgili dönemde gerçekleşen GSYH dir.

15 GSYH Açığı (GDP Gap)=Potansiyel GSYH-Fiili GSYH ÖR: Potansiyel GSYH nin 800 milyar dolar olduğu bir ekonomide, fiili GSYİH 650 milyar dolar olarak gerçekleşmişse, GSYH açığı ne kadardır? Cevap: 150 milyar dolar

16

17 İDARİ YARGI HAKİMLİĞİ, SOSYAL GÜV. KUR. UZMANLIĞI , 2008 GSMH nın tanımı nedir? C: Bir ekonomide ülke vatandaşları tarafından üretilen tüm nihai mallar ve hizmetlerin parasal değeridir.

18 KMS 2001 Aşağıdakilerden hangisi GSMH ile GSYİH arasındaki farkı gösterir? C: GSMH = GSYİH + Net dış faktör gelirleri

19 İÇ DENETÇİLİK 2009 Başka koşullar sabitken bir ülkede yabancıların sahip olduğu hiçbir şirket üretim yapmadığı halde, ülke vatandaşlarının sahip olduğu pek çok şirket yabancı ülkelerde üretim yapıyorsa, bu ülke için aşağıdakilerin hangisi doğrudur. A)GSMH GSYİH B)GSMH GSYİH C)GSMH = GSYİH D)GSMH = Net yurtiçi hasıla E)GSYİH = Net milli hasıla

20 KPSS 2003 Aşağıdakilerden hangisi GSMH tanımı içinde yer alırken GSYİH tanımı içinde yer almaz? A) Konut için yapılan yatırım harcamaları B) Ülke vatandaşı müteahhitlerin yurt dışından gönderdiği gelirler

21 SAYIŞTAY 2003 Net (safi) ulusal gelir aşağıdakilerden hangisidir? A) GSMH Yatırımlar B) GSMH Harcanabilir gelir C) GSMH Amortismanlar D) GSMH Vergiler E) GSMH Safi Milli Hasıla

22 KPSS 2004 Aşağıdakilerden hangisi her zaman doğrudur? A) GSMH > GSYİH B) GSMH < GSYİH C) Milli Gelir = GSMH D) Milli Gelir, Yatırım ve Tüketimin toplamına eşittir E) Harcanabilir gelir, tüketim ile tasarrufların toplamına eşittir.

23 SAYIŞTAY 2008 GSMH hesaplanırken, bir ekonominin belli bir dönemde ürettiği mal ve hizmetler neye göre değerlendirilir? Piyasa fiyatlarına, Faktör maliyetlerine sağladıkları kârlara, Yatırım maliyetlerine, Tüketim miktarlarına

24 TODAİE yılında açıklanan yeni milli gelir serisi hesaplanması hangi yıl baz olarak belirlenmiştir?

25 Potansiyel GSYİH: Belirli bir dönemde bir ülkede sahip olunan tüm kaynaklar ile üretilebilecek bütün mal ve hizmetlerin değerine denir. Fiili GSYİH: İlgili dönemde gerçekleşen GSYİH dır. GSYİH Açığı = Potansiyel GSYİH Fiili GSYİH ÖR: Potansiyel GSYİH nın 800 milyar dolar olduğu bir ekonomide, fiili GSYİH 650 milyar dolar olarak gerçekleşmişse, GSYİH açığı ne kadardır? C: 150 milyar dolar

26 ÖR: GSYİH nın potansiyel seviyesinin altında olduğu bir ekonomide, uzun dönemde nominal ücretler, işsizlik ve fiyat seviyesi nasıl değişir? A) B) C) D) E) Nominal Ücretler İşsizlik Fiyat Seviyesi

27 EKONOMİK (KONJONKTÜREL) DALGALANMALAR Ekonomik faaliyetlerdeki düzenli olmayan fakat belirli aralıklarla tekrarlanan artış ve azalışlara konjonktürel dalgalanmalar denir. Bu dalgalanmaların özelliği; ekonominin pek çok değişkenini eşanlı olarak (aynı anda) etkilemesidir. Konjonktürle aynı yönlü hareket eden değişkenlere; konjonktür yönlü değişken, konjonktüre zıt yönde hareket eden değişkenlere de konjonktür karşıtı değişken adı verilir.

28 KONJONKTÜREL DALGALANMALAR Reel GSYİH Zirve Potansiyel ya da Ortalama GSYH Zirve Genişleme Daralma Genişleme Dip 0 Yıl 1 Periyot

29 KONJONKTÜREL DALGALANMALAR Konjonktürle aynı yönlü hareket eden değişkenlere; konjonktür yönlü değişken, konjonktüre zıt yönde hareket eden değişkenlere de konjonktür karşıtı değişken adı verilir. Örneğin; GSYH, Üretim, İstihdam, Sanayi Üretim Endeksi, Enflasyon,.. konjonktür yönlü değişkenlerdir. İşsizlik konjonktür karşıtı bir değişkendir.

30 ABD de dalgalanma periyodu 40 yıl gibi bulunmuş. Türkiye de çok daha kısa. 5-7 yıl