1 ÜREME Canlıların kendilerine benzer canlı fertler (yavrular) meydana getirerek neslini devam ettirmesine üreme denir. *Eşeysiz üreme: EŞEYSİZ ÜREME Tek bir ata bireyin, kendisiyle aynı genetik özelliklere sahip yeni bir birey meydana getirmesine eşeysiz üreme denir. Eşeysiz üreme mitoz bölünme ile gerçekleşir. Çeşitlilik olmaz. Oluşan bireylerin, değişen çevre koşullarına karşı uyum yetenekleri azdır. EŞEYSİZ Üreme Çeşitleri 1. Bölünerek üreme 2. Tomurcuklanarak üreme 3. Sporla üreme 4. Rejenerasyon (yenilenme) ile üreme 5. Vejatatif üreme 6. Partenogenez ile üreme
2 ***Bölünerek üreme: Tek hücreli canlılarda görülür. Mitoz bölünme ile üreme gerçekleşir. Örnek: Bakteriler, mavi-yeşil algler, amip, öglena, paramesyum
3 ***Tomurcuklanarak üreme: Ana canlı üzerinde mitoz bölünmeyle bir tomurcuk oluşturulur. Zamanla bu tomurcuk, büyüyüp gelişerek yeni bir bireyi oluşturur. Örnek: Bira mayalarında, hidrada, süngerlerde, sölenterlerde, ciğer otlarında ve gözyaşı bitkisinde görülür. ***Sporla üreme: Bazı canlılar, kötü ortam koşullarına dayanaklı olan; spor adı verilen yapıları oluşturur. Sporlar uygun koşullarda gelişerek, yeni bir bireyi oluşturur. Örnek: Mantarlarda, su yosunlarında, kara yosunlarında, eğrelti otunda ve sıtma mikrobunda (Plazmodyum) görülür.
4 Sporla üreyen canlıların yaşam döngüsünde eşeyli ve eşeysiz üremenin birbirini takip etmesine döl değişimi (metagenez) denir. Döl değişiminde genellikle sporlar mayoz bölünmeyle, gametler mitoz bölünmeyle meydana gelir. Tohumsuz bitkilerde döl değişimine kara yosunları ve eğrelti otları örnek olarak verilebilir.
5 ***Rejenerasyon (yenilenme) ile üreme: Bir canlının vücudundan kopan bir parçanın, eksik olan kısımlarını tamamlayarak yeni bir birey meydana getirmesine rejenerasyon ile üreme denir. Örnek: Deniz yıldızlarında, planaryada, toprak solucanında görülür. Not: Kertenkelenin kopan kuyruğunun tekrar çıkması, rejenerasyon ile üreme değildir. Bu olay rejenerasyon ile onarılmadır. Çünkü yeni bireyler oluşmaz.
6 ***Vejatatif üreme: Bir bitkiden kopan bir parçanın uygun koşullarda gelişmesi ile yeni bireyin meydana gelmesine vejatatif üreme denir. Vejatatif üreme; 1. Çelik Üreme 2. Aşılama Üreme 3. Daldırma Üreme 4. Yumru Üreme 5. Soğan Üreme 6. Sürünücü gövde ile Üreme 7. Doku Kültürü ile Üreme olmak üzere 7 kısımda incelenir. Çelik ile üreme: Bitkiden kopan; dal, kök veya yaprağın uygun ortamda gelişmesiyle, yeni bir bireyi meydana getirmesine çelikle üreme denir. Örnek: Kavak, dut, gül, elma, asma, incir gibi bitkiler çelikle üretilir. Aşı ile üreme: Bir bitkiden, aşı adı verilen dal ya da bir doku parçası alınır. Aşı, anaç adı verilen başka bir bitkinin dokularına eklenir. Aşı, zamanla anaç bitkinin dokuları ile kaynaşır ve gelişerek yeni bir bireyi oluşturur.
7 Daldırma: Bir bitkinin dalı, yere yatırılıp üzeri toprakla gömülür. Dalın toprak altında kalan kısmı, köklenerek yeni bir bireyi meydana getirir. Yumru ile üreme: Bazı bitkilerde, yumru adı verilen; toprak altı gövdesi bulunur. Yumrudan parçalar koparılarak toprağa ekildiğinde; her bir parça gelişerek yenir bir bireyi meydana getirir. Örnek: Patates Not: Yumrudan koparılan parçaların gelişebilmesi için, bu parçalarda göz adı verilen yapıların bulunması gerekir.
8 Soğan ile üreme: Bazı bitkilerde soğan adı verilen yapılar bulunur. Soğanlar, uygun koşullarda gelişerek yeni bir bireyi oluşturur. Örnek: Nergis, lale, sarımsak, yemeklik soğan Sürünücü gövde ile üreme: Bazı bitkilerin gövdeleri, toprak üstünde ya da toprak altında yere paralel olarak büyür. Bu bitkilerin gövdeleri yer yer kök bırakarak; yeni bireyleri oluşturur. Örnek: Çilek, böğürtlen, ayrık otu, nane Not: Toprak üstü sürünücü gövdeye stolon adı verilir. (çilek) Toprak altı sürünücü gövdeye rizom adı verilir. (ayrık otu)
9 Doku kültürü ile üreme: Bir bitkiden alınan doku parçasının, steril (mikrop barındırmayan) kültür ortamında gelişmesi ile yeni bir bireyin oluşmasına; doku kültürü ile üreme denir. Örnek: Gelişmiş yapılı bitkilerin büyük bir kısmı bu yöntemle çoğaltılabilir.
10 ***Partenogenez: Döllenmemiş yumurtanın, gelişerek yeni bir bireyi meydana getirmesine partenogenez denir. Partenogenez; arılar, karıncalar, yaprak bitleri, su pireleri, bazı çekirge ve kelebek türlerinde görülür. Bal arılarında partenogenez: Bal arılarında; kraliçe dişi, erkek, ve işçi dişi arı olmak üzere üç çeşit arı bulunur. Kraliçe ve işçi arılar; 2n, Erkek arılar; n kromozomludur.
11 1-Mitoz bölünme sonucu bir hücreden İKİ hücre oluşur. 2-Mitozda önce ÇEKİRDEK sonra _SİTOPLAZAMA_ bölünmesi gerçekleşir. 3-Canlıların kendine benzer yeni canlılar oluşturmasına ÜREME adı verilir. 4-_KROMOZOM adı verilen yapı, canlıların özelliklerinin nesilden nesile aktarılmasını sağlar 5-Bir canlı türünün tüm bireylerinde _EŞİT SAYIDA_ sayıda kromozom bulunur. 6-Kromozomların yapısında DNA Ve protein bulunur. 7-Diploit denilince 2n kromozom, Haploit denilince n kromozom sayılı hücreleri anlarız. 8- KROMOZOM SAYISI mitoz bölünmede değişmez, sabittir. 9-Kromatin ipliklerin kısa ve kalın şekline KROMOZOM denir. 10-1 hücre 3 defa mitoz bölünme geçirdikten sonra toplam hücre sayısı 8 olur. 11-Eşeysiz üremenin temeli MİTOZ bölünmedir. 12-Eşeysiz üremede DİŞİ ve ERKEK üreme hücreleri yoktur. 13-Eşeysiz Üremede DÖLLENME görülmez. 14-Eşeysiz üreme canlılarda ÇEŞİTLİLİĞE neden olmaz. 15-Bölünerek üremede FARKLI sürede ve FARKLI sayıda yeni bireyler oluşur. 16-Bitkiden alınan dalın, uygun ortamda köklendirilmesiyle yeni bitkinin oluşturulmasına ÇELİKLE üreme denir. 17-Yılanın üst derisini belirli zamanlarda değiştirmesine YENİLENME ( Rejenerasyon ) denir. 18-Kertenkelenin kopan kuyruğunun tekrar çıkması ÜREME değildir. 19-Deniz yıldızının kopan parçalarından yeni deniz yıldızlarının oluşması olayına YENİLENME İLE ÜREME denir. 20-Amip ve paramesyum da (terliksi hayvan) görülen üreme çeşidi BÖLÜNME dır. 21-Patates ve yerelmasında görülen üreme çeşidi YUMRU İLE ÜREME dir. 22-Elverişsiz ortam koşullarında oluşan sağlam yapıya SPOR denir.
12 23-Bölünerek üreyen öglenadan (kamçılı hayvan) oluşan yeni bireylerdeki kromozom sayısı AYNI dır. ( Y ) Eşeysiz üreme kalıtsal çeşitlilik sağlar. ( Y ) Hayvan hücresinde sitoplâzma bölünmesi ara lamel oluşumu, bitki hücresinde ise boğumlanma şeklindedir.... cevap:d... cevap:b
13 cevap:d