SERPAM E-Bülten Sermaye Piyasaları Araştırma ve Uygulama Merkezi yayınıdır. Şubat 2015 Ayda bir yayınlanır. Birikim Doç. Dr. Serra Eren Sarıoğlu SERPAM Genel Sekreteri Sevgili Okuyucularımız, Senenin ilk ayını sürpriz bir gelişmeyle tamamladık: Yunanistan daki seçimleri radikal sol eğilimli Syriza kazanmıştır. Syriza Partisi, Yunanistan a yönelik hazırlanan kurtarma paketlerinin yeniden müzakere edilmesini savunmakta ve kemer sıkma politikalarına muhalefet etmekteydi. Bu sonuç, Yunanistan a yönelik risk algısının önemli ölçüde bozulmasına neden olmuştur. Syriza nın önümüzdeki dönemlerde nasıl bir politika izleyeceğini heyecanla izliyor olacağız. Ocak ayının ortasında Dünya Bankası nın yayımladığı Küresel Ekonomik Beklentiler raporunda dünya büyüme oranları, küresel ekonomiye dair riskler göz önünde bulundurularak aşağı çekilmiştir. Rapora göre küresel büyüme 2015 yılında %3 olarak gerçekleşecektir. Bunda Çin, Japonya, Euro Alanı ve Rusya ekonomilerindeki olumsuzlukların yanında, gelişmekte olan ekonomilerdeki yavaşlamanın etkisi de bulunmaktadır. Aynı şekilde IMF de ekonomik tahminlerini güncelleyerek, küresel büyümenin 2015 te %3,5 olacağını tahmin ettiklerini belirtmiştir. Her iki raporda da petrol fiyatlarındaki düşüşün küresel ekonomide büyümenin hızlanması olmayacağı vurgusu yapılmıştır. için tek başına yeterli Her ne kadar Euro Bölgesi nde işler iyi gitmiyor olsa da, ABD den gelen göstergeler ülkenin hızlı toparlanmasını kanıtlar niteliktedir. 2014 yıl büyüme rakamı %2,4 olarak açıklanmıştır ve bu oran 2013 büyümesinin üzerindedir. Bunun yanında işgücü göstergeleri ve tüketici güven endeksi olumlu seyrini bu ay da sürdürmüştür. Rusya tarafında baktığımızda, haberler ABD kadar iyi değildir. S&P, Rusya nın kredi notunu 10 yılın ardından ilk defa olarak SERPAM Hakkında Sermaye Piyasaları Araştırma ve Uygulama Merkezi (SERPAM) 2006 yılında İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü ne bağlı olarak kurulmuştur. SERPAM, sermaye piyasalarının toplum tarafından bilinirliğini arttırma, kamuoyunu sermaye piyasaları hakkında bilinçlendirme ve eğitme amacıyla kurulmuştur. Merkez in misyonu araştırma, eğilim analizleri, eğitim, çeşitli organizasyonlar, yayınlar ve düşünce liderliği ile Türkiye de sağlıklı ve üretken bir sermaye piyasasının işlemesini desteklemektir. SERPAM, sermaye piyasalarının ve dolayısıyla ekonominin gelişimine ivme kazandıracak projeleri hayata geçirmek için geniş bir öğretim üyesi kadrosu ile Prof. Dr. K. Ahmet KÖSE direktörlüğünde çalışmalarını sürdürmektedir. İletişim: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Avcılar Kampüsü 34320 Avcılar İstanbul Tel: 0212 473 70 00/18247 Fax: 0212 590 40 00 E-Posta: serpam@istanbul.edu.tr ve serpam@serpam.org Elektronik Ağ: http://serpam.istanbul.edu.tr ve www.serpam.org 1
yatırım yapılabilir seviyenin altına indirmiştir. Bu kararında gerekçe olaraksa, petrol fiyatlarındaki düşüşü ve Ukrayna olaylarını göstermiştir. Türkiye Ekonomisindeki önemli gelişmelere bakacak olursak, sanayi üretim endeksinin açıklanan Kasım ayı verilerine göre, sanayi üretimi bir önceki aya kıyasla %0,1 oranında gerilemiştir. 2014 yılının açıklanan ihracat verilerine göre ABD ye ve Avrupa ülkelerine olan ihracat hacmimiz genişlemiş ancak Irak ve Rusya pazarları için 2014 yılı sıkıntılı geçmiştir. Düşen petrol fiyatlarının ve iç talepteki daralmanın etkisiyle ithalatımız azalmış; dış ticaret açığı yıllık bazda %15,4 oranında daralmıştır. Cari açığımız Kasım ayı itibariyle 5,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Ocak ayında TÜFE de yıllık artış %7,24 olmuştur. Bu oran, Mayıs 2013 ten bu yana gerçekleşen en düşük değerdir. Ocak ayında yaşanan birkaç gelişme finansal piyasaları olumlu yönde etkilemiştir: FED in faiz artırımını Haziran ayına kadar yapmayacağı öngörüsü, petrol fiyatlarının düşmeye devam etmesi, TCMB nin faiz indirimi kararı alması gibi. Bu gelişmeler Borsa İstanbul un yılsonuna göre %3,8 oranında değer kazanmasına neden olmuştur. 2014 yılını 2,33 seviyesinde tamamlayan USD/TL kuru, Ocak ayının ilk yarısında 2,27 ye kadar gerilemiştir. Ardından TCMB nin faiz indirimi kararına bağlı olarak kur, rekor seviyede yükselmiş, 2,45 lere dayanmıştır. 30 Ocak itibariyle EUR/TL kuru da 2,76 düzeyinde gerçekleşmiştir. TCMB nin faiz indirimi kararının etkisi, 16 Kasım 2016 vadeli iki yıllık gösterge tahvilin faiz oranının düşerek %6,89 seviyesine gerilemesinde görülmüştür. Aylık ekonomik ve finansal gelişmelerin kısa bir özetini vermeye çalıştığımız bir sonraki sayımızda görüşmek dileğiyle. Yazı Dr. A. Kerem ÖZDEMİR Negatif Faiz Politikası ve Avrupa Merkez Bankasının Genişletilmiş Varlık Alım Programı Negatif Faiz Oranları ve Para Politikası Avrupa Merkez Bankası (AMB) ilki geçtiğimiz yılın Haziran ayında olmak üzere bankaların AMB nezdindeki mevduat hesaplarına (deposit facility) ödediği faiz oranını ilk kez negatif seviyelere indirmişti. Negatif faiz uygulayan tek merkez bankası AMB değil. Geçtiğimiz yıl önce İsveç merkez bankası (Sveriges Riksbank) düşme eğilimi sergileyen yurtiçi fiyatların yükselmesi için Temmuz da mevduat faizini (daha önce banka Temmuz 2009 Eylül 2010 döneminde mevduat faizini %-0,25 e indirmişti. Şu an %-0,75) ve Danimarka merkez bankası (Danmarks Nationalbank) uygulamakta olduğu sabit döviz kuru rejimi çerçevesinde pariteyi sürdürmek amacıyla Eylül de mevduat sertifikası faizini tekrar sıfırın altına indirmişti (daha önce Temmuz 2012 Temmuz 2014 döneminde de mevduat faizi negatifti. Şu an %-0,75). Yine Aralık ayında İsviçre merkez bankası da, son dönemde değerlenen CHF nin değerini düşürmek amacıyla, 10 milyon CHF üzerindeki vadesiz mevduatlara uygulanacak faiz oranını %-0,25 olarak belirledi. Rublenin değer kaybettiği ve petrol fiyatlarının hızla düştüğü bir konjonktürde Avrupa da yatırımcılar için en güvenli olarak görülen limanlardan biri İsviçre. Dolayısıyla sermaye girişleri CHF nin değerlenmesine yol açıyor. Danimarka, İsveç ve İsviçre merkez bankalarının negatif faiz uygulamasının 2
temel sebebi bu ülkelerin paralarının değerlenmesinin önüne geçmek. Euro Bölgesinde ise durum bundan çok farklı. 2014 Haziran ayındaki indirimden sonra AMB Aralık ayında mevduat faiz oranını 10 baz puan daha düşürdü (şu an %-0,20). Durgunluk içinde sıkışmış olan Avrupa ekonomilerini canlandırmak ve deflasyon spiralinin içine düşmemek gerekçeleriyle alınan bu kararlar diğer tedbirlerin arzu edilen etkileri yaratmaması sebebiyle AMB nin başvurduğu son çarelerden birisiydi. İki yıl önce Avrupa borç krizinin en şiddetli olduğu dönemlerde Draghi nin Euro yu korumak için ne gerekiyorsa yapacağız açıklaması AMB nin mevcut araçların dışında konvansiyonel olmayan araç ve yöntemleri kullanabileceğine ilişkin güçlü sinyaller veriyordu. Tablo: Avrupa Merkez Bankası Temel Faiz Oranları (%) 2008 2009 Mevduat faizi (Deposit facility) Temel fonlama faizi (Main refinancing facility) Marjinal borç verme faizi (Marginal lending facility) 9 Temmuz 3,25 5,25 8 Ekim 2,75 4,75 9 Ekim 3,25 4,25 15 Ekim 3,25 3,75 4,25 12 Kasım 2,75 3,25 3,75 10 Aralık 2,00 2,50 3,00 21 Ocak 1,00 2,00 3,00 11 Mart 0,50 1,50 2,50 8 Nisan 0,25 1,25 2,25 13 Mayıs 0,25 1,00 1,75 13 Nisan 0,50 1,25 2,00 2011 13 Temmuz 0,75 1,50 2,25 9 Kasım 0,50 1,25 2,00 14 Aralık 0,25 1,00 1,75 2012 11 Temmuz 0,00 0,75 1,50 2013 8 Mayıs 0,00 0,50 1,00 13 Kasım 0,00 0,25 0,75 11 Haziran -0,10 0,15 0,40 2014 10 Eylül -0,20 0,05 0,30 Kaynak: European Central Bank 6 Şubat 2015 ten itibaren geçerli olmak üzere Danimarka merkez bankası %-0,50 olan mevduat sertifikası faiz oranını 25 baz puan daha düşürerek %-0,75 e indirdi. 15 Ocak ta İsviçre merkez bankasının beklenmedik şekilde CHF/ paritesini terk ettiğini ve bir hafta sonra da AMB nin yeni genişletilmiş varlık alım programına başlayacağını duyurması Danimarka ya yoğun bir sermaye girişine yol açarak DKK/ kurunun düşmesine DKK nin karşısında değerlenmesine yol açtı. Danimarka merkez bankası fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmek amacıyla 1982 den beri sabit kur rejimi uygulamakta. Danimarka 3
parasını 1999 da Euro ya geçilene kadar en büyük ticarî ortağı olan Almanya nın para birimi DM ye sabitliyordu. Banka pariteyi korumak amacıyla faiz oranları (Euro faizlerine göre spread) ve döviz piyasası müdahelelerinin bileşiminden oluşan bir politika uyguluyor operasyonel düzeyde. Böylelikle yatırımcılar ve trader lar için duruma göre DKK nin cazibesini arttırıyor veya azaltıyor. Bankanın hedeflediği kur DKK/ 7,46 seviyelerinde ve kurun ±%2,25 aralığında dalgalanmasına izin veriliyor (7,29 7,63). İsviçre merkez bankasının kararından sonra 7,43 seviyelerine düşen kura banka müdahale ederek 7,44 civarlarına yükselmesini sağladı. Geçtiğimiz Ocak ayında banka toplamda 106,5 milyar DKK tutarında müdahalede bulunarak bankanın rezervleri rekor seviyeler olan 564,1 milyar DKK ya kadar yükseldi. Aynı zamanda Maliye bakanlığı merkez bankasının tavsiyesiyle yerli ve yabancı tahvil ihracını da erteledi. 0.8 Grafik 1: Danimarka Merkez Bankası Faiz Oranları (%) 0.6 0.4 0.2 0-0.2-0.4-0.6-0.8 Certificates of deposit rate Discount rate Current-account rate Lending rate Kaynak: Danmarks Nationalbank Negatif faiz oranları bir açıdan bakıldığında kredi riskini yüksek olarak değerlendirip yeni kredi vermekten geri duran ve fakat nakit fazlası olan bankaları fiilen cezalandıran bir uygulama. Teorik açıdan sıfırın altındaki faiz oranları piyasa faiz oranlarının ve dolayısıyla işletme ve hâne halklarının borçlanma maliyetlerini düşürerek harcamaların artmasını teşvik edebilir. Ancak bu uygulamanın tehlikeli bir sonucu da var: zararı yararından fazla olabilir. Bankaların fon ihtiyaçlarını karşıladıkları piyasa bankalararası para piyasası. Bankalar mevduat ve kredi faiz oranlarını bu piyasada oluşan faizleri referans 4
alarak belirliyor, yani bankaların efektif fonlama maliyetinin göstergesi bankalararası para piyasası faiz oranları. Eğer bankalar müşteri kaybetmemek amacıyla negatif faizleri mevduat faizlerine yansıtmazsa maliyeti kendileri üstlenmiş olacak. Diğer bir ifadeyle negatif faizler kredi-mevduat faiz farkının dolayısıyla bankaların kâr marjının daralmasına yol açabilir. Böylesi bir durumda bankalar yeni kredi vermek noktasında daha da isteksiz olacaktır. Nitekim, Danimarka da faiz indiriminden sonra bankaların davranışında gözlemlenen bu oldu. tek olumsuz sonuç bu değil. Bankalar bu maliyeti kredi müşterilerine yansıtmayı tercih ederse kredi talebi daralabilir. Diğer bir ihtimal de bankaların daha riskli (yüksek getirili) varlıklara yatırım yapmayı tercih etmesi. Bu da yeni bir varlık fiyatları balonunun oluşmasına zemin hazırlayabilir. 2.5 Grafik 2: İsveç Merkez Bankası Faiz Oranları (%) 2 1.5 1 0.5 0-0.5-1 Deposit rate Lending rate Repo rate Reference rate Kaynak: Sveriges Riksbank Sonuç olarak, AMB nin ve diğer merkez bankalarının negatif faiz politikasının arzu edilen sonuçları yaratıp yaratmayacağını zaman gösterecek. AMB nin Genişletilmiş Varlık Alım Programı Euro nun ve Avrupa Ortak Para Birliğinin resmen işlerlik kazandığı 1 Ocak 1999 dan bu yana Euro Bölgesi nde kredi darlığı ve istihdam en yüksek seviyelerine ulaşmış durumda. Global kriz ertesinde FED, İngiltere ve Japonya merkez bankaları faiz oranlarını düşürerek miktarsal genişleme (QE: Quantitative 5
Easing) olarak isimlendirilen büyük ölçekli varlık alım programları başlatmıştı. Euro bölgesinde de AMB nin faiz oranlarında yaptığı indirimler Avrupa ekonomisinin yeniden büyüme sürecine girmesi ve enflasyonun hedeflenen seviyelere yükseltilmesi noktasında etkili olamadı. Avrupa Birliği ndeki düzenlemeler AMB nin büyük ölçekli varlık alımlarını politik açıdan zorlaştırmasına rağmen AMB başkanı Draghi ve diğer üst düzey yöneticilerin son zamanlarda yaptığı açıklamalar yakında (2015 içinde) Euro Bölgesinde de geniş ve büyük ölçekli varlık alımlarının başlayacağı yönünde güçlü sinyaller veriyordu. AMB nin temel endişesi, Euro Bölgesi enflasyonunun orta vadede %2 olan hedefin uzun süre ciddi ölçüde altında seyretmesi. Diğer merkez bankaları politikalarını sıkılaştırma sürecine girmek üzereyken AMB nin yakında başlayacağını duyurduğu genişletici politikanın $/ paritesinde yakın dönemde gözlemlenen düşüşün muhtemel sebeplerinden birisi olduğunu da kaydedelim. Faiz politikasını kullanarak etkili olamayan AMB nin elindeki en uygun ve son seçenek diğer önde gelen merkez bankalarının yaptığı gibi varlık alım programları olarak ortaya çıkıyor. Bu doğrultuda 22 Ocak 2015 teki toplantıdan sonra AMB genişletilmiş bir varlık alım programını devreye sokacağını duyurdu. Bu program AMB nin mevcut özel sektör varlık alım programının merkezî yönetimler, kamu kuruluşları ve AB kuruluşlarınca ihraç edilen tahvilleri de içerecek şekilde genişletilmiş biçimi. AMB 2014 Ekim de ipotekli tahvil ( covered bond : mortgage vb. kredi havuzuna dayanan borç senetleri) ve bir ay sonra da varlığa dayalı menkul kıymet alımına başlamıştı. AMB nin temel endişesi enflasyonun uzun süre çok düşük seviyelerde seyretmesinin yol açabileceği riskler. Nitekim 2014 Aralık ayında Euro Bölgesi enflasyonu yıllık bazda %-0,2 olarak gerçekleşmişti. AMB bu kararla öncelikli hedefi olan fiyat istikrarı çerçevesinde enflasyonun hedeflenen seviyelere yükseltilmesi yanında Avrupa ekonomilerinin yeniden büyüme süreci içine girmesi ve istihdamın artması ümidini de taşıyor. Enflasyonun artması da ancak kredilerin, yatırımların ve istihdamın ve dolayısıyla da talebin artmasıyla mümkün. Varlık alım programı açık piyasa işlemleri çerçevesinde ikincil piyasalardan doğrudan alım şeklinde gerçekleştirilecek. Alımların üst sınırı aylık toplamda 60 milyar olmak üzere en azından Eylül 2016 ya kadar devam edeceği duyuruldu (toplamda 1,1 trilyon ). Tabii ki programın enflasyon oranının %2 civarlarına doğru yükselene kadar devam edeceğini bekleyebiliriz. Sisteme üye 19 merkez bankası kendi hükümetlerince ihraç edilmiş olan tahvilleri satın alacak ve hükümetin borcunu geri ödeyememesi durumunda uğranılacak zararları da ilgili ulusal merkez bankası üstlenmiş olacak. Böylelikle bir ülkenin vergi mükelleflerinin diğer bir ülkedeki muhtemel bir borç krizinin yol açabileceği kayıpları üstlenmesinin önüne geçilmiş olacağı düşünülüyor. Ancak bu Euro Bölgesinin bütünlüğü açısından derinde yatan ayrılıkları da bir ölçüde gözler önüne seriyor. Politikanın, uzun vadeli faiz oranlarının düşmesi ve dolayısıyla Euro Bölgesinde krizden sonra çok zayıf seyreden yatırımların arttırılması kanalı üzerinden etkili olması ümit ediliyor. Diğer taraftan bu karar AMB nin enflasyon hedefine ulaşma taahhüdüne de bağlı kaldığı sinyalini veriyor ekonomik birimlere. Reel faiz oranlarının düşmesinin diğer bir yolu da beklenen enflasyonun yükselmesini sağlamak. Programın hemen etkili olacağı bir kanal da Euro nun diğer para birimleri karşısındaki değerinin düşmesi. Nitekim 2014 Mayıs tan bu yana Euro diğer önde gelen para birimleri karşısında değer kaybediyor. Bu da bir taraftan Avrupa ihracatının ve dolayısıyla üretimin artmasını desteklerken, diğer 6
taraftan Euro cinsinden mal ve hizmet ithalatının maliyetini arttırarak enflasyonun yükselmesine katkı sağlayacak. Diğer taraftan, 25 üyeli banka yönetim kurulunun her üyesinin bu karara olumlu bakmadığını medyaya yansıdığı kadarıyla biliyoruz. Özellikle iki Alman üyenin bu kararı bir takım endişeler sebebiyle olumlamadıklarını tahmin etmek zor değil. Alman üyelerin Euro Bölgesinde deflasyon riski olmadığı görüşünde oldukları anlaşılıyor. Aynı zamanda, yine başta Alman üyeler olmak üzere, varlık alım programının kamu açıklarını finanse etmek anlamına geldiğini ve hükümetler üzerindeki yapısal reform yapma baskısını azalttığını düşünenler de var. Özellikle bu son nokta programın arzu edilen sonuçları yaratması bağlamında kritik önem taşıyor düşüncesindeyiz. Bilindiği gibi Avrupa da ortak bir para politikası olmakla birlikte maliye politikasında bir birlik yok. Dolayısıyla hükümetlerin yapısal reformları hayata geçirme istekliliği programın başarısında belirleyici olacak. Yapısal reformlar sadece Avrupa ya özgü bir mesele de değil, evrensel. Dünya ekonomisinin gelecekteki performansı büyük ölçüde ülkelerin yapısal reformları gerçekleştirme istekliliği ve kabiliyeti tarafından belirlenecek dersek abartmış olmayacağımızı düşünüyoruz. Piyasalardan Rakamlar (a) Para ve Döviz Piyasaları 2013 (ort) 2014 (ort) 2014/11 2014/12 2015/01 TCMB A.O. Fonlama Maliyeti (%) 5,82 8,95 8,29 8,51 8,25 BIST O/N Repo Faizi (%) 5,67 9,13 8,88 9,74 9,72 91 Gün Vadeli DİBS Faizi (%) 6,42 8,79 8,04 8,14 7,72 3 Aya kadar Vadeli Mevduat Faizi 7,75 9,87 9,51 9,81 9,72 TL/USD (TCMB döviz satış) 1,9054 2,1918 2,2376 2,2918 2,3325 TL/EUR (TCMB döviz satış) 2,5308 2,9112 2,7922 2,8268 2,7211 USD/EUR 1,3274 1,3293 1,2479 1,2335 1,1668 REDKE (TÜFE bazlı, 2003=100) 114,65 108,24 114,16 113,14 116,85 Kaynak: TCMB, BIST Borsa İstanbul Pay Piyasası toplam piyasa değeri geçen senenin Ocak ayı değerine göre yaklaşık %38 daha yüksektir. Benzer şekilde Ocak ayı işlem hacmi de %28 oranında daha yüksek gerçekleşmiştir. Ancak BIST Tahvil ve Bono Piyasası nda işlem hacmi geçen seneye göre %28 oranında düşmüştür. Pay piyasasında artan ve sabit getirili menkul kıymetlerde azalan yöndeki eğilimleri günlük işlem hacimlerinde de görmek mümkündür. 7
(b) Sermaye Piyasası Göstergeleri Büyüklükler (milyon TL) 2014/01 2014/12 2015/01 % Değ. BIST Pay Piyasası Toplam Piyasa Değeri 471.911 627.365 650.417 37,8 İşlem Hacimleri (Toplam) (milyon TL) Borsa İstanbul Pay Piyasası 76.858 872.910 98.408 28,0 Borsa İstanbul Tahvil ve Bono Piyasası 977.697 7.645.302 704.520-27,9 Borsa Dışı Sabit Getirili MK Piyasası 79.704 1.048.419 86.133 8,0 Borsa İstanbul VİOP 37.585 435.722 35.524-5,4 İşlem Hacimleri (Günlük Ortalama) (milyon TL) 2014/01 2014/12 2015/01 % Değ. Borsa İstanbul Pay Piyasası 3.494 4.196 4.686 34,1 Borsa İstanbul Tahvil ve Bono Piyasası 44.441 32.960 33.549-24,5 Borsa Dışı Sabit Getirili Menkul Kıymet Piyasası 3.623 3.815 4.102 13,2 Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Günlük Ortalama İşlem Hacmi 1.708 1.951 1.692-0,01 Açık Pozisyon Sayısı 444.570 552.406 614.123 38,1 DİBS Faiz Oranları 2013 (ort) 2014/11 2014/12 2015/01 1 yıl vadeli 7,27 8,23 8,42 7,71 2 yıl vadeli 7,30 8,02 8,00 7,22 3 yıl vadeli 7,51 8,06 7,92 7,12 5 yıl vadeli 7,72 8,11 7,95 7,07 10 yıl vadeli 7,97 8,27 7,98 7,14 Kaynak: BIST, SPK 120,000 Borsa İstanbul Pay Piyasası Aylık İşlem Hacmi 100,000 100,000 80,000 80,000 60,000 40,000 60,000 40,000 20,000 20,000 0 - İşlem Hacmi (Milyon TL) BIST100 Endeksi (sağ eksen) 8
5,315 5,338 5,373 4,817 3,952 3,811 3,548 3,475 3,657 3,503 3,815 4,102 24,386 23,616 26,166 26,832 29,122 29,181 32,403 30,696 30,921 33,711 32,960 33,549 Pay piyasası aylık işlem hacimlerinin yer aldığı yukarıdaki grafikte, BIST100 Endeksi ile birlikte artan bir hacim söz konusudur. Tahvil ve bono piyasaları borsa ve borsa dışı araçların işlem hacimlerinde 2015 in ilk ayında, bir önceki aya göre artış gerçekleşmiştir. Borsa Istanbul Borsa Dışı Tahvil ve Bono Piyasaları Günlük İşlem Hacimleri (mil TL) Ş U B M A R N İ S M A Y H A Z T E M A Ğ U E Y L E K M KAS A R A 2015- O C A Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasasında Ocak 2015 itibariyle son 12 aylık işlem hacimlerinin dağılımı %92 endeks vadeli işlem, %7 döviz vadeli işlem ve %1 diğer araçlarda gerçekleşmiştir. (c) Temel Ekonomik Göstergeler 2013/12 2014/12 2013 2014 % Değ. Toplam Mal İhracatı (milyon $) 14.201 14.298 163.418 170.947 %4.61 Toplam Mal İthalatı (milyon $) 22.286 21.186 243.631 234.907 %-3.58 Cârî İşlemler Dengesi (milyon $) -8.349-6.816-64.658-45.836 2013 2014 2014/12 2015/01 2015/01 TÜFE Enflasyonu (%, 2003=100) 7,40 8,17-0,44 1,10 7,24 Yurtiçi ÜFE Enflasyonu (%, 2003=100) 6,97 6,36-0,76 0,33 3,28 Yurtdışı ÜFE Enflasyonu (%, 2010=100) 16,15 2,63 0,32-1,49-4,38 Kaynak: TÜİK, TCMB 2014 ün son ayında mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (SÜE) bir önceki aya göre %1,22 oranında yükselirken, 2015 yılının ilk ayında mevsim etkilerinden arındırılmış İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı bir önceki aya göre sınırlı ölçüde artarak %74.4 seviyesinde gerçekleşmiştir. 9
-3.3% -3.8% -2.9% -3.1% -2.1% -0.5% -0.5% 0.3% 2.7% 2.3% 3.9% 3.8% 5.3% 5.6% 6.9% 7.5% 124 123 122 121 Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış SÜE (2010=100) Mevsimsellikten arındırılmış İmalat Sanayi KKO (%) SÜE ve KKO 76 75.5 75 120 74.5 119 118 117 74 73.5 116 73 Yeni yılın ilk ayında %5,6 ile en yüksek getiriyi altın sağlarken, altını %3,9 ve %3,8 getiriler ile sırasıyla dolar ve BIST100 endeksi izlemiştir. Euro da ise %3,1 oranında bir kayıp gerçekleşmiştir. 9.0% EKİ.2014 KAS.2014 ARA.2014 OCA.2015 Finansal Varlıkların Getirileri 7.0% 5.0% 3.0% 1.0% -1.0% -3.0% -5.0% Dolar Getiri Euro Getiri Altın Getiri BIST100 Getiri Bu e-bülten bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Bültenin içeriğine ilişkin hatalardan ve kullanımından doğan zararlardan SERPAM-Sermaye Piyasaları Araştırma ve Uygulama Merkezi sorumlu değildir. 10