BOLOGNA SÜRECİ UYUM ÇALIŞMALARI Prof. Dr. Süheyda ATALAY 5-6 Mayıs 2010 İzmir
BOLOGNA SÜRECİ 19 Haziran 1999 : Bologna Deklerasyonu AMAÇ: Avrupa ülkelerindeki yükseköğretim sistemlerinin yeniden yapılandırılması Bilgi tabanlı toplumu oluşturma Bilgi tabanlı ekonomiyi oluşturma NİHÂİ HEDEF (2010) 1) Avrupa Yüksek Öğretim Alanı(EHEA-AYA) ve 2) Avrupa Araştırma Alanı (ERA) oluşturmak Yüksek hareketlilik (öğrenci, akademik ve idari personel), Birbiri ile karşılaştırılabilir ulusal eğitim sistemleri, Birbiri ile çok iyi ilişkilendirilmiş öğretim ve araştırma etkinlikleri İç ve dış paydaş katılımı ile sürekli denetlenen ve izlenen süreç
BOLOGNA SÜRECİ Ülkelerin ulusal şartları ve kültürleriyle uyumlu olmak kaydıyla, Avrupa genelinde ortak deneyimlerin paylaşılması, ortak hedeflere ulaşmak üzere işbirliği yapılması ve birbirinin deneyiminden faydalanılması yoluyla gerçekleşmesi planlanan Bologna Süreci çalışmaları yeni bir sistemin uyarlaması değil, var olan sistemlerin ortak bir paydada buluşturulmasından ibaret olan eğitim-öğretimde yenilenme hareketidir. Bologna Süreci kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir derece sisteminin uygulanmasını, lisans, yüksek lisans ve doktora olmak üzere 3 dereceli bir sistemin uygulanmasını, üniversiteler arasında ortak bir kredi sistemi oluşturulmasını (Avrupa Kredi Transfer Sistemi- AKTS European Credit Transfer System- ECTS), üniversiteler arasındaki öğrenci ve öğretim üyesi hareketliliğinin önündeki engellerin kaldırılmasını, yükseköğretimde öğrenci katılımının sağlanmasını, yükseköğretimde ortak diploma vermenin teşvik edilmesini, kalite güvencesinde Avrupa boyutunun oluşturulmasını, yükseköğretimde Avrupa boyutunun kazandırılmasını amaçlamaktadır
BOLOGNA SÜRECİ Tarihçe Bologna Deklerasyonu, 1999 (29 ülke) Prag Bildirgesi, 2001 (32 ülke, Türkiye nin katılımı) Berlin Bildirgesi, 2003 Bergen Bildirgesi, 2005 Londra Bildirgesi, 2007 (46 ülke) Leuven Bildirgesi, 28-29 Nisan 2009 (46 Bologna ülkesi +10) Avrupa dışındaki ülkelerin de yükseköğretim sistemlerini etkilemektedir. Budapeşte-Viyana, 2010 (Kazakistan ın katılması ile 47 ülke +10) ----------------------------- 4
BOLOGNA SÜRECİ YETERLİLİKLERE VE ÖĞRENME ÇIKTILARINA DAYALI PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ Girdi temelli eğitim sistemi Çıktı temelli eğitim sistemi
AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (EQF) TÜRKİYE YÜKSEK ÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Program Çıktıları (Program Yeterlilikleri) Program Çıktıları (Program Yeterlilikleri) Program Çıktıları (Program Yeterlilikleri) Program Çıktıları (Program Yeterlilikleri) Ders Ders Ders Ders Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları İş Yükü AKTS Kredisi İş Yükü AKTS Kredisi İş Yükü AKTS Kredisi İş Yükü AKTS Kredisi 6
TEMEL KAVRAMLAR Yeterlilik Bir öğretim programının başarıyla tamamlanması sonucu o program için öngörülen program çıktılarının kazanıldığını onaylayan ve yetkili bir otorite tarafından basılı olarak verilen derece, diploma veya sertifika türü belgedir. Yeterlilikler Çerçevesi Yeterlilikleri öğrenme çıktılarına göre sınıflandıran ve organize eden yapıdır. 7
TEMEL KAVRAMLAR Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Ulusal Yeterlilikler çerçevelerinin ilgi tutulabileceği ve bu sayede farklı ülkelerin yeterliliklerini birbiriyle ilişkilendirebileceği şemsiye (üst) çerçevedir. Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi: Ulusal düzeyde yükseköğretim yeterlilikleri göz önünde bulundurularak, herhangi bir temel alandaki yeterliliklerin, ilgili paydaşların görüşleri alınarak belirli bir düzen içinde yapılandırıldığı bir sistemdir. 8
TEMEL KAVRAMLAR Program Eğitim Amaçları Bir programın eğitsel misyonunu nasıl planlamayı sağladığını ve paydaşlarının gereksinimlerinin nasıl karşılayacağını bildiren açık, genel ifadelerdir. Program Çıktıları (Program Yeterlilikleri) Öğrencilerin programdan mezun oluncaya kadar kazanmaları gereken bilgi, beceri ve yetkinlikleri tanımlayan ifadelerdir. 9
YETERLİLİKLER PROGRAM ÇIKTILARI ÖĞRENME ÇIKTILARI Eğitim amaçları, bir programın eğitsel misyonunu nasıl planlamayı sağladığını ve paydaşlarının gereksinimlerini nasıl karşılayacağını bildiren açık, genel ifadelerdir. Programın eğitim amaçları, mezunların bir programı bitirmelerini izleyen birkaç yıl içinde gerçekleştirmeleri beklenenleri tanımlayan ifadelerdir. Programın öngörülen eğitim amaçlarını sağlayabilmesi için programdan beklenen program çıktıları nın belirlenmesi gerekir. Ulusal düzeyde yükseköğretim Ulusal Yeterlilikler Çerçevelerinin yeterlilikleri arasındaki gözönünde ilişkiyi bulundurularak açıklayan, ilgi tutulabileceği ve bu sayede herhangi ulusal ve uluslararası paydaşlarca farklı ülkelerin bir meslek tanınan yeterliliklerini alanındaki ve yeterliliklerin ilişkilendirilebilen, birbirleriyle ilişkilendirilebileceği ilgili paydaşların görüşleri yeterliliklerin belirli bir alınarak şemsiye düzen belirli içerisinde (üst) bir çerçevelerdir. düzen yapılandırıldığı içerisinde bir sistemdir. yapılandırıldığı bir sistemdir. Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Bölüm Misyonu Temel Alan Yeterlilikleri Paydaş Görüşleri Eğitim Amaçları Program Çıktıları Program çıktıları; öğrencilerin programdan mezun oluncaya kadar kazanmaları gereken bilgi ve becerileri tanımlayan ifadelerdir. Dış paydaş görüşleri (Mezunlar, işverenler, meslek odası temsilcileri, danışma kurulu) İç paydaş görüşleri (Öğretim üye ve elemanları, bölüm personeli, öğrenciler,..) Ders Öğrenme Çıktıları
TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ(TYYÇ) LİSANS 1. Ortaöğretimde kazanılan yeterlikler üzerine kurulan, alanındaki en güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç ve gereçleri ve diğer bilimsel kaynaklarla desteklenen ileri düzeyde bilgi ve kavrayışa sahip olmak, bunları kullanabilmek (BİLGİ) 2. Alanında edindiği ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilmek, Alanındaki kavram ve düşünceleri bilimsel yöntemlerle inceleyebilmek, verileri yorumlayabilmek ve değerlendirebilmek, sorunları tanımlayabilmek, analiz edebilmek, kanıtlara ve araştırmalara dayalı çözüm önerileri geliştirebilmek. (BECERİLER) 3. Bir yabancı dili kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilmek ve meslektaşları ile iletişim kurabilmek (Avrupa Dil Potföyü Genel Düzeyi: B1 Düzeyi) (KİŞİSEL VE MESLEKİ YETKİNLİKLER) 4. Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilmek (Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı Düzeyi: İleri Düzey) (KİŞİSEL VE MESLEKİ YETKİNLİKLER )
YAPILMASI PLANLANAN ÇALIŞMALAR Bologna Süreci kapsamında, yükseköğretim kurumlarındaki eğitimöğretim programlarının öğrenme çıktılarını (learning outcomes) yüksek öğretim ulusal yeterlilikleri çerçevesi ve temel alan yeterliliklerine bağlı olarak tanımlanması amaçlanmaktadır. Buna göre üniversitemizde eğitim-öğretim veren bütün ön lisans, lisans ve lisansüstü programlarını yürüten birimlerin; Üniversitemizin misyon, vizyon ve hedefleri ile iç ve dış paydaşların görüşleri dikkate alınarak nasıl bir mezun profilinin amaçlandığını gösteren Program Eğitim Amaçları nı yazmaları, Programın eğitim amaçlarına ulaşabilmek için mezunların ne tür yeterliliklere (qualifications) sahip olmaları gerektiğinin açıklandığı Program Çıktılarını (Program Yeterlilikleri ni) belirlemeleri, Belirlenen program çıktılarına ulaşmak için hangi derslerin verilmesi gerektiğine karar vermeleri, Eğitim-Öğretim Planlarında yer alan/alacak her bir ders için Öğrenme Çıktıları nı Yazmaları,
YAPILMASI PLANLANAN ÇALIŞMALAR Her bir derse ilişkin Öğrenme Çıktıları nın Program Çıktıları ndan hangisi/lerini sağladığını belirleyerek Ders Öğrenme Çıktıları ile Program Çıktıları nı İlişkilendirmeleri, Ders öğrenme çıktılarını göz önüne alarak üniversitemizce belirlenen ortak formata uygun olarak ders öğretim planlarını hazırlamaları, Ders öğrenme çıktılarına ulaşabilmek için gerekli iş yükünü ve AKTS kredilerini hesaplamaları, Her programın programlarını tanıtıcı bilgiyi ve ders öğretim planlarını Türkçe ve İngilizce olarak hazırlamaları, Ders öğrenme çıktıları ile program çıktılarının uyumu için Program Kalite Güvence Sistemini kurmaları gerekmektedir. Üniversitemiz bu süreçleri 2009-2010 öğretim yılı içinde tamamlayarak bir sonraki öğretim yılında uygulamaya geçirmeyi ve 15 Ocak 2011 tarihine kadar AKTS Etiketi için başvuru yapmayı planlamaktadır.
DERS ÖĞRENME ÇIKTILARI Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Temel Alan Yeterlilikleri Program Çıktıları Ders A Ders B Ders C Ders D Öğrenme Çıktıları Öğrenme çıktıları Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları (Öğretenin ne anlattığına değil, öğrenenin ne kazandığına dayanan öğrenme)
PROGRAM ÇIKTILARINI ÖĞRENME ÇIKTILARI İLE İLİŞKİLENDİRME 1 2 3 4 5 6 7 8 D1 X X X X X D2 X X X X X D3 X X X X X X 9 10 D4 X X X X X X X D5 X X X X X X X X X X X D6 X X X X X X X X D7 X X X X X X 11 12 13.. Öğrenme/öğretme biçimleri ile izlenebilir ve ölçülebilir ders çıktılarını karşılama
ÇALIŞMA TAKVİMİ İŞ PAKETİ TAMAMLAMA TARİHİ I Öğrenme Çıktılarına bağlı olarak eğitim-öğretim planlarının düzenlenmesi /tasarlanması 1 Programın eğitim amaçlarının belirlenmesi 15 Mart - 14 Mayıs 2010 2 Program çıktıları ve program çıktılarıyla tutarlı derslerin belirlenmesi 3 Derslerin öğrenme çıktılarının yazılması (derslerde kazandırılması hedeflenen beceri ve yetkinlikler) 3 Mayıs -31 Mayıs 2010 4 Öğrenme çıktıları ve program çıktılarının ilişkilendirilmesi 5 Ölçme ve değerlendirme yöntemleri 6 İş yükünün hesaplanması 1 Haziran -15 Temmuz 2010 7 AKTS/ ECTS kredilerinin belirlenmesi 8 Ders öğretim planlarının hazırlanması II III Eğitim- öğretim programlarının ilgili kurullarda onaylanması Kalite süreçlerinin uygulanması 1 Ölçme araçlarının uygulanması 2 Program ve öğrenme çıktılarının gözden geçirilmesi 3 İş yüklerinin ve AKTS kredilerinin gözden geçirilmesi Ocak 2011-4 Ders öğretim planlarının gözden geçirilmesi
PROGRAMIN TANITIMI TÜRKÇE BÖLÜM/FAKÜLTE/PROGRAM TANITIMI Kuruluş Kazanılan Derece Derecenin Seviyesi (Ön Lisans, Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) Kabul ve Kayıt Koşulları Önceki Öğrenmenin (formal, in-formal, non-formal) Tanınması Hakkında Kurallar Yeterlilik Koşulları ve Kuralları Program Profili Program Çıktıları Mezunların İstihdam Profilleri (örneklerle) Üst Derece Programlarına Geçiş Sınavlar, Ölçme ve Değerlendirme Mezuniyet Şartları Çalışma Şekli (Tam Zamanlı, e-öğrenme ) Adres ve İletişim Bilgileri (Program Başkanı, AKTS/DS Koordinatörü) Bölüm Olanakları
PROGRAMIN TANITIMI GENERAL DESCRIPTION History qualification awarded level of qualification (short cycle, first cycle, second cycle, third cycle) specific admission requirements specific arrangements for recognition of prior learning (formal, non-formal and informal) qualification requirements and regulations profile of the programme key learning outcomes occupational profiles of graduates with examples access to further studies examination regulations, assessment and grading graduation requirements mode of study (full-time, part-time, e-learning ) address, programme director or equivalent Facilities
DERS ÖĞRETİM PLANI 1- Dersin Adı 2- Dersin Kodu 3- Dersin Türü ( Zorunlu, Seçmeli ) 4- Dersin Seviyesi ( önlisans, lisans, yüksek lisans, doktora ) 5- Dersin Verildiği Yıl ( 1, 2, 3, 4, 5, 6 ) 6- Dersin Verildiği Yarıyıl ( 1, 2 ) 7- AKTS Kredisi 8- Haftalık Ders Saati (...saat/hafta ) 9- Haftalık Uygulama Saati (... saat/hafta ) 10- Haftalık Laboratuvar saati (...saat/hafta ) 11- Dersin Öğretim Üyesi ( Üyeleri ) 12- Öğretim Sistemi ( Örgün, uzaktan eğitim ) 13- Dersin Verildiği Dil ( Türkçe, İngilizce, Almanca ) 14- Dersin Amacı 15- Dersin Öğrenme Çıktıları 16- Derse Ön Koşul olan ders(ler) ( ön koşul olan dersler varsa yazılması, veya tavsiye edilen ön koşul olan dersler varsa onların yazılması gerekir, eğer yoksa yoktur ifadesinin kullanılması uygun olur.)
DERS ÖĞRETİM PLANI ı 17- Tavsiye Edilen Program Öğeleri ( tavsiye edilen bazı konular varsa onların yazılması gerekir, eğer yoksa yoktur ifadesinin kullanılması uygun olur.) 18- Staj ( Bu dersle ilgili herhangi bir staj uygulaması varsa yazılması gerekir, eğer yoksa yoktur ifadesinin kullanılması uygun olur.) 19-Ders İçeriği ( Kısa bir içerik tanımlandıktan sonra her hafta hangi konuların anlatılacağı açıklanmalıdır.) Haftalık Detaylı Ders İçeriği 20- Ders Kitabı/ Malzemesi/ Tavsiye Edilen Kaynaklar 21-Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Öğretme Yöntemleri Derslere katılma Laboratuvar çalışması Klinik Çalışması Rehberli Problem Çözümü Ev Ödevi Seminer Sunum Yapma Dönem Ödevi Rehberli Problem Çözümü Arazi uygulaması Yazılı sınav Sözlü sınav Quiz Proje Kendi Başına Çalışma 22- Değerlendirme Yöntemleri ve Kriterleri
DESCRIPTION OF INDIVIDUAL COURSE UNITS: 1. course unit title 2. course unit code 3. type of course unit (compulsory, optional) 4. level of course unit (e.g. short, first, second or third cycle; sub-level if applicable) 5. year of study (if applicable) 6. semester/trimester when the course unit is delivered 7. number of ECTS credits allocated 8. name of lecturer(s) 9. Objectives of the course 10. learning outcomes of the course unit 11. mode of delivery (face-to-face, distance learning) 12. prerequisites and co-requisites 13. recommended optional programme components 14. course contents 15. Weekly detailed course contents 16. recommended or required reading 17. planned learning activities and teaching methods 18. assessment methods and criteria 19. language of instruction 20. work placement(s)
Öğrencilerin Değerlendirmesi KALİTE GÜVENCESİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR İYİLEŞTİRME PROGRAM/ABD Yeni Öğrenci Öğrenci anketi YÖN LEN DİR ME Öğrenci Öğretim elemanı Öğrenme Programı/Ortamı Ç I K T I L A R Mezun Çalışan Mezun Mezunların Değerlendirmesi İyileştirme araçları İşverenlerin Değerlendirmesi
İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM.