KARŞILAŞTIRMALI SAĞLIK SİSTEMLERİ SAĞLIK HİZMETLERİNİN ÖRGÜTLENEMSİ VE TÜRK SAĞLIK SİSTEMİ

KARŞILAŞTIRMALI SAĞLIK SİSTEMLERİ SAĞLIK HİZMETLERİNİN ÖRGÜTLENEMSİ VE TÜRK SAĞLIK SİSTEMİ Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT

Sağlık örgütlenmesinin üç ana amacının olması gerekir: a) Toplumda yaşayan bireylerin tümüne ulaştırılması b) İhtiyaç duyulan yerde ve ölçüde hizmet götürülmesi c) Sağlanabilen en üst düzeyde ve en nitelikli hizmet götürülmesi 2

Sağlık örgütlenmesinde göz önüne alınması gereken temel ilkeler, Alma-Ata bildirgesine göre saptanmıştır: 1. Sosyal Eşitlik 2. Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri 3. Sürekli Hizmet 4. Bütünleştirilmiş Sağlık Hizmetleri 5. Kademeli Sevk Sistemi 6. Ekip Hizmeti 7. Ana ve Çocuk Sağlığına Öncelik 8. Koruyucu Hizmetlere Öncelik 9. Toplum Katılımı 10.Denetim ve Hizmet İçi Eğitim 11.Esnek Bir Planlama 12.Sektörler Arası İşbirliği 3

Ülkeler sağlık hizmetlerini örgütlerken kendi koşullarını dikkate almak zorundadırlar. Özellikle, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin sağlık örgütlerinin birbirlerinden farklı olması gerekmektedir. Bu farklılığı zorunlu kılan üç önemli neden vardır: 1. Elde edilecek insan gücü, para, malzeme ve diğer kaynaklar eşit olmaması 2. Toplumların yapısı ve yerleşme özelliklerinin gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde tamamen değişik olması 3. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin sağlık sorunlarının da birbirinden tamamen farklı olması 4

Dünyada sağlık hizmetlerinin örgütlenmesine ilişkin çeşitli örgütlenmeler bulunmaktadır. Her ülkenin sağlık örgütlenmesi diğerine göre değişiklik göstermektedir. Federal Almanya ve İngiltere örneklerinde olduğu gibi, genellikle gelişmiş ülkelerde, derecesi farklı da olsa sağlık hizmetlerinin örgütlenmesi yerinden yönetim ilkesine göre oluşturulmuştur. Aynı durum Papua Yeni Gine, Şili gibi bazı gelişmekte olan ülkelerde de yavaş da olsa yaşanmaktadır. Bölgeler, finans kaynağı ve yönetici kadrolar gibi yüksek düzeyde bir takım girdilere ihtiyaç duymasına rağmen, daha iyi bir yönetim için rağbet görmektedir. Ancak, Sudan da, finansal ve yönetsel kaynaklar yetersiz olduğu için bölge sistemi oluşturulamamıştır. 5

Sağlık Bakanlığı; İspanya ve Almanya gibi bazı ülkelerde, sağlık hizmetleri üzerinde az ya da çok doğrudan kontrole sahip olan ve genellikle de ulusal politika üreten, enstitüler arası eşgüdümü sağlayan bir bakanlık olarak işlev görür. Temel olarak aşağıdaki işlevleri yerine getirir: Ulusal sağlık politikasının belirlenmesi, Ulusal sağlık planlarının hazırlanması, bölgesel ve yerel sağlık planlaması için rehberlik edilmesi, Kaynakların bölgelere dağıtımının sağlanması, Ulusal sağlık sisteminin etkinliği ve yeterliliğinin gözlenmesi ve değerlendirilmesi, 6

Özel programlar için önerilerde bulunmak, ilaç lisans ve kontrollerinin sağlanması, Sağlık personelinin gelişimi için düzenleyici görevlerde bulunmak, Kar amacı güden veya gütmeyen özel sağlık organizasyonlarının düzenlenmesi, Ulusal düzeydeki sağlık organizasyonları ile araştırma enstitülerinin kontrol ve eşgüdümünün sağlanması, Uluslararası sağlık organizasyonları ve yardım örgütleriyle ilişkinin sağlanması. 7

Meksika, İspanya, ABD gibi çok güçlü federal hükümet sisteminin geçerli olduğu ülkelerde Sağlık Bakanlığı nın gücü oldukça sınırlıdır. Bu tip ülkelerde, bakanlık uygulamayla ilgili yetki ve sorumlulukları alt düzeylere devretmiştir. Benzer şekil de Bostwana, Şili ve Yeni Gine de de Sağlık bakanlıkları birçok yetkisini kantonlara, bölgelere, illere devretmiştir. Fakat, ulusal düzeyde sağlık örgütünün planlama ve eşgüdümü faaliyetleri Sağlık Bakanlıkları tarafından yerine getirilir. 8

Bölgeler ya da eyaletlerin sağlıkla ilgili yönetsel işlevleri, yönetimin merkezilik derecesine göre bazı ülkelerde Sağlık Bakanlığı nın işlevlerine yakın iken, bazılarında orta düzeyde, bazılarında ise çok sınırlı olabilmektedir. Aynı şekilde, personel ve finans konularında da kontrol güçleri oldukça sınırlı bir düzeyden, oldukça geniş bir düzeye kadar değişiklik göstermektedir. Almanya ve ABD de eyaletlerin yönetsel işlevler bakımından yetkileri hemen hemen Sağlık Bakanlığı na eş iken, personel ve finans konularındaki kontrol güçleri daha orta düzeydedir. 9

Bölgeler veya eyaletler genellikle aşağıdaki işlevleri yerine getirirler: Bölgesel sağlık planlarının ve programlarının hazırlanması, Plan ve programların izlenmesi ve denetlenmesi, Bütün bölgesel sağlık faaliyetlerinin eşgüdümünün sağlanması, Sağlık personelinin tümünün ya da bazılarının çalıştırılması, Bölgesel bütçe işlemlerinin idare ve kontrol edilmesi, Büyük projelerin onayı ve finanse edilmesi, Hizmet içi eğitimin sağlanması, Üst düzey görevlilerin denetlenmesi, Kazaların ve sağlık ekiplerinin yönetsel ve teknik olarak denetlenmesi, Kaynak ve diğer lojistik desteklerin sağlanması. 10

İlçe, en uç hizmet düzeyi olarak tanımlanabilir. Bu birimler, genellikle sağlık hizmetleri kontrol programlarının uygulandığı yerlerdir. Aynı zamanda merkezi hükümetin yerel düzeydeki ihtiyaçlarının değerlendirilmesi ile sağlık hizmetlerinin düzeyi hakkında bilgi sahibi olunmasını sağlayacak düzeylerdir. İlçe sağlık hizmetleri, yönetimin merkezilik derecesine göre ya doğrudan Sağlık Bakanlığı'nın ya da doğrudan ilçe yerel yönetimlerinin kontrolü altında olabilirler. 11

İlçeler başlıca şu işlevleri yerine getirirler: İlçe hastane hizmetlerinin yönetimi, Diğer tüm sağlık faaliyetlerinin yönetimi, Yerel sağlık bütçelerinin kontrol ve yönetiminin sağlanması, İlçe sınırlan içerisinde bulunan tüm resmi, gayrı resmi ve özel sağlık hizmetlerinin eşgüdüm ve denetiminin sağlanması, İlçe de ki diğer sektör birimleri arasında işbirliğinin sağlanması, Yerel sağlık planlamasına halkın katılımını sağlama, Büyük projeler için yerel olarak ek fonların yaratılması, İlçe sağlık çalışanlarının hizmet içi eğitimlerinin sağlanması, İlçe içindeki tüm halk sağlığı çalışanlarının denetimlerinin 12 sağlanması.

Bu düzeyde, her ne kadar sağlık hizmetlerinden ilçe yönetimleri sorumlu olsa da, güvenilir gıda ve içme suyunun sağlanması, çöplerin yok edilmesi, bulaşıcı hastalıkların kontrolü, halkın sağlık eğitimi, beslenme, ana-çocuk sağlığı ve elzem ilaçların sağlanması gibi birincil sağlık bakım faaliyetleri yerel topluluklar düzeyinde yürütülmektedir. Temel işlevler: Güvenilir içme suyu da dahil olmak üzere, çevresel hijyen koşullarının sağlanması, Halk sağlığı elemanlarının çalıştırılmaları (maaş ödemeleri, denetimlerinin yapılması), Sağlık hizmetleri harcamalarına göre toplumsal finansmanın sağlanması, Ana-çocuk sağlığı, aşılama ve ishal tedavisi vb. koruyucu sağlık bakım hizmetlerinin sağlanması. 13

Türkiye sağlık sistemi son yıllarda önemli gelişmeler gösterse de, genel halk sağlığı düzeyi, doğurganlık düzeyi ve sağlık hizmetlerine erişim hala doğu ve batı bölgeleri arasında ve ülkenin kırsal ve kentsel alanları arasında farklılıklar söz konusudur Ölüm istatistiklerinde yıldan yıla iyileşmeler olsa da, mevcut hızlar AB'nin gerisindedir. Türkiye'de 2014 yılı verilerine göre bebek ölüm hızı binde 7,6 (Dünya 33,6), ana ölüm hızı da yüzbinde 15,2 (Dünya 210, üst gelir grubu ülkeler ve DSÖ Avrupa Bölgesi 17,0), 2013 yılı DBYS ise 77,0 (Dünya 71,0, OECD 80,5, DSÖ Avrupa Bölgesi 76,0) dur. 14

Türkiye'de sağlık hizmetlerinin örgütlenmesinde kamu, yarı kamu ve özel olmak üzere pek çok örgüt faaliyet göstermektedir. Kamu kesiminde SB, üniversiteler ve Savunma Bakanlığı sağlık hizmetlerini sunan başlıca kurumlardır. Bunların dışında azınlıklar ve vakıflar ile kar amaçlı çalışan özel hekimler, diş hekimleri ve eczacılar da sağlık hizmeti vermektedir 15

Türkiye'de sağlık politikasının geliştirilmesi farklı kurumlar tarafından yapılmaktadır. Sağlık Bakanlığı, DPT, TBMM, Sosyal Güvenlik Kurumu ve mesleki örgütler (TTB gibi) Türkiye sağlık politikası belirleme arenasındaki başlıca aktörlerdir Türkiye Büyük Millet Meclisi Sağlık Bakanlığı POLİTİKA OLUŞTURMA AKTÖRLERİ Anayasa Mahkemesi Devlet Planlama Teşkilatı Yüksek Öğretim Kurumu 16

Türkiye'de sağlık politikasının geliştirilmesi farklı kurumlar tarafından yapılmaktadır. Sağlık Bakanlığı, Bilim. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TBMM, Sosyal Güvenlik Kurumu ve mesleki örgütler (TTB gibi) Türkiye sağlık politikası belirleme arenasındaki başlıca aktörlerdir Türkiye Büyük Millet Meclisi Sağlık Bakanlığı POLİTİKA OLUŞTURMA AKTÖRLERİ Anayasa Mahkemesi Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Yüksek Öğretim Kurumu 17

Türkiye sağlık sisteminde 2006 yılına kadar parçalı, çok başlı ve standart olmayan bir finansman sistemi (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı, Aktif Memurlar ve Yeşil Kart) hakimdi. Ancak SDP kapsamında 2006 yılında çıkarılan SGK ve GSS Kanunları ile sağlık finansman kurumları tek çatı altında birleştirilmiştir. Dolayısıyla Türkiye sağlık sistemi incelenirken özellikle de finansman boyutu incelenirken iki döneme ayırarak incelemekte fayda vardır: (1) 2006 öncesi dönem ve (2) 2006 soması dönem. 18

Devlet Planlama Teşkilatı 2002 Toplam Nüfus İçindeki % Memurlar 15,4 Hanehalkı Sağlık Harcamaları Araştırması Nüfus İçindeki % Çalışan 7,4 Emekli 5,1 SSK 46,3 33,5 Bağ-Kur 22,3 11,7 Özel Fonlar 0,5 0,4 Yeşil Kart 8,6 Diğerleri 0,5 Toplam sigortalı 84,5 67,2 DPT ye göre 2003 yılında, nüfusun yaklaşık %85 i bir biçimde sağlık sigortası kapsamında yer almaktaydı. Geri kalan %15 lik kesimin ise bir sağlık sigortasına erişimi yoktu ve katkı payı ödemesi yapmıyorlardı. Ancak SB ağı aracılığıyla sunulan koruyucu hizmetleri, birinci basamak sağlık hizmetleri ve acil tıbbi bakımları dolaylı olarak karşılanmaktaydı. 19

Farklı sağlık sigortası sistemleri ve Yeşil Kart sahiplerine yönelik sağlık teminatlarını birbirleriyle uyumlu hale getirmek amacıyla çeşitli reformlar uygulamaya geçirilmiştir. 2005 te, Yeşil Kart sahipleri ayakta tedavi hizmeti ve ilaçlara erişim hakkına kavuşmuştur. Bu değişiklikle birlikte Yeşil Kart sahipleri, SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı ile aynı haklara erişim sahibi olmuşlardır. 2005 te, SSK lılara tüm devlet hastanelerine ve eczanelere erişim imkânı sağlanmıştır. 2006 da, Yeşil Kart sahipleri dahil olmak üzere (gerçekte) tüm sağlık sigortası sistemlerindeki pozitif ilaç listeleri entegre edilmiştir. 20

2007 yılında alınan yasal tedbirler, her Türk vatandaşının sosyal güvenlik sistemi bünyesinde yer almasa bile birinci basamak sağlık hizmetine erişim sahibi olmasını resmî hale getirmiştir. 2007 yılı Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) kapsamında; SSK, Bağ- Kur ve Emekli Sandığı sağlık sigorta sistemleri bünyesinde yer alan haklar daha fazla uyumlu hale getirilmiştir. SUT tan önce SSK ve Bağ-Kur mensuplarının SB hastanelerine gitmeleri için herhangi bir sevk zorunluluğu yokken Üniversite hastanelerine erişim için bir sevk zorunluluğu vardı. Bu sevk zorunluluğu ortadan kaldırılmıştır. Özel sağlık kuruluşlarına erişim öncekiyle aynı kalmıştır. 21

Sosyal Sigortalar ve GSS Kanunu nun işler hale getirilmesi (2008 yılı Ekim ayında) ile birlikte teminat paketlerinin uyumlu hale getirilmesi tamamlanmıştır. Böylece Yeşil Kart sahipleri resmî olarak GSS ye katılmış; Haziran 2007 SUT tan beri diğer lehdarların almakta oldukları teminat paketinin aynısını almaya başlamışlardır. Sosyal Sigortalar ve GSS Kanunu kapsamında, GSS nin primli ve primsiz unsurlarında da değişiklikler yapıldı. Primli sistem kapsamında, işçiler, çalışan devlet memurları, beyaz yakalılar ve Bağ-Kur üyelerinin maaşlarının % 12,5 i toplanmaktadır. Bu miktarda işverenin katkısı % 7,5 tir. 22

5510 sayılı Kanuna (Sosyal Sigortalar ve GSS Kanunu) ilave düzenlemeler yapmak amacıyla 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu 2006 da çıkarılmıştır. Bu kanunun amacı 3 ayrı sosyal güvenlik ve sağlık sigorta sistemini (SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı) tek bir sosyal güvenlik kurumu altında birleştirmektir. Bu yasa, 2006 dan beri uygulanmaktadır. Sonuç olarak, SGK bünyesinde bir GSS Fonu bulunmaktadır. 23

GSS uygulamasına geçilmeden önce sistemin finansman kuruluşları hizmet başı ödeme yapmakta idiler. GSS uygulaması ile birlikte SUT ta değişikliğe gidildi. Öncelikler Üniversite ve SB hastanelerine yapılan farklı ödemeler ortadan kaldırıldı ve sözleşme esası getirildi. Böylece pek çok ülkede uygulanmakta olan ileriye dönük ödeme sistemine geçiş çalışmaları da uygulamaya konulmuş oldu. Halen DRG olarak adlandırılan bu sistem kamu hastanelerinde uygulanmaya başlanmıştır. 24

Mevcut durumda Türkiye sağlık hizmeti finansmanında üç temel kaynağa sahiptir: 1. Vergi gelirleri (yeşil kart, eğitim, sermaye yatırımları, SGK katkısı ve koruyucu sağlık hizmetleri), 2. Sosyal sigorta primler (SGK / GSS) 3. Özel hekimler ve kuruluşlara direkt ödeme ve gönüllü sağlık sigortası için ödenen primler ve kullanıcı katkıları şeklindeki cepten yapılan ödemeler/kullanıcı katkıları. 25

26

27 Türkiye sağlık sisteminde cepten yapılan ödemeler DSÖ Avrupa sağlık veri tabanı kayıtlarına göre 1999 yılında toplam sağlık harcamasının %29,1'ini özel harcamalar oluşturmaktadır. 2012 yılında %16,8 dir

28

29

30

31

2005 yılına kadar Sağlık Bakanlığı, SSK, Savunma Bakanlığı, Üniversiteler, diğer Bakanlıklar, Kamu İktisadi Teşekkülleri, Belediyeler kamu adına sağlık hizmeti sunan kuruluşlar arasında yer almıştır. Ancak 2005 yılında SSK ve diğer bazı kamu kurumlarının hastaneleri SB'ye devredilmiştir. Kamu sektöründe en büyük hizmet sunan kuruluş Sağlık Bakanlığı'dır. Sağlık Bakanlığı bu sunum görevini koruyucu sağlık hizmetlerinde tekel olarak, tedavi edici sağlık hizmetlerinde kurum ağırlığı itibariyle üçte ikisine sahip olarak yerine getirmektedir. Özel sektörde ise sağlık hizmeti sunucuları özel hekimler ve diş hekimleri, vakıflar, özel hastaneler, eczacılar, özel klinik ve laboratuarlar sayılabilir 32

Sağlık Bakanlığı'nca sunulan birinci basamak sağlık hizmetleri sağlık merkezleri, sağlık ocakları, ana-çocuk sağlığı ve aile planlaması merkezleri, tüberküloz dispanserleri, malarya kontrol merkezleri ve kanser kontrol merkezleri gibi bazı dikey birimler aracılığıyla verilmekteydi. 33

Sağlık Bakanlığı birinci basamak sağlık hizmetlerini il düzeyinde aile hekimliği ve diğer hizmet basamakları aracılığıyla sunmaktadır. İkinci ve üçüncü basamak sağlık hizmetleri Sağlık Bakanlığı hastaneleri, Milli Savunma Bakanlığı hastaneleri, diğer kamu hastaneleri, üniversite hastaneleri, vakıf hastaneleri, özel hastaneler ve azınlık ve yabancıların hastaneleri tarafından verilmektedir. Hizmet basamakları arasında sevk sistemi işlememektedir. Hastalar istediği basamaktaki sağlık hizmet sunucusuna doğrudan başvurabilmektedir 34

Türkiye'de sağlık hizmetlerinde kaynak tahsisi genellikle genel bütçe kuralları çerçevesinde gerçekleştirilmekte ve karma ödeme biçimleri kullanılmaktadır. SB'ye bütçeden ayrılan kaynaklar hastanelere global bütçe olarak tahsis edilmektedir. SGK, hastanelere paket fiyat üzerinden ödemeler gerçekleştirmeye başlamıştır. Hastane ödemelerinde Kamu hastaneleri için DRG sistemine geçilmiştir. Özel hastanelerde geriye yönelik ödeme uygulaması devam etmektedir. 35

Döner sermaye gelirleri hastanelerin gelirleri arasında önemli bir yere sahiptir. Hastane yönetimleri döner sermaye gelirlerini harcama konusunda genel bütçeye nazaran daha esnektirler. Hekimlere ödemeler genellikle maaş şeklinde olmaktadır. Döner sermayeden personele pay aktarma ise performans temeline dayalı olmaktadır. Aile hekimlerine kişi başı Ödeme yöntemine göre ödemeler yapılmaktadır. İlaç ödemeleri genellikle geriye dönük olarak ve pozitif liste ve jenerik ilaç uygulamasından yararlanılarak yapılmaktadır. 36

2012 Sağlık Bakanlığı İstatistik Yıllığı verilerine göre SB, 6.660 aile sağlığı merkezi, 189 AÇS/AP merkezi, 957 toplum sağlığı merkezi, 179 verem savaş dispanseri ve 124 kanser erken teşhis, tarama ve eğitim merkezi ile ülke çapında yaygın bir hizmet sunum ağına sahiptir. AÇS/AP merkezleri bu alanda uzmanlaşmış hekimler ve diğer sağlık personeli görev yapmaktadır. Özellikle kentsel bölgelerde bu alanda uzmanlaşmış merkez ve dispanserlerde önemli hizmetler sunulmaktadır. Verem savaş dispanseri, uzman kadrosu ile koruyucu ve tedavi edici hizmetler sunmasının yanı sıra, diğer birinci basamak tedavi birimlerinin sağlık personeline de eğitimler vermektedir. 37

38

39

5258 sayılı yasada aile hekimi, kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile birinci basamak teşhis, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerini yaş, cinsiyet ve hastalık ayrımı yapmaksızın her kişiye kapsamlı ve devamlı olarak belli bir mekânda vermekle yükümlü, gerektiği ölçüde gezici sağlık hizmeti veren ve tam gün esasına göre çalışan aile hekimliği uzmanı veya Sağlık Bakanlığının öngördüğü eğitimleri alan uzman tabip veya tabip şeklinde tanımlanmaktadır. Aile hekimi, ailenin tüm bireylerinin hekimidir. Bu kapsamda, bireysel koruyucu sağlık önlemleri ile ayakta tedavi ve evde bakım hizmetleri de aile hekimliği kapsamına girer. Birinci basamak sağlık hizmetini aşan sorunlar için diğer uzman hekimler, diş hekimi, diyetisyen gibi kişilere hastayı yönlendirerek, koordinatör görevini üstlenir. Dolayısıyla kendisine kayıtlı kişilerin aynı zamanda sağlık danışmanı, bu konuda onlara yol gösteren ve onların haklarını savunan kişi konumundadır. 40

41

42

43

Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğine göre; Hastaneler, hasta ve yaralıların, hastalıktan şüphe edenlerin ve sağlık durumlarını kontrol ettirmek isteyenlerin, ayakta veya yatarak müşahede, muayene, teşhis, tedavi ve rehabilite edildikleri, aynı zamanda doğum yapılan kurumlar olarak tanımlanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) hastaneleri, müşahede, teşhis, tedavi ve rehabilitasyon olmak üzere gruplandırılabilecek sağlık hizmetlerini sunan, hastaların uzun veya kısa süreli tedavi gördükleri kuruluşlar olarak tanımlamaktadır 44

Sağlık kurumlarının ayırt edici özellikleri şunlardır: Çıktının tanımlanması ve ölçümü güçtür. Sağlık kurumlarında yapılan işler oldukça karmaşık ve değişkendir. Sağlık kurumlarında gerçekleştirilen etkinliklerin büyük kısmı acil ve ertelenemez niteliktedir. Yapılan işler hata ve belirsizliklere karşı oldukça duyarlıdır ve tolerans gösteremez. Sağlık kurumlarında uzmanlaşma seviyesi çok yüksektir. Sağlık kurumlarında işlevsel bağımlılık çok yüksektir. Bu nedenle farklı meslek gruplarının faaliyetleri arasında yüksek düzeyde eşgüdüm gereklidir. 45

Hastaneler, bünyesinde farklı özellikleri bulunduran ve bunlardan kaynaklanan farklı amaçlarını gerçekleştirmek için örgütlenmiş kurumlardır. Buna göre hastaneler, Tedavi hizmetlerini gerçekleştirdikleri için bir tıbbi kuruluş, Yönetimlerde ekonomik ilkeleri de göz önünde bulundurmak zorunda oldukları için bir işletme, Doktorlar ve diğer sağlık personelinin eğitimlerindeki rolleri nedeni ile eğitim kurumları, Tıbbi araştırmalara katkıları nedeni ile araştırma kurumu, Ödeme gücüne sahip olmayanlara da hizmet sunulması dolayısı ile sosyal bir kurum, Belirli bir coğrafi bölgeye hizmet edilmesi nedeni ile toplumsal bir girişim, Devletin hastaneler üzerindeki denetimleri dolayısı ile bir kamu kuruluşu, Kısmen veya tamamen toplumun yardımları ile varlıklarını sürdürmelerine 46 göre de bir hayır 21.3.2016 kurumudur. Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT Karşılaştırmalı Sağlık Sİstemleri

Üniversite Hastaneleri Sağlık Bakanlığına Bağlı Hastaneler Özel Hastaneler 47

Üniversite hastanelerinin de yönetim ve organizasyon açısından tam bir standardı yoktur. Üniversitelere göre farklılık göstermekle birlikte genel bir organizasyon yapısından söz edilebilir. Bazı hastanelerde Uygulama Merkezi Müdürleri (Başhekimler) direkt Rektöre bağlı çalışırken, bazı hastanelerde Tıp Fakültesi Dekanlığına bağlı görev yapmaktadır. 48

Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu tarafından, kaynakların etkili ve verimli kullanılmasını sağlamak amacıyla Kuruma bağlı ikinci ve üçüncü basamak sağlık kurumları, il düzeyinde Kamu Hastaneleri Birlikleri kurularak işletilir. Hizmetin büyüklüğü göz önünde bulundurulmak suretiyle aynı ilde birden fazla birlik kurulabilir ve bir ilde Birlik kapsamı dışında sağlık kurumu bırakılamaz. Birden fazla Birlik kurulan illerdeki ve belli bölgelerdeki birliklerden biri koordinatör olarak görevlendirilebilir. 49

Genel Sekreterlik Tıbbi Hizmetler Başkanı Mali Hizmetler Başkanı İdari Hizmetler Başkanı Uzman Uzman Uzman Büro Görevlisi Büro Görevlisi Büro Görevlisi Hastane Yöneticiliği Otelcilik Hizmetleri Md. Başhekim İdari ve Mali İşler Müdürü Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürü Başhekim Yrd. Müdür Yrd. Müdür Yrd. Diğer Personel Diğer Personel Diğer Personel 50

Özel hastaneler 2219 sayılı Hususi Hastaneler Kanunu, 1219 Sayılı "Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun, "Özel Hastaneler Tüzüğü ve 27.03.2002 tarihinde çıkarılan ve daha sonra pek çok değişikliğe uğrayan Özel Hastaneler Yönetmeliği hükümlerine göre kurulur ve işletilirler. Özel hastanelerin organizasyonu ve yönetiminde belirli bir format yoktur. Özel hastanelerin üst yöneticisi mesul müdürdür. Hekim olması zorunlu olan mesul müdür, özel hastanenin Sağlık Bakanlığı ve sağlık müdürlüğü ile ilgili bütün iş ve işlemlerinde birinci derecede muhataptır. 51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT 66 21.3.2016 Karşılaştırmalı Sağlık Sistemleri