Akciğer Kanserinde Tanı Yöntemleri

Transkript

1 Akciğer Kanserinde Tanı Yöntemleri Akciğer kanserinin tanısında anamnez, fizik muayene, tam kan sayımı ve rutin biyokimya testlerinden sonra; Noninvaziv (akciger filmi, toraks BT, PET, balgam sitolojisi), Journal of Clinical and Analytical Medicine Göğüs Cerrahisi Göğüs Cerrahisi Akın Yıldızhan İnvaziv (bronkoskopi, transtorasik iğne biyopsisi (TTİA), lenf bezi biyopsileri, mediyastinoskopi, mediyastinotomi, VATS, torakotomi) çeşitli yöntemler mevcuttur. Ayrıca semptom, fizik muayene ve laboratuar bulguları metastatik hastalığı düşündürüyor ise, üst abdominal USG, kemik sintigrafisi ve bilgisayarlı beyin tomografi tetkikleri yapılır. Akciğer Kanserinin Tanısında Kullanılan Radyolojik Yöntemler Akciğer grafisi; İlk seçilecek radyolojik yöntem iki yönlü akciğer grafisidir. -Direkt bulguları: Kenarları belirsiz, anatomik yapılarla süperpoze lezyon, hiler büyüme ve infiltratif lezyonlar, -İndirekt bulgular: Tedaviye cevap vermeyen pnömoni veya atelektazi, tek taraflı hava hapsi, plevral efüzyon ve diyafram felci gibi bulgulardır. Tek taraflı hiler büyüme veya mediastinal genişleme santral bronş kanserinin önde gelen bulgusudur. Bilgisayarlı Toraks Tomografi; Akciğer kanseri düşünülen her hastanın hem tanısı hem de evrelendirilmesinde toraks BT önemli bir yöntemdir. Bilinen ya da şüpheli akciğer kanseri olan hastalarda spiral BT çekilmelidir. -Kontrastlı çekilmesi önerilir. -Rutin olarak birlikte üst abdomende görüntülenmelidir

2 -Primer tümörün boyutu ve yayılımı, mediastinal ve üst abdomene (karaciğer ve sürrenal) metastazını gösterir. -Hastaya yapılacak olan girişimler için rehberlik sağlar ve ileri tetkikler için yol gösterici olabilir. -Kısa aksı 1 cm veya daha büyük olan mediastinal lenf bezi bulunması patolojik olarak kabul edilmektedir. -Kısa aksı > 1 cm lenf nodları olan hastalarda cerrahi öncesi mediastenin ileri incelemesi yapılmalıdır. -Ekzantrik, düzensiz ve noktasal kalsifikasyon gösteren pulmoner nodüller malignite lehine değerlendirilir. -Santral, difüz ve mısır patlağı şeklindeki kalsifikasyonlar benign olarak değerlendirilebilir. -Akciğer kanserini saptamak için duyarlılığı %50-80 arasındadır. Kısıtlamaları -Klinik olarak T1N0 olan hastaların %5-15 inin cerrahi evrelemesinde lenf bezi tutuluşunun olduğu bildirilmektedir. -BT nin malign dediği lenf bezlerinin %40 ının aslında benign olduğu ve özellikle obstrüktif pnömonisi olan hastalarda buna dikkat edilmesi gerektiği unutulmamalıdır. -Süperior sulkus tümörlerini aksiyal yapı ve omuz artefaktı nedeniyle kısıtlı değerlendirir. Toraks Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG); Rutin çekilmesi önerilmez. -Süperior sulkus tümörlerinde brakial pleksus ve vertebra invazyonunun değerlendirilmesi dışında akciger kanseri evrelemesinde toraks MRG nin toraks BT ye üstünlüğü bulunmamaktadır. -Tümör ve normal doku yoğunluk farkını daha iyi ayırt 207 2

3 eder (yağ, yumuşak doku, vasküler yapı, mediastinal invazyon, göğüs duvarı, vertebra ve diafragma). -Metastaz araştırmasında MRG beyinde BT ye göre daha duyarlıdır, MRG daha küçük ve daha çok lezyon yakalar. Akciğer kanserinde FDG-PET; Tümörün anatomik değerlendirmesinden ziyade biyolojik değerlendirmeyi esas alan bir yöntemdir. Radyoaktif 18F işaretli fluorodeoksi-d-glukoz (FDG) kullanılarak uygulanan bu yöntemde tümör hücreleri gibi yüksek glukoz tüketimi olan hücrelerin bu maddeyi tutmaları esasına dayanmaktadır. Standart uptake degeri olarak 2.5 in üzeri patolojik olarak kabul edilmektedir. -Tanı, evreleme ve tedavi yanıtını değerlendirmede kullanılabilir. -Akciğer kanserini saptama ve özellikle uzak metastaz odaklarında yüksek duyarlılığa %79-95 sahiptir fakat spesifisitesi düşüktür. -Entegre BT/PET hem sensitif hem de spesifiktir. Histopatplojik evreleme ile karşılaştırıldığında %98 oranında doğru tümör evrelemesi sağlar. -Uzak metastazların saptanmasında BT ve kemik sintigrafisinden üstündür. -Beyin dışındaki metastazlar aynı seansta saptanabilir. -Cerrahi düşünülen hastalarda sadece PET pozitifliğine bakarak cerrahi dışlanmamalı, biyopsi yapılmalıdır. -PET negatifse mediastinoskopiden uzaklaşılmalıdır. -PET, günümüzde mediastinoskopinin yerini almaktan ziyade yardımcı ve yol gösterici olarak kullanılmaktadır. Yanlış pozitif sonuçlar; Tüberküloz, sarkoidoz, aspergilloz ve diğer bazı infeksiyonlarda, 208 3

4 Yanlış negatif sonuçlar; Düşük metabolik aktiviteli tümörler (Bronkoalveoler karsinom ve karsinoid tümörler), cm den küçük lezyonlarda, Hiperglisemi yanlış negatiflik yapabilmektedir. Kısıtlamaları -Tümör büyüklüğü ve komşu dokulara invazyon iyi değerlendirilemez. -Beyin metastazları iyi değerlendirilemez. -Mediyastinal LAP, göğüs duvarı invazyonu, mediyasten invazyonu ve plevral efüzyonların malignitesini saptamada yeteneği sınırlıdır. Balgam sitolojisi; Santral ve periferik lezyonlarda ilk adım 3 kez balgam sitolojisi olabilir. Radyolojik olarak operabl santral lezyonlarda; tanı, evreleme ve operabilite amacıyla bronkoskopi yapılmalıdır. İnvaziv bronkoskopik prosedürler; -Transbronşiyal, transözofajiyal iğne biyopsileri, -Endobronşiyal ultrasonografi ile ince iğne aspirasyonu (EBUS/FNA) -Endoözofajiyal ultrasonografi ile ince iğne aspirasyonu (EUS/FNA) Periferik lezyonlarda; TTİİA daha etkili olması nedeniyle bronkoskopiye tercih edilebilir. Soliter metastaz ile uyumlu lezyonu olan olgularda İİA ya da doku biyopsisi ile metastaz kanıtlanmalıdır. Plevral effüzyonu olan olgularda ilk tanı girişimi plevral ponksiyon olmalıdır. Eksuda vasfında sıvılarda sito

5 loji negatif ise 2. girişimde ponksiyon ile birlikte kapalı plevra biyopsisi uygulanabilir. Sitoloji 2 kez tekrarlanmalı, ikisinde de sitoloji negatif gelirse ve operasyona engel başka bir neden yoksa torakoskopi yapılmalıdır. Mediyastinoskopi; Akciğer kanserinin evrelemesi için altın standarttır. -Servikal mediyastinoskopi (7) nolu subkarinal nodlara ek olarak, paratrakeal düzeylerdeki (2R, 2L, 4R, 4L, 10R, 10L) nodlara ulaşım için kullanılır. -Anterior (parasternal) mediyastinoskopi (5) ve (6) nolu lenf nodlarına ulaşım için kullanılır. Mediyastinoskopi ile yapılan mediasten evrelemesi yerine noninvaziv teknikler kullanıldığında, kullanılan noninvaziv tekniğe bakılmaksızın sonuçlarda %10 hata görülmektedir. Mediyasten lenf nodu tutulumu olmadığı kuşkusu duyulmayan hastalar preoperatrif BT/PET ile evrelenebilir ve intraoperatif torakoskopik evreleme yapılarak mediyasten tutulumu olmadığı doğrulanabilir. Rezeksiyon öncesi mediyastinoskopi ile evrelemenin sakıncaları; -Genel anestezi gerektirir, -Cerrahi rezeksiyonu geciktirir