Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu VakıfBank 2 Temmuz 1 Ağustos 211 Bu Haftaki Yazımız... İşsizlik Oranı 211 Yılının Geri Kalanında Nasıl Bir Seyir İzleyecek? Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Dünya ekonomisi 27 yılının sonlarında başlayan krizin ardından 29 yılında sert bir biçimde küçülürken istihdam piyasası da ciddi oranda daralmış, global anlamda işsizlik oranları yüksek seviyelere ulaşmıştır. Türkiye de de işsizlik oranı bu süreçte %16.1 seviyelerine dek yükselirken, başlayan ekonomik toparlanma ile birlikte 29 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren kademeli olarak gerileme trendine giren işsizlik oranının 211 yılının Nisan ayında %9.9 ile yeniden kriz öncesi seviyelerini yakaladığı görülmektedir. Bu raporda işsizlik oranında yaşanan bu sert gerilemenin nedenleri ile istihdam ve verimlilik arasındaki ilişki incelenmiş ve son olarak da büyüme ve enflasyon oranı beklentilerimiz çerçevesinde 211 yılına ilişkin işsizlik oranı beklentimize yer verilmiştir. Geçtiğimiz Hafta Açıklanan Veriler... TCMB faiz oranlarında değişikliğe gitmedi... TCMB Temmuz ayı toplantısında politika faiz oranını genel beklentiler doğrultusunda %6.2 seviyesinde sabit bırakmıştır. Gelişmiş ülke ekonomilerindeki risklere dikkat çeken PPK nın sorunların daha da derinleşmesi durumunda genişletici politikaları uygulamaya koyabileceğini belirtmesi dikkat çekmektedir. Bununla birlikte borç krizinin ve küresel büyüme endişelerinin risk iştahını olumsuz etkilemeye devam etmesi halinde faiz koridorunun kademeli olarak daraltılabileceği söylemi, borçlanma faiz oranının artırılabileceği beklentilerinin oluşmasına neden olmuştur. TCMB 211 Temmuz ayı 2. dönem beklenti anketi açıklandı Merkez Bankasının anketine göre, 211 yıl sonu enflasyon beklentisi Temmuz ayı ikinci dönem anketinde %7.33'e yükseldi. 12 ay ve 24 ay sonrasının yıllık TÜFE beklentisi de sırasıyla %6.92 ve %6.31 e yükseldi. Yıl sonu cari açık beklentisi de 66 milyar dolardan 68 milyar dolara, yıl sonu yıllık GSYH büyüme beklentisi de %6.1 e çıktı. Tüketici güven endeksi Haziran ayında artarak 96.42 oldu... TÜİK ve TCMB tarafından hazırlanan Tüketici Eğilim Anketi nin sonucuna göre tüketici güven endeksi bir önceki aya göre %3.8 oranında artarak 96.42 seviyesine yükseldi. Haziran ayı Merkezi Yönetim Brüt Borç Stoku açıklandı... Haziran ayında merkezi yönetim brüt borç stoku 49.9 milyar TL düzeyinde gerçekleşirken, brüt borç stokunun 37.9 milyar lirasını Türk Lirası cinsi, 138 milyar lirasını da döviz cinsi borçlar oluşturdu. Merkezi yönetim brüt borç stokunun 362.7 milyar lirasını iç borç, 133.1 milyar lirasını da dış borç stokundan oluşuyor. Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Veriler... Haftalık Yurtiçi Ekonomi Gündemi Tarih Açıklanacak Veri Önceki Veri Beklenti 2.7.211 Reel Kesim Güven Endeksi (Temmuz) 19.1 Kapasite Kullanım Oranı (Temmuz) 76.7 77. 28.7.211 Enflasyon Raporu 211 III 29.7.211 Dış Ticaret Açığı (Haziran) $1.6 mlyr $1.1 mlyr ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Ankara, TÜRKİYE
2 İşsizlik Oranı 211 Yılının Geri Kalanında Nasıl Bir Seyir İzleyecek? Dünya ekonomisi 27 yılının sonlarında başlayan krizin ardından 29 yılında sert bir biçimde küçülürken istihdam piyasası da ciddi oranda daralmış, global anlamda işsizlik oranları yüksek seviyelere ulaşmıştır. Türkiye de de işsizlik oranı bu süreçte %16.1 seviyelerine dek yükselirken, başlayan ekonomik toparlanma ile birlikte 29 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren kademeli olarak gerileme trendine giren işsizlik oranının 211 yılının Nisan ayında %9.9 ile yeniden kriz öncesi seviyelerini yakaladığı görülmektedir. Bu raporda işsizlik oranında yaşanan bu sert gerilemenin nedenleri ile istihdam ve verimlilik arasındaki ilişki incelenmiş ve son olarak da büyüme ve enflasyon oranı beklentilerimiz çerçevesinde 211 yılına ilişkin işsizlik oranı beklentimize yer verilmiştir. Grafik 1 2 18 16 14 12 1 8 Kaynak: TÜİK İşsizlik Oranı(%) Mev. Ve Tak. Ar. İşsizlik Oranı(%) Tarım Dışı İşsizlik Oranı (%) 21 yılının Nisan ayında %12. olan işsizlik oranı, bu yılın aynı ayında 2.1 puan gerileyerek %9.9 olarak gerçekleşmiştir. 211 yılı Nisan ayında mevsimsellikten arındırılmış işgücüne katılma oranı ise bir önceki döneme göre 1 puanlık artışla %49.9 oranında gerçekleşirken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı ise aylık bazda.1 puanlık artışla %1 seviyesinde gerçekleşmiştir. Mevsimsel etkilerden arındırılmış işsizlik oranının verileri incelendiğinde işsizlik oranına göre nispeten daha istikrarlı bir düşüş dikkati çekmektedir. Diğer yandan mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış işsizlik oranında Nisan ayında yaşanan hafif yükseliş, işsizlik oranında yaşanan bu azalmada etkili olan istihdam artışının mevsimsel etkilere çok da bağlı olmadığını göstermektedir. Bu gelişmelerle birlikte 211 yılı Nisan döneminde istihdam edilenlerin sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 44 bin kişi artarak, 23 milyon 9 bin kişiye yükselmiştir. 12. 1 9.9 Grafik 2 3. 3. 2. 2. 1. 1. Nis.7 Ağu.7 1 24 Yaş Arası Nüfusun İşsizlik Oranı (%) 1 24 Yaş Arası Nüfusun Tarım Dışı İşsizlik Oranı (%) 21 17.9 Ara.7 Nis.8 Ağu.8 Ara.8 Nis.9 Ağu.9 Ara.9 Nis.1 Ağu.1 Ara.1 211 yılının Nisan ayında 1 24 yaş aralığında olan genç nüfusta işsizlik oranı ise geçen yılın aynı ayına göre 3.3 puanlık bir azalışla %17.9 seviyesine gerilemiştir. Bu yaş aralığındaki nüfusta işsizlik oranında meydana gelen düşüşte aynı yaş aralığı için tarım dışı işsizlik oranında meydana gelen azalmanın etkili olduğu görülmektedir. Böylece tarımda meydana gelen istihdam artış ve azalışlarının, tarım dışı sektörler kadar genç nüfus işsizlik oranı üzerinde etkili olmadığı söylenebilir. Kaynak: TÜİK
3 Son yaşanan krizle birlikte yüksek seviyelere Grafik 3 İşsizlik Oranı (%) ulaşan işsizlik oranı, HP filtreleme veya İşsizlik Oranı (Trend) 18 İşsizlik Oranı (Cycle) ayrıştırmaa tekniği kullanılarak trend ve 16 4 konjonktür (cycle) kısımlarına ayrıştırıldığında, 14 3 gerek trend gerekse de konjonktür eğrilerinin 12 2 yaşanan krizle birlikte 27 yılının sonlarından 1 1 itibaren yükselmeyee başladığı dikkati 8 çekerken, ekonomide yaşanan toparlanmayla 6 4 1 birlikte 29 yılının ortalarındann itibaren 2 2 trendin çok fazla değişmemesine karşın 3 konjonktürün sert bir şekilde gerilediği dikkati çekmektedir. 21 yılının ikinci çeyreğinden itibaren ise konjonktürel seri ile orijinal seri arasındaki farkın açılması, işsizlik oranındaki Kaynak: TÜİK,VakıfBank iyileşmenin daha ziyade konjonktürel düzelmeden kaynaklandığını göstermektedir. Hala yüksek seviyelerde seyreden trend serisi ise işsizlik oranındaki yapısal sorunları gösterirken, özellikle 211 yılınının ilk çeyreğine ilişkin açıklanan yüksek büyüme performansı konjonktürel serideki sert iyileşmenin sebebini de açıklayabilmektedir. Oca. May. Eki. Mar.6 Ağu.6 Oca.7 Haz.7 Kas.7 Nis.8 Eyl.8 Şub.9 Tem.9 Ara.9 May.1 Eki.1 Mar.11 Grafik 4 18 16 14 12 1 8 Kaynak: TÜİK 2 29 İşsizlik Oranı (%) 26 21 27 211 28 Açıklanan son verilerr çerçevesinde, 211 yılında işsizlik oranındaa izlenen trendi geçmiş yıllarla kıyaslayabilmek için yandaki grafik incelendiğinde, 29 ve 21 hariç ilk dört aydaki aşağı yönlü trendin birbirine oldukça benzediği görülmektedir. Böylece 29 yılında yaşanan krizin etkisiyle yüksek seviyelere ulaşan işsizlik oranınınn yeniden kriz öncesi seviyelerine gerilediği dikkat çekmektedir. Önümüzdeki dönemdee ise olumlu mevsimsel etkilerin sona ermesi ile birlikte işsizlik oranında bir miktar yukarı yönlü bir hareket görülebilecektir. Ancak bu yukarı yönlü hareketin geçmiş yıllara kıyasla çok daha sınırlı olması mümkün olabilecektir. İşsizlik Oranının 211 yılında %1. a gerilemesini bekliyoruz... Grafik 16 14 12 1 8 6 4 1989 1991 İşsizlik Oranı (%) 1993 199 1997 1999 21 23 2 27 Gerçekleşen Tahmin Edilen 29 1. 211 211 yılının Nisan ayında %9.9 ile tek haneli rakamlaraa gerileyen işsizlik oranının önümüzdeki aylarda da gerilemeye devam etmesi beklenirken, 211 yılının geneli için ise işsizlik oranındaki düşüşün 21 yılına oranla bir miktar yavaşlaması mümkün görünmektedir. 2111 yıl sonuna ilişkin büyüme beklentimiz %6.1 seviyesindeyken, 211 yılı işsizlik oranını tahmin etmek için oluşturduğumuz ekonometrik modelimiz, 21 yılında %11.9 olarak açıklanan işsizlik Kaynak: TÜİK,VakıfBank
4 oranının 211 yılında %1. a gerileyeceğine işaret etmektedir. Yaz aylarında tarım ve turizmin işgücüne olumlu katkısı ile birlikte tek haneli rakamlara gerileyen işsizlik oranının kış aylarına girilmesi ile birlikte sınırlı bir şekilde yükselmesi mümkün görünmektedir. Bununla birlikte Eylül ayı ile birlikte kamu memur alımlarının artacağı yönündeki beklentimiz işsizlik oranı beklentimizi desteklemektedir. 211 yılı işsizlik oranı beklentimiz yıl içinde kriz öncesi seviyelere gerileyen işsizlik oranının yıllık olarak da kriz öncesi seviyeleri yakalayacağına işaret etmektedir. Diğer makroekonomik verilerde krizin ardından iyileşmenin daha hızlı gerçekleştiği görülürken, işsizlik oranının kriz öncesi seviyeleri yakalaması zaman almıştır. Bu durum aslında diğer makro ekonomik verilerden farklı olarak işsizlik oranında yapısal olarak izlenen katılığın bir sonucu olarak süpriz bir gelişme olarak değerlendirilmemelidir. 211 yılına ilişkin işsizlik oranı beklentimiz, işsizlik oranında 21 yılında izlenen hızlı düşüşün bir miktar ivme kaybedeceğine işaret etmesine karşın, işsizlik oranındaki toparlanmanın güçlü olduğunu yansıtmaktadır. Verimlilik Reel Ücret ve İstihdam Grafik 6 13 12 12 11 11 1 1 9 9 8 8 Verimlilik Kaynak: TÜİK *Mevsimsellikten arındırılmış TÜFE ile deflate edilmiştir. Çalışılan Saat Başına Reel Ücret* Türkiye de işgücü verimliliği 211 yılının 1. çeyreğinde yıllık olarak %7.2 oranında artarken, reel ücretlerde %3.6 oranında artış görülmüş, aynı dönemde istihdam ise %6.8 oranında artmıştır. İşgücü verimliliği ile reel ücretler arasındaki ilişki uluslararası literatürde pek çok kez incelenmiş, aralarında pozitif bir ilişki olduğu ortaya konmuş ve işgücü verimliliğinin arttığı durumlarda, üretimin arttığı ve üretimdeki artışın istihdamdaki artışı desteklediği dikkati çekerken, üretim artışıyla sağlanan karın ise ücretlere yansıtıldığı tespit edilmiştir. Türkiye de de 27 yılında gerçekleştirilen 1 bir çalışmada, imalat sektöründe işgücü verimliliğinde meydana gelen artışların uzun dönemde ücret artışlarını etkilediği tespit edilmiştir. Yukarıdaki grafik te Sanayi Üretim Endeksi nin Çalışılan Saat Endeksine bölünmesiyle elde edilen ve mevsimsellikten arındırılan verimlilik endeksi ile yine mevsimsellikten arındırılmış çalışılan saat başına reel ücret endeksi gösterilmektedir. 2 yılının 1.çeyreğinden itibaren verimlilik ile reel ücretler genelde paralel hareket etmiş, ancak 28 yılında yaşanan küresel kriz ve krizden çıkış sürecinde aralarındaki paralellik bozulmuştur. Bu dönemde verimlilik düşerken, ücretlerin artmaya devam etmesinin nedeni olarak kriz döneminde merkezi yönetim tarafından uygulanan politikaların etkili olduğu söylenebilir. 21 yılında yatay bir seyir izleyen verimlilik endeksi, son iki çeyrekte artış göstermiştir. Verimlilikte sınırlı da olsa devam eden artış önümüzdeki dönem için olumlu bir görünüm ortaya koyarken, bu durum 211 yılı için %1 beklentimizi desteklemektedir. 1 Yrd.Doç.Dr. Şahabettin GÜNEŞ, İmalat Sektöründe Verimlilik ve Reel Ücret İlişkisi: Bir Koentegrasyon Analizi
TÜRKİYE Türkiye Büyüme Oranı (Çeyrek) 1 1 Reel GSYİH (Yıllık % Değişim) 11 1. 1. Mevsim ve Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (% q q) Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (% y y)... 1 1. 1 1. 2 2. 1999Q1 1999Q3 2Q1 2Q3 21Q1 21Q3 22Q1 22Q3 23Q1 23Q3 24Q1 24Q3 2Q1 2Q3 26Q1 26Q3 27Q1 27Q3 28Q1 28Q3 29Q1 29Q3 21Q1 21Q3 211Q1 1999Q1 1999Q3 2Q1 2Q3 21Q1 21Q3 22Q1 22Q3 23Q1 23Q3 24Q1 24Q3 2Q1 2Q3 26Q1 26Q3 27Q1 27Q3 28Q1 28Q3 29Q1 29Q3 21Q1 21Q3 211Q1 Sektörel Büyüme Hızları (%) Sektörler (Sabit Fiyatlarla) Sektör 21 21 21 21 211 Payları I. II. III. IV. I. (%) Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Tarım 3.9.6 1.3.1 4.3 3.6 Sanayi 2.8 21.4 1.7 7.6 11.3 12.3 İnşaat.8 8.3 2.4 22.1 17. 14.8 Ticaret 13.8 2. 13.9 7.3 13.1 17.2 Ulaş. ve Haber. 1.2 12.1 1.4 6.9 12.9 12.2 Mali Kur. 12.2 4.4 7.3 6.3 1.3 9.1 Konut Sah.. 1.8 1.7 2.9 1.2 2.2 Eğitim 2.2 1.2.9.7.9 3.2 Sağ. İş. ve Sos. Hiz. 1.4 4.2 2.1 1.4.7 2. Vergi Süb. 9. 17.3 13.9 8.2 13.3 17.1 GSYİH 12. 1.3.2 9.2 11. 3. 2. 1.. 1. 2. 3. Sektörel Büyüme Hızları (%) Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma
Harcama Bileşenlerinin Yıllık Büyüme Hızları (%) Harcama Bileşenleri (Sabit Fiyatlarla) Yer. Hanehalkı Tük. Har. Dev. Nihai Tük. Har. Gay. Safi Ser. Oluş. Kamu Sektörü Özel Sektör Mal ve Hiz. İhracatı Mal ve Hiz. İthalatı GSYİH Sektör Payları (%) 21 I. Çey 21 II. Çey 21 III. Çey 21 IV. Çey. 211 I. Çey. 73.1 7.3 3.1 4.8 8.4 11.6 9.7.6 4.7.9 3.2 6.7 26.4 16.8 28.4 29.9 42.1 33.6 3. 13. 1.4 13. 17.1 4.8 23. 17.3 31.4 34.2 49. 38.3 22.8.8 12. 1.6 4.3 7.7 31.2 21.9 19.2 16.2 2.4 26.9 12. 1.3.2 9.2 11. 4 3 2 1 1 2 3 4 Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%) Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat Sanayi Üretim Endeksi İmalat Sanayi Üretim Endeksi 3 2 1 1 2 3 1 8 6 4 2 2 4 6 8 1 12 3. 2. 1.. 1. 2. Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Sanayi Üretim Endeksi (Yıllık % Değişim) 3. Mar.7 May.7 Tem.7 Eyl.7 Kas.7 Mar.8 May.8 Eyl.8 Kas.8 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Mar.11 May.11 Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (Bir Önceki Aya Göre % Değ.) TCMB İmalat Sanayi 3 Aylık Ort. Yıllık Değ. 6
Sektörel Bazda Sanayi Üretim Endeksi 4 3 2 1 1 2 3 4 6 Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Aramalı İmalatı (Yıllık % Değ.) Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.) Sektörler Yıllık Değişim Oranı (%) Mayıs Ayı 21 211 Petrol Ürünleri 4.1 1.9 Tekstil 2.2 3.3 Gıda 7.8 8.1 Kimyasal Madde 19..1 Ana Metal Sanayi 1.4 4.7 Metalik Olm. Diğ. Mineral 17.1.8 Taşıt Araçları 2.8 1.2 Elektrikli Teçhizat 36.4 12.4 Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.) Sermaye Mali İmalati (Yıllık % Değ.) Giyim 12. 3.1 Aylık Sanayi Sipariş Endeksi Aylık Sanayi Ciro Endeksi 22. 2. 18. 16. 14. 12. 1. 22. 2. 18. 16. 14. 12. 1. Toplam Otomobil Üretimi Beyaz Eşya Üretimi 7 6 4 3 2 1 21 19 17 1 13 11 9 7 Oca.1 Tem.1 Oca.2 Tem.2 Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Tem.9 Tem.1 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Mar.8 May.8 Eyl.8 Kas.8 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Mar.11 May.11 Mar.8 May.8 Eyl.8 Kas.8 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Mar.11 May.11 Aylık Sanayi Sipariş Endeksi (İmalat Sektörü) Aylık Sanayi Ciro Endeksi Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.) Kaynak: OSD,Vakıfbank Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Beyaz Eşya Üretimi (Adet) 7
Kapasite Kullanım Oranı 8 8 7 7 6 6 76.7 9 8 7 6 4 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Kaynak: TCMB Kapasite Kullanım Oranı (%) Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Ara Malları Yatırım Malları Verilen İnşaat Ruhsatları 19,9. 17,9. 1,9. 13,9. 11,9. 9,9. 7,9.,9. 3,9. 1,9.. 8,. 7,. 6,.,. 4,. 3,. 2,. 1,.. Nis.8 Eki.8 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Nis.1 Tem.1 Eki.1 23 I 23 III 24 I 24 III 2 I 2 III 26 I 26 III 27 I 27 III 28 I 28 III 29 I 29 III 21 I 21 III 211 I Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı (milyon TL) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1 m2) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı 13. 12. 12. 11. 11. 1. 1. 9. 9. 8. Toplam Sanayide Verimlilik Toplam Sanayide Verimlilik Endeksi Kaynak:Hazine Müsteşarlığı 6 4 4 3 3 PMI Endeksi Haziran Eylül Aralık Mart 6 Haziran 6 Eylül 6 Aralık 6 Mart 7 Haziran 7 Eylül 7 Aralık 7 Mart 8 Haziran 8 Eylül 8 Aralık 8 Mart 9 Haziran 9 Eylül 9 Aralık 9 Mart 1 Haziran 1 Eylül 1 Aralık 1 Mart 11 Haziran 11 Kaynak:Reuters PMI Imalat Endeksi 8
ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu ÜFE 14 12 1 8 6 4 2 2 2 1 1 Oca.4 Nis.4 Tem.4 Eki.4 Oca. Nis. Tem. Eki. Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Oca.4 Nis.4 Tem.4 Eki.4 Oca. Nis. Tem. Eki. Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Nis.1 Tem.1 Eki.1 TÜFE (yıllık % değ.) Çekirdek I Endeksi ÜFE (yıllık %değ.) TÜFE Harcama Grupları (Katkı, Puan) Gıda ve Enerji Enflasyonu (yıllık % değ.) Eğitim Eğlence ve Kültür Ulaştırma Konut Lokanta ve Oteller Giyim ve ayakkabı Gıda ve Alkolsüz İçecekler, Vakıfbank.2.8 ÜFE Alt Sektörler (yıllık % değ.) Yıllık Aylık 3 3 2 2 1 1 Mar.8 May.8 Eyl.8 Kas.8 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Mar.11 May.11 Gıda Enerji Tüfe Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi 3 3 2 2 1 1 1 26 24 22 2 18 16 14 12 1 23 21 19 17 1 13 11 9 7 Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Tarım Sanayi İmalat Sanayi Ocak 4 Haziran 4 Kasım 4 Nisan Eylül Mart 6 Ağustos 6 Ocak 7 Haziran 7 Kasım 7 Nisan 8 Eylül 8 Şubat 9 Temmuz 9 Aralık 9 Mayıs 1 Ekim 1 UN Dünya Gıda Fiyat Endeksi UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen) Kaynak:Bloomberg 9
İTO Enflasyon Göstergeleri Türk İş Mutfak Enflasyonu 9 8 7 6 4 3 2 1 1 Oca. Tem. Oca.1 Tem.1 Oca.2 Tem.2 Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Tem.9 Tem.1 Kaynak: İTO İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi 8 6 4 2 2 4 26M1 26M4 26M7 26M1 27M1 27M4 27M7 27M1 28M1 28M4 28M7 28M1 29M1 29M4 29M7 29M1 21M1 21M4 21M7 21M1 211M1 211M4 Kaynak:Türk İş Türk İş Gıda Enflasyonu( Bir önceki aya göre Değ.) Enflasyon Beklentileri Tük. Güven Endeksi Fiyatların Değ. Yönünde Beklenti 1 9 8 7 6 4 1 9 8 7 6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Tem.11 12 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi 24 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi 4 Oca.4 May.4 Eyl.4 Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 May.8 Eyl.8 May.9 Eyl.9 May.1 Eyl.1 May.11 Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti 1
İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı İşgücü Durumu 17. 16. 1. 14. 13. 12. 11. 1. 9. 8. 9.9 1. 2M1 2M 2M9 26M1 26M 26M9 27M1 27M 27M9 28M1 28M 28M9 29M1 29M 29M9 21M1 21M 21M9 211M1 27, 26, 2, 24, 23, 22, 21, 2, 19, Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı Nis.8 Eki.8 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Nis.1 Tem.1 Eki.1 İşsizlik Oranı İşgücü Arzı İstihdam Edilenler, Vakıfbank İşgücüne Katılım Oranı Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı.. 4. 4. 3. 3. 3 2 2 1 1 3 2 1 49 48 47 46 4 44 İşgücüne Katılma Oranı İstihdam Oranı Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler İşkur İstatistikleri Sanayi İstihdam Endeksi (2=1) 2, 18, 16, 14, 12, 1, 8, 6, 4, 2, 11 18 16 14 12 1 98 96 94 92 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Kaynak:Hazine Müsteşarlığı İş Arayanların Sayısı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Sanayi İstihdam Endeksi 11
Kurulan Kapanan Şirket Sayısı Reel Brüt Ücret Maaş Endeksleri, 4, 4, 3, 3, 2, 2, 1, 1, 11. 113. 111. 19. 17. 1. 13. 11. 99. 97. 9. Nis.8 Eki.8 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Kurulan Kapanan Şirket Sayısı (Adet) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Reel Brüt Ücret Maaş Endeksleri 12
DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ İthalat İhracat Dış Ticaret Dengesi 2 2 1 1 2 4 6 8 1 Oca.3 Nis.3 Tem.3 Eki.3 Oca.4 Nis.4 Tem.4 Eki.4 Oca. Nis. Tem. Eki. Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Nis.1 Tem.1 Eki.1 İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar) 12 Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Ağu. Şub.6 Ağu.6 Mar.7 Eyl.7 Mar.8 Eyl.8 Mar.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar) 14 12 1 8 6 4 2 2 4 6 İthalat Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Tem.9 Tem.1 Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları(y/y) 14 12 1 8 6 4 2 2 4 6 İhracat Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Tem.9 Tem.1 Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları (y/y) Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı 6 4 14 24 34 44 4 64 74 Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Tem.9 Tem.1 Cari İşlemler Dengesi (Yıllık milyon dolar) 3 1 1 3 7 9 11 Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar sağ eksen) 4 3 2 1 1 2 Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Tem.9 Tem.1 Doğrudan Yatırımlar (12 aylık milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık milyon dolar) 13
TÜKETİM GÖSTERGELERİ 11 11 1 1 9 9 8 8 7 7 6 Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni Ara.3 Mar.4 Haz.4 Eyl.4 Ara.4 Mar. Haz. Eyl. Ara. Mar.6 Haz.6 Eyl.6 Ara.6 Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Ara.1 Mar.11 Haz.11 Tüketici Güven Endeksi Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen) 13 12 11 1 9 8 7 6 4 2 1 1 1 1 1999Q1 1999Q3 2Q1 2Q3 21Q1 21Q3 22Q1 22Q3 23Q1 23Q3 24Q1 24Q3 2Q1 2Q3 26Q1 26Q3 27Q1 27Q3 28Q1 28Q3 29Q1 29Q3 21Q1 21Q3 211Q1 Tüketim Harcamaları Reel Hanehalkı Tüketimi (Yıllık % Değişim) CNBC e Güven Endeksleri Krediler 2. 2. 1. 1... Oca.2 May.2 Eyl.2 Oca.3 May.3 Eyl.3 Oca.4 May.4 Eyl.4 Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 May.8 Eyl.8 May.9 Eyl.9 May.1 Eyl.1 May.11 8 7 6 4 3 2 1 Oca.4 Nis.4 Ağu.4 Kas.4 Mar. Tem. Eki. Şub.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 Nis.7 Ağu.7 Ara.7 Mar.8 Eki.8 Şub.9 Haz.9 Eyl.9 Nis.1 Ağu.1 Ara.1 Mar.11 Kaynak:Hazine Müsteşarlığı CNBC e Tüketici Güven Endeksi CNBC e Tüketim Endeksi Kaynak:BDDK Krediler (Yıllık % Değişim) 17 1 13 11 9 7 3 1 Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Haz.9 Kas.9 Nis.1 Eyl.1 Şub.11 Bireysel ve Ticari Krediler Bireysel Krediler (Yıllık %Değişim) Ticari Krediler (Yıllık % Değişim) Kaynak:BDDK 14
KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ 1 2 3 4 6 Bütçe Dengesi Ara.6 Şub.7 Nis.7 Haz.7 Ağu.7 Eki.7 Ara.7 Şub.8 Nis.8 Haz.8 Ağu.8 Eki.8 Ara.8 Şub.9 Nis.9 Haz.9 Ağu.9 Eki.9 Ara.9 Şub.1 Nis.1 Haz.1 Ağu.1 Eki.1 Ara.1 Bütçe Dengesi (12 Aylık toplam milyar TL) 31 29 27 2 23 21 19 17 1 Bütçe Gelirleri ve Harcamaları Ara.6 Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Ara.1 Mar.11 Haz.11 Bütçe Gelirleri (12 aylık toplam milyar TL) Bütçe Harcamaları (12 aylık toplam milyar TL) 6 4 3 2 1 1 2 3 Vergi Gelirleri Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Nis.1 Tem.1 Eki.1,Vakıfbank Vergi Gelirleri (Nominal yıllık %) Vergi Gelirleri (Reel yıllık %) 7 47 37 27 17 7 3 Faiz Dışı Denge Faiz Dışı Denge (12 aylık milyar TL) Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku.. 4. 4. 3. 3. Oca. Haz. Kas. Nis.6 Eyl.6 Şub.7 Tem.7 Ara.7 May.8 Eki.8 Mar.9 Ağu.9 Haz.1 Kas.1 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Toplam Borç Stoku (milyar TL) 38. 36. 34. 32. 3. 28. 26. 24. 22. 2. Oca. Haz. Kas. Nis.6 Eyl.6 Şub.7 Tem.7 Ara.7 May.8 Eki.8 Mar.9 Ağu.9 Haz.1 Kas.1 İç Borç Stoku (milyar TL) Dış Borç Stoku (milyar TL sağ eksen) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 14. 13. 12. 11. 1. 9. 8. 7. 6. 1
Türkiye nin Net Dış Borç Stoku Türkiye nin Dış Borç Stoku Profili 4 4 3 3 2 2 1 1 21 22 23 24 2 26 27 28 29 21 Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%) 3 2 2 1 1 22 23 24 2 26 27 28 29 21 TCMB (milyar $ sol eksen) Kamu Sektörü (milyar $) Özel Sektör (milyar $) 2. 18. 16. 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2.. Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı LİKİDİTE GÖSTERGELERİ TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz 3 3 2 2 1 1 Ocak 24 Nisan 4 Temmuz 4 Ekim 4 Ocak Nisan Temmuz Ekim Ocak 6 Nisan 6 Haziran 6 Eylül 6 Aralık 6 Mart 7 Haziran 7 Eylül 7 Aralık 7 Mart 8 Haziran 8 Eylül 8 Aralık 8 Mart 9 Haziran 9 Eylül 9 Aralık 9 Mart 1 Haziran 1 Eylül 1 Aralık 1 Mart 11 Borç Alma Faiz Oranı (%) Borç Verme Faiz Oranı (%) 2 2 1 1 Ocak 24 Mayıs 4 Eylül 4 Ocak Mayıs Eylül Ocak 6 Mayıs 6 Ağustos 6 Aralık 6 Nisan 7 Ağustos 7 Aralık 7 Nisan 8 Ağustos 8 Aralık 8 Nisan 9 Ağustos 9 Aralık 9 Nis.1 Ağu.1 Ara.1,Vakıfbank Reel Faiz Nominal Faiz Para Arzı 8 7 6 4 3 2 1 1 14 13 12 11 1 9 8 7 6 Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Nis.1 Tem.1 Eki.1 M2 (milyar TL) M3 (milyar TL) M1 (milyar TL sağ eksen) 16 Kaynak: TCMB
Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler Reel Büyüme (y/y) (Çeyreklik) (%) Enflasyon (y/y) (Aylık) (%) Cari Denge/GSYİH (Yıllık) (%) Merkez Bankası Faiz Oranı (%) Tüketici Güven Endeksi ABD 2.3 3.6 3.2.2 8. Euro Bölgesi 2. 2.7.9 1. 11.4 Almanya 4.9 2.4.31 1. 11 Fransa 2.2 2.3 2. 1. 36. İtalya 1. 3. 2.8 1. 1.8 Macaristan 2. 3..46 1. 42. Portekiz.6 3.3 9.87 1. 48.9 İngiltere 1.6 4.2 2.49. 2. Japonya 1..3 3.6.1 42.7 Çin 9. 6.4.2 6.31 1.8 Rusya 4.1 9.4 4. 8.2 Hindistan 7.8 8.72 3.18 6. Brezilya 4.17 6.71 1.1 12.2 111.8 G.Afrika 3.6. 2.83. 11. Türkiye 11. 6.24 2.32 6.2 96.42 Beklentiler 211 IMF Beklentisi Reel Büyüme (y/y)* Enflasyon (y/y) Cari Denge /GSYH İşsizlik Oranı Borç St./GSYH (Nisan 211) *Haziran 211 Gelişmiş Ülkeler 2.2 2.6*.28 7.78 12.94 Gelişmekte Olan Ülkeler 6.6 6.9* 2.66.67 33.6 Tüm dünya 4.3 4.46 ABD 2. 2.17 3.24 8.3 99.2 Euro Bölgesi 2. 2.26.3 9.9 87.28 Almanya 3.2 2.18.13 6. 8.11 Fransa 2.1 2.14 2.78 9. 87.62 İtalya 1. 1.9 3.36 8.6 12.2 Macaristan 2.8 4.8 1.4 11.46 76.63 Portekiz 1. 2.3 8.72 11.93 9. İngiltere 1. 4.2 2.42 7.83 83.3 Japonya.7.1 2.3 4.88 229.8 Çin 9.6 4.98.71 4. 17.8 Rusya 4.8 9.31. 7.3 8.4 Hindistan 8.2 7.1 3.66 68.2 Brezilya 4.1 6.26 2.8 6.7 6.71 G.Afrika 3. 4.93 4.36 24.4 39. TÜRKİYE 4.6.69 8.3 11.44 39.41 17
Türkiye Makro Ekonomik Görünüm MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER 29 21 En Son Yayımlanan Reel Ekonomi 211 Yılsonu Beklentimiz Açıklanacak İlk Veriye Ait Beklentimiz GSYİH (Cari Fiyatlarla, Milyon TL) 92 9 1 1 11 284 868 (211, 1Ç) GSYİH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla, %) 4.8 8.9 11. (211, 1Ç) 6.1 Sanayi Üretim Endeksi Yıllık Değ. Oranı (%) 9. 13.9 8. (Mayıs 211) Kapasite Kullanım Oranı (%) 67.6 72.8 76.7 (Haziran 211) İşsizlik Oranı (%) 13. 11.9 9.9 (Nisan 211) 1.8 Fiyat Gelişmeleri TÜFE (Yıllık % Değişim) 6.2 6.4 6.24 (Haz 211) 7.1 ÜFE (Yıllık % Değişim).93 8.87 1.2 (Haz 211) Parasal Göstergeler (Milyon TL) M1 17,1 133,88 136,911 (8.7.211) M2 494,24 87,81 637,639 (8.7.211) M3 2,674 61,88 674,831 (8.7.211) Emisyon 34,289 44,368,82 (8.7.211) TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 7,689 8.696 93,496 (1.7.211) Faiz Oranları TCMB O/N (Borç Alma) 6. 1. 1. (22.7.211) TRLIBOR O/N 6. 6.4 7.34 (22.7.211) Ödemeler Dengesi (Milyon $) Cari İşlemler Açığı 13,991 48,28 7.76 (Mayıs 211) 64, İthalat 14,928 18,3 21, (Mayıs 211) İhracat 12,143 113,976 1,9 (Mayıs 211) Dış Ticaret Açığı 38,786 71,9 1,6 (Mayıs 211) 89, Kamu Ekonomisi (Milyon TL) Bütçe Gelirleri 21,6 24,28 26,686 (Haziran 211) Bütçe Giderleri 267,27 293,628 23,97 (Haziran 211) Bütçe Dengesi 2,21 39,6 3,89 (Haziran 211) Faiz Dışı Denge 986 8,697 4,6 (Haziran 211) Borç Stoku Göstergeleri Merkezi Yön. İç Borç Stoku (Milyar TL) 33. 32.8 362.7 (Haziran 211) Merkezi Yön. Dış Borç Stoku (Milyar TL) 111. 12. 133.1 (Haziran 211) Kamu Net Borç Stoku (Milyar TL) 39.8 317.4 319.9 (211 I. Çeyrek) 18
Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Serkan Özcan Baş Ekonomist serkan.ozcan@vakifbank.com.tr 312 4 7 87 Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist cem.eroglu@vakifbank.com.tr 312 4 84 8 Nazan Kılıç Ekonomist nazan.kilic@vakifbank.com.tr 312 4 84 89 Bilge Özalp Türkarslan Ekonomist bilge.ozalpturkarslan@vakifbank.com.tr 312 4 84 88 Ümit Ünsal Ekonomist umit.unsal@vakifbank.com.tr 312 4 84 18 Seda Meyveci Doğanay Ekonomist sedameyveci.doganay@vakifbank.com.tr 312 4 84 8 Halide Pelin Kaptan Araştırmacı halidepelin.kaptan@vakifbank.com.tr 312 4 84 83 Emine Özgü Özen Araştırmacı emineozgu.ozen@vakifbank.com.tr 312 4 84 87 Naime Doğan Araştırmacı naime.dogan@vakifbank.com.tr 312 4 84 86 Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr 312 4 84 82 Elif Artman Araştırmacı elif.artman@vakifbank.com.tr 312 4 84 9 Senem Güder Araştırmacı senem.guder@vakifbank.com.tr 312 4 84 76 İbrahim Taha Durmaz Araştırmacı ibrahimtaha.durmaz@vakifbank.com.tr 312 4 84 93 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar