Fibromiyalji Yumuşak Doku Romatizması Uzm. Fzt. Kağan Yücel Ufuk Üni. SHMYO Öğrt. Grv.
TANIM Kronik Etyolojisi bilinmeyen Yaygın vücut ağrıları Belirli anatomik bölgelerde hassasiyet Azalmış ağrı eşiği Uyku bozuklukları Yorgunluk Sıklıkla psikolojik sıkıntı ile karakterize EKLEM DIŞI ROMATİZMAL BİR HASTALIKTIR
İş yaşamında başarısızlık, sevilen bir kişinin ölümü, boşanma, başka bir hastalık veya travma gibi stresli bir olayı izleyebilir Tek başına görülebilir (primer fibromyalji) Başka bir hastalığa eşlik edebilir (sekonder fibromyalji)
Epidemiyoloji ve Etyopatogenez Fibromiyaljinin toplumda sıklığı %6-20 Kadınlarda yaklaşık 8 kat fazla Toplumda yaygın romatolojik bir hastalık olan osteoartritten sonra ikinci sıklıktadır Başlangıç yaşının 30-50 arasında olduğu bildirilmektedir ve görülme sıklığı yaşla birlikte artmaktadır
Etyopatogenez Uyku bozuklukları Kas oksijenasyon bozukluğu Psikolojik Biyokimyasal Hormonal İmmunolojik faktörler gibi pek çok faktörün rolü olabilir
Uyku bozuklukları Rahatlatmayan ve dinlendirmeyen uyku Uyku bozukluğunun kendi başına mı bağlı yoksa anksiyete, depresyon ya da fibromiyaljinin gece ağrısına sekonder olarak mı geliştiği kesin olarak bilinmemektedir. AĞRI UYKU BOZUKLUĞUNUN HEM SEBEP HEM DE SONUCUYMUŞ GİBİ GÖRÜNMEKTEDİR
Psikolojik bozukluklar FİBROMİYALJİDE PSİKİYATRİK HASTALIKLARIN İNSİDANSININ ARTTIĞINA DAİR ARTMIŞ BİR İNANÇ VARDIR Değişik çalışmalarda depresyon ve anksiyete bozukluklarının fibromiyalji ile %30-40 oranında birlikte görüldüğü bildirilmiştir.
Kas patolojileri Fibromiyaljili hastalarda kaslarda bir inflamasyon saptanamamıştır Ağrılı kaslarda yapılan EMG çalışmalarında da anormal elektrofizyolojik bulgu saptanamamıştır Fibromiyalji kaslarda sertliğe ve hassas noktalarla birlikte ağrıya yol açtığı için, kas ve tendonlara zorlanma ile mikrotravma olasılığı düşünülmüştür
Kas biyopsilerinde göze çarpan en önemli bulgu, inflamasyon değil, lokal anoksidir Kasta bir sorunun varlığı kesin olmakla birlikte bu durum şimdilik histolojik ve elektromiyografik çalışmalarla açıklanamamaktadır
Semptomlar En yaygın ve tipik semptomları AĞRI YORGUNLUK UYKU BOZUKLUĞU
Ağrı Kronik, yaygın, simetriktir %90 hastada bel, boyun ve omuzlarda lokalizedir Yanıcı tarzdadır ve gün boyu değişiklik gösterir. Genelde soğuk, stres, fiziksel çevre ve işyeri şartları, travma, yorgunluk gibi faktörlerle artar
TUTUKLUK, sabahları daha belirgindir, ancak tüm gün sürer, tüm vücutta YORGUNLUK Genelde tüm gün boyunca devam eder ve ciddi boyutlardadır Fiziksel aktiviteyi etkiler, hastalar günlük işlerini yapmakta güçsüzlük ve halsizlik çekerler
Uyku düzensizliği, geceleri sık uyanma, SABAH YORGUN KALKMA, kendini dinlenmiş hissetmeme yakınmaları vardır Parestezi- KARINCALANMA
-Anksiyete -Baş ağrısı -Dismenore Diğer semptomlar -İrritabl kolon sendromu -Depresyon -Ağız kuruluğu -Raynoud fenomeni -Kadın üretral sendromu -Mitral valv prolapsusu
Fizik muayene bulguları Fizik muayenede en tipik bulgu dijital palpasyonla saptanan multipl HASSAS NOKTALARDIR
Deri kıvrımı hassasiyetinde trapezius kasının üst kısmı başparmak ve 2-3. parmaklar arasında orta derecede basınçla yuvarlanarak sıkılırsa ağrı oluşur Reaktif hiperemi trapeziusun orta noktası üzerinde değerlendirilir, palpasyondan sonra iki dakika eritemin görülmesi testin pozitif olduğunu gösterir Retiküler deri rengi değişimi ekstremitelerde görülür, kol ve bacakların iç yüzünde ve belde görülen bu deri değişiklikleri kırmızı, mavi ve mor noktalarla karakterize bir bulgudur.
Laboratuvar bulguları Fibromiyalji dışlama sonrası verilen bir tanıdır- diğer romatizmal, endokrin, infeksiyöz, kemik hastalıklarının olmadığı gösterildiğinde tanı konur TÜM LABORATUAR BULGULARI NORMALDİR
Tanı ve ayırıcı tanı Miyofasiyal ağrı sendromu ve kronik yorgunluk sendromu, fibromiyalji ile sıkça karışır Ayrıca artritler, polimiyalji romatika, miyopatiler, hipotiroidizm, ankilozan spondilit, disk hernileri ve kardiyak ve plevral ağrılar da fibromiyalji ile karışabilir
Çölyak sprue: Gastrointestinal yakınmalara ek olarak ağrı ve yorgunluk yapabilir. Tanı ince barsak biyopsisinde villusların düzleşmesi ve glutensiz diyetle klinik düzelme olmasıyla konulur Kostokondritis: Göğüs duvarında kemik kaburga ile kıkırdak kısmının birleşme yerinde inflame ve hassas alanların olması fibromiyalji ile karışabilir
Hepatitis C: Karaciğer disfonksiyonundan önce % 15 hastada viral infeksiyon sonucu fibromiyalji kriterlerine uygunluk saptanmıştır Hiperparatiroidizm: Kas ve kemiklerde yaygın ağrıya neden olur Serum kalsiyum ve fosfor düzeyleri ile ayırt edilir Hipofosfatemi: Kas güçsüzlüğü ve nadiren de kaslarda ağrı yapabilir
Hipotiroidizm Lumbar sinir kökü kompresyonu: Semptomlar alt ekstremite ile sınırlıdır ve öksürmek, aksırmak veya valsalva manevrası ile artar Nonviral meningoensefalit: Diffüz ağrı ve başağrısı yapabilir Bu infeksiyonlar: leptospirozis, mikoplazma, sarkoidoz, whipple, behçet, lyme Obstrüktif uyku apnesi: Uyku bozukluğu fibromiyaljideki ağrı ve yorgunluğu taklit edebilir
Paraneoplastik hastalıklar: Akciğer tümörleri, hiperkalsemi ile ya da hiperkalsemi olmaksızın yaygın nörolojik semptomlara neden olabilir Polimiyaljia romatika: 50 yaş altında nadirdir Anemi ve yüksek CRP ve ESH vardır Glukokortikoid tedavisine yanıt iyidir Polimiyozitis: Ağrıya oranla kasların proksimalinde inflamasyona sekonder kuvvetsizlik belirgindir
Seronegatif spondilartropati: Sıklıkla aksiyel iskelet etkilendiği için fibromiyalji ile karışabilir Raynoud fenomeni: FM de %10 hastada ortaya çıkar Kuru göz ve ağız: FM de %15 hastada görülür
Fibromiyalji ile birlikte olabilen hastalıklar Depresyon, %25-60 oranında İrritabl barsak sendromu %50-80 oranında Migren %50 oranında beraber bulunur Kronik yorgunluk sendromluların %70 i fibromiyalji kriterlerine de sahiptir Mas; fibromiyaljinin lokalize bir formu olabilir.
Hastanın Eğitimi Tedavi hasta ile iletişim kurulması,hastaya rahatsızlığının ne olduğunun iyi açıklanması ve güveninin kazanılması birinci koşuldur. FM nin iyi karakterli olduğu, yaşamını tehdit etmeyen, sakatlık bırakmayan, gerçek, hayali olmayan bir hastalık olduğu hastaya iyice anlatılmalıdır.
Hastanın Eğitimi Hasta, fazla çalışma, anksiyete, stres, depresyon, fiziksel şartların bozuk olması, kötü postür, obesite gibi ağrıyı arttırıcı faktörlerden uzaklaşmalıdır. Lokal ısı ve germe egzersizleri gibi rahatlatıcı faktörleri kullanmaya teşvik edilmelidir. Bazı hastalar psikiyatrik danışmaya ihtiyaç gösterebilirler.
Egzersiz KYS ve FM de aerobik egzersiz en çok geçerliliği olan tedavilerden birisidir Egzersizin güvenilir ve etkili olduğuna hastayı inandırmak ve yavaş başlayıp süre ve şiddetini yavaşça arttırmak gerekir Haftada her gün 15 dk lık yürüyüş ile başlanmalı, tolere ettikçe arttırarak 1 saate çıkarmalı ve bisiklet, yüzme gibi tedavilere yönlendirilmelidir Aquaterapinin yaşam kalitesini arttırdığı ve ağrıyı azalttığı bulunmuş
Kronik yorgunluk sendromu-1 Kronik yorgunluk sendromlu hastalar organik bir neden olmaksızın ciddi ve ileri derecede kuvvetsizlik gösteren hastalardır Akut başlayan, devamlı ve halsizleştiren aynı zamanda viral enfeksiyonu düşündüren bulgular vardır
Kronik yorgunluk sendromu-2 Kronik yorgunluk sendromlu bir çok hastada aynı zamanda KRONİK MUSKÜLOSKELETAL AĞRI VE UYKU BOZUKLUĞU DA MEVCUTTUR HASTALARIN BİR ÇOĞU FİBROMİYALJİ KRİTERLERİNE UYAR Kronik yorgunluk sendromlu hastaların, şiddetli yorgunluk belirtisi ile fibromiyaljinin bir subgrubu olabileceği düşünülmektedir
Kronik yorgunluk sendromu-3 Kronik yorgunluk sendromu tanı kriterleri A-Major kriterler: Organik ya da psikiyatrik hastalığı olmaksızın son 6 ayda meydana gelen ve halsizleştiren yorgunluk belirtileri
Kronik yorgunluk sendromu-4 B-Semptom kriterleri 1-Oral ölçülen 37.5-38.6 arasında hafif ATEŞ 2-BOĞAZ AĞRISI 3-Ağrılı lenf nodülü 4-Generalize kas zaafı 5-MİYALJİ 6-Egzersiz sonrası alışılmamış uzun süreli yorgunluk 7-Generalize BAŞ AĞRISI 8-Eklem şişliği olmaksızın GEZİCİ ARTRALJİ 9-Nöropsikotik semptomlar (unutkanlık, irritabilite, depresyon vs) 10-Hipersomni ve insomni 11-Asıl semptomların son birkaç gün içinde gelişmesi
Kronik yorgunluk sendromu-5 C-Muayene kriterleri 1-düşük dereceli oral ateş(37.5-38.6) 2-noneksudatif farenjit 3-2 cm den küçük palpabl veya hassas servikal/aksiler lenf nodülleri Kesin tanı: 1 major kriter + semptom kriterlerinden 8 tanesi veya 1 major kriter + semptom kriterlerinin 6 tanesi + 2 muayene kriteri bulunması
Kronik yorgunluk sendromu-6 Yeni önerilen modifikasyonda 1-Normal aktiviteyi belirgin şekilde etkileyen ve yatak istirahati ile geçmeyen 6 aydan uzun süren yorgunluk 2-Nörokognitif ve nöropsikiyatrik semptomlar (ör: depresyon) 3-Musküloskeletal semptomlar
MİYOFASİYAL AĞRI SENDROMU Miyofasiyal ağrı sendromu kaslarda ve veya fasiyalarda oluşan TETİK NOKTALARDAN kaynaklanan ağrı ve ağrıya eşlik eden kas spazmı, hassasiyet, tutukluk, eklem hareket kısıtlılığı, yorgunluk ve bazen otonomik disfonksiyonlarla karakterize bir sendromdur En sık 30-49 yaşları arasında ve daha çok kadınlarda görülür En çok tutulan bölgeler BAŞ-BOYUN, OMUZ VE BEL bölgeleridir
Fibromiyalji Fizik muayenede en tipik bulgu dijital palpasyonla saptanan multipl HASSAS NOKTALARDIR
Miyofasiyal ağrı sendromu Klinik tanı kriterleri: 1-tetik noktalarda hassasiyet 2-yayılan ve yansıyan ağrı 3-kasta gergin bant LOKALİZE AĞRI (fibromiylaji_yaygın ağrı)
teşekkür ederim...