Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m.1-75

I Prof. Dr. Hamide Zafer Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m.1-75 Genel Bilgiler Suç Hukuku Suçun Objektif ve Sübjektif Yapısı Hukuka Aykırılık Kusurluluk Suçun Özel Beliriş Şekilleri Cezalandırılabilirliğin Diğer Koşulları Yaptırım Hukuku Uluslararası Ceza Hukuku Beta

II Yayın No : 2993 Hukuk Dizisi : 1467 4. Baskı - Şubat 2015 - İSTANBUL ISBN 978-605 - 333-018 - 9 Copyright Bu kitabın Türkiye deki yayın hakları BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş. ye aittir. Her hakkı saklıdır. Hiçbir bölümü ve paragrafı kısmen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya başka herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, dağıtılamaz. Normal ölçüyü aşan iktibaslar yapılamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Baskı - Cilt Kapak Tasarım : Beta Basım A.Ş. : Ertem Basım Yayın Dağıtım San. Tic. Ltd. Şti. Eskişehir Yolu 40. Km. Başkent Organize Sanayi Bölgesi 22. Cadde No: 6, Malıköy / Sincan / Ankara (Sertifika No. 26886) (0312) 640 16 23 : Gülgonca Çarpık Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. (Sertifika No: 16136) Narlıbahçe Sok Damga Binası No: 11 Cağaloğlu - İSTANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 www.betayayincilik.com

III Dördüncü Basıya Önsöz Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m.1-75 kitabımızın dördüncü basısını hayata geçirmiş olmaktan dolayı mutluyum. Meslektaşlarımıza ve müstakbel hukukçular olan öğrencilerimize kitaba gösterdikleri ilgi nedeniyle teşekkür ederim. Çalışmamızın Dördüncü Basısı da önceki basılar gibi mevzuattaki tüm değişiklikler ışığında tekrar gözden geçirilmiş, yeni yayınlar ve içtihatlar olabildiğince dikkate alınmış ve yazım hataları düzeltilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmamızı da her zamanki gibi özenli bir biçimde yayına hazırlayan sevgili Gülgonca Çarpık a en içten sevgi ve teşekkürlerimi iletiyorum. Ayrıca, kitaplarımızın daima en kısa sürede yayınlanmasını sağlayan sayın Seyhan Satar ile tüm Beta çalışanlarına da çok teşekkür ederim. Atalar/Kartal - İstanbul, 10 Şubat 2015 Prof.Dr. Hamide Zafer

Ü ç ü n c ü B a s ı y a Ö n s ö z Bu çalışmanın başlangıçta bir el kitabı olması öngörülmüştü. Kitabın amacı, ceza hukukunun genel hükümlerine ilişkin temel bilgileri çok fazla teorik tartışmalara girmeden ortaya koymaktı. Ancak baskı aşamasına geldiğimizde çalışmanın el kitabı formatından çıktığını gördük ve ders kitabı olarak yayınladık. Bu basıda da kitabın bu özelliğini korumaya çalıştık. Kitabın bu özelliğine halel getirmemek, yeni çalışmaları da atlamamak adına mümkün olduğunca yeni eserleri değerlendirmeye ve ilgili yerlere işlemeye çalıştık. Teorik konuların örneklerle renklendirilmesi öğrenmeyi kolaylaştırmaktadır. Bu nedenle bu basıda mümkün olduğunca yeni Yargıtay kararlarını da kitaba yansıtmaya çalıştık. Bundan sonraki basılarda da Yargıtay kararlarına ağırlık verilerek teorik konuların somutlaştırılmasına çalışılacağını belirtmek isterim. Kitabı, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. de her zamanki gibi özenle baskıya hazırlayan sevgili Gülgonca Çarpık a ve tüm Beta çalışanlarına içtenlikle teşekkür etmek isterim. Kartal-İstanbul, 31 Ekim 2013 Prof.Dr. Hamide Zafer İ k i n c i B a s ı y a Ö n s ö z Haziran 2010 da ilk basısını yaptığımız Ceza Hukuku Genel Hükümler kitabımızın ilk basısı kısa sürede tükendi. Kitaba gösterdikleri ilgiden dolayı okuyuculara çok teşekkür ederim. Kitabın bu ikinci basısında, tüm konular dil bakımından gözden geçirilmiş ve anlaşılmayı kolaylaştıracak şekilde genişletilmiştir. Öğrencilerimizin olay üzerinden öğrenme isteklerini karşılamak ve soyut konuların somutlaşmasını sağlamak amacıyla 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu döneminde verilen Yargıtay kararları olabildiğince değerlendirilmiş ve ilgili konularda dipnotlara işlenmiştir. Bu basıda da çalışmanın öğrenme kitabı niteliğine sadık kalınmış ve teorik tartışmalar genişletilmemiştir. Yasal değişikliklerin takip edilebilmesi için her önsözde iki bası arasındaki değişiklikleri kısaca belirtmeyi bir yöntem olarak benimsedik. Bu bağlamda, başta çocuk ceza hukukunda önemli değişiklikler öngören ve basında Taş Atan Çocuklar Yasası olarak yer alan 22.7.2010 tarih ve 6008 sayılı Terörle Mücadele Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (RG 25.7.2010 No.27652) olmak üzere yürürlüğe giren değişiklik

VI Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75) kanunlarının suç ve yaptırım genel teorisini ilgilendiren hükümleri, ilgili konulara işlenerek çalışma güncel hale getirilmiştir. 6008 sayılı Değişiklik Kanunu ile 15-18 yaş aralığında olan çocukların terör suçu sayılan eylemlerinden dolayı hükmedilen kısa süreli hapis cezalarının adli para cezasına ve tedbirlere çevrilemeyeceğine, terör suçu sayılan eylemlerinden dolayı hükmedilen hapis cezalarının ertelenemeyeceğine ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunun haklarında uygulanamayacağına dair yasak kaldırılmış ve çocukların yetişkinlerden farklı olarak suç işlemek için örgüt kurmaktan veya yönetmekten ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde suç işlemekten mahkûm olmaları halinde, haklarında hükmedilen cezanın koşullu salıverilme sürelerinin uzamaması hükme bağlanmıştır (CGİK m.107/4). Yine aynı Kanun ile çocukların terör suçu sayılan eylemlerinden dolayı hükmedilen cezalarının, Terörle Mücadele Kanunu m.5 hükmü gereğince arttırılamaması diğer bir söyleyişle Terörle Mücadele Kanunu m.5 hükmünün çocuklara uygulanamaması ve çocukların CMK m.250 hükmüne göre kurulan özel yetkili ağır ceza mahkemelerinde yargılanmayıp kendi mahkemelerinde yani çocuk mahkemelerinde yargılanması ve özel yetkili ağır ceza mahkemelerine özgü soruşturma ve kovuşturma hükümlerinin çocuklara uygulanmaması kabul edilmiştir. Yine 6008 sayılı Kanunla TCK m.79 a fıkra eklenerek göçmen kaçakçılığı suçu, teşebbüs suçuna dönüştürülmüştür. Bir kitabın Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş de baskı yapması, benim için daima zevkli bir süreç olmuştur. Basım aşamasını zevkli hale getiren ve çoğu zaman mesaisi bitmesine rağmen özveriyle çalışmaya devam eden sevgili Gülgonca Çarpık a çok teşekkür ederim. Ayrıca çalışmanın kısa sürede yayınlanmasını sağlayan sayın Seyhan Satar ile tüm Beta çalışanlarına içtenlikle teşekkür etmek isterim. Kartal-İstanbul, 1 Ekim 2011 Prof.Dr. Hamide Zafer

VII Ö n s ö z Ceza Hukuku Genel Hükümler isimli bu kitap ceza hukukuna giriş yapmak isteyen veya kısa sürede ceza hukukuna ilişkin bilgilerini tekrarlamak isteyen okuyucular için hazırlanmıştır. Bu çalışma, bir öğrenme kitabı olarak kaleme alınmıştır. Bu nedenle kitapta, üzerinde tartışma olmayan konularda dipnot vermekten kaçınılmış ve kural olarak temel ders kitapları ile monografilere yollama yapılmaya çalışılmıştır. 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu nun genel hükümleri ve yine aynı tarihte yürürlüğe giren 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu nun özellikle hüküm çeşitlerini düzenleyen 223. maddesi, Türk öğretisinde ve uygulamasında kabul gören bazı klasik yaklaşımların ve kavramların gözden geçirilmesini zorunlu kılmıştır. Bu çalışmada, klasik öğreti ile yeni yaklaşımlar birlikte değerlendirilerek bir senteze ulaşılmaya çalışılmış; teorik tartışmalara pozitif kuralların anlamını ve amacını kavramaya yetecek ölçüde ve derinlikte yer verilmiştir. Öğretide birçok konuda kavram birliği bulunmamaktadır. Öğreti bakımından bu husus bir zenginliktir. Ancak kavram farklılıkları, farklı kitaplardan farklı konuları takip etmek isteyen okuyucular bakımından öğrenmeyi zorlaştırmaktadır. Bu husus üst düzeyde yapılan tartışmaların dahi zaman zaman gereksiz yere uzamasına ve tartışmaların esasa girilemeden sonlandırılmasına neden olabilmektedir. Ayrıca farklı üniversitelerden mezun olanların merkezi bir sınava girmeleri halinde öğretide zenginlik olarak değerlendirilebilecek olan bu durum adayların aleyhine sonuç verebilecek niteliktedir. Bu nedenle kavramların farklı kullanımlarına dikkat çekmek amacıyla zaman zaman parantez içinde, zaman zaman bu hususa özel olarak dikkat çekmek suretiyle bu konunun dezavantaşa dönüşmesini en aza indirgemeyi amaçladık. Ceza Hukuku Genel Hükümler isimli bu çalışmanın birinci bölümünde, Ceza Hukukuna İlişkin Genel Bilgiler, ikinci bölümünde Suç Hukuku, üçüncü bölümünde Yaptırım Hukuku ve nihayet dördüncü bölümünde ise Uluslararası Ceza Hukuku incelenmiştir. Kitabın amaçlarından birisi de sınavlara hazırlığa yardımcı olmak olduğundan, Pratik Çalışma ve Sınav Sorusu örneklerine yer vermenin gerekli ve yararlı olacağını düşündük ve kitaba Sınavlara Hazırlık başlığıyla beşinci bir bölüm ekledik. Bir kitabın yazılması kadar o kitabın okuyucuya ulaşmadan önce üçüncü bir göz tarafından değerlendirilmesi de son derece önemlidir. Kanımca bu değerlendirme aşaması bir çalışmanın en zevkli aşamalarındandır. Bu vesileyle belirtmek isterim ki, sevgili hocam Prof. Dr. Nur Centel ile yaptığım çalışmalarda daima bunun hazzını ve yarattığı güven duygusunu yaşadım. Bu çalışmaya da önsöz yazarak beni onurlandırdığı için hocama çok teşekkür ederim.

VIII Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75) Çalışmayı başından sonuna kadar okuyarak, getirdiği olumlu eleştirilerle ve görüşlerle destekleyen, çok sevgili arkadaşım, meslektaşım Doç. Dr. Handan Yokuş Sevük e teşekkürü bir borç biliyorum. Ayrıca kitaba tashih yaparak katkı sağlayan genç asistan arkadaşlarım Gülfem Pamuk a ve özenli ve özverili çalışmasından dolayı Aysun Altunkaş a çok teşekkür ediyorum. Burada adını zikretmediğim ancak kitaba emeği geçmiş olan tüm arkadaşlarıma da teşekkürü zevkli bir borç biliyorum. Bu vesileyle kitabı, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. de baskıya hazırlayan sevgili Gülgonca Çarpık a ve çok kısa sürede yayınlanmasını sağlayan sayın Seyhan Satar ile tüm Beta çalışanlarına içtenlikle teşekkür etmek isterim. İstanbul, 4 Haziran 2010 Hamide Zafer

Ö n s ö z 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu 1 Haziran 2005 de yürürlüğe girdi. Aradan geçen beş yıllık süreçte bir çok eserde ceza hukukunun genel ve özel hükümleri akademisyenler ve uygulamacılar tarafından yeni mevzuat temelinde incelendi. Elinizdeki bu kitap, bu eserlerin en yenilerinden biri olmaktadır. Ceza hukuku kurumlarının farklı bakış açılarıyla irdelenmesi, yeni sentezler yapılması ceza hukukumuzun gelişmesini sağlayacaktır. Profesörlüğe hazırlık aşamasında takdim tezi ile diğer yayınlarının yanı sıra Ceza Hukuku Genel Hükümler i ele alan değerli meslekdaşım Doç.Dr. Hamide Zafer i bu çalışmasından dolayı candan tebrik eder, başarılarının devamını dilerim. Eser beş bölümden oluşmaktadır: Ceza Hukukuna İlişkin Genel Bilgiler, Suç Hukuku, Suçun Hukuki Sonucu Olarak Yaptırım, Uluslararası Ceza Hukuku ve Sınavlara Hazırlık. Kitapta alt başlıklar ise 28 paragrafta toplanmıştır. Eserin dili sade ve akıcıdır; konular yeteri kadar ayrıştırılmış, bilimsel çalışma kurallarına uyulmuştur. Ceza hukuku ile ilgilenenlerin bu kitaptan çok yararlanacakları kuşkusuzdur. Ceza hukuku sistemi insanı ve onun haklarını ön plana alan ilkeleri içermelidir. Devlete kişilik vererek onun çıkarlarını koruma kaygısıyla bireyi ikinci plana iten ceza hukuku anlayışı günümüzde aşılmıştır. Uluslararası sözleşmeler ve demokratik anayasal kurallar yasakoyucunun suç ve ceza yaratma konusundaki takdir hakkını sınırlandırmaktadır. Toplumu oluşturan bireylerin demokratik düzende yaşama hakkının gerçekleştirilmesinde en etkili işleve ceza hukuku kuralları sahiptir. Bu kuralların oluşmasında evrensel temel ilkeler, karşılaştırmalı hukuk, Yargıtay içtihatları ve ceza hukukçularının eserlerindeki yorumlar etkili olmaktadır. Ülkemizde ceza hukukunun teorik ve pratik yönüyle hedeflenen çağdaş düzeye ulaşması, temel hak ve özgürlüklere saygılı, demokrasiyi özümsemiş ceza hukukçularının yayınlarının katkısıyla gerçekleşecektir. Bu açıdan, olan hukukun yanı sıra olması gereken hukukun açıklanması da büyük önem taşımaktadır. Sadece olan hukuku açıklamak yeterli değildir. Ceza hukukuna ilişkin hükümlere eleştirel bakış açısı, olması gereken hukuka giden uzun ve zahmetli yolun temel taşlarını oluşturmaya yarayacaktır. Türkiye Cumhuriyetinin ilk batılı yasalarına dayanan seksen yıllık ceza hukuku birikimi de bu çalışmalarda hiç bir zaman gözardı edilmemelidir. Eseri hukukçu çevrelerine takdim ederken, çalışma arkadaşım, değerli meslektaşım Doç.Dr. Hamide Zafer i özverili ve kapsamlı çalışmasından ötürü bir kez daha kutlar, başarılarının ve ceza hukuku literatürümüzün zenginleşmesine katkılarının devam etmesini dilerim. 3 Haziran 2010 Prof.Dr. Nur Centel

İçindekiler Önsöz...VII Kısaltmalar... XXIX. Birinci Bölüm Ceza Hukukuna İlişkin Genel Bilgiler 1. Ceza Hukukuna Giriş I. Kavram... 1 II. Ceza Normunun Özellikleri... 2 III. Ceza Hukukunun İşlevi... 5 IV. Ceza Hukukunun Bölümleri... 6 V. Ceza Hukukunda Genel Hükümler - Özel Hükümler İlişkisi... 8 VI. Ceza Hukukunun Özellikleri... 9 VII. Ceza Bilimleri... 10 VIII. Ceza Hukuku ile Diğer Hukuk Dalları Arasındaki İlişki... 11 1. Ceza Hukuku ve Anayasa Hukuku... 11 2. Ceza Hukuku ve Ceza Muhakemesi Hukuku... 12 3. Ceza Hukuku ve İnfaz Hukuku... 14 4. Ceza Hukuku ve Devletler Hukuku... 15 5. Ceza Hukuku ve İdare Hukuku... 16 2. Ceza Hukukunun Tarihi Gelişimi I. Genel Olarak... 18 II. Eski Ceza Hukuku Dönemi... 20 III. Türk Ceza Hukukunun Tarihi Gelişimi... 21 1. İslamiyet in Kabulünden Önceki Dönem... 21 2. İslamiyet in Kabulünden Sonraki Dönem... 21 3. Cumhuriyet Dönemi... 26 a. 765 sayılı Türk Ceza Kanunu dönemi... 26 b. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu dönemi... 29 IV. Kıta Avrupası Ceza Hukukunun Tarihi Gelişimi... 31 1. Genel Olarak... 31 2. Roma Ceza Hukuku... 31 3. Cermen Hukuku... 33 4. Ortaçağ (Kanonik-Kilise) Ceza Hukuku... 33 5. Müşterek Ceza Hukuku... 34 6. Aydınlanma Çağı Ceza Hukuku... 35

XII Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75) 3. Ceza Hukukunun Temel İlkeleri I. Suç Siyaseti... 39 II. Hukuk Devleti İlkesi... 41 III. Eşitlik İlkesi... 43 IV. Orantılılık İlkesi... 44 V. İnsancıllık (Hümanizm) İlkesi... 45 VI. Kusur İlkesi... 46 VII. Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi... 48 1. Herkesin Kendi Fiilinden Sorumlu Olması... 48 2. Tüzel Kişilerin Sorumluluğunun Esası... 48 a. Genel olarak... 48 b. 765 sayılı Türk Ceza Kanunu dönemi... 49 c. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu dönemi... 52 VIII. Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi... 53 1. Tanım... 54 2. İlkenin Lehinde ve Aleyhindeki Görüşler... 55 3. Uluslararası Belgelerde Kanunilik İlkesi... 56 4. Türk Anayasalarında ve Ceza Kanunlarında Kanunilik İlkesi... 56 5. Kanunilik İlkesini Tamamlayan İlkeler... 57 a. İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza yaratılamaması... 57 aa. Genel olarak... 57 bb. 1924 Anayasası dönemi... 59 cc. 1961 Anayasası dönemi... 59 dd. 1982 Anayasası dönemi... 60 ee. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu dönemi... 61 b. Kanunun belirli olması: Geniş yorum ve kıyas yasağı... 62 c. Suçun işlendiği zamanın kanununa tâbi olması: Geçmişe uygulanma yasağı... 64 4. Ceza Hukukunun Kaynakları ve Yorum I. Genel Olarak... 64 II. Ceza Hukukunun Doğrudan Kaynakları... 65 1. Anayasa... 65 2. Uluslararası Sözleşmeler... 66 3. Kanunlar... 69 a. Genel olarak... 69 b. Ceza kanunlarının yürürlük süreleri... 71 c. Türk Ceza Kanunu ile özel ceza kanunları ve ceza içeren kanunlar arasındaki ilişki... 72 d. Ceza normunun yorumu... 73 aa. Genel olarak... 73 bb. Yorumda amaç... 75

İçindekiler XIII cc. Yorum çeşitleri... 76 dd. Yorum araçları... 77 e. Ceza kanunlarında bırakılan boşlukları kıyas yoluyla doldurma yasağı (Analoji benzetme yasağı)... 79 III. Ceza Hukukunun Dolaylı Kaynakları... 81 1. Genel Olarak... 81 2. Örf ve Âdet (Gelenek) Kuralları... 82 3. Mahkeme İçtihatları... 83 4. Öğreti... 85 5. Hukukun Genel İlkeleri... 85 6. Yabancı Kanunlar... 85 5. Ceza Normu İçeren Kanunların Zaman Yönünden Uygulanması I. Genel Olarak... 86 II. Kanunların Yürürlüğe Girmesi ve Yürürlükten Çıkması... 88 III. Ceza Kanunlarının Yürürlüğü Açısından İlkeler... 90 1. Genel Olarak... 90 2. Suçun, İşlendiği Zamanın Ceza Kanununa Tâbi Olması... 91 a. Genel olarak... 91 b. Neticeli suçlarda suçun işlendiği zaman... 91 c. Şekli suçlarda suçun işlendiği zaman... 92 d. Kesintisiz (mütemadi) suçlarda suçun işlendiği zaman... 93 e. Zincirleme (müteselsil) suçlarda suçun işlendiği zaman... 93 f. İhmali suçlarda suçun işlendiği zaman... 94 g. İtiyadi suçlarda suçun işlendiği zaman... 94 3. Lehe Olan Süresiz Ceza Kanunlarının Geriye Yürümesi... 95 a. Genel olarak... 95 b. Lehe kanunun tespiti... 97 c. Lehe kanunun uygulanması... 103 4. Süreli ve Geçici Ceza Kanunlarının İleri Yürümesi... 103 IV. İnfaz Kanunlarının Yürürlüğü... 104 V. Ceza Muhakemesi Kanunlarının Yürürlüğü... 104 VI. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararlarındaki Değişikliklerin Etkisi... 106 VII. Anayasa Mahkemesi nin İptal Kararlarının Etkisi... 106 6. Türk Ceza Kanunu nun Kişi Bakımından Uygulanması I. Genel Olarak... 107 II. Cumhurbaşkanının Sorumsuzluğu... 107 III. Yasama Dokunulmazlığı (Yasama Bağışıklığı)... 110 1. Mutlak Yasama Dokunulmazlığı (Yasama Sorumsuzluğu)... 111 2. Geçici Yasama Dokunulmazlığı... 113

XIV Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75) a. Genel olarak... 113 b. Dokunulmazlığın istisnaları... 117 c. Dokunulmazlığın sona ermesi... 118 3. Mutlak ve Geçici Dokunulmazlık Arasındaki Farklar... 119 IV. Diplomasi Dokunulmazlığı (Diplomasi Bağışıklığı)... 120 V. Kuzey Atlantik Anlaşması ndan Doğan Dokunulmazlık... 123 İkinci Bölüm Suç Hukuku Birinci Alt Bölüm Suçun Yapısı 7. Suça İlişkin Ön Açıklamalar I. Genel Olarak... 125 II. Suç ile Diğer Haksızlıklar Arasındaki Farklar... 125 1. Suç ve Disiplin Suçu Arasındaki Farklar... 125 2. Suç ve Muhakeme Düzenine Aykırı Fiiller Arasındaki Farklar... 127 3. Suç ve Haksız Fiil Arasındaki Farklar... 128 4. Suç ve Kabahat Arasındaki Farklar... 129 a. Genel olarak... 129 b. Kabahatler hukukunun kaynakları... 133 c. Kabahatler hukukunun anayasal prensipleri... 134 aa. Kanunilik ilkesi... 134 bb. Geriye etkili olma yasağı... 135 cc. Kıyas yasağı... 137 dd. Kusursuz idari yaptırım olmaz... 137 ee. Kabahatlerde şahsilik... 137 d. Kabahatin yapısı (kabahatler genel teorisi)... 138 aa. Kabahatin maddi unsuru... 138 bb. Kabahatin manevi unsuru... 139 cc. Kabahatin hukuka aykırılık unsuru... 140 dd. Kabahat dolayısıyla kusur... 140 e. Kabahatin özel beliriş şekilleri... 140 aa. Kabahate teşebbüs... 140 bb. Kabahate iştirak... 140 cc. Kabahatlerin içtimaı... 141 f. Suç ve kabahat arasındaki farklılıklar... 142 III. Suçun Hukuki Konusu: Suçla Korunan Hukuki Değer... 145 IV. Suç Kalıbına Dahil Olan Ancak Fiillin Özellikleri Dışında Kalan Yapısal Unsurlar... 147 1. Suçun Faili... 148 a. Genel Olarak... 148 b. Çok Failli Suç... 148

İçindekiler XV c. Özgü suç... 149 2. Suçun Mağduru... 150 3. Suçun Maddi Konusu... 152 4. Suçun Ön şartı... 153 8. Suçun Yapısı Suç Genel Teorisine Giriş I. Genel Olarak... 155 II. Alman Hukukunda Suçun Unsurlarının Sınıflandırılması ve Kusurun Yeri... 162 III. Suçun Kurucu (Temel) ve Tamamlayıcı (Tâli) Unsurları... 167 IV. Türk Hukukunda Suçun Kurucu (Temel) Unsurlarının Sınıflandırılması... 168 9. Suçun Kanunilik Unsuru (Tipiklik) I. Genel Olarak... 172 II. Kanunilik Unsurunun Kapsamı... 174 III. Kanuniliğin Unsur Niteliği... 176 IV. Kanunilik Unsurunun Fonksiyonu... 177 V. Suçun Kanunilik Unsurunda Hata - Hukuki Hata... 177 10. Suç Kalıbında Yer Alan Maddi (Objektif) Yapısal Unsurlar I. Genel Olarak... 178 II. Hareket (Fiil) Unsuru... 180 1. Genel Olarak... 180 2. Hareketin Sayısı ile Suç Sayısı Arasındaki İlişki... 183 3. Hareketin Özelliği Bakımından Suçlar... 186 a. Serbest hareketli suç - Bağlı hareketli suç... 186 b. Seçimlik hareketli suç... 187 c. Tek hareketli - Çok hareketli suç... 188 III. Netice (Sonuç)... 190 1. Genel Olarak... 190 2. Neticesinin Özelliği Bakımından Suçlar... 190 a. Zarar suçu - Tehlike suçu (Neticesi hareketten ayrılabilen suç - Neticesi harekete bitişik suç)... 190 b. Tek neticeli suç - Çok neticeli suç - Seçimlik neticeli suç... 195 c. Ani suç - Kesintisiz (mütemadi) suç... 196 IV. Nedensellik İlişkisi (İlliyet Bağı)... 198 1. Genel Olarak... 198 2. Nedensellik Bağının Tespitine İlişkin Görüşler... 199 a. Doğal nedensellik (şartların eşitliği) teorisi ve sınırlandırılması (objektif isnadiyet)... 202 b. Kuralcı teori (uygun nedensellik teorisi)... 205

XVI Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75) 3. Türk Ceza Kanunu ve Nedensellik İlişkisi... 209 V. Hareketsizlik - İhmal... 209 1. Genel Olarak... 209 2. İhmali Suç Şekilleri... 210 a. Gerçek ihmali suçlar... 210 b. Gerçek olmayan ihmali suçlar (ihmal benzeri icrai suçlar)... 212 3. İhmali Suçlarda Nedensellik (İlliyet) Bağı... 215 4. İhmali Suçlarda Manevi (Sübjektif) Unsur... 216 5. İhmali Suçlarda Hukuka Aykırılık Unsuru... 218 6. İhmali Suçlarda Kusurluluk... 219 11. Suçun Manevi (Sübjektif) Yapısal Unsuru I. Genel Olarak... 220 II. Türk Ceza Kanunu nda Manevi (Sübjektif) Unsurla İlgili Hükümler... 228 III. Suçun Manevi (sübjektif) Unsuru: Kast... 229 1. Genel Olarak... 229 2. Kastın Unsurları... 230 3. Kastın Kapsamı... 231 4. Kast Çeşitleri... 234 a. Doğrudan kast... 234 b. Dolaylı (olası) kast... 234 c. Ani kast (tehevvür kastı)... 238 d. Düşünce kastı (tasarlama, taammüt)... 238 e. Başlangıçtaki kast - Hem zaman kastı Sonradan ortaya çıkan (eklenen) kast... 240 f. Genel kast... 242 g. Özel kast... 242 h. Zarar kastı - Tehlike kastı... 243 5. Kastın Tespiti... 243 6. Kastı Engelleyen Hata: Maddi Unsurlarda (Fiili) Hata... 245 a. Genel olarak... 245 b. Fiilde hata... 247 aa. Araçta hata... 247 bb. Suçun maddi konusunda hata... 248 cc. Mağdurun kimliğinde hata... 249 c. Neticede hata... 249 d. Nedensellik ilişkisinde hata... 249 e. Hukuka aykırılık unsurunda hata... 250 f. Suçu nitelikli hale getiren unsurlarda hata (TCK m.30/2)... 251 g. Hata ve sapma ayrımı... 252 IV. Suça Özgü Özel Nitelikteki Sübjektif Unsurlar... 254 1. Genel Olarak... 254

İçindekiler XVII 2. Taksir....254 a. Genel olarak... 254 b. (Bilinçsiz) Taksir... 255 aa. (Bilinçsiz) Taksirin unsurları... 255 bb. Dikkat ve özen yükümlülüğünün kaynağı... 259 cc. Taksirin belirlenmesi... 260 dd. Taksirin kapsamı... 264 ee. Bileşik taksir... 265 ff. Taksirli suçlarda kusurluluk... 266 gg. Taksirli suçlarda hata... 267 c. Bilinçli taksir... 268 d. Taksirle işlenen suçlara özgü şahsi cezasızlık nedeni... 269 e. Taksir ve teşebbüs... 269 3. Saik, Maksat ve Amaç (Gaye)... 270 V. Kast - Taksir Kombinasyonu (Neticesi Sebebiyle Ağırlaşan Suçlar)... 270 1. Genel Olarak... 270 2. Gerçek Neticesi Sebebiyle Ağırlaşan Suçlar... 273 3. Gerçek Olmayan Neticesi Sebebiyle Ağırlaşan Suçlar... 275 12. Suçun Hukuka Aykırılık Unsuru I. Genel Olarak... 277 II. Şekli ve Maddi Hukuka Aykırılık... 280 III. Objektif ve Sübjektif Hukuka Aykırılık... 283 IV. Hukuka Özel Aykırılık... 284 V. Hukuka Uygunluk Nedenleri... 287 1. Kanunun Hükmünü Yerine Getirme (Görevin ifası)... 287 2. Amirin Hukuka Uygun Emrini Yerine Getirme... 288 a. Genel olarak... 288 b. Koşulları... 290 aa. Amir-memur veya üst-ast ilişkisinin bulunması... 290 bb. Bir emrin bulunması... 291 cc. Emrin hukuka uygun olması... 291 3. Meşru (Yasal) Savunma... 292 a. Genel olarak... 292 b. Meşru savunmanın koşulları... 293 aa. Saldırıya ilişkin koşullar... 293 aaa. Saldırının varlığı... 293 bbb. Saldırının haksız olması... 294 ccc. Saldırının bir hakka yönelik olması... 295 bb. Savunmaya ilişkin koşullar... 296 aaa. Savunmada zorunluluk olması... 296 bbb. Savunmanın saldırı ile eşzamanlı olması... 297

XVIII Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75) ccc. Savunmanın saldırana karşı olması... 298 ddd. Savunmanın saldırıyla orantılı olması... 298 c. Üçüncü şahıs lehine meşru savunma... 298 4. Zorunluluk Hali... 299 a. Genel olarak... 299 b. Genel ve özel zorunluluk hali... 302 c. Zorunluluk halinin koşulları... 303 aa. Tehlikeye ilişkin koşullar... 303 aaa. Bir tehlike bulunması... 303 bbb. Tehlikenin ağır ve muhakkak olması... 303 ccc. Tehlikenin kişiye ait bir hakka yönelmiş olması... 304 ddd. Tehlikeye bilerek sebebiyet verilmemiş olması... 304 bb. Tehlikeden korunmaya ilişkin koşullar... 305 aaa. Tehlikeye karşı korunmada zorunluluk bulunması... 305 bbb. Tehlikeye karşı koyma yükümlülüğünün bulunmaması... 305 ccc. Korunma ile tehlike arasında orantı bulunması... 305 d. Üçüncü şahıs lehine zorunluluk hali... 306 e. Zorunluluk hali ve meşru savunma... 306 f. Zorunluluk haline benzeyen ve kanunda yer almayan diğer hukuka uygunluk nedenleri... 307 5. Hakkın Kullanılması... 307 a. Genel olarak... 307 b. Hakkın kullanılmasının koşulları... 308 c. Belirli bazı haklar... 308 6. İlgilinin Rızası... 312 a. Genel olarak... 312 b. Fiili hukuka uygun kılan rızanın koşulları... 313 aa. Rızanın konusunun kişinin üzerinde mutlak surette tasarruf edebileceği bir hak olması... 313 bb. Rıza gösterenin rıza gösterme yeteneğinin bulunması... 319 cc. Rızanın açıklanması... 320 c. Genel ve özel hukuka uygunluk nedeni olarak rıza... 321 VI. Hukuka Aykırılığı Ortadan Kaldıran Nedenlerde Sınırın Aşılması... 321 VII. Hukuka Aykırılığı Ortadan Kaldıran Nedenlerin Maddi Koşullarında Kaçınılmaz Hata... 323 13. Kusurluluk: Cezanın Yüklenebilirliği I. Genel Olarak... 326 II. Kusurluluğu Etkileyen Nedenler... 331 1. Kusurluluğu Etkileyen Nedenlerin Aranacağı Zaman... 332 2. Kusurluluğu Kaldıran Genel Nedenler... 332 a. Yaş küçüklüğü... 333 aa. Genel olarak... 333

İçindekiler XIX bb. 0-12 yaş dönemi... 334 b. Tam akıl hastalığı... 335 c. Sağır ve dilsizlik... 336 d. İrade dışı alınan alkol veya uyuşturucu madde etkisi... 337 e. Geçici nedenler... 338 f. Hukuka aykırı bağlayıcı emrin yerine getirilmesi... 340 g. Mücbir neden olan zorunluluk hali... 342 h. Kaza ve tesadüf... 345 ı. Cebir ve şiddet (maddi zorlama)... 345 i. Korkutma ve tehdit (manevi zorlama)... 346 j. Meşru savunmada sınırın heyecan, korku ve telaş nedeniyle aşılması... 346 3. Kusurluluğu Azaltan Genel Nedenler... 348 a. Yaş küçüklüğü... 348 aa. Genel Olarak... 348 bb. 12-15 yaş dönemi... 348 cc. 15-18 yaş dönemi... 349 dd. 12-18 yaş döneminde olan çocuklara ilişkin özel hükümler... 350 b. Kısmi akıl hastalığı... 353 c. Sağır ve dilsizlik... 353 d. Haksız tahrik... 354 aa. Genel olarak... 354 bb. Haksız tahrikin koşulları... 355 cc. Haksız tahrik ve meşru savunma... 360 dd. Haksız tahrik ve tasarlama... 360 ee. Haksız tahrike ilişkin bazı özel sorunlar... 360 e. Hukuka uygunluk nedenlerinde sınırın aşılması... 362 f. Hata (Yanılma)... 362 aa. Hukuka uygunluk nedenlerinin maddi koşullarında kaçınılabilir hata... 362 bb. Kusurluluğu etkileyen nedenlerde hata... 363 aaa. Kusurluluğu kaldıran veya azaltan nedenlerin maddi unsurlarında hata... 363 bbb. Fiilin haksızlık içeriğine ilişkin hata... 365 a. Doğrudan haksızlık yanılgısı (Hukuki hata)... 365 b. Dolaylı haksızlık yanılgısı... 366 14. Cezalandırılabilirliğin Diğer Koşulları: Suçun Yapısal Unsurları Dışında Kalan Hususlar I. Genel Olarak... 368 II. Cezalandırmaya Etki Eden Nedenler... 369 1. Cezalandırmayı Etkileyen Şahsi Nedenler... 369 a. Suçun işlendiği anda var olan şahsi nedenler (Şahsi cezasızlık nedenleri)... 370 b. Suçun işlenmesinden sonra ortaya çıkan şahsi nedenler: Etkin pişmanlık hali... 371

XX Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75) 2. Cezalandırmayı Etkileyen Objektif Nedenler (Objektif Cezalandırılabilme Şartları)... 372 3. Takdiri İndirim Nedenleri... 377 III. Ceza Muhakemesi Şartları... 379 1. Genel Olarak... 379 2. Şikâyet... 380 a. Genel olarak... 380 b. Şikâyet hakkına sahip olanlar... 381 c. Şikâyet süresi... 383 d. Şikâyetin bölünmezliği... 384 e. Şikâyet makamları ve usulü... 385 f. Şikâyetten vazgeçme ve feragat... 386 3. İzin... 387 4. Talep ve karar... 388 İkinci Alt Bölüm Suçun Özel Beliriş Şekilleri 15. Suçun Özel Beliriş Şekillerine Giriş 16. Suça Teşebbüs (TCK m.35-36) I. Genel Olarak... 392 II. Teşebbüsün Cezalandırılma Nedeni... 394 III. Teşebbüsün Koşulları... 395 1. Failin Suç İşleme Kastının Bulunması... 395 2. Failin Elverişli Hareketin İcrasına Başlaması... 396 a. Genel olarak... 396 b. Hazırlık hareketi - Elverişli hareket (icra hareketi) ayrımı... 397 c. Elverişli icra hareketi -Yetersizlik- İşlenemez suç... 400 aa. Genel olarak... 400 bb. Aracın elverişliliğinin belirlenmesi... 401 3. Engel Nedenle Suçun Tamamlanamaması... 404 IV. Teşebbüs Halinde Uygulanacak Ceza İndirimleri... 405 V. Teşebbüse Elverişli Olmayan Suç Çeşitleri... 406 VI. Gönüllü Vazgeçme... 407 1. Genel Olarak... 407 2. Vazgeçmenin Gönüllü Olması... 409 3. Gönüllü Vazgeçmenin Hukuki Sonucu... 409 4. Gönüllü Vazgeçmede Ceza Verilmemesinin Hukuki Esası... 410 5. Gönüllü Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık... 410 6. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme... 411

İçindekiler XXI 17. Suça İştirak (Suç Ortaklığı) (TCK m.37-41) I. Genel Olarak... 411 II. Suça İştirakin Hukuki Niteliği... 412 III. Suça İştirak ve Çok Failli Suçlar: Geçici iştirak ve Zorunlu İştirak Ayrımı... 413 IV. Suça Katılanların Ceza Sorumluluğuna İlişkin Sistemler... 414 V. Suça İştirakin Koşulları... 415 1. Failin Suçun İcrasına Başlamış Olması... 416 2. Failin Fiilinin Kasti ve Hukuka Aykırı Olması (Bağlılık Kuralı)... 417 3. Birden Çok Kişinin Birden Çok Fiilinin Bulunması... 418 4. Suça İştirak İradesi... 419 VI. Suça İştirak Şekilleri... 422 1. Faillik... 420 a. Müstakil faillik... 422 b. Müşterek faillik... 422 c. Dolaylı faillik... 425 d. Yan yana faillik... 427 2. Azmettirme... 427 3. Yardım Etme... 428 a. Manevi yardımda bulunma şekilleri... 428 aa. Suç işlemeye teşvik etme... 428 bb. Suç işleme kararını kuvvetlendirme... 428 cc. Fiilin işlenmesinden sonra yardımda bulunmayı vaat etme... 429 dd. Suçun nasıl işleneceği konusunda yol gösterme... 429 b. Maddi yardımda bulunma şekilleri... 429 aa. Suçun işlenmesinde kullanılan araçları sağlama... 429 bb. Yardımda bulunarak suçun icrasını kolaylaştırma... 429 VII. Suç Ortaklarının Cezalandırılması... 430 1. Failin Cezası... 430 2. Azmettirenin Cezası... 430 3. Yardım Edenin Cezası... 431 VIII. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme... 431 IX. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Suça ve Dolayısıyla Cezaya Etki Eden Nedenlerin Suça Katılanlara Geçmesi... 432 X. Taksirli Suça İştirak... 433 XI. Özgü Suça İştirak... 434 XII. Tahrikçi Ajanın Sorumluluğu... 436

XXII Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75) 18. Suçların İçtimaı (Suçların Toplanması) (TCK m.42-44) I. Görünüşte Normlar Çatışması (Görünüşte İçtima)... 438 II. Suçların İçtimaı... 441 1. Genel Olarak... 441 2. Bileşik (Mürekkep) Suç... 444 a. Genel olarak... 444 b. Bileşik suç kapsamında görülmeyen haller... 447 3. Zincirleme (Müteselsil) Suç... 448 a. Genel olarak... 448 b. Zincirleme suçun hukuki esası... 448 c. Zincirleme suçun koşulları... 449 aa. Birden fazla suçun işlenmesi... 449 bb. Birden fazla suçun aynı suç olması... 451 cc. Suçların farklı zamanlarda işlenmesi... 452 dd. Suçların bir kişiye karşı işlenmiş olması (Mağdurun aynı olması)... 453 ee. Suçların bir suç işleme kararının icrası kapsamında işlenmesi... 456 d. Zincirleme suçun hukuki sonucu: Arttırılmış tek ceza... 458 e. Zincirleme suçta zamanaşımı... 459 f. Zincirleme suça ilişkin muhakeme hukuku kuralları... 459 4. Fikri İçtima (Düşünsel Birleşme)... 460 a. Genel olarak... 460 b. Fikri içtimaın koşulları... 463 aa. Tek fiilin bulunması... 463 bb. Birden fazla farklı suçun oluşması... 464 c. Fikri içtimaın hukuki sonucu... 466 19. Suça Etki Eden Nedenler (Suçu Nitelikli Hale Getiren Unsurlar) I. Genel Olarak... 468 II. Suça Etki Eden Nedenler (Suçu Nitelikli Hale Getiren Unsurlar)... 469 III. Suça Etki Eden Nedenlerde (Suçu Nitelikli Hale Getiren Unsurlarda) Hata (TCK m.30/2)... 472 Üçüncü Bölüm Suçun Hukuki Sonucu Olarak Yaptırım ve Suçlu 20. Yaptırım Hukukuna Giriş I. Türk Ceza Kanunu nun Yaptırımlar Sistemi: Üç İzlilik... 475 II. Yaptırım Çeşitleri... 476

XXIII 21. Cezalar Cezanın Amacı, Nitelikleri, Türleri, Belirlenmesi ve İnfazı I. Cezanın Amacı... 477 II. Cezanın Özellikleri... 478 III. Ceza Hukuku Anlamında Ceza ve Diğer Kamusal Cezalar... 478 IV. Cezanın Soyut Olarak Belirlenmesi... 479 V. Türk Ceza Kanunu nda Kabul Edilen Cezaların Nevileri ve Süreleri... 481 1. Özgürlüğü Bağlayıcı Ceza: Hapis Cezası... 481 a. Genel olarak... 481 b. Hapis cezasının türleri... 481 c. Kısa süreli hapis cezasının seçenek yaptırımlara çevrilmesi... 483 2. Malvarlığına Yönelik Ceza: Adli Para Cezası... 487 a. Genel olarak... 487 b. Para cezalarının türleri... 487 c. Adli para cezasının özellikleri... 488 VI. Somut Sonuç Cezanın Belirlenmesi... 488 1. Temel Cezanın Belirlenmesi... 488 2. Temel Cezanın Belirlenmesinden Sonraki Aşamalar... 492 3. Cezanın Belirlenmesine Hakim Olan İlkeler... 495 VII. Özgürlüğün Kısıtlandığı Sürenin Mahkûmiyetten (Somut Cezadan) Düşülmesi (Mahsup)... 496 1. Genel Olarak... 496 2. Mahkûmiyetten Mahsubun Koşulları... 498 VIII. Mahkûmiyet Kaydının Adli Sicil e İşlenmesi, Adli Arşiv e Aktarılması ve Kayıtların Silinmesi... 500 1. Genel Olarak... 500 2. Adli Sicil e Kaydedilecek Bilgiler... 500 3. Adli Sicil e Kaydedilen Bilgilerin Adli Sicil den Silinerek Arşiv Kaydına Alınma Nedenleri... 502 4. Adli Sicil ve Arşiv Kayıtlarının Tamamen Silinme Nedenleri... 502 5. Adli Sicil ve Arşiv Kayıtlarının Kullanılması... 502 IX. Cezaların İnfazı... 503 1. Hapis Cezasının İnfazı... 503 a. Genel olarak... 503 b. Hapis cezasının infaz edileceği kurumlar ve infaz rejimleri... 505 c. Mahkûmiyet ilâmının icraya konulması... 507 d. Hükümlülerin cezalarını hangi infaz kurumunda çekeceğinin belirlenmesi: Gözlem ve sınıflandırma... 509 e. Hapis cezasında özel infaz yöntemleri... 511 f. Hapis cezasının infazının denetlenmesi... 512 g. Hükümlünün hakları... 513 2. Adli Para Cezasının İnfazı... 513

XXIV Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75) 22. Cezanın İnfazının Ertelenmesi ve İnfaza Ara Verilmesi I. Genel Olarak... 515 II. Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesi... 516 1. Cezanın İnfazının Ertelenmesinin Koşulları... 516 a. Önceki mahkûmiyete ilişkin koşul... 516 b. Ertelemeye konu olan mahkûmiyete ilişkin koşul... 517 c. Sübjektif koşul: Failin yeniden suç işlemeyeceği kanaatinin oluşması... 518 2. Erteleme Kararının Verilmesi... 519 3. Ertelemenin Koşula Bağlanması... 520 4. Ertelemenin Sonucu: Denetim Süresi Belirleme... 520 5. Denetim Süresinin İyi Halli Geçirilmesinin Sonucu... 521 6. Denetim Süresinin İyi Halli Geçirilmemesi: Ertelemenin Düşmesi... 521 7. Erteleme İle İlgili Bilgilerin Adli Sicil e Kaydedilmesi... 521 III. Hapis Cezasının İnfazının Hükümlünün Talebiyle Ertelenmesi... 522 IV. Hapis Cezasının İnfazının Hastalık Nedeniyle Geri Bırakılması... 522 V. Hapis Cezasının İnfazının Gebelik Nedeniyle Geri Bırakılması... 523 VI. Diğer Haller... 524 VIII.Koşullu Salıverilme (Meşruten Tahliye)... 524 1. Genel Olarak... 524 2. Koşullu Salıverilmenin Şartları... 525 a. Cezanın belirli bir kısmının infaz edilmiş olması... 525 b. İnfaz süresince iyi halli olunması... 528 3. Koşullu Salıverilmeden Yararlanamayacak Olanlar... 528 4. Kararın Verilmesi... 529 5. Koşullu Salıverilmeden Sonra Uygulanan Rejim... 530 6. Koşullu Salıverilme Kararının Geri Alınması... 531 7. Koşullu Salıverilmenin Denetimli Serbestlik Tedbiri ile Bir Yıl Erkene Çekilmesi: Koşullu Salıverilme Sürelerinin Kısalması (CGİK m.105/a)... 533 a. Denetimli serbestlik tedbiri altında erken tahliye kararı verilmesi... 533 b. Erken tahliye kararının geri alınması... 534 23. Cezalandırma İmkânının Ortadan Kalkması Dava ve Cezanın Düşürülmesi (TCK m.64-75) I. Genel Olarak... 535 II. Şüpheli, Sanık veya Hükümlü Failin Ölmesi... 536 III. Af... 537 IV. Dava ve Ceza Zamanaşımı... 539 1. Genel Olarak... 539 2. Dava ve Ceza Zamanaşımına Uğramayan Suçlar... 539 3. Dava Zamanaşımı... 540

İçindekiler XXV a. Genel olarak... 540 b. Dava zamanaşımı süreleri... 541 c. Dava zamanaşımı süresinin durması... 545 d. Dava zamanaşımı süresinin kesilmesi... 547 4. Ceza Zamanaşımı... 551 a. Genel olarak... 551 b. Ceza zamanaşımı süreleri... 551 c. Ceza zamanaşımının durması... 552 d. Ceza zamanaşımının kesilmesi... 552 V. Şikâyetten Vazgeçme... 553 VI. Önödeme... 555 VII. Uzlaşma... 558 VIII. Kamu Davasının Açılmasının (İddianamenin Düzenlenmesinin) Ertelenmesi... 561 IX. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması... 563 24. Güvenlik Tedbirleri I. Güvenlik Tedbirlerinin Amacı ve Nitelikleri... 567 II. Güvenlik Tedbirlerinin Uygulanma Şartları... 570 III. Güvenlik Tedbirlerinin Türleri... 570 1. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma... 571 a. Hakları kullanmaktan yoksun bırakılma... 571 aa. Ceza mahkûmiyetinin kanuni sonucu olan hak yoksunluğu... 571 bb. Cezaya ek olarak hükmedilen hak yoksunlukları... 573 cc. Hak yoksunluğunun kaldırılması: Yasaklanan hakların iadesi... 573 b. Meslek ve sanatın icrasının yasaklanması... 574 c. Sürücü belgesinin geri alınması... 574 2. Müsadere... 574 a. Genel olarak... 574 b. Müsadere çeşitleri ve müsaderenin konusu... 575 c. Müsaderenin koşulları... 576 d. Müsadere usulü... 576 3. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri... 577 4. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbiri: Tedavi... 579 5. Alkol ya da Uyuşturucu veya Uyarınca Madde Bağımlılarına Özgü Güvenlik Tedbiri: Tedavi... 580 6. Denetimli Serbestlik... 581 7. Sınır Dışı Etme... 583 8. Özel Hukuk Tüzel Kişisi Hakkında Uygulanan Güvenlik Tedbirleri... 584

XXVI Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75) 25. Suçlu Özel Tehlikeli Suçlular (İtiyadi Suçlular-Suçu Meslek Edinenler-Mükerrirler) I. Kavram... 586 II. Suçluların Sınıflandırılması... 586 1. İtiyadi Suçlu... 586 2. Suçu Meslek Edinen Suçlu... 587 3. Örgüt Mensubu Suçlu... 588 4. Mükerrir Suçlu: Tekerrür Hali... 588 a. Genel olarak... 588 b. Tekerrür sistemleri... 588 c. Tekerrürün koşulları... 589 d. Tekerrürün sonuçları... 590 aa. Seçenek cezalardan ağır olanın uygulanması... 590 bb. Özel bir infaz rejiminin uygulanması... 590 cc. Cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin uygulanması... 590 dd. Koşullu salıverme sürelerinin uzaması... 591 e. Tekerrür hükümlerinin uygulanamayacağı haller... 592 Dördüncü Bölüm Uluslararası Ceza Hukuku 26. Uluslararası Ceza Hukukuna Giriş I. Geniş ve Dar Anlamda Uluslararası Ceza Hukuku... 593 II. Avrupa İnsan Hakları Hukuku... 596 27. Türk Ceza Kanunu nun Yer Yönünden Uygulanma Alanı (TCK m.8-17,19) I. Genel Olarak... 597 II. Suçun İşlendiği Yer... 599 1. Mesafe Suçlarında Suçun İşlendiği Yer... 600 2. Şekli Suçlarda Suçun İşlendiği Yer... 602 3. Tehlike Suçlarında Suçun İşlendiği yer... 602 4. Kesintisiz (Mütemadi) Suçlarda Suçun İşlendiği Yer... 602 5. Zincirleme (Müteselsil) Suçlarda Suçun İşlendiği Yer... 602 6. İtiyadi Suçlarda Suçun İşlendiği Yer... 603 7. Görsel veya İşitsel Yayınlarla İşlenen Suçlarda Suçun İşlendiği Yer... 603 8. Transit Suçlarda Suçun İşlendiği Yer... 603 9. Teşebbüs Halinde Kalan Suçlarda Suçun İşlendiği Yer... 604 10. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Suçun İşlendiği Yer... 604

İçindekiler XXVII III. Türk Ceza Kanunu nun Yer Yönünden Uygulanma Alanına İlişkin İlkeler... 605 1. Mülkilik (Ülkesellik) İlkesi... 608 2. Şahsilik (Kişisellik) İlkesi... 609 a. Faile göre şahsilik ilkesi... 609 aa. Türkiye adına görevli olanların yabancı ülkede işledikleri suçlar... 609 bb. Türk vatandaşlarının yabancı ülkede işledikleri suçlar... 610 b. Mağdura göre şahsilik ilkesi... 612 3. Koruma (Gerçeklik) İlkesi... 613 4. İkame (Başka Devlet Adına) Yargı İlkesi... 615 5. Evrensellik İlkesi... 616 28. Suç Faillerinin İadesi (Geri Verme) (TCK m.18) I. Genel Olarak... 617 II. İade Kaynakları... 618 III. İadenin Koşulları... 619 1. İade Konusu Suçun veya Cezanın Belirli Ağırlıkta Olması... 619 2. İadeye Engel Nedenlerin Bulunmaması... 620 a. İade engeli oluşturan suçlar... 621 aa. İade talebine konu olan suçun düşünce (ifade) suçu olması... 621 bb. İade talebine konu olan suçun siyasi suç olması... 622 cc. İade talebine konu olan suçun askeri suç olması... 625 dd. İade talebine konu olan suçun mâli suç olması... 625 IV. İade Usulü... 626 V. İadede Hususilik (Özellik) Kuralı... 628 Yararlanılan Kaynaklar... 629

İçindekiler XXIX K ı s a l t m a l a r ABD AD Adli Teşkilat K. AdliSK AMKD AÜHFD Ay AyM AyMK Bak. BK CGİK CİK CMK CMK Yürürlük K. CYMDKAS çev. ÇKK ÇMK DÜHFD EÜHFD geç. HFD HUMK İBD İHAM İHAS İHK İKK İÜHFD : Ankara Barosu Dergisi : Adalet Dergisi : Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun : Adli Sicil Kanunu : Anayasa Mahkemesi Kararlar Dergisi : Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi : Anayasa : Anayasa Mahkemesi : Anayasa Mahkemesi Kararı : Bakınız : Borçlar Kanunu : Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun : Ceza İnfaz Kanunu : Ceza Muhakemesi Kanunu : Ceza Muhakemesi Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun : Ceza Yargılarının Milletlerarası Değeri Konusunda Avrupa Sözleşmesi : Çeviren : Çocuk Koruma Kanunu : Çocuk Mahkemelerinin Kuruluşu, Görev ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun : Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi : Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi : geçici : Hukuk Fakültesi Dergisi : Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu : İstanbul Barosu Dergisi : İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi : İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi : İnfaz Hakimliği Kanunu : Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İzleme Kurulları Kanunu : İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

XXX Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75) K. : Kanun k.no. : kenar numarası KHK : Kanun Hükmünde Kararname m. : madde M.Ö. : Milattan önce M.S. : Milattan sonra MHAD : Milletlerarası Hukuk Araştırmaları Dergisi MHB : Milletlerarası Hukuk Bülteni MK : Medeni Kanun N.A.T.O. : Kuzey Atlantik Andlaşması Örgütü No. : Numara RG : Resmi Gazete s. : Sayfa SBFD : Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi TBMM : Türkiye Büyük Millet Meclisi TCK : Türk Ceza Kanunu TCK Yürürlük K. : Türk Ceza Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun TMK : Terörle Mücadele Kanunu TPKKK : Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu TTK : Türk Ticaret Kanunu vd. : ve devamı YCD : Yargıtay Ceza Dairesi YCGK : Yargıtay Ceza Genel Kurulu YD : Yargıtay Dergisi YİBK : Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı YKD : Yargıtay Kararları Dergisi