III. AŞAMA :PLANLAMA Bu bölümde koruma-kullanma dengesi içinde Milli Park alanının da yer alabilecek aktiviteler belirlenmekte ve Uzun Devreli Gelişme Planının hedefleri, amaçları ve planlama kriterli doğrultusunda fiziki plan kararları (1/25000 ölçekli) geliştirilmektedir.
III. AŞAMA :PLANLAMA
Doğa Rezervi El Değmemiş Bölgeler Milli Park Doğa Anıtı Habitat ve Türlerin Yönetildiği Alan Koruma Peyzajları Doğal Kaynakların Yönetildiği Alanlar Korunan Alanın Tipi I II III IV V VI Korunan Alanın Amacı Bilimsel Araştırma 1 3 2 2 2 2 3 El Değmemiş/Bakir Bölgelerin Korunması 2 1 2 3 3 * 2 Biyolojik Çeşitliliğin Korunması 1 2 1 1 1 2 1 Çevresel Servislerin Korunması 2 1 1 * 1 2 1 Doğal ve Kültürel Değerlerin Korunması * * 2 1 3 1 3 Turizm ve Rekreasyon * 2 1 1 3 1 3 Çevre Eğitimi * * 2 2 2 2 2 Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Kullanımı * 3 3 * 2 2 1 Kültürel Mirasın Korunması * * * * * 1 2
Genel olarak Zonlama Sistemi, önemli veya tehlike altındaki habitatların, ekosistemlerin ve ekolojik süreçlerin korunmasında, zararlı olabilecek insan aktivitelerini sınırlamada, makul ölçülerde arazi kullanımına olanak tanırken doğal ve/veya kültürel değerleri korumada, zarar görmüş alanların iyileştirilmesinde kullanılmaktadır. Zonlama, bir doğa koruma alanının ve komşu alanların bir dizi alt bölgeye bölünmesidir. Her yönetim zonu için ayrı uygulama hedefleri oluşturulur. Her zonda yönetim faaliyetleri benzer şekildedir; ancak tip ve yoğunluk olarak farklılık gösterebilir.
İtalya Milli Parklar da Oluşturulan Koruma Zonları - İntegral Rezerv Alanları (A): Bu alanlar ekoloji, doğa ve peyzaj bakımından mutlak korunması gereken en hassas bölgelerdir. Burada doğal çevre eksiksiz olarak tamamen korunurken, alanın doğal değerlerine zarar verecek hiçbir faaliyete izin verilmez. İntegral Rezerv alanlarına park yönetiminden izin alabilenler, görevli rehberler eşliğinde gelebilirler. - Genel Rezerv Alanları (B): Bu alanlarda yeni bina inşası, var olan binaların genişletilmesi ve arazinin şeklini değiştirecek çalışmalarda bulunmak yasaklanmıştır. Tarım ormancılık ve hayvancılık gibi insan faaliyetleri park yönetiminin kontrolü altındadır. - Koruma Zonu (C): Bu alanlarda park yönetimi tarafından belirlenmiş kriterlere uygun olarak, biyolojik tarım yöntemlerine uyan geleneksel kullanıma izin verilir. Bu bölgelerde yıllardan beri yaşamakta olan insanların yaşama mekanları ve yaşayış şekilleri koruma altına alınır. - Ekonomik ve Sosyal Gelişim Alanları (D): Bu alanlar aynı ekosistemin bir parçasını kapsayan, insan etkisi tarafından daha fazla değişime uğramış, parka gelen ziyaretçilerin kullandığı, kültürel ve rekreasyonel faaliyetlerin en yoğun yapıldığı yerlerdir.
IUCN tarafından, İtalya daki Abruzzo Milli Parkı Zonlama Sisteminin en iyi uygulandıgı alanlardan biri seçilmistir. Abruzzo Milli Parkı 4 zona ayrılmıstır. Zon A- Mutlak koruma alanı: Tüm alanın %6,9 unu kapsamaktadır, amaçlanan oran ise Zon B den alınarak %14-15 seviyesine çıkarmaktır. Mutlak koruma alanının önemli bir bölümü köylüye ait arazilerden olusmakta ve devlet koruma altına aldığı bu topraklar için köylülere yılda 500 bin Avro kira ödemektedir. Zon A ya giriş sadece özel izinle olup, alanda yalnızca bilimsel arastırmalar yapılmaktadır. Zon B- (Genel rezerv alanı): Tüm alanın %83,8 ini kapsamaktadır ve yüzyıllardır varlıgını sürdürmüs orman alanlarından olusmaktadır. Bu alanda geleneksel aktivite ve ekonomik faaliyetlerin devam etmesine izin verilmektedir. El sanatı ve yakıt için agaç toplamak, kap yapmak için yer mantarı ile diger mantar çesitlerini toplamak serbesttir. Zon C- (Korunan Peyzaj Alanı): Tüm alanın %8,5 ini kapsamaktadır. Alüviyal düz bir tarım arazisidir. Parkın önemli yerlesimlerinden biri olan Pescasseroli nin çevresindedir. ZonD- (Gelisme Zonu): Tüm Alanın %0,8 ini kapsamaktadır. 6000-7000 hanelik 7 yerlesim alanını içermektedir. Gelisme zonu aynı zamanda tampon zonu da içermektedir.
Kanada Milli Park Zonlama Sistemi Zon 1- Özel Koruma Zonu: Özellikle önemli veya kırılgan kaynakların korunduğu alanlardır. Hava ulaşımı dahil motorlu araç girişi yasaktır. Zon 2- Yabanıl Zon: Park ekosistemlerinin en iyi örneklerinin sergilendiği geniş alanlardır. Yabanıllığın muhafazası esastır. Motorlu araç girişi yasaktır. Zon 3- Doğal Çevre Zonu: Yabanıl zondan daha fazla kullanıma izin verilmesine rağmen doğal yapının korunduğu bölgedir. Sadece yöre halkının ulaşımını sağlamak için sınırlı araç girişine izin verilir, Zon 4- Açıkhava Rekreasyon Zonu: Eğitim, açık hava rekreasyonu, konaklama ve ziyaretçilere yönelik diğer tesislerin yer aldığı bölgedir. Doğal peyzajın korunması esas olup, motorlu araç girişine izin verilir. Zon 5- Park Hizmetleri: Park yönetimi için gerekli ana hizmet birimlerinin ve tesislerinin yer aldığı bölgedir. Bunlara ek olarak kültürel ve çevresel hassas alanların yer alması durumunda yönetim etkinliği için alt zonlar tanımlanabilmektedir.
Bazı ülkelerin ve IUCN nin Zonlama Sistemleri Fransa milli parklarında: mutlak koruma zonu, tampon zon, gelişme zonu ABD milli parklarında: doğal zon, tarihsel zon, park gelişme zonu, özel kullanım zonu İngiltere de: doğal zon, kırsal zon ve kasaba köylerin bulunduğu diğer bir zon IUCN nin zonlama sistemi: mutlak doğal zon, yönetilen doğal zon, yabanıl zon.
PLAN KARARLARI VE BÖLGELEME Bölgelemede; Alanın ana kaynak değerleri, kaynak değerlerinin hassasiyeti, nadirliği, onarılabilirliği, endemizm, risk faktörleri, ekosistem bütünlüğü, peyzaj çeşitliliği, türler için uygun yaşam alanı genişliği vb. Geleneksel kullanımlar ve sosyo-kültürel değerler, Mülkiyet durumu, Yasal, çevresel, antropojenik ve fiziki faktörler, diğer sınırlayıcılar ve alana özel muhtemel diğer unsurlar, dikkate alınmaktadır.
Mutlak Koruma Bölgesi ; Küresel ölçekte korunması gereken ve ülkemizin taraf olduğu sözleşmelerde korunması taahhüt edilen türlerin bağımlı oldukları yegane alanlar ile günümüze kadar hiç insan müdahalesi görmeden doğallığı muhafaza edilmiş izole alanlar mutlak koruma bölgesi olarak ayrılır. Yönetim Amacı; İnsan müdahalesi olmaksızın kaynak değerlerinin doğal süreçlerde varlıklarını sürdürmesini sağlamak Belirleme Kriterleri; Doğal olmak, Herhangi bir insan müdahalesi görmemiş olmak Milli ve Milletler arası düzeyde tipik, emsalsiz ve nadir olmak Tehlikeye maruz veya kaybolmaya yüz tutmuş olmak Devlet mülkiyetinde olmak
Hassas Koruma Bölgesi ; Her bir alanın kaynak değeri yada çekirdek zonunu oluşturan ancak geleneksel kullanımla iç içe günümüze kadar gelebilmiş alanlar ile hedef türlerin habitatlarının bozulmadan gelecek nesillere intikalini sağlayacak şekilde kullanımı zaman, faaliyet ve süreye göre kısıtlandığı alanlar Hassas Koruma Bölgesi olarak ayrılır. Yönetim Amacı; Müdahale görmüş kaynak değerlerini koruyarak ve/veya iyileştirme çalışmaları ile doğal süreçlere yaklaşmasını sağlamak ve gelecekteki potansiyel mutlak koruma alanlarını yaratmak Korunan Alandaki kaynak değerlerinin algılanmasını sağlamak Belirleme Kriterleri; Doğal veya yarı doğal olmak Herhangi bir sebeple insan müdahalesine maruz kalmış ancak rehabilite ve restore edilebilecek nitelikte olmak Milli ve Milletler arası düzeyde tipik, emsalsiz ve nadir olmak Tehlikeye maruz veya kaybolmaya yüz tutmuş olmak Devlet mülkiyetinde olmak
Sürdürülebilir Kullanım Bölgesi; Tabiatı koruma için alınmış kurallara göre ekonomik faaliyetlerin sürdürülmesine izin verildiği, çekirdek bölge ile yapılaşmaya açık bölgeler arasında kalan alanlar sürdürülebilir kullanım bölgesi olarak ayrılır. Yönetim Amacı; Ekolojik ortam ile uyumlu sürdürülebilir doğal kaynak kullanımını sağlamak Belirleme Kriterleri; Doğal veya yarı doğal olmak, Geleneksel kullanımı olmak Ekonomik gelir yaratmak Devlet veya özel mülkiyetinde olmak
Kontrollü Kullanım Bölgesi; Korunan alanlar içinde yer alan turizm ve rekreasyon alanları, yerleşim yerlerinin yer aldığı alanlar Kontrollü Kullanım bölgesi olarak ayrılır. Yönetim Amacı; Korunan Alanın turizm ve rekreasyon hizmetinden ziyaretçilerin faydalanmasını sağlamak, Korunan Alan içerisindeki mevcut yerleşim alanlarında planlı gelişimi sağlamak Belirleme Kriterleri; İskan ve yapılaşmaya konu olmak Turizm ve rekreasyon potansiyeline sahip olmak Devlet ve özel mülkiyetinde olmak
ALT PLAN VE PROGRAMLAR Bu bölümde; Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Orman Amenajman Planı, Ekoturizm Planı, Ekolojik Tarım Programı, Eğitim ve Bilinçlendirme Programı, Gönüllülük Programı vb. plan ve programlar yer alabilir. Uzun Devreli Gelişme Planı Plan Hükümleri uygulama plan, proje ve programları için; *yol gösterici, *yönlendirici, *kesin tanım içeren özellikte düzenlenir.
PLAN HÜKÜMLERİ Plan kararlarının hangi şartlar ile uygulama yapılacağı tanımlanmaktadır. Plan hükümleri iki genel başlık altında hazırlanmaktadır. 1.Genel Hükümler alanın tamamına ilişkin düzenlemeleri, 2.Özel Hükümler alanda yapılan bölgeleme bazında bölgelere ilişkin düzenlemeleri, içermektedir.
PLANIN UYGULANMASINA İLİŞKİN YÖNETİM VE ORGANİZASYON Planı yapılan alanın etkin ve sürdürülebilir yönetimi, kaynakların korunması ve sürdürülebilir kullanımı ile alanın tanıtımı, eğitim ve bilinçlendirme gibi faaliyetlerin yürütülebilmesi için alanda olması gereken ideal teknik ve idari personel sayısı ve mesleki dağılımı ile yönetim şeması verilir.
Milli Park Müdürlüğü İdari Birim 4 Kişi Milli Park Mühendisliği (Orman Mühendisi) Teknik Birim Danışma Birimi Giriş Kontrol Görevlisi 4 Kişi Gezici Kontrol Görevlisi 4 Kişi Orman Mühendisi 1 Kişi Biyolog (Flora ve Fauna Uzmanı) 2 Kişi Üniversiteler STK Destek Personeli (Acil müdahale, ilk yardım, bakım-onarım, temizlik) 10 Kişi Diğer; - Çevre Mühendisi, - İnşaat Mühendisi - Peyzaj Mimarı vb.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Küre Dağları Milli Parkı ve Tampon Bölgesi Danışma / Yönlendirme Komitesi Orman ve Su İşleri Bakanlığı X. Bölge Müdürlüğü Küre Dağları Milli Parkı Müdürlüğü MP Müdürü Md. Yrd. (2) Küre Dağları Milli Parkı ve Tampon Bölgesi Uygulama Destek Komitesi Doğa Koruma, İzleme ve Değerlendirme Birimi Orman mühendisi (2) Biyolog (2: Flora ve Fauna) Jeoloji mühendisi Gezici kontrol ve güvenlik görevlisi (12) Ziyaretçi Yönetimi, Eğitim ve Halkla İlişkiler Birimi Peyzaj mimarı Turizm uzmanı İnternet sitesi tasarım uzmanı İletişim ve halkla ilişkiler uzmanı İZM yardımcı personel (4) Park Yapıları Uygulama ve Altyapı Birimi İnşaat mühendisi Peyzaj mimarı Orman mühendisi İdari - Mali İşler Birimi Sayman Muhasebe görevlisi (2) Şoför (8) V.H.K.İ (2) Santral Görevlisi Yardımcı personel (2) Ulus Ofisi Amasra Ofisi Pınarbaşı Ofisi Cide Ofisi
BEŞ YILLIK VE PLANLAMA SÜRESİNE UYGUN EYLEM PLANLARI Kim, neyi, niçin, ne zaman, nerede, nasıl, yapacak, planın geçerlilik süresi ve süre sonrasında gözden geçirilmesine yönelik ilkeler ve faaliyetlerin izlenmesine yönelik göstergeler yer alır. Sıra No YAPILACAK FAALİYETLER SORUMLUSU FAALİYET YILLARI 1 Yangın riskini azaltma ve yangınla mücadele alt planının hazırlanması 2 Kastamonu-Çankırı karayolunda heyelanların önlenmesi DKMP, OGM, OAE, İl Çevre ve Orman Müd. Karayolları 15. Bölge Müdürlüğü, AGM 20.. 20.. 20.. 20.. 20..
İZLEME KONTROL VE DEĞERLENDİRME KRİTER VE YÖNTEMLERİ Bu bölümde; sadece faaliyetlerin değil alanın biyolojik çeşitliliğinin, sosyo-ekonomik ve diğer kaynak değerlerinin de izlenebilmesi ve değerlendirilebilmesinin sağlanması amacıyla izleme göstergeleri- indikatörleri tanımlanır. NE İZLENECEK İZLEME YÖNTEMİ NEREDE NE- ZAMAN SORUMLUSU GÖSTERGESİ Göknar ormanlarında böcek zararı Sörveyler yapılarak salgının şiddet ve boyutunun belirlenmesi Milli Park genelinde Her yıl Mayıs- Ağustos ayları arasında Milli Park Müd. ve Orman Bölge Müd. Epidemi düzeyinin altındaki populasyon miktarı ve kurumalarda azalmalar
ONAMA VE YÜRÜRLÜK Plan, 2873 sayılı Milli Parklar kanununun 4. maddesine göre, ilgili kurumlara görüşe gönderilir. Kurumlardan gelen görüşler doğrultusunda son düzeltmeleri yapılan ve Bakan Onayı alınan UDGP yürürlüğe konulur ve ilgili birimlere gönderilir.
ORMAN KORUMA ALANLARI YÖNETİMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ 28
Milli Park ve Tabiat Parklarımız Yapılan uygulamalar
Başkomutan Tarihi Milli Parkı / Afyonkarahisar Kocatepe Savaş Alanı İzleme noktası (seyir platformu)
Başkomutan Tarihi Milli Parkı / Şehitlikler
Kaçkar Dağları Milli Parkı / Rize ÇAT Acil Durum Merkezi, Bilgilendirme levhaları, tur güzergahı
Altındere Vadisi Milli Parkı / Trabzon Tur güzergahı(sesli kaya), manzara seyir noktası, köprü, günübirlik kullanım alanı
Beydağları Sahil Milli Parkı /Kesmeboğazı günübirlik kullanım alanı- Antalya
Giriş takı, WC, Manzara Seyir Noktası (platform) Mesir Tabiat Parkı / Manisa
Uludağ Milli Parkı Giriş Kontrol Noktası / Bursa Ilgaz Dağı Milli Parkı Giriş Kontrol Noktası / Kastamonu
Dilek yarımadası Menderes Deltası Milli Parkı / Aydın İdare Ziyaretçi Tanıtım Merkezi
Kovada Gölü Milli Parkı / Isparta Kuş gözlem noktası, günübirlik kullanım alanı, tur güzergahı
Yurt dışı örnekleri
Giriş Takları
Giriş Kontrol Noktaları
Ziyaretçi Merkezleri
Manzara Seyir Noktaları
Park içi yollar
Tur güzergahları
Kamp alanları
Diğer Park Mobilyaları
TEŞEKKÜRLER