TÜRKİYE'DE İPEKÇİLİĞİN DURUMU Kenan YETİŞEN Bazı "tarihçilere göre M.G, 6000 yıllarında Uzakdoğu ülkelerinde ipekboceğinin yetiştiği söylenmekte ve ipek çekilip kumaş dokunmasına M H Ö«EBOO yıllarında Çin'de başlanmıştır^. Bu suretle ipekböceğinden istifade şekli ortaya çıkmış ve bu sanatın gelişmesi ülkeye hem ün hemde kazanç sağlamıştır. Bu serveti kaybetmemek için çeşitli cezalar koyarak bu sanatın dışarı çıkması engellenmiştir«ipekböceğlnin Çin'den çıkışı M a B B 149 yılında olup daha sonraları İran, Kore ve Japonya'ya yayılmıştır, Anadolu'ya gelişi M.S. 550 yıllarındadır» İpekböceğinin yetişmesine uygun ortam 15-30 C ve % 70 izafi nem gerektirdiğinden Anadolu'da kıyı şeridinde önem kazanmıştır«somut bilgiler elde almamakla beraber böcekçilik, ipek çekimi ve ipekli -dokumacılık öncelikle Bursa bölgesinde geliştiği görülmüştür, 1845 de Bursa'da ipek çekim tesisi kurulmuş, 1860 a kadar gelişmiş, daha sonraları hastalık, savaşlar gelişimi etkilemiş, 19E0 lerden sonra bu konu ile ilgili okul ve enstitüler açılmıştır- Diğer ülkelere bakıldığında böcekçilik Asya, Ortadoğu ve Avrupa ülkelerinde yapılmıştır» Hastalıklar^ yeni ipliklerin [Floş- Nylon] bulunması, ekonomik durumlar sonucu bazı ülkeler bu konuda sınırlanmış, toprak fakirliği, nüfus fazlalığı, el emeği ucuzluğu, iklim ve gelenekler sonucu Japonya ve Çin dünyanın en büyük ipek ü- reticisi durumuna gelmişlerdir s Yurdumuzda 1500 yıllık bir mazisi olan ipekböcekçilikte Öz@l~ likle arz-talep arasındaki tutarsızlıklar gibi çeşitli nedenlerle üretimde büyük azalmalar olmuştur. Türkiye'de bu konu yardımcı bir tarım kolu hüviyetinde olup, emeğini diğer tarımsal sahalarda değerlendirme olanağı olmayan aile Fertlerince yapılması milli geli«* rin dengeli dağılmasında önemli derecede etkili olmaktadır. TÜRKİYE YAŞ KOZA VE HAM İPEK LİRETİMİ VE TÜKETİMİ Ülkemizin geleneksel ürünü sayılan yaş koza üretimine 1962'den başlayarak, 1972* den sonrada büyük bir kısmını hastalıklara dayanıklı, verimli polihibrit tohum üreterek devam edilmektedir, Dünya yaş koza üretimi 450 a 000 ton civarındadır.
Tabladan gözlendiği gibi tol^elsr orasında verim bakımından bariz farklılıklar göze çarpmaktadır. Bu durum yetiştiricinin bu konudaki bilgi? yetiştirme ekolojisi ve bölge iklim farklılıkların dan gelmektedir. İlkbahar beslemesinde 26? 5 Kg yaş koza/kutu alınırken sonbahar beslemelinde 0 Kg yas koza/kutu almaktayız.japonya ve Güney Kore'nin verimleri ise her dönemde 35 Kg yaş koza/kutu olmaktadır«bu arada üzerinde durulması gereken konuların basmda 9 Polihibrit tohumun zaman içersinde ülkemiz şartlarından etkilenerek verimliliğinde ne gibi değişmelerin olduğudur* İthal edilen tohumlardan iyi eslenme şartlarında 1 Kg ham i- pek ipliğin için gereken kuru koza miktarı 2,3 Kg olabiliyork@n s yerli tohumlarda bu değer f 7 Kg 9 dünya ortalaması ise 3 4 Kg civarındadır, Ülkemizde üretilen ham ipek ipliğin %s70 kadar halıcılıkta f % 3P kadarı özellik ipekli kumaş ve ameliyat ipliği gibi çeşitli maksatlar için iplik imalinde kullanılmaktadır» Tablo s 3 TÜRKİYE HÂM İPEK ÜRETİMİ YIL HAN İPEK ÜRETİMİ 1974 120 1975 150 1976 EOZ 1977 220 1978 «J S E 0 1979 2 2 S 1980 ESO 1981 300 1982 3QQ 1983. 300 Dünya ham ipek üretimi İS,000 ton oivarmdadır «SONUÇ s Ülkemizde son yıllarda önemi biraz daha fazla kabul edilmeye ve desteklenmeye çalışılan ipek ipliğinin geleceği için f ipekoiii flin geçmişi, bugünkü durumu ve bunların dünya ülkeleri ile karşılaştırılması yapıldığında Arazi kullanımı, erozyon, önleme alla iş gücü değerlendirme«f si, işsizlik, çiftçinin sosyal yaşantısı f çalışanların sağliyacağı gel ir sınai ve döviz geliri açısından aşikardır 9 ipek üretimi dünyada 30 kadar ülkede yapılabilmesine karşın tüm dünya ülkelerinde tüketilmekte ve büyük oranda entegre bir imalat prosesi gerektirdiğinden dikkat çekicidir, İpekbÖceğinden elde edilen kuru koza, deşe f ipek halı ihraç edilebil iği halde İ4 ham ipek ipliği ve ipekli kumaş ihraç edebilme dudumu söz konusu olamamaktadır, îpek ipliğinin kaliteli ve randımanlı elde edilmesinde başlıca" faktör kozanın sıhhatli ve bakımlı olmasıdır» Bütün bu hususlar göz önüne alındığındağ a]- Yerli tohumun randımanlı ve ^ 1 ittirilmiş tohumlarla des-'--.. deklenmesi ve ıslahı b]- Dutlukların gel iş-tirilmes I C]- Döner çerçeveli, özel bölmeli plastik gibi modern askıların üreticiye kabul ettirilip kullanılmasının sağlanması.
Beslenme şekillerinin bilinçli olarak yapılması için gerekli eğitmenlerin yetiştirilip fonksiyoneli, duruma getirilme?- 1er!, d]- e]- Beslenme için iklimin uygun olduğu ve böcek yetiştirme becerisinin benimsendiği bölgelerin belirlenerek daha da etkin bir biçimde desteklenmesi, F]- Çekim tesislerinin modernleştirilip, eğitilmiş elemanlarla üretimin kaliteli olmasının sağlanması. g3- Ülkemizin dokuma sektörünün gelişmiş durumunu daha Fonksiyonel olmasını sağlamak için kaliteli ve düzgün ipek..ipliğinin ithalini gerektiğinde gerçekleştirerek rekabi ve bu konuda kalit nin benimsenmesinin sağlanması, - h]- İpekçilik hakkındaki yayınlar: çok kısıtlı ve yaygın değildik Bu durum özellikle ele alınarak ş yayınların arttırılıp etkili olmasına çalışılmalıdır. Şu gün dünyanın en pahalı elyafı niteliğinde olan, üretimi dünyanın kısıtlı bölgelerinde gerçekleşebilen, -teknolojisinin geleneksel olarak sır olma niteliği taşıyan 3 tarım, sınai ve döviz temin =* etme dalının gerek EĞİTİM gerek İMALAT VG SATIN ALMA politikalarıyla yakından desteklenmesi şart olmaktadır.