Günümüzde kemik metastaz taramas nda yayg n olarak konvansiyonel

Benzer belgeler
Multipl Myeloma da PET/BT. Dr. N. Özlem Küçük Ankara Üniv. Tıp Fak. Nükleer Tıp ABD

Hibrid tedavi ve görüntüleme sistemleri (PET/MR)

Radyolojik görüntüleme teknikleri eşliğinde yap lan girişimsel işlemler

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.

Akciğer Kanserinde Tanı Yöntemleri

Dr. Fatma PAKSOY TÜRKÖZ Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıbbi Onkoloji

Ali Haydar Baykan 1, Hakan Sezgin Sayıner 2. Adıyaman Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Radyoloji Ana Bilim Dalı, Adıyaman

BT ve MRG: Temel Fizik İlkeler. Prof. Dr. Utku Şenol Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı

Bu yaz da İstanbul da radyoloji eğitimi veren 3 t p fakültesi, 6

Yetmifldört yafl nda, 60 paket/y l sigara içme

Ders İzlencesi Eğitim Yılı ve Dönemi Program adı : İLERİ GÖRÜNTÜLEME TEKNİKLERİ PROGRAMI. Dr. Ömer ERDEM

Tarihçe. Nükleer Tıp Nedir?

MEME KANSERİNDE GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ

Diagnostik Görüntüleme ve Teknikleri

Vertebra çökme fraktürlerinde benign ve malign ayr m n n yap lmas

BATIN BT (10/11/2009 ): Transvers kolon orta kesiminde kolonda düzensiz duvar kalınlaşması ile komşuluğunda yaklaşık 5 cm çapta nekrotik düzensiz

Primeri Bilinmeyen Aksiller Metastazda Cerrahi Yaklaşım. Dr. Ali İlker Filiz GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi Genel Cerrahi Servisi

YÜKSEK HIZLI DEMİRYOLU YOLCULUKLARININ ÖZELLİKLERİ

ARAŞTIRMA. Anahtar Kelimeler: Kemik sintigrafisi, kanser, metastaz, radyonüklid görüntüleme.

Spinal Tumors. Başar Atalay M.D. Yeditepe University Faculty of Medicine Department of Neurosurgery. Tuesday, April 3, 12

Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları ABD, Medikal Onkoloji BD Güldal Esendağlı

Düzen Sağlık Grubu Polikliniği Çok Kesitli Bilgisayarlı Tomografi

Dr. Recep Savaş Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji AD, İzmir

OLGU SUNUMU. Dr. Ömer Fatih ÖLMEZ Medipol Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Onkoloji Bilimdalı

Göğüs Cerrahisi Hakan Şimşek. Göğüs Cerrahisi. Journal of Clinical and Analytical Medicine

Pediatrik kemik tümörlerinde radyolojik tanı

Adrenal lezyonların görüntüleme bulguları. Dr. Ercan KOCAKOÇ Bezmialem Vakıf Üniversitesi İstanbul

ERKEN LOKAL NÜKS GELİŞEN VULVA KANSERİ: OLGU SUNUMU

MEDİPOL ÜNİVERSİTESİ RADYASYON ONKOLOJİSİ ABD. Dr.Rashad Rzazade

Erken Evre Akciğer Kanserinde

Fonksiyonel Manyetik Rezonans Görüntüleme (fmrg) ile Beyin Tümörlü Hastalarda Konuşma Merkezinin SPM ve FSL ile Analizi

Dr. Aslıhan Yazıcıoğlu, Prof. Dr. Aydan Biri Yüksek İhtisas Üniversitesi Koru Ankara Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD

KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI

Yüksek riskli hastalarda güncel tarama nasıl olmalıdır? Kim, ne zaman, nasıl?

1-Radyolojide Fizik Prensipler Amaç:Radyolojide kullanılan görüntüleme sistemlerinin fiziksel çalışma prensiplerinin öğretilmesi amaçlanmıştır.

KARACİĞER MR GÖRÜNTÜLEMEDE DEĞİŞEN PARADİGMA

TRD KIŞ OKULU KURS 2, Gün 3. Sorular

Stres k r klar yorgunluk ve yetersizlik k r klar olmak üzere iki

Ankilozan spondilit (AS) nedeni bilinmeyen seronegatif bir

Hepatit B Virüs Testleri: Hepatit serolojisi, Hepatit markırları

Aksillanın Görüntülenmesi ve Biyopsi Teknikleri. Prof. Dr. Meltem Gülsün Akpınar Hacettepe Üniversitesi Radyoloji Anabilim Dalı

Dünyada her y l yaklaş k kişi kanserden ölmektedir. Mide

Servikal spinal sistem manyetik rezonans görüntülemede (MRG)

KAFA TRAVMASI VE RADYOLOJİ KRANİOSEREBRAL TRAVMALI HASTALARDA NÖROGÖRÜNTÜLEMENİN TANI, TEDAVİ VE PROGNOZA KATKISI

ÜST ÜRİNER SİSTEM KANSERLERİNDE GÖRÜNTÜLEMENİN ÖNEMİ

Kan yolu ile yayılma Yumuşak doku infeksiyonunun yayılması Cerrahi/travma sonucu yayılım. Nekrotik kemik (sekestre) oluşmadan önce

MANYETİK REZONANS GÖRÜNTÜLEMENİN TEMELLERİ. Yrd.Doç.Dr. Ayşegül Yurt Dokuz Eylül Üniversitesi Medikal Fizik AD.

Yakıt Özelliklerinin Doğrulanması. Teknik Rapor. No.: 942/

Akciğer kanserinde radyolojik bulgular, değerlendirme. Dr. Canan Akman İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı

OLGU SUNUMU. Dr. Furkan DURSUN GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi TÜD KUZEY MARMARA ŞUBESİ AYLIK BİLİMSEL TOPLANTISI

Hart Walker, gövde deste i ve dengeli tekerlek sistemi sayesinde, geliflim düzeyi uygun olan çocuklar n, eller serbest flekilde yürümesini sa lar.

Konvansiyonel MR görüntüleme, BT ve direkt grafi yöntemleri

ALPHA ALTIN RAPORU ÖZET 26 Ocak 2016

Tanısal Radyoloji Girişimsel Radyoloji

DİYARBAKIR MEMORİAL HASTANESİ ONUR HAS RADYOTERAPİ TEKNİKERİ

Faz kontrast sine MRG ile intrakranyal kist ya da kist benzeri lezyonlar n beyin omurilik s v s ile ak m iliflkisinin gösterilmesi

Multipl skleroz (MS), santral sinir sisteminin (SSS) etyolojisi

TOTEK Beşinci Dönem UZMANLIK EĞİTİMİ GELİŞİM SINAVI (UEGS) RAPORU Dr. Semih Aydoğdu Uzmanl k Eğitimi Gelişim S nav Koordinatörü

RADYOLOJİ RADYODİAGNOSTİK ANABİLİM DALI-DÜTF- DİYARBAKIR

Vaka Eşliğinde Güncel Pratik Yaklaşım: Oligometastatik Meme Kanserine Yaklaşım. Prof. Dr. Feyyaz ÖZDEMİR K.T.Ü Tıbbi Onkoloji B.D.

Bölüm 5. Tıbbi Görüntüleme Yöntemlerinin Temel İlkeleri. Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV Sayfa ISBN

Rahim ağzı kanseri; Serviks tümörü; Cerviks kanseri; Cerviks tümörü; Cervix Ca;

ANADOLU SAĞLIK MESLEK LİSESİ RADYOLOJİ ALANI RADYOLOJİ TEKNİSYENLİĞİ DALI BECERİ EĞİTİMİ DEĞERLENDİRME FORMU

Toraks BT Angiografi Pulmoner emboli tanısı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK

ALPHA ALTIN RAPORU ÖZET 10 Kasım 2015

Mesane kanserleri üriner sistemin en s k malign tümörüdür ve

Dr. Mehmet TÜRKELİ A.Ü.T.F İç Hastalıkları A.D Medikal Onkoloji B.D 5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi Mart 2014-Antalya

KANSERDE RADYOLOJİK GÖRÜNTÜLEME DOÇ. DR.İSMAİL MİHMANLI

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

Mehmet Bilgehan Yüksel 1, Bilal Gümüş 1, Erdem Özbek 1, Elvan Sayıt Bilgin 2, Serdar Tarhan 3, Talha Müezzinoğlu 4

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9

LABORATUVARIN DÖNER SERMAYE EK ÖDEME SİSTEMİNE ETKİSİ. Prof. Dr. Mehmet Tarakçıoğlu Gaziantep Üniversitesi

Amaç: Dizdeki travmatik veya dejeneratif k k rdak lezyonlar n n. de erlendirilmesinde farkl MRG sekanslar n n etkinli i

Dr. A. Nimet Karadayı. Hastanesi, Patoloji Kliniği

Kemik iliği vücudun iskelet, deri ve yağdan sonra dördüncü en büyük organıdır.

Meme Radyoterapisi sonrası komplikasyonlar. Dr. Görkem Aksu Kocaeli Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi AD

Boyun Ağrılarında Tanı ve Tedavi. Prof. Dr. Reyhan Çeliker Acıbadem Üniversitesi

RECIST. Response Evaluation Criteria In Solid Tumors

Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) birçok intrakranyal patolojinin

GÖREV ANALİZİ 2. YAZILMA ÖĞRENİM HEDEFİ. Mesane ve üreterin normal ve patolojik özelliklerini belirler

MEME RADYOLOJİSİ DEĞERLENDİRME Kabul Şekli 1 (Bildiri ID: 39)/Meme Kanserinin Mide Metastazı Poster Bildiri KABUL POSTER BİLDİRİ

Radyolojik Teknikler - I MRG

S.D.Ü. TIP FAKÜLTESİ NÜKLEER TIP ANABİLİM DALI DERS YILI DÖNEM-V PROGRAMI

AKUT PULMONER EMBOLİDE RADYOLOJİK ÖNEMLİ MESAJLAR

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR

MEME KARSİNOMLARINDA GATA 3 EKSPRESYONU VE KLİNİKOPATOLOJİK PARAMETRELER İLE İLİŞKİSİ

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?

Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi!

Pulmoner vasküler yap lardaki patolojiler değişik görüntüleme

Akaryakıt Fiyatları Basın Açıklaması

Daha fazla seçenek için daha iyi motorlar

KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ

Adrenal kitlelerde yönetsel sorunlar

Üriner sistemde yer alan organların görüntülenmesi

İçerik. Plak Oluşumu. Plak görüntüleme BT- BTA. Karotis Plağı: patofizyolojiden görüntülemeye. Karotis Plağı Kompozisyonu BT de dansitesine göre

TRD Yeterlilik Kurulu, Rehber ve Standartlar Komitesi. Kemik Pelvis ve Kalça Manyetik Rezonans Görüntüleme

Yrd. Doç. Dr. Füsun AYDOĞAN Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Nükleer Tıp A.D. Aralık 2015

Transkript:

Tan sal ve Giriflimsel Radyoloji (2003) 9:357-361 KAS- SKELET RADYOLOJ S ARAfiTIRMA YAZISI Kemik metastaz taramas nda Tc-99m-MDP kemik sintigrafisi ile MRG nin karfl laflt r lmas Emir fiilit, C. Ç nar Baflekim, Hakan Mutlu, Zekai Pekkafal, Eflref K z lkaya, A. Fevzi Karsl AMAÇ Malignitesi nedeniyle takip edilen olgularda bilinen ya da araflt r lan kemik metastazlar n n taramas nda manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile konvansiyonel sintigrafi bulgular n karfl laflt rmakt r. GEREÇ VE YÖNTEM 35-63 yafllar aras nda 13 ü kad n, 15 i erkek 28 olgu kemik metastaz taramas için tüm vücuda yönelik koronal planda turbostir (short tau inversion recovery) sekansla MRG ve Tc 99m metilendifosfonat kullan larak yap lan sintigrafi ile de erlendirildi. BULGULAR Olgular n 25 inde kemik metastaz varl klinik takip, di er görüntüleme yöntemleri ve biyopsi ile do ruland. Olgular n 20 sinde MRG ile, 23 ünde ise sintigrafi ile kemik metastaz saptand. Sintigrafide iki olguda metastaz olarak de erlendirilen 4 lezyonun metastaz olmad MRG ile gösterildi. Üç olguda ise sintigrafi ile metastaz olarak de erlendirilen dört lezyon MRG de izlenmedi. skelet sistemi d fl nda metastazlar oldu u bilinen 11 olgudan 7 sinde bu lezyonlar MRG de saptand. statistiksel de erlendirmede kemik metastaz varl n n tespitinde MRG ile sintigrafinin etkinlikleri benzer bulundu (Mc Nemar, p=0,25). SONUÇ Kemik metastaz taramas nda halen sintigrafik inceleme yayg n olarak kullan lmaktad r. Sonuçlar - m z gösterdi ki bu konuda tüm vücut MRG incelemesi de sintigrafi kadar k ymetli bilgiler vermektedir. Yap lacak çal flmalar n ço almas, MRG teknolojisindeki geliflmeler ve cihazlar n yayg nlaflmas ile gelecekte MRG kemik metastaz taramas nda konvansiyonel sintigrafinin yerini alabilir. E. fiilit (E), C. Ç. Baflekim, H. Mutlu, Z. Pekkafal, E. K z lkaya, A. F. Karsl GATA Haydarpafla E itim Hastanesi, Radyoloji Servisi, stanbul Gelifli: 08.07.2002 / Kabulü: 31.10.2002 Günümüzde kemik metastaz taramas nda yayg n olarak konvansiyonel kemik sintigrafisi kullan lmaktad r. Diğer görüntüleme yöntemlerinin bu amaçla kullan m nda birçok k s tlamalar vard r. Direkt grafilerde, kemik mineral yoğunluğunun %50 den fazla azalmas veya artmas durumunda anormallik izlendiğinden geç bulgu vermekte ve tüm kemik yap y görüntülemek için birçok grafi almak, dolay s yla yüksek doz radyasyon vermek gerekmektedir. Bilgisayarl tomografi (BT) incelemesi ise kortikal harabiyeti erken dönemde göstermekte ancak medüller patolojileri görüntülemede s n rl kalmaktad r. Ayr ca BT ile tüm vücudu aral ks z kesitlerle tek seansta görüntülemek uzun süre radyasyona maruz kal nmas, spiral olmayan cihazlarda incelemenin uzun sürmesi, sadece aksiyel düzlemde görüntüleme nedeniyle anatomik oryantasyonun zaman zaman güç olmas gibi sebeplerle pratikte kullan lmamaktad r (1). Her iki tekniğe göre daha duyarl olduğu için sintigrafik incelemeler kemik metastaz taramas nda rutin olarak kullan lmaktad r. Ancak özgüllüğü düşük olduğu için sintigrafide anormal olarak bildirilen alanlar n metastaz olup olmad ğ n n bazen diğer görüntüleme yöntemleri ile doğrulanmas gerekmektedir (1,2). Manyetik rezonans görüntüleme (MRG), önceleri çok zaman al c ve pahal bir inceleme yöntemi olduğu için tüm vücut görüntülemesinde kullan lmam şt r. Son y llarda teknolojik gelişmeler ve h zl sekanslar n kullan ma girmesi sayesinde tüm vücut görüntülemesinde MRG kullan lmaya başlanm şt r (1-3). MRG ve sintigrafinin kemik metastaz taramas ndaki yeri konusunda karş laşt rmal çal şmalar yayg nlaşmaya başlam şt r (1,4). Çal şmam zda, kemik metastaz bulunan ya da şüphesi olan olgularda MRG ile konvansiyonel sintigrafi bulgular n n karş laşt r lmas amaçlanm şt r. Gereç ve yöntem Çal şmam zda, kemik metastaz olduğu bilinen ya da şüphe edilen, MRG inceleme için herhangi bir kontrendikasyonu bulunmayan ("pace-maker", protez, v.b.), yaşlar 35-63 aras nda değişen (ortalama yaş 54), 13 ü kad n, 15 i erkek, toplam 28 hasta sintigrafi ve MRG ile incelendi. Hastalarda primer odak 9 unda meme, 7 sinde akciğer, 5 inde prostat, 4 ünde kolon ve üçünde mesane karsinomu idi. Olgulardan 19 u bilinen kemik ve diğer organ metastazlar nedeniyle takip edilirken 9 olgu kemik metastaz taramas için ilk kez müracaat etti. Olgula- Tan sal ve Giriflimsel Radyoloji 357

A B A B Resim 1. Meme karsinomu nedeniyle takip edilen 48 yafl ndaki kad n hastan n (A) tüm vücuda yönelik turbostir MR görüntülerinde; kemik yap larda anormal sinyal intensitesi izlenmemekle birlikte karaci erde multipl metastazlar görülüyor (oklar). (B) Kemik sintigrafisinde metastaz düflündüren anormal aktivite art fl izlenmiyor (sol akromiyoklaviküler eklemde dejeneratif de ifliklikle uyumlu orta dereceli aktivite art fl görülüyor). Resim 2. Multipl kemik metastazlar bulunan mesane karsinomlu 60 yafl nda erkek hastada (A) tüm vücuda yönelik turbostir MR görüntülerde torakolomber ve sakroilyak metastazlara (oklar) ek olarak karaci er lezyonu (kal n ok) da görülüyor, ancak üst torakal bölgede lezyon izlenmiyor. (B). Kemik sintigrafisinde MRG den farkl olarak üst torakal bölgede lezyon kolayl kla birleştirilerek görüntülenmesinde zorluk yaşanmad. Konvansiyonel sintigrafik inceleme 550-740 mbq Tc-99m-metilen difosfonat (Tc-99m-MDP) intravenöz yolla bolus tarz nda verildikten 2-4 saat sonra ADAC (Genesys EPIC) gama kamera ile anterior ve posterior planda tüm vücut taramas yap ld. Gerektiğinde anormallik saptanan bölgelerden spot görüntüler al nd. MRG bulgular sintigrafi sonuçlar bilinmeden değerlendirildi. Öncelikle tüm vücut kemik yap lar değerlendirildi, ard ndan inceleme alan ndaki diğer organ ve dokularda patoloji varl - ğ iki farkl radyolog taraf ndan araşt - r ld. Şüpheli alanlar 3D Virtuoso (Sir n primer lezyonlar ve bilinen metastazlar na göre s n flamas Tablo da sunulmuştur. Olgulara önce MRG inceleme, sonras nda ayn gün ya da birkaç gün içinde sintigrafik inceleme yap ld. MRG inceleme 1.5 Tesla Siemens Vision marka MR cihaz ile vücut sarg s kullan larak yap ld. Her hastada 3 farkl çekimle kranyumdan ayağa kadar tüm vücudun koronal planda turbostir (short tau inversion recovery) sekansla görüntüleri elde edildi (Resim 1). Sekans parametreleri TR/TE 7000/60 msn, inversion time 150 msn, NEX 1, kesit kal nl ğ 8 mm, kesit say s 16, FOV 400x500-500x500 idi. Her bir bölge için çekim 358 Eylül 2003 süresi 2,27-3,23 dakika sürdü. Göğüs bölgesindeki incelemede kalp hareketlerinden etkilenmemek için EKG tetiklemeli inceleme yap ld (bu durumda inceleme süresi ortalama 6 dakika oldu). MRG inceleme süresi bir hasta için 25-35 dakika sürdü. En geniş FOV kullan larak mümkün olduğunca geniş vücut alan incelemeye dahil edildi; buna rağmen baz olgularda bacak alt yar s ve ayak inceleme alan na girmedi. Bu bölgelere yönelik ilave çekim yap lmad. Kilolu hastalarda üst ekstremitenin omuz d - ş ndaki bölümleri inceleme alan d - ş nda kald ğ ndan kollar baş üzerine al narak çekim yap ld. Zay f hastalarda ise üst ekstremiteler vücut yan na

Resim 3. Prostat karsinomu nedeniyle takip edilen kemik metastazlar bulunan 62 yafl nda erkek hastan n pelvis bölgesine yönelik turbos- TIR MR görüntüsünde sol ilyak kemikteki lezyona efllik eden yumuflak doku komponentleri (kal n oklar) ve karaci erdeki metastazlar (oklar) ile mesane taban nda sa da invazyon (ok bafl ) görülüyor. Resim 4. Kolon karsinomu nedeniyle takip edilen 58 yafl nda kad n hastada bat n bölgesine yönelik turbostir MR görüntüsünde karaci er ve dalakta metastazlar (oklar) ve sa ilyak damarlara komflu lenfadenopati (k sa ok) görülüyor. emens) iş istasyonunda büyütülerek ya da değişik planlarda yeniden oluşturularak değerlendirildi. Metastaz olarak kabul edilen lezyonlar diğer görüntüleme yöntemleri, klinik takip ve dört olguda ise biyopsi ile doğruland ve her iki tekniğin duyarl l k ve özgüllüğü hesapland. MRG ve sintigafi ile tespit edilen kemik metastaz varl ğ n n istatistiksel analizinde McNemar testi kullan ld. Bulgular Olgular n 25 inde (%89) görüntüleme yöntemleri, klinik takip ve biyopsi ile kemik metastaz tan s konuldu. Sintigrafik incelemede, kemik metastaz taramas için ilk kez gelen olgular n 4 ünde ve bilinen kemik metastazl 19 olguda toplam 60 lokalizasyonda metastaz ile uyumlu aktivite art şlar (s cak odak) tan mland (duyarl l k %95, özgüllük %80). Sintigrafi ile hiçbir olguda metastaz ile uyumlu soğuk odak tan mlanmad. Sintigrafide metastaz tan mlanan 23 olgudan (%82) 5 inde aktivite art ş bölgelerinin hasta hikayesi (travma, enfeksiyon gibi) ve diğer görüntüleme yöntemleri ile doğrulanmas önerildi. Bu olgularda klinik takip ve diğer görüntüleme yöntemleri ile metastaz olduğu saptand. Yap lan MRG incelemede 28 olgunun 20 sinde (%71,4) kemik yap da 52 lokalizasyonda metastaz ile uyumlu sinyal değişiklikleri izlendi (duyarl l k %83,3, özgüllük %100). Sintigrafi ile metastaz olarak değerlendirilen 2 hastadaki 4 kemik lezyonunun MRG de metastaz olmad ğ, posttravmatik ya da dejeneratif değişiklikler olduğu görüldü. Bir olguda sintigrafi ve BT inceleme ile metastaz olduğu bilinen üst torakal bölgedeki lezyon MRG incelemede hastadaki ileri skolyoz nedeni ile görülemedi (Resim 2). İki olguda da ön kostalardaki metastatik lezyonlar (üç adet) kesit plan n n uygunsuz olmas ve hareket artefaktlar nedeniyle MRG de izlenmedi. Ayr ca iki olguda MRG ile femurda kemik nekrozu ile uyumlu patolojik sinyal değişikliği izlendi bu olgularda sintigrafide söz konusu bölgelerde metastaz tan mlanmam şt. İki olguda ise kemik metastazlar na eşlik eden yumuşak doku komponentleri MRG ile tespit edildi (Resim 3). Hiçbir olguda MRG incelememiz d ş nda kalan bacak distali ve ayak kemiklerinde sintigrafide metastatik lezyon bulunmad. Kemik metastaz tan s nda MRG ve sintigrafi bulgular n n karş - laşt r lmas nda istatistiksel olarak anlaml farkl l k saptanmad (Mc Nemar, p = 0,25). Diğer görüntüleme yöntemleri ile kemik d ş metastazlar saptanm ş 11 olgunun 7 sinde karaciğer, akciğer, prostat ve mesane, bölgesel lenf nodu metastazlar MRG incelemede de görüldü (Resim 4). Bir olguda daha önceden bilinmeyen sağ plevral s v MRG incelemede saptand. Tart flma Tüm vücudun invazif olmayan yöntemlerle görüntülenebilmesi hep ilgi duyulan ancak pratikte her zaman uygulanamayan bir istek olmuştur. Son y llarda MRG teknolojisindeki geliş- Tan sal ve Giriflimsel Radyoloji 359

Tablo. Olgular n primer odak ve metastazlar na göre s n fland r lmas Olgu no Primer lezyon Sintigrafide MRG de Aç klama kemik metastaz kemik metastaz say s say s 1 Akci er 3 3 Kemik d fl met. (+) MRG (-) 2 Meme 2 - (*) Kemik d fl met. (-) 3 Akci er 5 5 Kemik d fl met. (+) MRG (-) 4 Meme - - Kemik d fl met. (-) 5 Kolon 2 2 Kemik d fl met. (+) MRG (+) 6 Prostat 2 - (*) Kemik d fl met. (+) MRG (+) 7 Akci er 3 2 (**) Kemik d fl met. (-) 8 Meme 2 2 Kemik d fl met. (-) 9 Mesane 6 5 (**) Kemik d fl met. (+), MRG (+) 10 Akci er 2 2 Kemik d fl met. (-) 11 Meme - - Kemik d fl met. (+) MRG (+) 12 Prostat - - Kemik d fl met. (-) 13 Mesane 1 1 Kemik d fl met. (-) 14 Prostat 2 2 Kemik d fl met. (-) 15 Prostat 5 5 Kemik d fl met. (+) MRG (+) 16 Akci er 2 2 Kemik d fl met. (-) 17 Meme 2 - (**) Kemik d fl met. (+) MRG (-) 18 Meme - - Kemik d fl met. (-) 19 Kolon 1 1 Kemik d fl met. (-) 20 Akci er 2 2 Kemik d fl met. (-) 21 Meme - - Kemik d fl met. (-) 22 Akci er 1 1 Kemik d fl met. (-) 23 Kolon 3 3 Kemik d fl met. (+) MRG (-) 24 Prostat 2 2 Kemik d fl met. (-) 25 Meme 5 5 Kemik d fl met. (+) MRG (+) 26 Mesane 1 1 Kemik d fl met. (-) 27 Meme 4 4 Kemik d fl met. (+) MRG (+) 28 Kolon 2 2 Kemik d fl met. (-) Toplam 60 52 Kemik d fl met. 11 (*) Sintigrafide metastaz olarak tan mlanan ancak MRG de dejenerasyon saptanan lezyonlar (**) Sintigrafide metastaz olarak tan mlanan ancak MRG de izlenemeyen lezyonlar Met.: metastaz meler, h zl gradyentler ve sekanslar sayesinde tüm vücut görüntülemesi pratik olarak kullan labilecek hale gelmiştir (2). Teknolojik gelişmeler h zla devam etmektedir. MRG ile tüm vücut görüntülenirken kontrast ve uzaysal çözünürlükler azalmadan h zl görüntüler elde etmek amaçlanm şt r. Bu amaca uygun olarak geliştirilen sekanslarla tüm vücudu görüntülemek için saniyelerle ifade edilen h zlara ulaş lmaktad r (3). Ayr ca, hareket edebilen masas olan sistemlerde incelemenin tek seansta yap labilmesi mümkün olmaktad r (3). Tüm vücuda yönelik MRG incelemenin; kemik metastaz taramas, primer odağ n bilinmediği tümörlerin değerlendirilmesi, kemik iliği taramas, pediatrik yaş grubunda multiorgan travmalar n n değerlendirilmesi, kemik biyopsisi planlamas, gebelikte metastaz taramas gibi giderek artan bir kullan m alan oluşmaktad r (2). Tüm vücut MRG nin kemik metastaz taramas için kullan m yayg nlaşmaktad r. Konvansiyonel sintigrafinin kolay uygulanmas ve değerlendirilmesi gibi avantajlar yan nda düşük uzaysal ve kontrast çözünürlüğü nedeniyle kemik metastaz taramas nda k s tlamalar da vard r (1,2). MRG - nin uzaysal ve kontrast çözünürlüğünün daha iyi olmas, anatomik detaylar göstermesi, kemik iliğinin ve tümör dokusunun direkt görülmesi gibi avantajlar araşt rmac lar kemik metastaz taramas için MRG kullanmaya yöneltmiştir. Gosfield ve arkadaşlar 35 hastada yapt klar retrospektif çal şmada MRG ile 69, sintigrafi ile 63 lezyon saptam şlar ve sintigrafisi pozitif, MRG negatif hiçbir olgular yokken bir olguda sintigrafi normal, MRG pozitif bulmuşlard r (4). Avrahami ve arkadaşlar ise primer malignitesi olan ve s rt ağr s şikayeti bulunan, direkt grafisi, BT incelemesi ve sintigrafisi normal olarak değerlendirilen 40 olgunun 21 inde MRG ile kemik metastaz saptam şlard r (5). Prostat karsinomu (6) ve meme karsinomu (7) kemik metastaz taramas için yap lan MRG-sintigrafi karş laşt rmal çal şmalarda MRG nin duyarl l ğ ve özgüllüğü sintigrafiden yüksek bulunmuştur. T2 ağ rl kl spin eko ve gradyent eko sekanslar n T1 ağ rl kl sekanslara göre kemik metastaz tespitinde daha etkin olduğunu bildiren çal şmalar yan nda (8), STIR sekans n T1, T2 ağ rl kl ve gradyent eko sekanslardan daha duyarl olduğunu bildiren çal şmalar vard r (7,9,10). Hareketli masa sistemleri kullanarak gradyent eko, spin eko ve inversion recovery sekanslar kullan larak EPI (echo planar imaging) inceleme ile tüm vücudun 18 saniye gibi k sa bir sürede MRG incelemesinin yap ld ğ da bildirilmiştir (3). Çal şmam zda, kemik metastaz taramas için MRG de turbostir sekans tercih edildi. Böylece yağ bask lanm ş kemik iliğinde, protondan zengin tümöral odak ve eşlik eden ödemin hiperintens görünümünü değerlendirmede güçlük yaşanmad. Kemik metastaz tan s nda sintigrafi ve MRG yi karş laşt rmak için elbette alt n standart histopatolojik tan - d r, ama tüm metastatik lezyonlar için böyle bir tan uygulamas pratikte kullan lmamaktad r. Bu nedenle çal şmam zda, tan m z doğrulamak için klinik takip, diğer görüntüleme yöntemleri bulgular, laboratuvar sonuçlar ve varsa histopatolojik tan lar kullan ld. Bu değerlendirme sonucu turbostir sekans kullanarak yap lan MRG incelemenin kemik metastaz taramas ndaki etkinliği konvansiyonel sintigrafi ile benzer bulundu. Olgu say s az olduğu için kemik metastazlar n n bölgesel dağ l m n n s n fland - 360 Eylül 2003

r lmas ve karş laşt r lmas yap lmad. Ancak pelvis, lomber ve dorsal vertebralar ile femur lezyonlar daha kolay değerlendirildi. Kemik d ş metastazlar n varl ğ ise diğer görüntüleme yöntemleri ile karş laşt r lmad ğ ndan (sadece hasta hikayesi ve klinik bilgilerle değerlendirildi) bu durum MRG nin bir üstünlüğü olarak yorumlanmad. MRG nin kemik metastazlar n tespit etmedeki duyarl l ğ sintigrafiye göre düşük bulundu. Bunun nedeni, kulland ğ m z MRG tekniğine değil bizim hastalardaki postür bozukluğuna bağl uygun inceleme plan seçemememize ve incelemedeki hareket artefaktlar na bağland. İnceleme say m z artt kça bu tür eksikleri de gidereceğimizi düşünüyoruz. MRG henüz, bilinen kontrendikasyonlar d ş nda (pace-maker, protez vb), kemik metastaz taramas nda kullan lacak başka k s tlamas bulunmayan bir teknik değildir. Çal şmam zda üst ekstremiteler, skapula, kostalar ile inceleme d ş nda kalan ayak kemik yap lar n n değerlendirilmesinde güçlükler olmuştur. Diğer literatür çal şmalar nda da özellikle üst ekstremite ile ilgili değerlendirmede benzer güçlüklerden bahsedilmiştir (1,2). Kesit kal nl ğ ndan (8 mm) daha küçük boyutlu lezyonlar n da gözden kaçabileceği unutulmamal d r. Bu nedenlerle sintigrafik incelemelere ya da şüpheli bölgelere yönelik ek MRG incelemelere ihtiyaç duyulmaktad r. Çal şmam zda MRG negatif, sintigrafi pozitif bulunan olgularda MRG görüntüleri yeniden değerlendirildi ancak lezyonlar yine görülmedi. Amac m z MRG - yi tarama yöntemi olarak kullanabilmek olduğundan hiçbir olguda turbostir sekansa ilave sekansta ya da koronal plana ilave planda MRG çekimleri yap lmad. Henüz s n rl say daki olgularla yap lan çal şmam z sonucu MRG nin tamamen konvansiyonel sintigrafinin yerini alacağ n söylememiz mümkün değildir. Maliyet aç s ndan da turbos- TIR MRG nin konvansiyonel sintigrafiden ucuz olduğu düşünülürse, karş laşt rmal çal şmalar n çoğalmas, MRG deki teknolojik gelişmeler ve MRG cihazlar n n yayg nlaşmas sonucu yak n bir gelecekte kemik metastaz taramas nda MRG, konvansiyonel sintigrafinin yerine geçebilir. Belki de iskelet sistemi d ş ndaki lezyonlar da gösterme başar s nedeni ile MRG, maligniteli olgulardaki tüm vücut metastaz taramas nda kullan lacak ilk yöntem haline gelebilir. A COMPARISON OF PLANAR SCINTIGRAPHY AND MRI IN THE SCREENING OF SKELETAL METASTASES PURPOSE: In this study, we aimed to compare magnetic resonance imaging (MRI) and planar scintigraphy findings of patients with known or suspected skeletal metastases. MATERIALS AND METHODS: Twenty eight patients (13 women, 15 men) ranging from 35 to 63 years old, underwent whole body MRI with coronal plane turbostir sequence and Tc 99m methylene diphosphonate planar scintigraphy for detecting skeletal metastases. RESULTS: MRI showed metastases in 20 cases, whereas scintigraphy was positive in 23 cases. In 2 patients where scintigraphy showed 4 lesions, MRI showed them to be degenerative changes. In 3 patients scintigraphy showed 4 metastases that were not seen on MRI. In 7 patients extraskeletal metastases were identified by MRI alone. Statistical analysis showed exact correlation between both techniques (Mc Nemar, p= 0,25). CONCLUSION: Our results suggest that whole-body MRI is as effective as scintigraphy in skeletal metastases. In the future, developments in MRI technology, increases in the number of MRI units and new studies may make MRI an alternative screening technique to scintigraphy. Key words: metastases, neoplasm skeleton scintigraphy magnetic resonance imaging TURK J DIAGN INTERVENT RADIOL 2003; 9:357-361 Kaynaklar 1. Eustache S, Tello R, DeCarvalho V, et al. A comparison of whole-body turbostir MR imaging and planar 99mTc-methylene diphosphonate scintigraphy in the examination of patients with suspected skeletal metastases. AJR 1997; 169:1655-1661 2. Esutache SJ, Walker R, Blake M, Yucel EK. Whole-body MR imaging. MRI Clin North Am 1999; 7:209-236. 3. Johnson KMR, Leavitt GD, Kayser HWM. Total-body MR imaging in as little as 18 seconds. Radiology 1997; 202:262-267. 4. Gosfield E, Alavi A, Kneeland B. Comparison of radionuclide bone scans and magnetic resonance imaging in detecting spinal metastases. J Nucl Med 1994; 34:2191-2198. 5. Avrahami E, Tadmor R, Dally O, Hadar H. Early MR demonstration of spinal metastases in patients with normal radiographs and CT and radionuclide bone scans. J Comput Assist Tomogr 1989; 13:598-602. 6. Fujii Y, Higashi Y, Owada F, et al. Magnetic resonance imaging for the diagnosis of prostate cancer metastatic to bone. Br J Urol 1995; 75:54-58. 7. Flickinger FW, Salahattin SM. Bone marrow MRI: techniques and accuracy for detecting breast cancer metastases. Magn Reson Imaging 1994; 12:829-835. 8. Algra PR, Bloem JL, Tissing H, et al. Detection of vertebral metastases: comparison between MR imaging and bone scintigraphy. RadioGraphics 1991; 11:219-232. 9. Jones KM, Unger EC, Granstrom P, et al. Bone marrow imaging using STIR at 0,5 Tesla and 1,5 Tesla. Magn Reson Imaging 1992; 10:169-176. 10. Hoane BR, Shields AF, Porter BA, Schulman HM. Detection of lymphomatous bone marrow involvement with magnetic resonance imaging. Blood 1991; 78:728-738. Tan sal ve Giriflimsel Radyoloji 361