ERGENLİK=ADOLESAN=GENÇLİK DÖNEMİ VE ANNE-BABALAR Psikolog Fatma AKPAKIR fatmaakpakir@gmail.com
ADOLESAN=ERGEN KİMDİR? Fiziksel ve duygusal süreçlerin yol açtığı cinsel ve psikososyal olgunlaşma ile başlayan, bireyin bağımsızlığını ve sosyal üretkenliğini kazandığı, kesin olarak tanımlanamayan bir zamanda sona eren kronolojik bir dönem olup hızlı fiziksel, psikolojik ve sosyal değişmelerle karakterize bir dönemdir.
Adolesan Dönem Çocukluktan erişkinliğe geçiş Büyüme ve gelişme süreci Hızlı büyümeye alışamama Uyum sorunları Farklı deneyimler
Ergenlik Dönemi; Bireyin son gelişim dönemini oluşturmaktadır. Bu dönem, yaşanan tüm gelişim dönemlerinin ortak bir sonucu ve karar sürecini oluşturması bakımından, kendi içinde oldukça riskli ve nasıl sonlanacağının kestirilmesi açısından karışık bir dönemdir.
Bu Dönemlerde; NASIL GÖRÜNÜYORUM?" BEN KİMİM?" " NE OLACAĞIM?"
Ergenlik döneminin, diğer gelişim dönemlerinden ayıran kendine has bir özellikler bütünü sunduğu görülmektedir.
Ergen bir gencin, bağımsızlık talebi güçlü bir direnişle beraber bu döneme damgasını vuracak en ciddi özelliğidir. O artık bir BİREYDİR. İstek, arzu ve davranışları artık özerk ve özgür bir bireyin çabalarıdır.
ADOLESANIN SORUNLARI Fiziksel büyüme ve gelişme ile ilgili sorunlar Cinsel gelişim ile ilgili sorunlar Psikososyal gelişim ile ilgili sorunlar
Beden İmajı Algısı: Hızlı büyüme ile vücudunda olan değişimleri kafasına takma ve normal olup olmadığını sorgularlar: Dış görünüşü ve çekiciliği konusunda emin olmama ve başkaları ile karşılaştırma Sakarlıklarda artma
Kişilik Gelişimi: Gerçekçi olmayan ideallere sahip olma, Otoriteyi sorgulama, aile ya da öğretmenin dayanma derecesini test etme, Daha fazla özel bir yaşama sahip olma isteği.
Psikososyal ihtiyaçlar; Ergenlik döneminde ait olma, kabul görme, sosyal onay, bağlanma gibi sosyal gereksinmeler gençlerin akran grubunun kontrolüne girmesine yol açar.
Akran iletişimi; Gençler akranlarıyla daha fazla vakit geçirmeye başlar ve akranlarının kendilerini ailelerinden daha iyi anladığını düşünür ve inanır. Gençler, akran grubundaki diğer üyelere benzemeye çalışır.
Akran Grup İlişkisi: Arkadaşlarına karşı çok fazla duygusal ve hassas olma; Karşı cinsiyetten arkadaşlıklar kurabilir
Ergen bir genci anlamak zihinsel olarak mümkün olabilir ancak ona yaşamın, kültürün, doğruların ve kuralların öğretilebilmesi için yeterli olmayacaktır. Bu dönem sadece ergen için zor bir dönem değildir, ebeveynlerinde zorlanacakları bir dönemdir.
Erkek ergende; Alışık olmayan yeni dönemde, öncesinden farklı olarak babanın rolü ön plana çıkmaktadır. Bir babanın ergen ile iletişimi yeni dönemin sorunlarını gidermede temel faktördür.
Sadece kural koyan, hedef gösteren, isteyen bir annebaba profili; karşısında kural istemeyen, hedef kabul etmeyen, isteklere direnen bir ergen bulabilir.
Baba ergenle belli bir zaman dilimi ve mekanlarda devamlılığı olan paylaşımlar geliştirmelidir. Baba ona yüreğini ve iç dünyasını açabilme cesaretini gösterebilirse aynı yaklaşımı ergende bulacaktır.
Baba, ergene öğretmek istediklerini, ondan beklediklerini; aralarında kurabileceği özel bir dünya yoluyla iletebilir. Burada unutulmaması gereken en önemli husus karşısındakinin artık birey olduğu ve çatışmalara ciddi bir direnç ve direniş geliştirebilecek güçte olduğudur.
Kızlarda; Baba ile ilgili tüm söylenenler kız ergen ile ilgili olarak anne rolü için geçerlidir.
Ergenler, Bu dönemin doğası gereği, kendini çok güçlü hissetmektedir.
Geçmişte kendince, yaşadığı engellemelerin ve yoksunlukların birikmiş kompleks enerjisi yeni yetenekleri ile direncini çok güçlü kılmaktadır. Ergen tepkiselliğinin altında yatan nedenlerden bir tanesi de budur.
Onunla güç ve iktidar mücadelesine girmeyin. Bu ergeni sizden ve bağlı olduğunuz sosyokültür çevresinden uzaklaştırıp farklı arayışlara itebilir.
Riskli Davranışları; Devamsızlık ve başarı kaybı Çabuk sıkılma Depresyon, stres ve aksiyete Aileden uzaklaşma isteği Evden kaçma Aile ile iletişim problemi Şiddet ve isyankarlık Uyku ve yeme düzeninde değişim Yasalara karşı gelme Madde kullanımı İntihar düşüncesi Kaynak: Neinstein LS, Kenzie RG and Morris RE. High-Risk and Out-Of-Control Behaviour Disorders in Adolescent Health Care A Practical Care (ed. LS Neinstein). Lippincott Williams&Wilkins, pp. 1402-1416, Philadelphia, 2002.
Ergenlerin dünyası; İsteklerini kontrol edememe, risk alma, Bulunduğu durumunu abartmak, Problemlerinin çok büyük olduğunu düşünme.
Çok yalnız hissetmek,
Bu dönemde; Yaşam dönemlerinde edinilen kazanımlar ve kayıplar diğer yaş dönemlerini etkiler. Genç insanlar çocuk ve erişkin arasında bir yerde olup, çocukluk dönemine göre daha büyük algılansa da erişkin desteğine gereksinim duymaktadır.
Ergene Karşı Ebeveyn Tutumu Ergenleri dinleyin ve anlamaya çalışın. Çocuğunuzun yaşı ne olursa olsun hoşgörülü ve sabırlı olun. Öfke, kızgınlık, sevinç gibi olumlu olumsuz tüm duyguların paylaşılması gerekir duygularınızı paylaşın.
Çocuklarınıza olan ilgi ve sevginizi sürekli olarak gösterin. Çocuğun kaygılarını önemsemsediğinizi belirtin, Kaygısını ifade etmesine olanak verin,
Ergeni asla başkalarının önünde eleştirmeyin. Ergeni başkalarıyla kıyaslamayın. Ergenin duygusal değişikliklerinden kaynaklanan tepkileri karşısında, serinkanlı olun. Kırıcı, sert ve yıkıcı davranışlarda bulunmayın.
Ergenin ihtiyaçlarını mutlaka belirleyin. Yaşamı ve giyimi ile ilgili kararlar alırken eleştirmek yerine düşünce ve önerilerini anlayışla karşılayın. Kız-erkek arkadaşlığının doğal olduğunu kabullenin.
Arkadaş seçimini çocuğunuza, kontrollü olarak bırakın. Özgüveni geliştirici sanat, spor gibi etkinliklere yönlendirmeliyiz.
Aile ve evle ilgili konularda ve sorunlarda düşünce ve önerilerini alıp konuşmaktan kaçınmayın.
Ona GÜVEN duyduğunuzu hissettirin.
Ergenin davranışlarında her zaman mantık aramanız sizi hayal kırıklığına uğratabilir.
Kusursuz çocuk ve ergen yoktur
Dünyada ergen olmaktan daha zor bir şey varsa o da ergenlik çağındaki bir gencin anne babası olmaktır.