DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER 1.KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM 2013 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 2,8 oranında büyüyen ABD ekonomisi üçüncü çeyrekte yüzde 3,6 oranında büyümüştür. ABD de 6 Aralık 2013 te açıklanan veriye göre tarım dışı istihdam Kasım ayında 203 bin kişi artarken işsizlik oranı yüzde 7 seviyesinde gerçekleşmiştir. CPB nin (Central Planning Bureau) 21 Kasım da açıkladığı dünya ticareti verilerine göre, dünya ticaret hacmi Ağustos ayındaki yüzde 0,9 küçülmenin ardından Eylül ayında yüzde 0,8 oranında büyümüştür. Eylül ayında dünya ithalatı yüzde 1,1; dünya ihracatı ise yüzde 0,5 artarken Avro Bölgesi nin ihracatı yüzde 0,8 oranında, Japonya nın ithalatı ise yüzde 4,4 oranında azalması dikkat çekmiştir. Avrupa Merkez Bankası Para Kurulu 7 Kasım 2013 tarihindeki toplantısında politika faizini yüzde 0,25 e düşürmüş ve Aralık ayındaki toplantısında politika faizini sabit tutmuştur. İngiltere Merkez Bankası (BOJ) da yüzde 0,5 düzeyindeki faizi sabit tutmuştur. ABD de tüketici fiyat endeksi Ekim ayında yıllık bazda yüzde 1 düzeyinde artmıştır. 2013 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 0,3 büyüyen Avro Bölgesi, üçüncü çeyrekte yüzde 0,1 oranında büyüme kaydetmiştir. AB-28 ise 2013 yılı üçüncü çeyreğinde yüzde 0,2 oranında büyüme kaydetmiştir. Euro Bölgesi nde Kasım ayında işsizlik oranı bir önceki aya göre yüzde 0,1 düşerek yüzde 12,1 e gerilerken enflasyon oranı ise bir önceki aya göre yüzde 0,2 artarak yüzde 0,9 a yükselmiştir. JPMorgan ve Markit tarafından hazırlanan küresel imalat PMI değeri Kasım ayında bir önceki aya göre 2,2 puan artarak 54,3 olarak gerçekleşerek son 1 yıldır kesintisiz 50 kritik değerinin üzerinde yer almıştır. Euro Bölgesi bileşik PMI endeksi Kasım ayında bir önceki aya göre 0,2 puan düşerek 51,7 olmuştur. Almanya ekonomisi 2013 yılı üçüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,3 büyürken geçen yılın aynı dönemine göre büyüme oranı yüzde 1,1 seviyesinde gerçekleşmiştir. 1 1
Çin'de Markit imalat PMI değeri Kasım ayında bir önceki aya göre 0,1 puan azalarak 50,8 değerine gerilemiştir. Çin de Ekim ayı enflasyon oranı yüzde 3,2 olarak gerçekleşmiştir. OECD Bölgesi nde işsizlik oranı Eylül ayında değişim göstermeyerek yüzde 7,9 olurken Ekim ayı enflasyonu yüzde 1,3 oranında gerçekleşmiştir. OECD 2014 yılı için büyüme beklentisini ABD ekonomisi için yüzde 2,9 a, Euro Bölgesi için yüzde 1 e, Japonya için yüzde 1,5 e revize etmiştir. OECD ayrıca ABD yi borç tavanı konusunda uyarmış; ABD Ekonomisindeki mali belirsizliğin küresel toparlanma için bir tehdit oluşturduğunu belirterek 19 Kasım da açıkladığı raporunda küresel büyüme tahminini 2013 yılı için yüzde 3,1 den yüzde 2,7 ye; 2014 için ise yüzde 4 ten yüzde 3,6 ya revize etmiştir. IMF nin Ekim ayında yayınladığı Dünya Ekonomik Görünüm Raporu nda küresel büyüme tahmini 2013 yılı için yüzde 2,9, 2014 yılı için yüzde 3,6 olarak öngörülmüştür. Moody s 2014 yılında Euro Bölgesi nin yüzde 0,5 ile yüzde 1,5 arasında; Rusya nın ise yüzde 0,5 ile yüzde 3,5 arasında büyümesini tahmin etmiştir. Brezilya Merkez Bankası 28 Kasım 2013 tarihinde zayıf para biriminin enflasyonu yavaşlatma çabalarını zorlaştırması nedeniyle politika faizi olan Selic faizini 10 Ekim deki 50 baz puanlık artıştan sonra bir kez daha 50 baz puan yükseltmiştir. Böylece Brezilya gösterge faizi yüzde 10 seviyesine gelmiştir. Rusya ekonomisi 2013 yılının üçüncü çeyreğinde önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1,2 oranında büyüme kaydetmiştir. İşsizlik oranı ise Ekim de bir önceki aya göre yüzde 0,2 yükselerek yüzde 5,5 olmuştur. Kanada ekonomisi üçüncü çeyrekte çeyreklik bazda yüzde 0,7, yıllık bazda ise yüzde 2,7 oranında büyümüştür. Güney Kore Merkez Bankası, düşük seyreden enflasyonun büyümeyi destekleme imkanı tanımasıyla politika faizini yüzde 2,5 te sabit tutarken Endonezya Merkez Bankası ise politika faizini 25 baz puan yükselterek yüzde 7,5 e çekmiştir. Brezilya da işsizlik oranı Ekim ayında yüzde 5,2 olarak kaydedilirken büyüme oranı çeyreklik bazda yüzde -0,5; yıllık bazda ise yüzde 2,2 oranında gerçekleşmiştir. 2 2
2. BÖLGESEL GÖRÜNÜM 2.1. ABD ABD ekonomisi 2013 yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 3,6 oranında büyüyerek beklentilerin üzerinde bir büyüme kaydetmiştir. ABD Çalışma Bakanlığı, Eylül ayı tarım dışı istihdam artışını 148 binden 163 bine, Ağustos ayı istihdam artışını da 193 binden 238 bine yükseltti. Çalışma Bakanlığı verilerine göre Ekim ayında özel sektör Şubat ayından bu yana görülen en yüksek değer ile 212 bin yeni istihdam yarattı. ABD'de son 3 aydaki ortalama tarım dışı istihdam artışı 200 bini aştı. ABD'de işsizlik maaşı başvuruları 29 Kasım'da sona eren haftada 298 bine gerilemiştir. Kasım ayında işsizlik oranı bir önceki aya göre düşüş göstererek yüzde 7 oranına gerilemiştir. OECD, ABD nin yılın kalan iki çeyreğinde sırasıyla yüzde 2,5 ve yüzde 2,7 ve 2013 yılında yüzde 1,9 oranında, IMF ise 2013 yılında yüzde 2,9 oranında büyümesini öngörmektedir. ABD ekonomisi için Markit İmalat PMI endeksi Kasım ayında 54,7 değerini almıştır. ABD'de tüketici fiyatları endeksi Ekim de yüzde 0,1 oranında düşerek yıllık bazda yüzde 1 seviyesinde gerçekleşmiştir. Üretici fiyatları endeksi ise Ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 0,1 azalarak yıllık yüzde 0,3 olmuştur. ABD'de tarım dışı verimlilik üçüncü çeyrekte yüzde 1,9 artış kaydederken, birim işgücü maliyeti ise yüzde 0,6 düşüş kaydetti. Ayrıca yılın ikinci çeyreğinde yüzde 2,3 olarak açıklanan verimlilikteki artış yüzde 1,8'e, değişim kaydetmediği açıklanan istihdam maliyeti ise yüzde 0,5 artışa revize edildi. Yılın ikinci çeyreğinde ABD nin toplam ihracatı 564 milyar dolar olurken toplam ithalatı 682 milyar dolara; dış ticaret açığı ise 118 milyar dolara yükselmiştir. Ekim ayında ise ihracat 193 milyar dolar, ithalat 233 milyar dolar olmuştur. 3 2.2. AVRUPA BİRLİĞİ 29 Kasım da açıklanan verilere göre Euro Bölgesi işsizlik oranı yüzde 12,1 olurken bölgedeki enflasyon oranı yüzde 0,7 den yüzde 0,9 a yükseldi. 3
Avrupa Birliği İstatistik Kurumu Eurostat tarafından Kasım ayı itibariyle bölgede 19,3 milyon işsizin bulunduğu ve genç işsizlik oranının yüzde 24,4 e ulaştığı belirtilmiştir. 2013 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,3 oranında büyüyen Avro Bölgesi üçüncü çeyrekte yüzde 0,1 büyüme kaydetse de geçen yılın üçüncü çeyreğine göre yüzde 0,4 oranında küçülmüştür. AB-28 ise üçüncü çeyrekte bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,2 ve geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,1 oranında büyümüştür. 2013 yılı üçüncü çeyrekte İngiltere yüzde 0,8, Almanya yüzde 0,3 ve İspanya yüzde 0,1 büyürken Fransa ve İtalya yüzde 0,1 küçülmüştür. 7 Kasım 2013 tarihinde toplanan Para Kurulu toplantısında politika faizini yüzde 0,25 e düşüren Avrupa Merkez Bankası Aralık ayında faizleri sabit tutmuştur. Eylül ayında sanayi üretimi bir önceki aya göre Avro Bölgesi nde yüzde 0,5 oranında, AB-28 de ise yüzde 0,2 oranında düşüş; bir önceki yıla göre ise sırasıyla yüzde 1,1 ve yüzde 1,2 oranında artış göstermiştir. Avro Bölgesi bileşik PMI değeri Kasım ayında 51,7 değerini alarak üst üste beşinci aydır ekonomik büyümeye işaret etmiştir. Avro Bölgesi nde 2012 yılının üçüncü çeyreğinde 30,3 milyar avro olan cari fazla 2013 yılının üçüncü çeyreğinde 35,6 milyar avroya yükselmiştir. 2013 yılı Ağustos ayında Hırvatistan ın da dâhil edilmesiyle beraber Avro Bölgesi nde ihracat ve ithalat rakamları sırasıyla 206,9 milyar avro ve 200,2 milyar avro olarak gerçekleşirken 6,6 milyar avro dış ticaret fazlası verilmiştir. Almanya ekonomisi 2013 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,3 oranında; bir önceki yılın aynı dönemine göre ise yüzde 1,1 oranında büyümüştür. Almanya da TÜFE Ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 0,2 oranında düşerek yıllık bazda yüzde 1,2 oranında yükselmiştir. Fransa ekonomisi şirket yatırımlarındaki düşük seyrin de etkisiyle 2013 yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 0,1 oranında küçülmüştür. İspanya da Kasım ayında TÜFE yıllık bazda yüzde 0,2 olmuştur. 4 2.3.ÇİN Çin de yılın ilk çeyreği için yüzde 7,7, ikinci çeyrek için yüzde 7,5 lik büyüme açıklanırken üçüncü çeyrek için büyüme oranı beklentilerin üzerinde, yüzde 7,8 4
seviyesinde gerçekleşmiş ve ülkede ekonomik büyümenin yeniden hızlandığı ortaya koyulmuştur. 2013 yılı Ekim ayında Çin de enflasyon yüzde 3,2 oranında kaydedilmiştir. Çin de resmi imalat PMI Kasım ayında bir önceki aya göre 0,1 puan azalarak 50,8 seviyesinde oluşmuştur. Çin de Eylül ayında yüzde 10,2 artış gösteren sanayi üretimi Ekim ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 10,3 artış kaydetmiştir. Çin Maliye Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada Ekim ayında kamu gelirlerindeki artışın hız kazandığı ve kamu gelirlerinin Ekim de geçtiğimiz yılın aynı ayına göre yüzde 16,2 artış göstererek 1,21 trilyon yuana ulaştığı belirtilmiştir. Moody s yayınladığı görünüm raporunda Çin bankacılık sisteminde bazı zorlukların mevcut olduğunu ve bu nedenle sistemin görünümünün durağan olduğunu belirtmiştir. Çin de Ocak-Eylül dönemindeki altın üretimi yıllık yüzde 6,8 oranında yükselmiştir. Çin de 2013 ün ilk 10 aylık döneminde toplam ihracat bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 7,8 artarak 1,8 trilyon dolar olurken toplam ithalat ise yine bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 7,3 artarak 1,6 trilyon dolara yükselmiştir. 5 2.4. JAPONYA Japonya ekonomisi yılın ikinci çeyreğinde yüzde 0,9 ile beklentilerin altında büyüme kaydederken yılın üçüncü çeyreğinde çeyreklik bazda yüzde 0,5 lik, yıllık bazda ise yüzde 1,9 luk bir büyüme kaydetmiştir. Japonya da tüketici fiyatları Ekim ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,9 oranında artmıştır. Japonya Merkez Bankası (BOJ) 31 Ekim 2013 tarihindeki para politikası kurulu toplantısında izlenen politikalarda değişiklik yapmama kararı alırken 2013 e ilişkin büyüme tahminini de yüzde 1,5 e revize etmiştir. OECD nin Eylül ayında yayınladığı Ekonomik Görünüm Raporu nda Japonya nın dördüncü çeyrekte yüzde 3, 2013 yılında yüzde 1,6 oranında; IMF nin Ekim ayında yayınladığı Dünya Ekonomik Görünüm Raporu nda ise 2013 te yüzde 2; 2014 te ise yüzde 1,2 büyüyeceği öngörülmüştür. 5
IMF, Japonya ekonomisinin kendini idame ettiren büyümeye ulaşması ve deflasyon probleminin ortadan kaldırılmasında önemli bir rolü olan yeni parasal çerçevenin, geniş kapsamlı yapısal reformlarla desteklenmesini belirtmiştir. 2.5. HİNDİSTAN Hindistan ekonomisi 2013 yılı üçüncü çeyreğinde yüzde 4,8 oranında büyümüştür. Hindistan da 2013 yılı Ekim ayı tüketici bazlı enflasyon bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 10 oranında yükselmiştir. Toptan fiyat endeksi ise yıllık bazda yüzde 7 oranında artış kaydetmiştir. Hindistan ekonomisinde Eylül ayındaki sanayi üretimi yıllık bazda yüzde 2 artarken imalat üretimi ise yine yıllık bazda yüzde 0,6 oranında artış göstermiştir. Hindistan da Markit bileşik PMI değeri son beş ayın en yüksek değeri olan 48,5 değerine ulaşsa da hala daralmaya işaret etmektedir. İmalat PMI değeri ise Kasım ayında 51,3 e yükselerek son sekiz aydaki en yüksek değerine ulaşmıştır. IMF nin Ekim ayında yayınladığı Dünya Ekonomik Görünümü Raporu nda Hindistan ekonomisinin büyümesinin 2013 ve 2014 yıllarında sırasıyla yüzde 3,8 ve yüzde 5,1; enflasyonun yüzde 10,9 ve yüzde 8,9; cari açığın ise yüzde 4,4 ve yüzde 3,8 seviyelerinde gerçekleşmesi öngörülmektedir. 6 KAYNAKLAR Uluslararası Para Fonu (IMF) Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) Dünya Bankası (WB) Avrupa İstatistik Ofisi (EuroStat) Bureau of the Census Bureau of Labor Statistics Institute for Supply Management (ISM) National Bureau of Statistics of China Statistics Bureau of Japan Central Planning Bureau (CPB), Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis Markit, HSBC T.C. Kalkınma Bakanlığı T.C. Ekonomi Bakanlığı NOT: Bu rapor RYKGM - Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı nın kurumsal yaklaşımını yansıtmamaktadır. 6