Haftalık Bülten Eylül 28 Dünya piyasalarında dalgalı seyir sürüyor... Dolardaki değer kazancı sürüyor: Euro/$ 1,42... Peki ABD ekonomisinde bir düzelme mi var? ECB faizleri değiştirmedi; Trichet hala şahin Petrolde $ ın altı konuşuluyor... Dünya borsalarında satışlar... Satışlar yurtiçi piyasalara da yansıdı... Dünya piyasalarında geçtiğimiz haftaya ABD ekonomisine ilişkin belirsizliklerin sürmesine rağmen doların değer kazanmaya devam etmesi damgasını vurdu. Son bir yılda finansal kriz, konut piyasasındaki bozulma ve artan emtia fiyatları dünyanın başlıca ekonomilerinde kusursuz fırtına nın yaşanmasına sebep olmuştu. Bu sürecin sonunda Temmuz ortalarında emtia fiyatları zirve, hisse senedi piyasaları ise dip noktalarını görmüştü. Fed in krizin etkilerini azaltmak için politika faizlerini %.2 den %2 ye indirmesi ile euro ile dolar arasındaki faiz farkı açılmıştı. Faiz farkının yanı sıra, ABD ekonomisinin AB ekonomisine göre daha kötü performans göstereceğine ilişkin endişelerle Euro/$ paritesi 1,6 seviyelerine kadar yükselmişti. Paritede bu seviyelerden başlayan düşüş geçen hafta da sürdü ve Euro/$ 1,42 seviyelerine kadar geriledi. Doların değer kazanmasında ABD ekonomisine ilişkin kayda değer bir düzelmeden ziyade ayrışma teorisinin sona ermesi önemli katkıyı yapan faktör oldu. Euro bölgesinin ikinci çeyrekte daralma göstermesi ile euroya satış geldi. Nitekim ABD piyasalarına baktığımızda ekonomik beklentilere ilişkin önemli bir gösterge olan hisse senedi piyasalarında bir toparlanma görmüyoruz. Bugün açıklanan işsizlik oranı %6,1 ile 23 Eylül ünden bu yana en yüksek seviyesine çıktı. Ayrıca, riskten kaçma eğiliminin bir göstergesi olarak yatırımcıların güvenli bir liman olarak gördükleri ABD yıllık devlet tahvillerine rağbet gösterdiklerini görüyoruz. Bu tahvilin getirisi Ağustos ayı sonundaki %3,83 ten 26 baz puan azalışla %3,7 ye gerilemiş durumda. Euro bölgesinde bu hafta açıklanan verilerde perakende satışların Temmuz ayında %,4 düşüşle gerilemesini sürdürmesi, Almanya da fabrika siparişlerinin 8. ay üst üste düşmesi de durgunluğun devam edebileceğine işaret etmekte. Bu hafta, Avrupa ve İngiltere Merkez Bankaları faiz oranlarını değiştirmeyerek sırasıyla %4,2 ve %, da tutarken, ECB nin Euro bölgesi ekonomisi için büyüme tahminlerini aşağı çekmesi dikkat çekti (28 için %1,8 den %1,4 e ve 29 için %1, ten %1,2 ye). ECB Başkanı Trichet, toplantı sonrasında yaptığı açıklamada enflasyon risklerine değinirken, bankanın enflasyon tahminini de yukarı çekmesi (%3,, ECB hedefi %2) kısa vadede bir faiz artırımına gidilmeyeceği değerlendirmelerine sebep oldu. Dolardaki bu değerlenmenin yanı sıra, global ekonomik yavaşlamanın petrole olan talebi azaltacağına ilişkin değerlendirmeler, petrol fiyatındaki düşüşün sürmesi sonucunu doğuruyor. Temmuz ortasında 147 $ a kadar yükselmiş olan varil başına petrol fiyatı, halihazırda 7 $ seviyelerine kadar düşerken bu seviye, zirve noktasına göre %27 gerilemeye işaret ediyor. Petrolde spekülatif pozisyonların da satışa geçmesinin düşüşte etkili olduğu belirtiliyor. Global yavaşlama eğiliminin sürmesi durumunda petrol fiyatının $ ın altında kadar çekilebileceği değerlendiriliyor. Dünya hisse senedi piyasalarında olumsuz bir haftayı geride bırakıyoruz. Emtia fiyatlarındaki düşüş enerji ve madencilik şirketlerine satış getirirken, finansal tsunaminin eşiğinde olunduğuna dair yorumlar da finans hisselerinde satışlara sebep oluyor. Ayrıca global yavaşlamaya ilişkin endişeler de endekslerde genel bir satış baskısına sebep oluyor. ABD de S&P endeksi haftanın ilk dört işlem gününde %3,6 değer kaybederken, Almanya da ise DAX endeksi %2,2 geriledi. Bültenimizi hazırladığımız saatlerde işlem görmekte olan bu endekslerdeki satışlar, Cuma günü de sürüyor. İMKB- de bu olumsuz havanın etkisiyle geçtiğimiz hafta %1,8 değer kaybetti. Yurtiçinde enflasyon Ağustos ayında %,2 gerileyerek beklentilerin altında gerçekleşti ve böylece yıllık enflasyon da Temmuz ayındaki %12,1 seviyesinden %11,8 e düştü. Aylık bazda fiyatlardaki gerilemenin ardındaki en önemli etkenler ise gıda, enerji ve giyim fiyatlarında görülen düşüşler oldu. TCMB Başkanı Durmuş Yılmaz ın, verilere duyarlılığın bir yansıması olarak Eylül ayından itibaren ölçülü bir faiz indirimi de dahil olmak üzere bütün politika seçeneklerinin dikkate alınacağını belirtmesi ise piyasalarda faiz indirimlerinin başlayabileceği beklentisi yarattı. TCMB, Eylül ayı faiz toplantısını 18 Eylül de gerçekleştirecek. Global yatırımcıların risk alma iştahının azalmasıyla Türkiye de gösterge tahvilin getirisi %18,9 a, $YTL kuru ise 1,24 e yükseldi. Önümüzdeki hafta yurtiçinde açıklanacak olan GSYİH, cari açık ve sanayi üretimi verileri piyasalar tarafından yakından izlenecek. Grafik 1: Euro/$ Paritesi ve Reuters-Jefferies CRB Endeksi* Grafik 2: S&P ve VIX Volatilite Endeksleri** 1,7 Euro/$ Reuters-Jefferies CRB Index 18 12 S&P (sol eksen) VIX (sağ eksen) 4 1,6 1, 1,4 1,3 1,2 1/7 /7 /7 3/8 8/8 18 12 Euro/$ paritesi ile emtia fiyatlarının paralel hareketi dikkat çekiyor 16 14 12 8 8 1 Volatilite arttıkça S&P ye satış geliyor 1/7 6/7 11/7 4/8 9/8 17 86 24 87 3 2 1 Kaynak: Reuters * Reuters-Jefferies CRB Endeksi enerji, madencilik ve metal emtialarının fiyat hareketlerini göstermektedir ** VIX Volatilite Endeksi, hisse senedi piyasalarındaki oynaklığın bir göstergesidir
Haftanın Konusu Enflasyondaki iyileşme faiz indirim sinyallerini beraberinde getirdi... Temmuz da %12,6 olarak gerçekleşen enflasyon oranının ardından Ağustos ayında tüketici fiyatlarında yıllık enflasyon %11,77 ye geriledi. Aylık bazda enflasyondaki düşüş ise gıda, petrol ve giyim fiyatlarının desteği ile %,24 e ulaştı. Üretici tarafında ise fiyatlar üzerindeki baskı bir miktar zayıflamakla birlikte sürüyor; Ağustos ayında aylık %2,34 gerileyen fiyatların ardından ÜFE de yıllık değişim oranı da %18,4 ten %14,7 ye geriledi. Beklentilerden olumlu gerçekleşen Ağustos enflasyon rakamlarının ardından TCMB para politikasında gevşeme sürecinin başlayabileceği yönünde sinyaller verdi. Fakat, gerek enflasyonun gerekse gelecek dönem beklentilerinin yüksek düzeyi göz önünde bulundurulduğunda faizlerde bir indirime gidilmesi için erken olduğunu düşünüyoruz. Son dönemdeki enflasyon görünümüne bakıldığında fiyatların genel düzeyi üzerindeki en önemli baskı unsurlarının gıda ve enerji grupları olduğu görülüyor. Ağustos ayı itibariyle gıda grubundaki yıllık artış bir miktar gerilemekle birlikte %13,3 ile güçlü seviyesini koruyor. Enerji fiyatlarındaki artış ise %27 düzeyinde. Bu iki gruptaki hızlı fiyat artışının ikincil etkileri ise hizmet sektöründe kendini gösteriyor. Gıda fiyatlarına bakıldığında son dönemde özellikle işlenmiş gıdada görülen fiyat artışları dikkat çekici; Ağustos itibariyle bu grupta yıllık enflasyon %24,6 seviyesinde. 27 yılının başında hızla yükselen işlenmemiş gıda enflasyonu ise Ağustos itibariyle %1 in altına gerilemiş durumda. İşlenmemiş gıda enflasyonu üzerindeki en önemli etkiyi yurtdışı gelişmelerden çok yurtiçi koşullar tarafından belirlenen meyve-sebze fiyatlarındaki hareketler oluşturuyor. Son dönemde olumlu seyreden hava koşulları ve geçtiğimiz yılın yüksek baz etkisi işlenmemiş gıda fiyatlarının gevşemesinde en önemli unsurlar olarak öne çıkıyor. İşlenmiş gıda ürünlerinde görülen hızlı fiyat artışlarının ardındaki en önemli etkenler ise yurtiçinde yaşanan kuraklığın üretimi olumsuz yönde etkilemesi ve yurtdışında gerek arz gerekse talep üzerindeki baskılar sonucu yükselen gıda fiyatları. IMF nin hesapladığı global gıda fiyatları endeksine göre de 27 yılı başından beri gıda fiyatlarındaki kümülatif artış % yi aşmış durumda. Global gıda fiyatları üzerinde yükselen sıcaklıkların üretimi olumsuz etkilemesinin yanında talebin de artıyor olması etkili oluyor. Son dönemde hızla büyüyen ve zenginleşen gelişmekte olan ekonomilerin artan gıda talebi ile birlikte rekor seviyelere ulaşan enerji fiyatlarının alternatif enerji kaynaklarına olan ilgiyi artırması gıda talebini yükseltiyor. TCMB tarafından yayınlanan bir çalışmada* da Türkiye de işlenmiş gıda fiyatları üzerindeki baskının talep tarafından çok maliyet tarafından kaynaklandığı sonucuna varılıyor. Bu çalışmaya göre 27 de olumsuz hava koşullarının işlenmiş gıda enflasyonuna katkısı,6 puan olurken global fiyat artışlarının katkısı ise yaklaşık 3,8 puan olarak gerçekleşti. Bu iki gruptaki artışlar 27 sonunda işlenmiş gıda fiyatlarındaki artışın da yarısından fazlasını açıklamaya yetiyor. Güçlenen YTL etkisi ile döviz kurları işlenmiş gıda enflasyonunu yaklaşık 2,3 puan aşağı çekerken talep koşullarının etkisinin ise bu unsurlardan daha düşük bir seviyede gerçekleşti. Grafik 1: TÜFE, ÜFE ve Çekridek Enflasyon (yıllık % değ.) 2 1 Kaynak: TUİK Grafik 2: Gıda Enflasyonu (yıllık % değişim) Kaynak: TUİK, TCMB Grafik 3: IMF Gıda Fiyat Endeksi (2=) 18 16 14 12 1-6 7-6 1-7 7-7 1-8 7-8 2 2 1 1-6 -6 9-6 1-7 -7 9-7 1-8 -8 Kaynak:IMF TÜFE ÜFE Çekirdek (I) 1-6 7-6 1-7 7-7 1-8 7-8 İşlenmiş Gıda Enflasyonu (yıllık % değ.) Gıda 27 başından itibaren kümülatif artış % nin üzerinde İşlenmemiş Gıda Grafik 4: Hizmet Sektörü Enflasyonu (yıllık % değişim) 14,8 11,8 7,1 13,6,68 Haz.28 Tem.28 Ağu.28 %2,3 %2, %24,6 Son dönemde iklim koşullarının bir miktar olumluya döndüğü görülüyor; bu gıda enflasyonunu aşağı çekmekte de destek olacaktır. Fakat, global fiyat hareketlerinin etkisinin yüksek olduğu göz önünde bulundurulduğunda yurtdışında fiyatların yüksek seyri devam ettiği sürece gıda fiyatlarının enflasyon üzerindeki baskısının devam etmesini bekliyoruz. Beklentimiz yıl sonunda gıda enflasyonunun 27 sonundaki %12 seviyesinden %13-14 e yükseleceği yönünde. Bu düzeyde bir artışın yıllık enflasyon oranına etkisinin ise yaklaşık 4 puan seviyesinde olacağını tahmin ediyoruz. 2 1 Hizmetler Lokanta Hizmetleri Kira Ulaştırma Hizmetleri 16,4 1,4 13,2 11,1 Gıda fiyatlarının enflasyon üzerindeki bir diğer etkisi ise lokanta hizmetleri kaleminden geliyor. 27 yılı sonlarında yıllık artış hızı %,6 ya gerileyen lokanta fiyatlarındaki yıllık enflasyon Ağustos 2 * TCMB Çalışma Tebliği, İşlenmiş Gıda Fiyatlarını Belirleyen Faktörler, Başkaya, Gürgür ve Öğünç, Ağustos 28 1-6 7-6 1-7 7-7 1-8 7-8 Kaynak: TUİK, TCMB
Haftanın Konusu (devamı) itibariyle %12,4 seviyesine ulaştı. Gıda fiyatlarındaki olumsuz seyrin devam etmesi durumda lokanta fiyatlarında da artış sürecektir. Ağustos ayında enflasyonun olumlu görünümünde önemli bir diğer etken ise aylık %1,6 ya yaklaşan düzeyde gerileyen ulaştırma fiyatları oldu. Temmuz ayı ortalarında 1 dolar seviyesine yaklaşan petrol fiyatlarının Ağustos ta 11-12 dolar seviyesine gerilemesi ulaştırma fiyatlarının düşmesini sağlayan en önemli faktördü. Akaryakıt fiyatlarındaki düşüşlere rağmen doğalgaza gelen zam ile birlikte enerji fiyatlarında Ağustos itibariyle aylık değişim %, olurken, yıllık değişim ise %27,4 değerinde. Yüksek seyreden enerji fiyatlarının ikincil etkileri ile ulaştırma hizmetlerinde yıllık enflasyon ise Ağustos ta da olumsuz seyrini sürdürdü; yıllık fiyat artışı %16 seviyesinin üzerine çıkarken 28 yılı başından beri kümülatif artış da % a ulaşmış durumda. Doğalgaz fiyatlarına yapılan zammın etkileri ile birlikte Ağustos ta konut grubunda %2,1 lik bir artış görüldü; yıllık enflasyon ise %23,6 ile yüksek bir seviyede. 28 yılının başından beri konut fiyatlarındaki artış yaklaşık %16 ya ulaşmış durumda. Ocak ve Temmuz aylarında elektrik fiyatlarına yapılan zamlar ile son doğalgaz zammı buradaki fiyat artışlarının en önemli nedenleri oldular. Tüketici fiyatlarında önemli bir ağırlığı olan kira enflasyonunun ise gerileme eğiliminde olması konut grubundaki artışı sınırlandıran bir etken oldu. Uzun bir süredir yıllık değişimi %19-2 seviyelerinde seyreden kira enflasyonu Ağustos itibariyle %13,3 seviyesine geriledi. Gayrimenkul sektörünün daha önceki yıllara göre zayıf seyri ve tüketim düzeylerindeki genel yavaşlama göz önünde bulundurulduğunda kira enflasyonunun bir süre daha olumlu seyrini sürdürmesini bekliyoruz. Mevsimsel indirimlerin bu yıl tüketimdeki zayıflamanın ardından geçtiğimiz yıla göre daha uzun sürmesinin etkisi ile giyim enflasyonu Ağustos ta %3,7 olarak gerçekleşti; Ağustos 27 de ise %6 seviyesindeydi. Tüketimdeki zayıflamadan etkilenen bir diğer sektör ise eğlence ve kültür için yapılan harcamalar. Bu kalemde yıllık enflasyon Temmuz ayına göre bir miktar gerileyerek %1,9 olarak gerçekleşti. Üretici fiyatları ise değerli YTL ve petrol fiyatlarının olumlu etkisi ile Ağustos ta önemli miktarda geriledi. Fakat, yıllık enflasyon halen %14,7 seviyesinde yüksek seyrini koruyor. Tüketim harcamalarındaki yavaşlama ile birlikte üretici fiyatlarındaki artışın tüketici fiyatlarına yansıması bir süredir sınırlı kalıyor. Maliyetlerde yüksek oranlı artışlara rağmen bunun önemli bir kısmının satış fiyatına birebir yansıtılmıyor. Ekonomik büyümenin yılın ikinci çeyreğinde de yavaş seyrini sürdürmesini bekliyoruz; bu yüzden ÜFE deki artışların tüketim tarafına etkisi sınırlı kalabilir. Fakat, maliyet tarafından kaynaklanan baskılar önümüzdeki dönem için yine de enflasyon oranları üzerinde önemli bir risk unsuru oluşturmayı sürdürüyor. Haftaya açıklanacak olan ikinci çeyrek GSYİH verisi ile birlikte yıllıklandırılmış bazda büyümenin ilk çeyrekteki %4,3 seviyesinden %4,2 ye gerileyeceğini tahmin ediyoruz. İkinci çeyrekte yıllık büyüme beklentimiz ise %3,8. Global piyasalara ilişkin risklerin ve yurtiçindeki politik belirsizliklerin en yüksek düzeyde olduğu ikinci çeyreğe ilişkin GSYİH rakamlarının tüketim harcamalarında bir yavaşlamaya işaret etmesini bekliyoruz. Avrupa ekonomisinin göreceli güçlü seyrinden destek alan ihracat ise büyümeye destek olan en önemli unsur olacak. Yılın ikinci yarısında da zayıf büyüme performansının sürmesini bekliyoruz. Yılsonu için büyüme beklentimiz %4,3 seviyesinde. Avrupa daki yavaşlamanın belirginleşmesi ihracat büyümesini sınırlarken, TCMB nin para politikasında gittiği sıkılaştırmanın tüketim üzerindeki olumsuz etkilerinin yılın ikinci yarısında da sürmesini bekliyoruz. İç talebin bu zayıf seyri enflasyon ile mücadelede de önemli bir destek olacaktır. Dün TCMB Başkanı Yılmaz yaptığı bir konuşmada para politikasının temkinli duruşunu sürdürmesi gerektiğinin fakat verilere duyarlılığının da arttığının altını çizdi. Yılmaz ın verilere duyarlılığın bir yansıması olarak Eylül ayından itibaren ölçülü bir faiz indirimi de dahil olmak üzere bütün politika seçeneklerinin dikkate alınacağını belirtmesi ise piyasalarda faizlerde bir indirime gidilebileceği beklentisi yarattı. TCMB nin son dönemde gerileyen petrol ve gıda fiyatlarının enflasyon raporunda yayınlanan iyimser senaryo varsayımlarına yaklaşması ile enflasyon konusunda daha olumlu bir konuma geldiği görülüyor. Fakat, Ağustos taki gerilemeye rağmen enflasyon oranı %11,8 ile hala yüksek seyrini koruyor ve %8,7 seviyesindeki 12 ay sonrası için beklentiler %7, olan 29 enflasyon hedefinin üzerinde seyrediyor. Gerek gıda gerekse petrol fiyatlarının gelecek dönemdeki seyrine ilişkin belirsizlikler ve riskler ise sürüyor. Bu yüzden faiz indirimlerine başlamak için erken olduğunu düşünüyoruz. Eylül ayında Ramazan ın başlamasının gıda fiyatları üzerinde bir miktar baskı yaratmasını bekliyoruz. Basında çıkan haberlere göre ise Ekim ayı başından itibaren elektrik fiyatlarına yaklaşık %1 seviyesine ulaşabilecek bir zam yapılması planlanıyor. Böylece, Ocak ve Temmuz aylarında yapılan zamlar ile birlikte elektrik fiyatlarının yıl içindeki kümülatif artışı da %6 in üzerine çıkmış olacak. Bu iki etkenin önümüzdeki dönemde enflasyonu bir miktar olumsuz etkilemesini bekliyoruz. Fakat, petrol fiyatlarındaki ve YTL deki olumlu görünüm sürdüğü sürece yıl sonunda enflasyonun %11 seviyesine gerileyeceğini tahmin ediyoruz. Grafik : Enerji ve Ulaştırma Hizmetleri Enflasyonu (yıllık % değ.) Grafik 6 : TÜFE de Aylık Mevsimsel Faktörler (%) 3 Enerji Ulaştırma Hizmetleri 27,4 2 2 1 16,4 1-6 7-6 1-7 7-7 1-8 7-8 1, 1,,, -, -1, -1,,11 -,19 -,3,19 -,1 -,36 -,71 -,97,63 1, Ocak Nisan Temmuz Ekim,79 -,3 Kaynak: TÜİK, TCMB Kaynak: TCMB, Akbank 3
Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Önemli Veriler 8 Eylül 28 Pazartesi TÜRKİYE SANAYİ ÜRETİMİ - TEMMUZ Yıllık % değişim Nisan 8 Mayıs 8 Haziran 8 Temmuz 8 Beklenti** Sanayi Üretimi 6,3 2,4,8 1,2 İmalat Sanayi 6,7 1,9 -,4 Yılın ilk çeyreğinde sanayi üretimi yıllık %7 büyürken, ikinci çeyrekte büyüme %3 e geriledi. Yurtiçi talep göstergelerinden otomobil yurtiçi satışlarının ve tüketim malları ithalatının da yavaşladığı görülmektedir. Türkiye nin en büyük dış ticaret partneri olan Avrupa Bölgesinde yavaşlama sinyallerinin ve son dönemde Euro/$ paritesinde dolar lehine gidişatın gerek ihracatı gerekse sanayi üretimini bir miktar zayıflatması beklenmektedir. TCMB nin yılın ilk yarısında yapmış olduğu faiz artırımlarının ise önümüzdeki dönemde iç talepte bir yavaşlamaya neden olması ve bu durumun ikinci yarıda sanayi üretimine olumsuz yansıması beklenmektedir. 9 Eylül 28 Salı İNGİLTERE SANAYİ ÜRETİMİ (TEMMUZ) TÜFE (AĞUSTOS) İngiltere de konut piyasasında giderek derinleşen bozulma ile birlikte artan resesyon endişeleri ve enflasyondaki yükseliş eğiliminin sürmesi bir süredir ülke ekonomisine ilişkin kaygıların artmasına sebep oluyor. OECD de ülkeye ilişkin büyüme tahminlerini aşağı çekerek ekonominin yılın 3. ve 4. çeyreğinde daralma kaydedeceğini öngörüyor. Sanayi üretiminin Mayıs ayının ardından Haziran da da yüksek oranda daralmaya işaret etmesi söz konusu endişeleri destekler nitelikte. Bu hafta açıklanan imalat sanayi güven endeksinin Temmuz ayı verisinin aşağı yönlü revize edilmesi, sanayi üretiminin de Temmuzda zayıf seyrini sürdüreceği beklentisi yaratıyor. Enflasyon ise halihazırda İngiltere Merkez Bankası nın (BOE) %3 olan üst limitinin de üzerinde seyrediyor. Büyümeye ilişkin aşağı yönlü risklere rağmen enflasyonun yüksek seyri nedeniyle BOE bu hafta düzenlenen toplantıda faizleri %,2 seviyesinde sabit bıraktı. Ancak ekonomideki yavaşlama endişelerinin derinleşmesiyle BOE nin önümüzdeki dönemde faiz indirimine gidebileceği beklentisi piyasalarda ağırlık kazanmış durumda. Eylül Çarşamba TÜRKİYE GSYİH 2Ç28 Yıllık % değişim 3Ç7 4Ç7 1Ç8 2Ç8 Beklenti** GSYİH 3,4 3,4 6,6 3,8 İlk çeyrekte GSYİH nin beklentilerin üzerinde %6,6 genişlemesinin ardından ikinci çeyrekte büyümenin %3,8 e gerilemesini bekliyoruz; İkinci çeyrekte yurtiçindeki politik belirsizliklerin yanısıra yurtdışı piyasalara ilişkin riskler tüketici güveninin önemli ölçüde bozulmasına yol açmıştı. Bu bozulmanın tüketim harcamalarına da zayıflama olarak yansımasını bekliyoruz. Yıllık büyümesi %3 e gerileyen sanayi üretimi de GSYİH ye önemli bir destek veremeyeceğine işaret ediyor. Dış talebin 2. çeyrekte güçlü seyretmesi ile birlikte artan ihracat ise milli gelir büyümesini destekleyen en önemli unsur olacak. Yılın ikinci yarısında ise politik belirsizliklerin sona ermesinin tüketimi desteklemesi ve para politikasındaki sıkılaştırmanın sona ermesiyle birlikte büyümenin ivme kazanabileceğini tahmin ediyoruz. Ancak yavaşlayan Euro bölgesinin ihracatı olumsuz etkilemesi muhtemel. 28 için büyüme tahminimiz %4,3 seviyesinde. 4 Mayıs 8 Haziran 8 Temmuz 8 Beklenti Sanayi Üretimi (yıllık % değişim) -1,7-1,6-1,4 Haziran 8 Temmuz 8 TÜFE (yıllık % değişim) 3,8 4,4 Ağustos 8 Beklenti Sanayi Üretimi (Yıllık % değişim) 1, 8,1,9 3,7 2,8 11,4 8,4 8,1 7, 6,3 6,3 2,9 4, 2, 2, 2,4,8-1, 7/1 7/3 7/ 7/7 7/9 7/11 8/1 8/3 8/ Kaynak: TÜİK Sanayi Üretimi ve TÜFE (yıllık % değişim) Sanayi Üretimi (sağ eksen) TÜFE 2, 4,4 1,3 1,, 2,1-1, -1,6-2, 1/7 6/7 1/8 6/8 Kaynak: Moody s GSYİH Büyüme Hızı (yıllık % değişim) 12 8 6 3,8 4 2 1Ç 3Ç 1Ç6 3Ç6 1Ç7 3Ç7 1Ç8 Kaynak: TÜİK, Akbank * Bloomberg, Reuters **Akbank tahmini 4 3 2 1
Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Önemli Veriler (devamı) TÜRKİYE ÖDEMELER DENGESİ TEMMUZ Milyar dolar Nisan 8 Mayıs 8 Haziran 8 Temmuz 8 Beklenti** Cari İşlemler Açığı, 4,7,6 4,8 Temmuz ayı için cari açık beklentimiz 4,8 milyar dolar seviyesinde olup, bu durumun yıllıklandırılmış bazda açığı 47,7 milyar dolara taşımasını bekliyoruz. Rekor seviyelere ulaşan petrol fiyatlarının etkisiyle artan ithalat rakamı neticesinde 8 milyar dolara ulaşan dış ticaret açığı cari açık üzerinde önemli bir baskı unsuru olmaya devam etmekte. Ancak turizm gelirlerinin Temmuz ayı cari açığının yüksek gerçekleşmesinde sınırlayıcı bir etki oluşturacağını düşünüyoruz. Yıl sonu için cari açık beklentimiz ise milyar dolar (milli gelirin yaklaşık %6,1 i) seviyesindedir. Cari İşlemler Dengesi (yıllıklandırılmış, milyar dolar) -2-2 -3-3 -4-4 -4,771-1-6-6 9-6 1-7 -7 9-7 1-8 -8 Kaynak: TCMB 12 Eylül Cuma AB SANAYİ ÜRETİMİ - HAZİRAN Endeks Nisan 8 Mayıs 8 Haziran 8 Temmuz 8 Beklenti* Sanayi Üretimi (inşaat hariç, aylık değişim),9-1,8, -,2 Sanayi Üretimi (inşaat hariç, yıllık değişim) 4, -,4 -, -1, Avrupa Bölgesinde sanayi üretimi Mayıs taki aylık %1,8 gibi önemli bir düşüşün ardından Haziran ayında bir toparlanma göstermeyerek zayıf seyrini sürdürmüştü. Sanayi üretiminin yıllık gerilemesi ise %,4 ten %, e çıkmıştı. Global finans piyasalarında kredi sıkışıklığının sürmesi ve ECB nin de parasal sıkılaştırmaya gitmesi iç talebi baskı altında tutarken, değerli euro da dış talep üzerinde baskı oluşturarak sanayi üretimini olumsuz etkiliyor. Sözkonusu şartların halihazırda devam ettiği ve imalat sanayi anketinin Temmuz ayında 47,4 ve Ağustos ayında 47,6 ile ekonomik büyümeye işaret eden seviyesinin altında kaldığı değerlendirildiğinde, euro bölgesi sanayi üretiminin Temmuz ayında da zayıf seyrini sürdürmesi beklenebilir. AB Sanayi Üretimi Endeksinin Gelişimi (aylık % değişim) 1, 1, 1,,,, -, -1, -1, -2, -1,8 1.7 4.7 8.7 11.7 2.8 6.8 Kaynak: Moody s ABD - PERAKENDE SATIŞLAR - HAZİRAN (mevsimsellikten arındırılmış) ABD de, Yıllık % Değişim tüketim harcamalarının 2, 3,4 seyrine ilişkin 2,6 önemli bir gösterge olan perakende satışlar verisi Temmuz ayında %,1 gerilemişti. Geçtiğimiz hafta açıklanan GSYİH verisine göre ithalatın azalmış olması, iç talepteki zayıflamaya işaret ediyor. Ayrıca kredi sıkışıklığının sürmesi tüketicilerin krediye olan erişimlerini sınırlandırarak tüketim harcamalarını olumsuz etkiliyor. Bunun yanısıra konut sektöründeki bozulmanın sürmesi, istihdam piyasasındaki bozulmanın devam etmesi ve artan enflasyon tüketicilerin harcama isteklerini azaltıyor. Ayrıca hükümetin ekonomiyi canlandırmak için yaptığı vergi iadelerinin etkisinin de yavaş yavaş ortadan kalkmasıyla perakende satışların önümüzdeki dönemde zayıf seyrini sürdürmesi beklenmektedir. Mayıs 8 Haziran 8 Temmuz 8 Ağustos 8 Beklenti* Aylık % Değişim,8,3 -,1 -,2 ABD Perakende Satışlar (aylık % değişim) 4 3,3 2,8 -,1 -, -2 6/ 1/6 7/6 1/7 7/7 1/8 7/8 Kaynak: Moody s, Census Bureau * Bloomberg, Reuters ** Akbank tahmini
HAFTALIK TAKVİM Tarih TSİ Ülke Gösterge Önceki Piyasa Beklentisi 1 8 Eylül 28 : Türkiye Sanayi Üretimi (Temmuz, yıllık % değişim),8 1,2* 11:3 İngiltere ÜFE (Ağustos, yıllık % değişim),2,2 : Çek Cumhuriyeti TÜFE (Ağustos, yıllık % değişim) 6,9 6,6 9 Eylül 28 17: Türkiye TCMB Beklenti Anketi (Eylül, 1. dönem) 17: ABD Bekleyen Ev Satışları (Temmuz, aylık % değişim),3-1,4 ABC News/Washington Post Tüketici Güveni Endeksi -47 11:3 İngiltere Sanayi Üretimi (Temmuz, aylık % değişim) -,2 -,1 9: Almanya Dış Ticaret Dengesi (Temmuz, milyar Euro) 19,7 17, 17: Meksika TÜFE (Ağustos, yıllık % değişim),4,6 Eylül 28 : Türkiye GSYİH (2Ç28, yıllık % değişim) 6,6 3,8* 17: Cari İşlemler Açığı (Temmuz, milyar $),6 4,8* 11:3 İngiltere Dış Ticaret Dengesi (Temmuz, milyar pound) -7,7-7, : Çek Cumhuriyeti GSYİH (2Ç28, yıllık % değişim) 4, 22: Arjantin TÜFE (Ağustos, yıllık % değişim) 9,1 9,2 1: Brezilya GSYİH (2Ç28, yıllık % değişim),8, : Çin ÜFE (Ağustos, yıllık % değişim), 9,8 11 Eylül 28 : Türkiye Kapasite Kullanım Oranı (Ağustos) 8, 78,9 1:3 ABD Dış Ticaret Dengesi (Temmuz, milyar $) -6,8-8, 1:3 İşsizlik Maaşı Başvuruları (bin kişi) 444 438 12: Fransa Sanayi Üretimi (Temmuz, aylık % değişim) -,4 : Çin TÜFE (Ağustos, yıllık % değişim) 6,3,4 Brezilya Faiz Kararı 13, 13,7 12 Eylül 28 1:3 ABD ÜFE (Ağustos, yıllık % değişim) 9,8,2 1:3 Perakende Satışlar (Ağustos, aylık % değişim) -,1,2 12: AB Sanayi Üretimi (Temmuz, yıllık % değişim) -, -1, 11:3 İngiltere TÜFE (Ağustos, yıllık % değişim) 4,4 2: Japonya GSYİH (2Ç28, çeyreklik % değişim) -,6 -,9 Reuter s, Bloomberg, Moody s, CNBC-E * Akbank tahmini 6
Seçilmiş Bazı Önemli Göstergeler FİNANSAL GÖSTERGELER FAİZ ORANLARI (%) Türkiye - TCMB Politika Faizi (O/N) 16,7 16,7 - Tahvil&Bono Piyasası (faiz) 28.8.28 4.9.28 Haftalık Değ. (%) - 26 Kasım 28 18,8 19,8 1, - 4 Şubat 29 19,13 19,19,3-6 Mayıs 29 19,16 19,3 1, - Ağustos 29 19,9 19,17,4-7 Ekim 29 19,12 19, -,4-13 Ocak 2 19,29 19,44,8-14 Nisan 2 18,92 19,8,8 - Eurobond (fiyat) Faiz - 1 Ocak 23 1,88 1,47 -,3 7,21-17 Mart 236 92,92 92,6 -,9 7,6 Gelişmekte Olan Piyasalar Faiz Farkı (baz puan) - EMBI + * 44,2 439,1 -,2 321 - EMBI + Türkiye * 289,19 287,2 -,7 33 - Türkiye Yıllık CDS** 264, 283, 7,2 ABD Ortalama (12 aylık) Faiz Farkı (baz puan) AB - FED Politika Faizi 2, 2, - 3 aylık interbank faizi 2,8 2,81,2 3,67-2 yıllık tahvil getirisi 2,37 2,19-7,6 2,71 - yıllık tahvil getirisi 3,79 3,63-4,3 3,97 - Politika faizi 4,2 4,2 Almanya - 2 yıllık tahvil getirisi 4,14 4, -2,2 3,89 - yıllık tahvil getirisi 4,17 4,6-2,7 4,19 Japonya - Politika faizi,, - yıllık tahvil getirisi 1,43 1,1 6, 1,3 82 baz puan (3 aylık interbank eksi FED politika faizi) 144 baz puan ( yıllık tahvil getirisi eksi 2 yıllık tahvil getirisi) * EMBI+ Endeksi: Gelişmekte olan ülkelerin uluslararası piyasalarda ihraç ettikleri tahvillerin (Eurobond vb. gibi) getirileri ve ülkelerin payları ile ağırlıklandırıldığı bir endekstir. Spread, söz konusu tahvil getirileri ile ABD tahvil getirileri arasındaki farkı göstermektedir. ** Türkiye nin ihraç etmiş olduğu tahvilin ödenmeme riskine karşı yapılan sigorta primini göstermektedir. Kaynak: Reuters, TCMB, İMKB Türkiye: Eylül-Ekim Ayları İç Borç Ödeme Programı (milyon YTL) Piyasalar Kamu Kurumları TCMB Toplam FİNANSAL GÖSTERGELER - 3.9.28 1.349 19 1.39 -.9.28 2.674 43 78 3.498-17.9.28 84 4 87 EYLÜL TOPLAMI 4.7 237 78.12-1..28 1.13 1.13-8..28 4.223 388 4.611-1..28 2.262 2.262-22..28 621 12 633-29..28 83 6 89 EKİM TOPLAMI 8.21 47 8.69 (r-o): Yeniden ihraç Kaynak: Hazine 7
Seçilmiş Bazı Önemli Göstergeler (devamı) FİNANSAL GÖSTERGELER Döviz Kurları 28.8.28 4.9.28 Haftalık Değ. (%) 27 Yılsonuna Göre Değ. (%) 27 Yılı Zirve Yıllık Ort. (9/23-9/28) - $/YTL 1,1862 1,2449 4,9 6,8 1,449 1,399 - Euro/YTL 1,7441 1,7716 1,6 4,2 2,91 1,7696 - Euro/$ 1,4699 1,4233-3,2-2,4 1,4879 1,367 - $/ Yen 9,46 6,38-2,8-4,4 123,86 111,88 - GBP/$ 1,8283 1,763-3,9-11, 2,76 1,8743 - Sepet (,$+,Euro) 1,462 1,82 2,9,3 1,672 1,649 - İMKB 4.1 39.6-1, -28,8 8.232 34.211 - İMKB 3 49.72 49.131-1,2-3,3 74.68 43.28 - Mali 7.83 7.21 -, -31,4 91.41.927 - Sınai 33.79 32.68-3,3-19,4 42.78 27.637 - Hizmetler 26.6 26.17-1,7-23, 3.218 19.144 - İşlem Hacmi (milyon YTL),9 1, Yurtdışı Hisse Senedi Piyasaları - S&P 1.31 1.237-4,9-1,8 1.6 1.274 - Dow Jones 11.71 11.188-4, -1,7 14.16 11.366 - Nasdaq 1.91 1.77-7,3-14,9 2.239 1.667 - FTSE.61.362-4,3-17, 6.732.463 - DAX 6.421 6.28-2,2-22,2 8.6.4 - Bovespa 6.382 1.49-8,8-19, 6.791 37.79 - Nikkei 22 12.768 12.8-1,7-18, 18.262 13.84 - Şangay 2.3 2.277-3,1-6,7 6.92 2.273 - Hang Seng 2.972 2.389-2,8-26,7 31.638 17.384 - MSCI Emerging 97 912-4,7-26,8 1.338 79 Emtia Piyasaları - WTI ($/varil) 11,8 7,96-6,6 12, 99,16 64,88 - Brent 113,94 3,8-8,9, 96,7 63,42 - Altın ($/ons) 833,2 794, -4,6-4,6 838,6 78,73 - Gümüş ($/ons) 13,63 12,74-6, -13,2 1,48 11,2 Piyasalarda Haftalık Değişim (28/8-4/9/8, %) Akbank ın Piyasa Değeri (milyon $) Altın Petrol (WTI) -6,6-4,6 3. 2. Bovespa -8,8 2. MSCI-Emerging İMKB- $/Yen Euro/$ -4,7, -2,8-3,2-1, 1... 1.2 $/YTL, - -8-6 -4-2 2 4 12-1 12-2 12-3 12-4 12-12-6 6-7 12-7 6-8 Kaynak: Reuters Kaynak: Reuters, Akbank 8
Seçilmiş Bazı Önemli Göstergeler (devamı) BANKACILIK SEKTÖRÜ BÜYÜKLÜKLERİ (MİLYAR YTL) 28 Aralık 27 2 Temmuz 28 1 Ağustos 28 22 Ağustos 28 Haftalık Değ. (%) Bir Önceki Aya Göre Değ. (%) Yıl Sonuna Göre Değ. (%) Toplam Mevduat 3,6 39,9 393, 389,9 -,9-1, 11,2 TL 227, 21,8 26,8 21,8-1,9,,7 YP (milyar $) 6,3 121,8 117,6 118,3,6-2,8 11,3 Toplam Kredi 271,9 32, 328,2 328,6,1 1,1 2,8 Tüketici 6,6 78,2 79,4 8,,7 2,3 21,9 Konut 3,8 36,7 37,1 37,2,3 1,4 2,8 Taşıt,86,8,8,84 -,2,7 -,3 Diğer 28,9 3,7 36,4 36,9 1,4 3,4 27,7 Bireysel Kredi Kartı Kredileri 2,8 3,3 31,4 31, -1,3 2,3 2,2 Yurtdışı Borçlanma (milyar $) 49, 6,3 9, 8,4-1, 3,7 17,9 Yurtdışı Yerl. Bono Portföyü (milyar $) Yurtdışı Yerl. Bono/ Banka Dışı Kesim Bono Port. (%) 31, 3,2 3,3 3,2 -,3, -4,1 31, 31,2 3,6 3, -,3-2,2-3,2 Kaynak: BDDK, TCMB MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER GSYİH (yıllık büyüme, %) 24 2 26 27 4Ç27 1Ç28 2Ç28 ABD 3,6 3,1 2,9 2,2 2,3 2, 2,2 Euro Bölgesi 2,1 1,6 2,8 2,6 2,2 2,1 1,4 Brezilya,7 3,2 3,8,4 6,2,8 - Çin,1,4 11,1 11,4 11,2,6,1 Türkiye 22 23 24 2 26 27 1Ç28 GSYİH (milyar YTL) 3, 44,8 9, 648,9 78,4 86,4 889,4 GSYİH (milyar $) 23, 34,9 39,4 481, 26,4 68,8 713,8 Büyüme (%) 6,2,3 9,4 8,4 6,9 4, 4,3 TÜFE (yıllık değişim, %) 24 2 26 27 Mayıs 8 Haziran 8 Temmuz 8 Türkiye 9,3 7,72 9,6 8,39,74,61 11,8 1 ABD 3,3 3,4 2, 4,1 4,1 4,9, Euro Bölgesi 2,4 2,2 1,9 3,1 3,7 4, 4, Çin 2,4 1,6 2,8 6, 7,7 7,1 6,3 Brezilya 7,6,7 3,1 4,,6 6,1 6,4 TÜRKİYE DIŞ GÖSTERGELER (yıllıklandırılmış) 24 2 26 27 Mayıs 8 Haziran 8 Temmuz 8 İthalat (milyar $) 97, 116,8 139,6 17,1 193,4 198,6 23,9 İhracat (milyar $) 63,2 73, 8, 7,3 123,7 126, 13,1 Cari İşlemler Açığı (milyar $) 14,4 22,1 31,9 37,8 43,3 4,8 MB Rezervleri (milyar $) 36,, 6,8 71,3 74,1 7, 7, 2 1 Ağustos ayı enflasyonu 2 22.8.28 itibariyle Kaynak: TUİK, TCMB, BLS, ECB, Moody s 9
Akbank Fon Risk Skalası Akbank B Tipi Likit Fon: Fon; yatırımcının nakit yönetimi aracıdır. Fon; düşük risk profili ile, ON repo ve kısa vadeli faiz piyasası yatırımcısı için alternatif yatırım aracı niteliğindedir. Akbank B Tipi Değişken Fon: Fon; düşük sabit getirili enstrüman risk seviyesinde, orta - uzun vadeli Hazine Borçlanma Enstrümanları'na yatırım yapar ve enflasyonun üzerinde uzun vadeli getiri sağlamayı hedefler. Akbank B Tipi Uzun Vadeli Tahvil ve Bono Fonu: Fon; orta düzey sabit getirili enstrüman risk seviyesinde, orta - uzun vadeli Hazine Borçlanma Enstrümanları'na yatırım yapar ve enflasyonun üzerinde uzun vadeli getiri sağlamayı hedefler. Akbank B Tipi Altın Fonu: Fon ağırlıklı olarak altına yatırım yapar ve altın piyasası ile paralel getiri performansı hedefler. Akbank B Tipi Premium Tahvil ve Bono Fonu: Fon; düşük sabit getirili enstrüman risk seviyesinde, kısa - orta vadeli Hazine Borçlanma Enstrümanları'na yatırım yapar ve enflasyonun üzerinde getiri sağlamayı hedefler. Akyatırım B Tipi Değişken Fon: Fon ağırlıklı olarak sabit getirili yatırım araçlarına yatırım yapar ve faiz geliri elde etmeyi hedefler. Yatırım sürecinde hisse senedi piyasasındaki fırsatlardan yararlanmayı amaçlar. Akbank B Tipi Özel Bankacılık Dengeli Yabancı Menkul Kıymet Fonu: Fon,döviz cinsinden tahvil ve yurtdışı hisse senetlerine yatırım yapar. Akbank A Tipi Değişken Fon: Fon; hisse senedi, hazine bonosu - devlet tahvili ve diğer sabit getirili enstrümanlara yatırım yapar. Orta düzey risk seviyesinde yatırım aracı çeşitlemesi ve hisse senedi piyasasındaki fırsatlardan yararlanarak uzun vadede tasarrufların büyümesi hedeflenir. Akbank A Tipi Hisse Senedi Fonu: Fon ağırlıklı olarak büyük piyasa değerli şirketlere yatırım yapar. Hisse senetlerine yüksek oranda yatırım yapılarak ve hisse senedi piyasasındaki fırsatlardan yararlanarak uzun vadede tasarrufların büyümesi hedeflenir. Akbank A Tipi Mali Kuruluşlar Sektörü Fonu: Fon ağırlıklı olarak mali sektör şirketlerine yatırım yapar. Akbank A Tipi Sabancı Holding İştirakleri Fonu: Fon ağırlıklı olarak Sabancı Holding iştirak şirketlerine yatırım yapar. S&P/IFCI Türkiye A Tipi Akbank Borsa Yatırım Fonu: Fon S&P endeksine dahil hisse senetlerine yatırım yapar ve orta - uzun vadeli dönemde S&P endeksine paralel getiri performansını hedefler. Akbank A Tipi İMKB Ulusal 3 Endeksi Fonu: Fon IMKB 3 endeksine dahil hisse senetlerine yatırım yapar ve orta - uzun vadeli dönemde IMKB 3 endeksi ile paralel getiri performansı hedefler.
Strateji Bölümü - Ekonomik Araştırmalar Ekonomikarastirmalar@akbank.com 29 Kasım 27 Perşembe Dr. Fatma Melek Baş Ekonomist Fatma.Melek@akbank.com Sibel Yapıcı Melek.Yapici@akbank.com Dilara Bayraktar Didem.Bayraktar@akbank.com Kayhan Akyıldız Kayhan.Akyildiz@akbank.com Şahin Zuluğ Sahin.Zulug@akbank.com Elif Özen Elif.Ozen@akbank.com UYARI: Bu rapor ve yorumlardaki yazılar, bilgiler ve grafikler, ulaşılabilen ilk kaynaklardan iyi niyetle ve doğruluğu, geçerliliği, etkinliği velhasıl her ne şekil, suret ve nam altında olursa olsun herhangi bir karara dayanak oluşturması hususunda herhangi bir teminat, garanti oluşturmadan, yalnızca bilgi edinilmesi amacıyla derlenmiştir. İş bu raporlardaki yorumlardan; eksik bilgi ve/veya güncellenme gibi konularda ortaya çıkabilecek zararlardan Akbank TAŞ, Ak Yatırım AŞ ve çalışanları sorumlu değildir. Akbank TAŞ ve Ak Yatırım AŞ her an, hiçbir şekil ve surette ön ihbara ve/veya ihtara gerek kalmaksızın söz konusu bilgileri, tavsiyeleri değiştirebilir ve/veya ortadan kaldırabilir. Genel anlamda bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olan iş bu rapor ve yorumlar, kapsamı bilgiler, tavsiyeler hiçbir şekil ve surette Akbank TAŞ ve Ak Yatırım AŞ nin herhangi bir taahhüdünü tazammum etmediğinden, bu bilgilere istinaden her türlü özel ve/veya tüzel kişiler tarafından alınacak kararlar, varılacak sonuçlar, gerçekleştirilecek işlemler ve oluşabilecek her türlü riskler bizatihi bu kişilere ait ve raci olacaktır. Hiçbir şekil ve surette ve her ne nam altında olursa olsun, her türlü gerçek ve/veya tüzel kişinin, gerek doğrudan gerek dolayısı ile ve bu sebeplerle uğrayabileceği her türlü doğrudan ve/veya dolayısıyla oluşacak maddi ve manevi zarar, kar mahrumiyeti, velhasıl her ne nam altında olursa olsun uğrayabileceği zararlardan hiçbir şekil ve surette Akbank TAŞ, Ak Yatırım AŞ ve çalışanları sorumlu tutulamayacak ve hiçbir şekil ve surette her ne nam altında olursa olsun Akbank TAŞ, Ak Yatırım AŞ ve çalışanlarından talepte bulunulmayacaktır. Bu rapor, yorum ve tavsiyelerde yer alan bilgiler yatırım danışmanlığı hizmeti ve/veya faaliyeti olmayıp; yatırım danışmanlığı hizmeti almak isteyen kişi ve kurumların, iş bu hizmeti vermeye yetkili kurum ve kuruluşlarla temasa geçmesi ve bu hizmeti bir sözleşme karşılığında alması SPK mevzuatınca zorunludur. 11