İNSÜLİN UYGULAMALARI
İnsülinin Fizyolojik Özellikleri İnsülin; pankreasın langerhans adacıklarındaki beta hücrelerinden salgılanan ve kan glikozunu düşüren bir hormondur. Sağlıklı bireylerde (gebe ve obez olmayan) günlük insülin salınımı ortalama 30-50 ünitedir.
İnsülin Salgılanması İki Şekildedir... Bazal İnsülin: Devamlı salgılanır, 24 saat sabit düzeydedir.öğünler arasında, gece boyunca ve açlıkta salınımı sürer. Beyin için gerekli olan karaciğer glikoz üretimini engellemez. Bolus İnsülin: Öğün zamanı algılanır, değişkendir. Öğün sonrası hiperglisemiyi sınırlandırır. Gıda alımını takiben salgılanmaya başlar.
İnsülin-Glukoz İlişkisi
İnsülin Tedavisinin Amacı Normal insülin fizyolojisini güvenilir bir biçimde taklit ederek glisemik kontrolü sağlamak, Kan glikozunu normal ya da normale yakın düzeyde tutmak, Diyabetin neden olduğu komplikasyonları önlemek/düzeltmek, Enfeksiyonları önlemek,
İnsülin Tedavisinin Amacı Tip 1 diyabetli çocuklarda büyüme ve gelişmeyi sağlamak, Gebe diyabetlilerde bebekte oluşabilecek doğumsal bozuklukları önlemek/azaltmak, İyilik hissini arttırmak, Yaşam süresini ve kalitesini arttırmaktır.
İnsülin Endikasyonları Tip 1 diyabette Hiperglisemi durumunda Bazı durumlarda tip2 diyabette Diyet ile kontrol altına alınamayan Gestasyonel Diyabette (Hamilelik Diyabeti)
İnsülinin Etki Mekanizması Glukozun hücre içine girmesini sağlar. Glikojen depolanmasını hızlandırır. Yağ ve proteinlerin yıkımını engeller.
İnsülin Kullanım Yolları Genel kullanımda insülinler cilt altına enjekte edilir. Kısa etkili insülinler acil durumlarda kastan ve serum içine katılarak damardan uygulanabilir. Cilt altına uygulama yeri
İnsülin Tedavisini Gerektiren Durumlar Tip 1 Diyabet Tedavi gerektiren Gestasyonel Diyabet Antidiyabetik tabletlerle yanıt alınamayan Tip 2 diyabet Akut komplikasyonlar Kronik komplikasyonlar Cerrahi girişim,travma,ağır enfeksiyon,stres
İnsülin Çeşitleri İnsülin Tipi Piyasa Adı Etki Başlangıc Pik Etki (saat) Etki Süresi(saat Kısa Etkili İnsülin Humulin R Actrapid 30-60 dk 2-4 saat 5-8 saat Apidra Hızlı Etkili İnsülin 15 dk 30-90 dk Humolog 3-5 saat NovoRapid Orta Etkili İnsülin Humulin N 1-3 saat 8 saat 12-16 saat İnsulatard Uzun Etkili İnsülin Lantus 1 saat Piksiz 20-26 saat Levemir Humulin M 70/30 30-60 dk Mixtard 30 Hazır Karışım İnsülinleri Humolog mix 25 10-15 dk Değişken 10-16 saat Humolog mix 50 NovoMix 30 10-15 dk
İnsülin Kalem İğne uçları
İnsülin İğne uçları 1 kez kullanılmalıdır. 1. kullanım 2.kullanım. 3.kullanım 4.kullanım
Karışım İnsülin kullanıyorsanız; Avucunuzun içinde 10 kez yavaşça yuvarlayın.
Karışım İnsülin Kullanıyorsanız; Yavaşça yukarı aşağı çalkalayınız.
İnsülin iğne ucunu insülin kalemine takınız.
Dozu ayarlamak için göz hizasına getirin.
Doktorunuzun önerdiği dozu ayarlayın.
İnsülini yapacağınız yeri belirleyin.
İğnenin iki kapağını da çıkarın.
Karar verdiğiniz bölgeyi sol elinizle kavrayın,sağ elinizle kavradığınız yerin tam üzerine batırın.
Baş parmağınızla insülin kaleminin üstünden bastırarak insülini enjekte edin.
Numara göstergesinin 0 (sıfır) a indiğinden emin olun ve iki elinizide bırakmadan 10 saniye sayın
Önce sol elinizi bırakın sonra iğneyi uyguladığınız yerden çıkarın. Uygulama bölgesine masaj yapmayın. Kanama, kızarıklık ya da morarma varsa aynı yere enjeksiyon yapmayın.
İnsülin İhtiyacını Değiştiren Faktörler Kilo ( oranı Vücut yapısı(yağ ve kas Fiziksel aktivite düzeyi Beslenme alışkanlığı Kullanılan diğer ilaçlar Genel sağlık durumu Stres düzeyi Diğer hastalıklar(enfeksiyon gibi)
Emilimi Etkileyen Faktörler Lipohipertrofi (Yağ tabakasının dışarı doğru bombeleşmesi) Enjeksiyon dozu Enjeksiyon yeri ve derinliği Egzersiz Ortam ve vücut sıcaklığı İnsülin türü Yeterince karıştırılmaması sebebiyle insülin yoğunluğunun değişmesi (bulanık insülinlerde
İnsülin Tedavisinin Yan etkileri Hipoglisemi İnsülin ödemi Allerjik Reaksiyon Kilo artışı Lipodistrofiler: 1. Lipoatrofİ(yağ dokusunun içeri doğru çökmesi) 2. Lipohipertrofi(yağ dokusunun dışarı doğru çıkması)
İnsülin Saklama Koşulları: Açıldıktan sonra dolapta veya oda ısısında 28 gün saklanabilir. Asla dondurmayınız. Direk güneş ışığından ve ısı kaynağından uzak tutunuz. Şiddetli çalkalama sonucu bozulabileceğini unutmayın...
Kaynakça: 1. Erdoğan S (2002), Diyabet Hemşireliği Temel Bilgiler, Yüce Reklam Yayın Dağıtım, İstanbul. 2. Satman İ, Yılmaz C, İmamoğlu S (2008) Diyabetes Mellitus ve Komplikasyonları Tanı Tedavi ve İzlemi Kılavuzu, Novartis. 3. Satman İ (2009),İnsülin Tedavisi,Diyabet Hemşireliği Temel Eğitim Programı, SANERC ve Diyabet Hemşireliği Derneği, İstanbul. 4. Özcan Ş, McGill M, Belton A, Dunning T (2007), İnsülin Tedavi Uygulamalarının iyileştirilmesi, Uluslararası Diyabet Federasyonu ve Diyabet Hemşireliği.
Sağlıklı Günlere... Hazırlayan Gökçe Bahtiyar International Hospital Diyabet Eğitim Hemşiresi