Moodle Öğretim Yönetim Sisteminde Bir Dersin Tasarımı ve Öğretimi: İngilizce Dersi Örneği Hasan Uçar 1, Kadir Berk 1, Alper Tolga Kumtepe 2 1 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 2 Anadolu Üniversitesi Özet: Bu çalışmada, Marmara bölgesinde yer alan bir devlet üniversitesinde sunulan 3 kredilik ortak zorunlu İngilizce I dersinin teknoloji odaklı bir yöntemle bütünleştirilmesine ilişkin geliştirme ve uygulama süreci incelenmektedir. Bu doğrultuda sözü edilen ders için öğretim yöntemi sistemi kullanımı yenilikçi bir yol olarak benimsenmiştir. Bu dersin sunumu için öğretim elemanı ile öğrencilerin katılabileceği eşzamanlı ve eşzamansız bir öğrenme ortamı sunan açık kaynak kodlu öğretim yönetim sistemi Moodle (Modular Object-Oriented Dynamic Learning Environment - Esnek Nesne Yönelimli Dinamik Öğrenme Ortamı) kullanılmıştır. Bu sistemdeki İngilizce dersi öğretimi Ünite-Modül-Konu (UMT) modeli temel alınarak tasarlanmıştır. Moodle öğretim yönetim sisteminde öğretim elemanları ders içeriği, duyuru, sınav, mesaj, video ve ders malzemesi paylaşmıştır. Bu sistemde öğretim elemanları ve öğrenciler daha etkili bir iletişim kurmak için e-posta ve mesajlaşma gibi sistemleri de kullanmışlardır. Bu çalışmanın amacı, bu öğretim uygulamasının ve teknolojisinin yapısını ve işlevini açıklamaktır. Anahtar Sözcükler: Moodle, UMT Modeli, İçerik Tasarımı, İngilizce Dersi Designing and Teaching with Moodle: An English Course Example Abstract: This study is about the integration of a three credits college level compulsory course called English I into technology oriented modality at a public university in the Marmara region, Turkey. By doing so, a technology was used as an innovative way. In this course, the medium of instruction and course delivery take place through Moodle (Modular Object-Oriented Dynamic Learning Environment) which enables the instructors and learners to attend and participate the course in synchronous and asynchronous platform. The English course is planned and designed according to unit-module-topic (UMT) approach. In addition, this learning management system (Moodle) was also used by students and instructor to post course information, announcements, assignments, messages, documents and course materials. Moreover, in this course e-mail and messaging systems were used for effective communication between the instructors and the students and among the students themselves. The objective of this study is to explain the e-learning practice/technology, its structure and function. Keywords: Moodle, UMT Model, Instructional Design, English Course 1. Giriş Son yıllarda bilgi teknolojilerinde yaşanan değişimler eğitim ve öğretim alanında da değişikliklere yol açmıştır. Bu durum eğitim ve öğretimin tanımını, tasarımını ve hizmetini etkilemiştir [1]. Bu bağlamda, yüz yüze öğrenme faaliyetinden farklı olarak e-öğrenme ortaya çıkmıştır. E-öğrenme İnternet aracılığıyla esnek zaman ve esnek mekan bağlamında öğretim etkinliklerinin gerçekleştirilebildiği yenilikçi bir yol olarak ifade edilmektedir [2,3]. E-Öğrenme ortamlarında kullanılan teknoloji veya teknolojiler öğrenci, öğretmen ve öğrenme malzemeleri arasında köprü görevi görürler. Bununla beraber öğrenme malzemelerinin, öğrenenin ilgisini çelmesi ve öğrenmeyi teşvik etmesi için dikkatli bir şekilde tasarımlanması gerekmektedir [1]. Bu durum özellikle e-öğrenme faaliyetlerinde, öğrenenle öğretmenin farklı yerlerde olduğu ortamlarda önemlidir. Bunun için uygun içerik tasarımı ilkelerinin kullanılması öğrenmenin gerçekleşmesi için en önemli adım olarak kabul edilmektedir. 2. Moodle Öğretim Yönetim Sistemi Moodle (Modular Object Oriented Dynamic Learning Environment - Nesne Yönelimli Dinamik Öğrenme Ortamı) açık kaynak kodlu, yani ücretsiz, bir öğrenim yönetim sistemidir (LMS). Öğrenim yönetim sistemleri Son zamanlarda dünyada ve Türkiye de birçok eğitimci tarafından kullanılmaktadır ve popülerliği gitgide artmaktadır [4].
Çevrimiçi bir ders yönetim sistemi olan Moodle, Kasım 2014 itibariyle 231 ülkede kullanılmakta ve yaklaşık 69 milyon kullanıcısı ve 54 bin sitesi bulunmaktadır [5]. Kayıtlı Siteler 53,562 Ülkeler 231 Dersler 7.382.551 Kullanıcılar 68.857.782 Kayıtlar 141.798.007 Forum Girdileri 132.484.998 Kaynaklar 67.410.514 Kısa Sınav 258.545.296 Soruları Tablo 1: Moodle ilişkin bilgiler Moodle uzaktan öğretim sisteminde öğretmen ve öğrencinin ihtiyaç duyduğu etkinliklerin çoğunu yerine getirebilecek özelliklere sahiptir. Moodle da kullanılabilecek modüller [6]. 1. Ödev modülü, 2. Sohbet modülü, 3. Veri tabanı Modülü, 4. Forum Modülü, 5. Sözlük Modülü, 6. Ders Modülü, 7. Kısa sınav Modülü, 8. Anket Modülü, 9. Wiki Modülü. Son yıllarda Moodle öğretim yönetim sisteminin yükseköğretimde kullanımı artmıştır. Bu durumun nedenleri ekonomik, teknolojik, pedagojik ve felsefi olarak sıralanmaktadır [7]. Etki Alanı Nedenleri Ekonomik Düşük maliyetli, Bağımsız ve Jenerik Ürün Teknolojik Güvenli, Açık kaynak kodlu Pedagojik Değişik Öğretim senaryoları kullanımı, Web tabanlı öğretim, Araç çeşitliliği, Modüler ve Çok dilli kullanım Felsefi İşbirlikçi yaklaşım, Tekelciliğe karşı, Ücretsiz Eğitim Tablo 2. Yükseköğretimde Moodle benzeri öğretim yönetim sistemlerinin kullanımının artmasının nedenleri. Moodle sistemin dayandığı temel eğitim felsefesi sosyal yapılandırmacılıktır [6]. Bu kuram öğrenmede başkalarının veya sosyal ortamın rolüne vurgu yapmıştır. Sosyal yapılandırmacılara göre öğrenme, bireyin kendisi dışında başkalarını da içeren aktif bir süreçtir [8]. Yapılandırmacılık, önceki bilgilerimizi yeni öğrendiklerimizle ilişkilendirerek öğrenmek ve daha önceden bilinen konulara bağlı olarak yeni öğrenmeler oluşturmak anlayışına dayanmaktadır. Bu durumda öğrenmenin sorumluluğu sadece öğretmende değil aynı zamanda öğrencidedir. Yapılandırmacılık öğrencilere daha fazla sorumluluk vererek ve bireyselliklerini kabul ederek öğrenmeye karşı motivasyonlarının artmasını hedeflemektedir. Yapılandırmacı anlayış, eğitimin birçok yönünü etkilemiştir ve öğrencilerin farklı geçmişe sahip olmalarını öğrenme süreci açısından yararlı bulmaktadır çünkü geçmiş yaşantılar öğrenciye yeni öğrenmelerin gerçekleşmesini sağlamaktadır [9]. Sonuç olarak yapılandırmacılık uzaktan öğrenme ortamlarında öğrencinin aktif bir rol almasını savunmaktadır. 3. Öğretim Tasarımı Uzaktan öğretim ortamlarında kullanılan teknolojik araçlar öğretmenin ve öğrenmenin kalitesi üzerinde çok az bir etkiye sahiptir [10]. Bunun için öğretim yöntemi ve tasarımı konusunda gerekli dikkat gösterilmelidir [11] çünkü öğrenenlerde doyum sistemin ve öğretmenin sağlayacağı dikkat ve ilgi ile belirlenmektedir. Ayrıca uzaktan öğrenenlerin sistemde istedikleri özellikler şöyle sıralanabilir [12]: İhtiyaç duyduğu konuya ilişkin içerikler Dersin her aşamasında yapacağı etkinliklere ilişkin anlaşılır yönergeler Mümkün olduğunca kendi öğrenme hızını kontrol Kişisel konuları ileteceği araçlar Öğrenme düzeylerini test edebileceği sınavlar/uygulamalar ve öğretmenden dönüt alma İlgi çekici ve etkili ders malzemeleri 3.1 UMT Öğretim Tasarım Modeli UMT öğretim tasarım modeli Micheal Simonson ın [12] çalışmalarına dayanan ve uzaktan öğrenme ortamları için önerilen bir yaklaşımdır. Bu model öğretmenin, içerik, öğrenen, öğrenme ve değerlendirme süreçleri gibi öğeleri dikkate almasını önermektedir. Bu model süreç açısından öğretmene ve öğrenciye dinamik bir deneyim yaşatacağını ve bu süreçlerden iki tarafın da keyif duyacağını ileri sürmektedir. Bu modele göre; Bir dönem kredisi = 1 ünite 1 ünite = 3-5 modül 1 modül = 3-5 konu 1 konu = 1 öğrenme çıktısından oluşmaktadır [12]. Buna göre üç kredilik bir dersin yaklaşık olarak 3 ünitesi, 12 modülü, 48 konusu ve 48 öğrenme çıktısı bulunmaktadır.
Bu modelde ünite bir ders içeriğinin en büyük alt bölümünü ifade eder. Genellikle bir ünite 4 veya 5 haftalık bir ders içeriğini kapsar ve 1 ders kredisine karşılık gelir. Örneğin, İngilizce dilbilgisi dersinde İngilizce Zamanlar başlığında Geniş Zamanlar üniteye karşılık gelebilir. Modül ise ünitenin alt bölümüdür ve bir haftalık ders veya çalışmaya karşılık gelir. Geniş Zamanlar ünitesinde Şimdiki Zaman buna örnek verilebilir. Konu ise modülü destekleyen ve açıklayan birimlerdir. Şimdiki Zaman modülünde olumlu, olumsuz ve soru cümle yapıları konuya örnekler olarak verilebilir. Bu çalışmada yer alan öğretim tasarımı için eşzamansız Moodle platformu kullanılmıştır. Ayrıca Moodle ın dört modülünden (ödev, forum, ders ve kısa sınav modülleri) yararlanılmıştır. 3.2 UMT Modelinde Ölçme Değerlendirme Ölçme ve değerlendirme öğrenme çıktılarıyla ilgilidir. UMT modelinde de her konunun bir öğrenme çıktısı vardır. Buna göre 3 kredilik bir dersin ölçme-değerlendirme stratejisi şöyledir [12]: 1 Sınav 10 sayfalık bir ödev 1 proje 3 kısa sınav 3 küçük ödev Tartışma, e-posta ve sohbetler Şekil 1: Moodle öğretim yönetim sistemine giriş UMT modeli doğrultusunda tasarlanan 3 kredilik ders 3 ünite, 14 modül, 42 konu ve 42 öğrenme çıktısından oluşmaktadır. Dersimize ait üniteler aşağıdaki gibidir. 3.3 UMT Modelinde İçerik Esasları Uzaktan öğretim ortamlarında okuma parçaları, basılı metinler ve İnternetteki bilgiler içeriği oluşturmaktadır. Ancak daha kaliteli ders içerikleri için görsel medyanın değişik formlarının kullanılması gerekmektedir. Örneğin videolarda ses ve grafik öğelerinin kullanılması içeriği zenginleştirecektir. UMT modelinde farklı içerik paylaşım sistemlerinin dikkate alınması gerekmektedir. Bu sistemde içerik en temelde konulardan oluşmaktadır. Konular, modülü ve modüller de üniteyi oluşturmaktadır [12]. 3.4 UMT Modelinde Öğretim Esasları UMT modelinde öğretim öğrenci ile öğretmen arasında sürekli etkileşime dayanmaktadır. Bunu için de esaslar şunlardır [12]: Her hafta bir modül işlenir Öğretmen her hafta öğrencilere e-posta gönderir Her hafta eşzamanlı bir sohbet gerçekleştirilir Her konu için 2-3 tartışma sorusu veya haftada 6-10 soru sorulur Öğretmen tartışma sorularına yorum yapar 2 haftada bir öğrencilere ilerleme raporu (not) tebliği yapılır 1. Ünite İngilizce Temel Yapılar 2. Ünite İngilizce Zamanlar 3. Ünite İngilizce Cümle Yapıları (Basit ve Karmaşık cümleler). Her modül bir ünitenin alt bölümünü oluşturmaktadır. Örneğin 1. Üniteyi ele aldığımızda; 1. Modül Selamlaşma, Vedalaşma, Tanıştırma, Alfabe, Sayılar, 2. Modül To Be fiili, To Be fiilinin edatlarla ve sıfatlarla kullanımı 3. Modül Ülkeler, Uyruklar, Artikeller, Meslekler ve WH- soruları 4. Modül There is/are, Some/Any, Eşya Oda İsimleri, Yer edatları. Konu, modülü açıklayan ve destekleyen önemli bir yapıdır. Örneğin, 4. Modül şu konuları içermektedir: 1. Konu Oda isimleri, Mobilyalar, Yer edatları 2. Konu There is/ There Are (Var/Yok) 3. Konu - Some/Any (Birkaç-Az/Biraz) 4. Uygulama
Şekil 2: 4. Modüle (Hafta) ilişkin Konular Bu çalışmada bir Moodle dersinin tasarımına ve öğretimine ilişkin İngilizce dersi örneği verilmiştir. Bir Moodle dersinin tasarımı ve öğretimi ciddi bir hazırlık süreci ve güncelleme takibi gerekmektedir. Yapılan uygulamada yüz yüze öğretimden uzaktan çevrimiçi öğretime geçişin bazı üstünlükleri ve sınırlılıkları gözlenmiştir. Yaraları arasında, öğrencilerin istedikleri yerde, istedikleri kadar ve istedikleri zaman sisteme giriş yapabilmeleri ve derslere ulaşabilmeleri öne çıkmaktadır. Ayrıca teknoloji odaklı bir sistem olması ve içeriğin zenginleştirilmesi sayesinde çok yönlü öğrenme gerçekleşmiştir. Bu çalışmada kullanılan sistemin sınırlılığı ise eşzamanlı iletişimin ve etkileşimin yetersiz kalmış olmasıdır. Geleneksel yöntemlerle öğrenme alışkanlığı olan öğrenen kitlelerine yönelik benzeri uygulamalarda bu yönde gerekli önlemlerin alınması ve bu konuda daha fazla nitel ve nicel çalışma yapılması önerilmektedir. UMT öğretim tasarımı modeli doğrusal tasarım temelli bir modeldir. Yani öğrenciler belli bir doğrultuda ünite, modül ve konu bağlamında devam etmekte ve sınavlarını tamamlamaktadır. Bu modelin güçlü yanı takip edilmesi kolay bir model olmasıdır. Bu kapsamda öğrenciler ders içeriklerini küçük parçalar halinde ve kolaydan zora doğru takip edebilmektedirler. Bu modelin zayıf yönü ise içeriğin bireyselleştirilememesidir. Bu model ile öğrenciler yapılandırılmış bir yol izlemiştir. Şekil 3: 4. Modül 1. Konu anlatımı 4.1 Dersin Ölçme Değerlendirmesi Tasarlanan derse ilişkin ölçme-değerlendirme stratejisi şöyle belirlenmiştir: 1 Final Sınavı 1 Ara sınav 14 Ödev 2 Kısa Sınav Bu doğrultuda uzaktan çevrimiçi öğrenme ortamı tasarlayanların öğrenme sistemlerinde eşzamanlı görüşme ve etkileşim imkanı sunan araçlar kullanmaları, hem UMT tasarım modelinin tam anlamıyla uygulanmasını hem de etkili öğrenmeyi kolaylaştırılacağı düşünülmektedir. Ayrıca çok yönlü öğrenmenin bir parçası olan sosyal paylaşım platformlarının çevrimiçi öğrenme sistemlerine bütünleştirilmesi uzaktan öğrenmenin en önemli konusu olan etkileşimi artıracağı düşünülmektedir. 6. Kaynaklar [1] Ally M., "Foundations of Educational Theory for Online Learning". The Theory and Practine in Online Learning, 16 45 (2008). Şekil 4: 1. Kısa Sınav Ölçmenin güvenirliği için ara sınav ve final sınavı yüz yüze ortamda diğerleri ise çevrimiçi olarak gerçekleştirilmiştir. 5. Sonuç ve Öneriler [2] Harasim L., "Shift happens: online education as a new paradigm in learning". The Internet and Higher Education, 3:41 61 (2000). [3] Moore J.L., Dickson-Deane C, Galyen K. "e- Learning, online learning, and distance learning environments: Are they the same?" The Internet and Higher Education,14:129 35 (2011).
[4] Aydın Ö., "Yeni Başlayanlar İçin Moodle". Akamik Bilişim Konferansı, Mersin (2014). [5] Moodle. http://moodle.net/stats/?lang=tr (2014). [6] Cole J.R., Foster H., Using Moodle (2008). [7] Machado C., Thompson K. "The adoption of open sources within higher education in Europe and a dissemination case study". Turkish Online Jornal of Distance Education, 6:34 51 (2005). [8] Arslan M., "Constructivist Approaches in Education" Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 40(1) :41 61 (2007). [9] Constructivism and Moodle. http://etec.ctlt.ubc.ca/510wiki/moodle_and_con structivism (2014). [10] Kozma R.B., "Learning with Media". Review of Educational Research 61:179 211 (1991). [11] Naudi S., "Instructional Design Models For Optimal Learning". In: Moore M.G., Editor. Handbook of. Distance Education, 268 82 (2013). [12] Simonson, M., Smaldino, S., Albright, M., & Zvacek S. Teaching and Learning at a Distance: Foundations of Distance Education (2012).