yerel hareket, küresel koruma Altýntaþ Ovasý nda Toy Dostu Adýmlar Proje Daðýlým Haritasý Tamamlanmýþ Devam eden GEF Küçük Destek Programý (SGP) Küresel Çevre Fonu'nun (GEF) bir parçasýdýr. Sivil toplum kuruluþlarýnýn ve yerel topluluklarýn biyolojik çeþitliliðin korunmasý ve sürdürülebilirliði ile iklim deðiþikliði ile mücadele faaliyetlerinde destek saðlar. Doða koruma ve yenileme amacýna yönelirken, insanlarýn refahý ve geçim kaynaklarýný da gözeten sivil toplum projelerine fon ve tecrübe desteði veren SGP, yerel ve sivil giriþimin, insani ve çevresel gerekler arasýndaki ince dengeyi kurabileceði inancý ile hareket eder. SGP, Birleþmiþ Milletler Kalkýnma Programý (UNDP) tarafýndan uygulanýr ve Birleþmiþ Milletler Proje Hizmetleri Ofisi (UNOPS) tarafýndan 120 nin üzerinde ülkede yürütülür. UNDP bu programý, GEF'in üç uygulayýcý kurumu olan Birleþmiþ Milletler Çevre Programý (UNEP), UNDP ve Dünya Bankasý adýna uygular. Ankara nýn Simgesi Ankara Keçisi, Geçmiþteki Yerini Almaya Hazýrlanýyor Bisiklete Biniyorum Doðayý Koruyorum SGP Türkiye de, 1993-2010 yýllarý arasýnda, 1.000 ila 50.000 USD lik küçük fonlarla, 100 ün üzerinde sivil toplum kuruluþunun, 191 projesine destek saðlamýþtýr. 2010 tarihli GEF Ulusal Deðerlendirme Taslak Raporu nda, 12 Nolu Bulguda SGP, 1992 de yaptýðý erken baþlangýç ve temelde kiþilerin biyolojik çeþitlilik korumaya katýlýmýný saðlamak yoluyla, koruma açýsýndan Türkiye de çok önemli bir baþarý yakalamýþtýr ifadesine yer verilmektedir. Ýlgili raporda; yereldeki kurumlarýn ve dolayýsýyla kiþilerin korumaya katýlýmýnda SGP nin önemli bir platform oluþturduðu, sürdürülebilir sonuçlar elde etmek için çevresel, sosyal ve ekonomik unsurlarý bir araya getirebildiði vurgulanmaktadýr. GEF Küresel Çevre Fonu SGP GEF Küçük Destek Programý UNDP Birleþmiþ Milletler Kalkýnma Programý SGP Koordinasyon Birimi Gökmen Yalçýn, gokmen.yalcin@undp.org A. Özge Gökçe, ozge.gokce@undp.org Birlik Mah. 2. Cad No.11, 06610 Çankaya/ANKARA Tel: 0 312 454 11 31-32 Faks: 0 312 496 14 63 SGP Türkiye: www.gefsgp.net SGP Küresel: sgp.undp.org Grafik Tasarým: SVStudios Basým: Uzerler Matbaa Bu bülten SGP projelerini ve programý tanýtým aracýdýr. yýl: 8 Sayý: 11 Temmuz 10

Güneþ Ev Antalya yý Aydýnlatacak! Ankara nýn Simgesi Ankara Keçisi, Geçmiþteki Yerini Almaya Hazýrlanýyor Yaklaþýk 11 m 2 arazi içinde bir merkez. Enerjisini güneþten, rüzgârdan; suyunu yer altýndan veya hemen yaný baþýndaki dereden; sebzesi ve meyvesini kendi serasýndan alýyor. Yemeðini güneþ fýrýnýnda piþiriyor. Yapý malzemeleri ne doðaya zarar veriyor, ne de insanlara. Karbon salýnýmý yok, fatura yok! Kapýlarý herkese açýk olan bu merkezin adý: Güneþ Ev, uzun adýyla Antalya Ekolojik Eðitim Merkezi. Antalya gibi yenilenebilir enerji kaynaklarý yönünden zengin çeþitliliðe sahip bir ilde dahi doðalgaz gibi fosil ve tek tip enerji kaynaklarýna yönelim düþündürücüdür. Türkiye Tabiyatýný Koruma Derneði, doðru örnekler aracýlýðýyla farkýndalýk yaratýlarak bu durumun tersine çevirilebileceði bakýþ açýsýndan yola çýktý. Yerel halký yenilenebilir kaynaklar hakkýnda bilgilendirmek ve onlarýn da sürece katýlýmýný saðlamak Proje adý: Antalya Ekolojik Yaþam Merkezi: Güneþ Evi Proje dönemi: Mart 2010 - Aralýk 2011 Proje yürütücüsü kurum: Türkiye Tabiatýný Koruma Derneði - Antalya Þubesi, www.ttkder.org.tr Ýletiþim için: Ahu Binici, 0 216 361 36 61, antalya.ttkd@gmail.com TETTA nýn hedefi; Türkiye nin yenilenebilir enerji potansiyeli ve uygulanabilirliði konusunda kamuoyundaki farkýndalýk düzeyini artýrmak, Türkiye nin net enerji talebinde yenilenebilir enerjinin payýný yükselterek iklim deðiþikliði ile mücadele edilebileceðini vurgulamak. TETTA; Oto Doðalgaz Ýstasyonlarý Derneði, Birleþmiþ Milletler Sýnaî Kalkýnma Örgütü Uluslararasý Hidrojen Enerjisi Teknolojileri Merkezi (UNIDO-ICHET) ortaklýðýnda tasarlandý. TETTA; içinde bulunan klima, elektrikli ocak, su ýsýtýcý, televizyon, aydýnlatma sistemlerinin elektrik ihtiyaçlarýný üzerinde bulunan rüzgâr türbini ve güneþ panellerinden karþýlayacak. Böylece, temiz enerjini sistemleri konusunda topluma örnek olacak. Projeyle 10 ilde pek çok noktada durarak kamu kurumlarý baþta olmak üzere, geniþ katýlýmlý bilinçlendirme çalýþmalarý yapýlacak. Bunun yaný sýra; afet bölgelerinde veya þehir þebekesine baðlanmanýn mümkün olmadýðý yerlerde TETTA benzeri donanýmlý araçlarýn rolü anlatýlacak. Proje adý: Temiz Enerji Teknolojileri Tanýtým Aracý (TETTA) Proje dönemi: Mart 2010 - Aralýk 2010 / Proje yürütücüsü kurum: Oto Doðalgaz Ýstasyonlarý Derneði (ODIDER), www.odider.org Ýletiþim için: Osman Kahyaoðlu, 0 212 299 76 47, info@odider.org amacýyla tasarlanan Güneþ Ev güneþ cenneti Antalya nýn simgesi olmaya aday. Proje, Antalya Büyükþehir Belediyesi ve Temiz Dünya Ekolojik Çözümler Platformu ortaklýðýnda hayata geçirilecek. Kendi kendine yetebilen ve düþük emisyonlu malzemelerin tercih edileceði bir ev olarak tasarlanan merkezde 42 kiþilik eðitim salonu, laboratuar, kafeterya ve yönetim birimi yer alacak. Su ihtiyacýnýn büyük bölümünü yaðmur eleme sisteminden temin edecek olan bu eko evin çevresinin aydýnlatýlmasý tasarruflu LED lambalarla saðlanacak. Bahçesinde sera, seyir terasý, güneþ enerjisiyle çalýþan bisikletler ve yaya parkurlarý bulunacak. Ýsteyenlere bünyesinde eðitim ve danýþmanlýk hizmeti verilecek Güneþ Ev, benzer çalýþmalara önderlik edecek. Temiz Enerji Teknolojileri Tanýtým Aracý TETTA Aramýzda Ülkemizde - özellikle türün doðal habitatý olan Ankara da - üretilen tiftik, kalite açýsýndan dünya pazarlarýnda önemli bir yere sahip. Ancak, ýrkýn saf temsilcilerinin az sayýda olmasý, net veri eksikliði, ekonomik açýdan üretici tarafýndan az tercih ediliyor olmasý, melez genotiplerin ortaya çýkmasý (kýl keçisi vb) nedeniyle ýrkýn varlýðý tehdit altýna girmiþti. Öte yandan, çok uzun yýllardan beri az da olsa orijinal popülâsyonlarý temsil eden bireylerin varlýðý bir ümit oluþturdu. Yüksek tiftik kalitesi nedeniyle mevcut yetiþtiricilik potansiyeli, ekonomik bakýmdan rekabet gücünün yüksek oluþu 2008 yýlýnda söz konusu projenin geliþtirilmesini saðladý. Türkiye Tabiatýný Koruma Derneði tarafýndan, Beypazarý Belediyesi, Güdül Belediyesi, Çaða Belediyesi, Tarým ve Köy Ýþleri Bakanlýðý Tarýmsal Araþtýrmalar Genel Müdürlüðü (TAGEM), Koyun-Keçi Yetiþtiricileri Birliði ve Ankara Tarým Ýl Müdürlüðü ortaklýðýnda yürütülen proje 2009 yýlý sonunda tamamlandý. Projeyle, beslenme artýþýyla takribi 35 kg olmasý gereken oðlaklarýn 40-45 kg a eriþmesi saðlandý. Kýsýrlýk hemen hemen yok oldu. Yavrulamada ikizlik, üçüzlük görüldü. Yüksek canlý aðýrlýðý, süt veriminin artmasý, kýsýrlýðýn azalmasý, yavrularda radikal olmak kaydýyla ölümlerde azalma dolayýsýyla popülasyonda büyüme saðlandý. Öte yandan, yetiþtiricilere verilen eðitimler neticesinde, kýrkým planlamasý yeniden düzenlendi, özellikle hayvan saðlýðý (parazit kontrolü) için standartlar oluþturuldu ve en önemlisi beslenme eksiklikleri giderildi. Tüm bu olumlu geliþmeler neticesinde, tiftik standartlarý belirli bir kalitede üretilebildi ve pazarlama kabiliyeti artý. Örneðin, mevcut olan tiftik verimi, ortalama hayvan baþýna 1 kg dan 2,5 kg a çýktý, hatta önemli sayýda 4 kg a kadar yükselmeler görüldü. Kaliteli tiftikte 18-20 TL/kg civarýndaki satýþlar yetiþtiriciler için önemli bir cazibe oluþturdu. Proje adý: Ankara Keçisi Irkýnýn Devamlýlýðýnýn Saðlanmasý Ýçin Yetiþtiriciliðin Desteklenmesi / Proje dönemi: Mayýs 2008 - Ekim 2009 / Proje yürütücüsü kurum: Türkiye Tabiatýný Koruma Derneði (TTKD), www.ttkder.org.tr / Ýletiþim için: Beste Çoban, 0 312 425 19 44, bestecoban@hotmail.com 3

Permakültür: Verimli Arazi Kullanýmý Ýzmir in Bayýndýr ilçesinin de içinde bulunduðu kurak coðrafyada gözlemlenen istikrarsýz yaðýþ rejimi ve iklim deðiþikliðinin olumsuz etkilerine karþý üretim direncinin artýrýlmasý büyük önem taþýyor. Marmariç Ekolojik Yaþam Derneði tarafýndan Kasým 2009 da baþlatýlan proje, permakültür tasarým yöntemlerinin kullanýldýðý bir model oluþturmak suretiyle; çoðaltýlabilir, ekolojik, doða dostu, sürdürülebilir ve verimli arazi kullaným örneði oluþturmayý ve yaygýnlaþtýrmayý amaçlýyor. Permakültür, taban suyunun zenginleþmesine, erozyonun ve tuzlanmanýn önlenmesine, yeraltý su kaynaklarýnýn korunmasýna ve sulama için kullanýlacak enerjiden tasarruf edilmesine olanak veriyor. Dernek, permakültür ilkeleri doðrultusunda bütünsel bir yaklaþýmla ve çeþitli teknik ve yöntemler (yaðmur hendeði, gölet, gýda ormaný, vb.) kullanarak Kendi tasarruflarýndaki arazileri dönüþtürecek ve böylelikle çoðaltýlýp yaygýnlaþtýrýlabilecek ekolojik, sosyal ve ekonomik açýlardan faydalý, dolayýsýyla da doða dostu, sürdürülebilir tarým uygulamalarýna geçiþ için örnek bir model oluþturacak. Projenin bir diðer hedefi, permakültür tasarým yöntemleri konusunda yörede bilinç ve deneyim kazandýrmaya yönelik bir dizi eðitim ve bilgilendirme çalýþmasý yapmak. Ýlk aþamada toplam 900 m uzunluðunda yaðmur hendeði hazýrlandý ve çevresinde bitki ekim ve dikim iþlemleri tamamlandý. Marmariç yerleþimine en yakýn üç köyde tanýtým toplantýlarý düzenlendi. Proje kapsamýnda yer alan ilk Permakültüre Giriþ kursu 22-23 Mayýs 2010 tarihlerinde Marmariç te gerçekleþtirildi. 11 adet katýlýmcýnýn baþvurduðu eðitimde, 2 gün boyunca permakültürün temel ilkeleri, tasarým yöntemi, örüntüler, enerji verimliliði, mimari yapýlar, tarým ve hayvancýlýk, v.b. konular teorik olarak ele alýndý ve bunun yaný sýra civar arazilerde yapýlan örnek uygulamalar tanýtýldý. Katýlýmcýlar, ayrýca kompost yapýmý ve yükseltilmiþ yataklarda sebze üretimi gibi pratiðe yönelik uygulamalar için de fýrsat buldular. Proje adý: Permakültür Yöntemiyle Arazi Kullaným Modeli Geliþtirme ve Uygulama Projesi / Proje dönemi: Kasým 2009 - Aralýk 2011 Proje yürütücüsü kurum: Marmariç Ekolojik Yaþam Derneði, www.marmaric.org / Ýletiþim için: Çaðrý Gürbüz, 0 232 324 29 95, marmaric.dernek@gmail.com Saðdýçlarýn Doða Okul una Yenilenebilir Enerji Desteði Ýnsan bilinçsizce kullandýðý doðal kaynaklarýn yok oluþuyla yüzleþmek zorunda. Ýklim deðiþikliði böyle bir yüzleþmeyi zorunlu kýlýyor. Küresel iklim deðiþikliðinde sadece motorlu taþýtlarýn payý %13 civarýnda, bu durum günlük faaliyetlerini çoðunlukla motorlu taþýtlarla sürdüren insan için bir çözüm üretme fýrsatý. Çözüm, sera gazlarýnýn azaltýlmasý olarak vurgulansa da bunun pratik anlamý insanýn yaþam biçimi ve kullandýðý araçlarýn deðiþtirilmesinde saklý. Doða Gözcüleri Derneði, Van da Bisikletle Yaþamýn Geliþtirilmesi-Bisiklete Biniyorum Doðayý Koruyorum projesiyle bir nebze de olsa bu deðiþime destek olmayý amaçladý. Bu çerçevede, proje alaný olarak seçilen Yüzüncü Yýl Üniversitesi (YYÜ) Kampusu nda bisikletle yaþamý kolaylaþtýracak ve teþvik edecek alt yapý oluþturuldu. YYÜ öðrencileri ile birlikte kampus alaný içinde 11 km uzunluðunda bisiklet yolu ayrýldý ve boyandý. Kampus alaný içinde yurtlar ve fakülte önlerine 150 bisikletlik park yerleþtirildi. Derneðin mevcut 33 bisikletine bu projeyle birlikte 120 ye yakýn bisiklet eklendi. Bisikletler, sembolik ücretlerle üniversite öðrencileri ve personeline kiraya verilmeye baþlandý. Van Gölü çevresinde birçok doðal alana bisiklet turlarý düzenlendi. Kullanýmý proje ölçeði dýþýnda yaygýnlaþtýrmak amacýyla da çalýþmalar yapýldý. Örneðin; 3000 yýl önce Urartular tarafýndan yapýlan 60 km uzunluðundaki Þamran Kanalý boyunca bisiklet sürülerek doðayla birlikte tarihe dikkat çekildi. Kampus alaný içinde her hafta toplu bisiklet sürüþü yapýlarak bisiklet kullanýmý görünür kýlýnmaya çalýþýldý. Böylece bisiklet Van þehir merkezine ve doðaltarihi güzelliklerin olduðu yerlere yayýlmakta gecikmedi. Þehir ulaþýmýnda bisikletin en iyi araç olduðu vurgulandý. Bahar þenliklerinde stant açýlarak ve bisiklet kiralanarak öðrenciler bisiklet kullanýmýna özendirildi. Proje kapsamýnda 2 adet uluslararasý katýlýmlý kamp düzenlendi. Bu kamplara 15 ülkeden 25 yabancý ve YYÜ den 35 öðrenci katýldý. Proje boyunca sürdürülen tüm eðitim çalýþmalarýna ait dokumanlar ve belirlenen rotalar bir kitapçýkta toplandý. Proje adý: Bisiklete Biniyorum, Doðayý Koruyorum Proje dönemi: Temmuz 2008 - Temmuz 2010 Proje yürütücüsü kurum: Doða Gözcüleri Derneði, www.dogagozculeri.org Ýletiþim için: Ayþegül Bitiktaþ, 0 432 225 14 01, dgd@dogagozculeri.org Bisiklete Biniyorum Doðayý Koruyorum Saðdýçlarýn Doða Okulu, kýnalý keklik üretim tesisinde; yerel yönetimlerden, üniversite öðrencilerine uzanan, sürdürülebilir yaþam için sürdürülebilir enerji üretimi doðrultusunda, eðitim amaçlý bir uygulama örneði sunuyor. Balýkesir Sürdürülebilir Kalkýnma ve Çevre Derneði tarafýndan Bigadiç Kaymakamlýðý ve YAÞAD ortaklýðý ve Balýkesir Üniversite ve Bigadiç Avcýlar Kulübü iþbirliði ile Kýnalý Keklik Üretim Tesisi nde yürütülmekte. Projeyle, 10 kw rüzgâr türbini ve 1kWp gücünde fotovoltaik paneller kuruldu ve bir hibrit enerji istasyonu oluþturuldu. Sistemin sýcak su ihtiyacý da panellerden (PV/T) karþýlanýyor. Ýlk bakýþta proje bir enerji uygulamasý gibi görünse de temelde eðitim aðýrlýklý olarak kurgulandý. Projeyle ülkemizde uygulamasý oldukça yeni olan ve uygulayýcýlarýn uygulamada deneyim eksiði olduðu bilinen yenilenebilir enerji alanýnda, uygulamalý kurulum ve teorik bilgi veriliyor. Üniversiteler yanýnda, bölgede yer alan okullar, yetiþtirme yurdu ve ilköðretim öðrencileri de tesiste eðitim alabilecek. Proje adý: Saðdýçlarýn Doða Okulu Projesi / Proje dönemi: Temmuz 2009 - Kasým 2010 / Proje yürütücüsü kurum: Balýkesir Sürdürülebilir Kalkýnma ve Çevre Derneði, www.bskdrn.org / Ýletiþim için: Arman Zafer Yalçýn, 0 266 244 22 00, armanzafer@hotmail.com 4 5

Doðayý Pedalla Koru! Burdur kapalý havzasý ve Burdur Gölü; kuþ göç yollarý üzerinde yer alan, su kuþlarý için önemli bir kýþlama alaný olan ve pek çok canlý ve habitat çeþitliliðini içerisinde barýndýran ülkemizin Önemli Doða Alanlarýndan 7 tanesini barýndýrýyor. Ancak göl, günümüzde artan insan faaliyetleri nedeniyle tehdit altýnda. Burdur Gölü pilot bölgesinde doða bisikletçiliðinin doða koruma faaliyetlerinde etkin bir araç olarak kullanýlmasýnýn teþviki, uygulanmasý ve tüm ülkede yapýlandýrýlabilecek standart uygulamalar geliþtirilmesini kapsayan Doðayý Pedalla Koru projesi Aralýk 2009 da baþladý. Proje, Burdur Su Sporlarý Spor Kulübü Derneði tarafýndan Pedal Sesi Bisiklet Topluluðu, Burdur Valiliði ve Burdur Belediyesi iþbirliði ile yürütülmekte. Türkiye'de doða bilincinin geliþtirilmesinde doða dostu ulaþýmý özendirici örnek uygulamalarýn yaygýnlaþtýrýlmasý tezi ile yola çýkan projede keþif çalýþmalarý tamamlandý ve rotalar çýkarýldý. Proje kapsamýnda yapýlan tanýtým etkinliklerine Burdurlular baþta olmak üzere pek çok kiþi ve kurum katýldý. Bunun yanýnda KOSK (Kýþ Ortasý Su Kuþlarý) sayýmýna katýlma, tanýtým çalýþmalarý için görsel malzeme temin etme çalýþmalarý tamamlanmak üzere. Alanda, atlas çalýþmalarý yapýlacak, bu çalýþmalar broþür haline getirilecek ve alandaki alt yapý-tabela çalýþmalarý da beraberinde gerçekleþtirilecek. Proje adý: Doðayý Pedalla Koru Proje dönemi: Aralýk 2009 - Aralýk 2010 Proje yürütücüsü kurum: Burdur Su Sporlarý Spor Kulübü Derneði, www.pedalsesi.org / Ýletiþim için: Zeynep Yurtkuran, 0 248 233 16 57, bytarasli@hotmail.com Akbez Börtü Böcek Etkinlikleri Proje adý: Akbez Geyik Böceði Bilinçlendirme Koruma ve Tanýtým Projesi Proje dönemi: Aralýk 2009 - Ekim 2010 Proje yürütücüsü kurum: Amanoslar Çevre Koruma Ve Dayanýþma Derneði, www. amanoslar. org.tr Ýletiþim için: Emre Çelebi, amanoslaraced@gmail.com, jarex19@hotmail.com Fotoðraf: Yavuz Ergün Akbez geyik böceði (Lucanus cervus akbesianus) adýný Hatay ýn Hassa Ýlçesi ne baðlý Akbez yöresinden alan, Amanos daðlarýna özel, kamuoyunda pek fazla bilinmeyen ve halk tarafýndan zararlý böcek olarak görülen bir canlý türü. Amanoslar Çevre Koruma ve Dayanýþma Derneði (AÇED) tarafýndan yürütülen Akbez Börtü Böcek Etkinlikleri adlý projeyle; yöre halkýnýn ve dünya kamu oyunun bu özel türe karþý sempatisini artýrmak ve eðitimler ve gönüllü koruyucular aracýlýðýyla yöre halkýný bilinçlendirmek hedeflendi. Akbez Belediyesi ve Mustafa Kemal Üniversitesi iþbirliði ile 2009 Aralýk ayýnda baþlayan proje, türün tanýtýmý, sahiplenilmesi ve bu yolla korunmasý ve kaçakçýlýðýnýn engellenmesinde katký saðlayacak. Amanos Daðlarý merkez olmak üzere 250 km lik bir yaþam alanýna sahip tür, yaklaþýk üç ay yaþýyor, genel olarak siyah ve en büyüðü 15 cm uzunluðunda. Mevcut önyargýlar türün nesli üzerinde ciddi tehdit oluþturuyor. En büyük tehdit ise kaçakçýlýk. Proje kapsamýnda; yörede çok sayýda eðitim çalýþmalarý yapýldý, türü tanýtýcý uyarý levhalarý alana yerleþtirildi, afiþ ve bilgilendirme kitapçýðý hazýrlandý ve etkinlikler aracýlýðýyla yöre halkýnýn dikkatine sunuldu. Proje, ayný zamanda yöredeki diðer önemli canlý türlerinin korunmasý yönünde de örnek oluþturdu. Akbez Belediyesi, çalýþmalara katký amacýyla türün heykelini dikme sözü verdi. Çöl Varaný ve Çizgili Sýrtlan Emin Ellerde Birecik Bozkýrlarý, Türkiye de yaþayan son çöl varaný ve çizgili sýrtlanýn görüldüðü önemli ve nadir alanlardan biri. 2007 ve 2008 yýllarýnda, Birecik yöresindeki köylerin çevresinde çizgili sýrtlan ve çöl varanýnýn varlýðýný kanýtlandý ve görsel kayýtlarýn alýnmasýyla canlýlarýn bölgede yaþam yerleri hakkýnda bilgi saðlanmýþ oldu. Bölgede yapýlan aktif koruma çalýþmalarý köy kahvelerinde köy ilköðretim okullarýnda ve imamlarýn desteðiyle sürdürüldü. Pilot 2 köyde çalýþmalar köylüler tarafýnda sahiplenildi. Bu kapsamda Birecik Esnaf ve Sanatkârlar Kredi Kooperatifi; Doða Derneði, Birecik Belediyesi, Birecik Ýl Çevre Orman Müdürlüðü, Doða Turizm ve Doða Kültür ve Yaþam Derneði ortaklýðýyla çalýþmalarý geniþleten yeni bir projeyi Mayýs 2010 da baþlattý.yeni çalýþmanýn amacý ise son çöl varaný ve çizgili sýrtlanýn yuvaladýðý ve beslendiði bölgeleri tespit edip, baþta yereldeki köylüler olmak üzere çevre köylerce de sahip çýkýlmasý ve korumasýný arttýrmak. Çizgili sýrtlan ve çöl varanýnýn saðlýklý yaþamasý ve saðlýklý bir popülasyona ulaþmalarý ancak bölge insanýnýn sahiplenmesiyle mümkün. Proje kapsamýnda; öncelikle uygulama köyleri tespit edildi. Farkýndalýk eðitimi için gerekli dokümanlar hazýrlandý ve ilk eðitim gerçekleþtirildi. Türlerin mevcut yuva noktalarý arazi çalýþmalarýyla tespit edildi. Türkiye de alanýnda uzman doða fotoðrafçýlarý olan Melih Özbek ve Barýþ Koca, çöl varaný ve sýrtlanýn yaþam alanlarýný fotoðrafladý. Ayrýca yerel karar vericiler ve pilot köylerle görüþülerek çalýþma hakkýnda bilgi verildi. Proje adý: Çöl Varanýný ve Çizgili Sýrtlaný Köyler Koruyor Proje dönemi: Mayýs 2010 - Temmuz 2011 Proje yürütücüsü kurum: Birecik Sýnýrlý Sorumlu Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi Ýletiþim için: Behsat Aykýlýç, 0 414 652 10 04, Birecik.esnaf.kop@hotmail.com Güneþ Kuþaðý Güneþ Kuþaðý Projesi, uluslararasý güneþ kuþaðý aðý ile dirsek temasý içinde, geleceðin karar alýcýlarýný yetiþtiren üniversitelerde yenilenebilir enerji ve enerji verimliliði kavramlarýný gündeme getirmeyi ve gençleri, bu alanda ulusal ve uluslararasý düzeylerde yapýlmasý gereken politika deðiþikliklerinin belirlenmesinde ve talebinde etkin kýlmayý amaçlýyor. Proje, Toplum Gönüllüleri Vakfý tarafýndan, Greenpeace iþbirliðinde yürütülüyor. Bu doðrultuda bir araya gelen gönüllü üniversite öðrencileri, öncelikli olarak kendi üniversitelerini hedef alan ve temel hatlarý belli yerel bilinçlendirme kampanyalarý yürütecekler. Proje gönüllüsü gençler; sadece bilgi artýrýcý etkinlikler organize etmekle kalmayacak, kampuslarda enerji verimliliðini ve kullanýlan enerjide yenilenebilir enerji kaynaklarýnýn oranýný artýrmak için araþtýrma yapacak ve üniversite yönetimine öneriler sunacak. Öðrencilerin kaydettikleri aþamalarý, edindikleri deneyimi ve geliþtirdikleri araçlarý da projenin ileri aþamalarýnda çeþitli ulusal ve uluslararasý platformlarda paylaþmasý ve uluslararasý alanda Güneþ Kuþaðý kampanyasýnýn birikiminin yaygýnlaþtýrýlmasý da hedefler arasýnda. Projedeki Toplum Gönüllüsü gençler, ekip ve organizasyon yapýlanmalarý, eðitim örnek uygulamalarý ve projenin içeriði üzerine paylaþým toplantýlarýyla hazýrlýklarýný sürdürüyor. 2010-2011 öðrenim yýlýyla baþlayacak saha çalýþmalarý; Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eskiþehir Anadolu Üniversitesi, Akdeniz Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Kocaeli Üniversitesi, Boðaziçi Üniversitesi, Ýstanbul Bilgi Üniversitesi, Dicle Üniversitesi nde yürütülecek. Proje adý: Güneþ Kuþaðý Proje dönemi: Mart 2010 - Mayýs 2011 Proje yürütücüsü kurum: Toplum Gönüllüleri Vakfý, www.tog.org.tr Ýletiþim için: Umut Karapeçe, 0 216 321 89 98, info@tog.org.tr 6 7

Endüstriyel Simbiyoz Gündemde Endüstriyel simbiyoz, fiziksel olarak birbirine yakýn olup normalde birbirinden baðýmsýz çalýþan iki veya daha fazla ekonomik iþletmenin bir araya gelip etkin kaynak kullanmasýyla hem çevresel performanslarýný, hem de rekabet güçlerini artýracak uzun süreçli ortaklýklar kurmasý ve dayanýþma içinde çalýþmalarýný ifade ediyor. Adana Sanayi ve Ticaret Odasý (ADASO) tarafýndan gerçekleþtirilen Endüstriyel Simbiyoz Uluslararasý Deneyim Paylaþýmý Çalýþtayý 7-8 Nisan 2010 tarihlerinde Adana ve Ankara da yapýldý. Çalýþtayýn ana amacý endüstriyel simbiyoz kavramýný tanýtmak, yurtdýþýnda baþarý ile uygulanan programlarýn bu uygulamaya nasýl baþladýklarýný, edindikleri dersleri ve programýn niceliksel faydalarýný öðrenmek. Çalýþtay, yurt dýþýnda devlet destekli endüstriyel simbiyoz programlarýnýn yapýsýný ve faydalarýný deðerlendirme ve potansiyel uygulama alanlarý öngörme açýsýndan yararlý oldu. Öte yandan, Türkiye de ilk defa planlý uygulamaya geçiþ öncesinde; özel sektör temsilcileri, endüstriyel simbiyozun uzun yýllar devam edebilen ve niceliksel yararlarý ölçülebilir bir program olduðu, çevresel kaynaklarýn korunmasý ve bölgesel kalkýnma yönünde üstlenebilecekleri rol hakkýnda fikir sahibi oldular. Proje adý: Endüstriyel Simbiyoz Uluslararasý Deneyim Paylaþýmý Çalýþtayý Proje dönemi: Mart 2010 - Aralýk 2010 Proje yürütücüsü kurum: Adana Sanayi ve Ticaret Odasý, www.adaso.org.tr Ýletiþim için: Seren Batýbay, 0 322 436 73 73, avrupa@adaso.org.tr Otuz yýl önce ülke genelinde rahatlýkla rastlanabilen toy kuþlarý, avlanma, yaþam alanlarýný kaybetme ve tarým ilaçlarýnýn etkisi ile yok denecek kadar azaldý. Koruma çalýþmalarýnýn yetersizliði toylarý hemen hemen tükenme noktasýna getirdi. Altýntaþ Ovasý barýndýrdýðý toy popülasyonu nedeniyle, 1993 yýlýndan bu yana Yaban Hayatý Koruma Sahasý. Ýbrahim Aksaz Yaban Hayatýný Koruma Derneði nin baþlattýðý Altýntaþ Ovasý Toy Koruma Projesi; yöre halkýnýn koruma çalýþmalarýna desteðinin artmasý ile toy kuþlarýnýn kaçak avcýlýða karþý korunmasýný ve yaþam alanlarýnýn iyileþtirilmesini hedefliyor. Proje toylar üzerindeki tehditlerin boyutlarýný belirleyerek, bunlarýn engellenmesine veya azaltýlmasýna yönelik eðitim ve bilinçlendirme çalýþmalarýný gerçekleþtirmeyi, örnek çevre dostu tarým uygulamalarýný teþvik etmeyi, toy yaþam alanlarýnýn rehabilitasyonunu ve mevcut koruma çalýþmalarýnýn kapasitelerini geliþtirerek, sürekliliðini saðlamayý, bu sayede bölgedeki toy popülasyonunun korunmasýný amaçlýyor. Proje kapsamýnda örnek tarým arazisinde, köy odasý ve okullarda uygulamalý eðitimler verilecek. Proje ayrýca, toyun tarým ürünleri deseni ve yönetimi arasýndaki iliþkiyi dikkate alarak hem toy hem de çiftçinin yararýna çözüm uygulamalarýna ve tanýtýmlarýna yer verilecek. Yörede toylarla dost tarým uygulamalarýyla ürün artýþý da hedefleniyor. Proje adý: Altýntaþ Ovasý Toy Koruma Projesi Proje dönemi: Mart 2010 - Temmuz 2010 Proje yürütücüsü kurum: Ýbrahim Aksaz Yaban Hayatýný Koruma Derneði Ýletiþim için: Müjgan Ekici, 0 274 212 28 61, metinaksaz@hotmail.com Fotoðraflar: Melih Özbek Altýntaþ Ovasý nda Toy Dostu Adýmlar Haydi Çocuklar Bisiklet Ýle Okula! Bisikletliler Derneði tarafýndan yürütülen projesi kapsamýnda planlanan bisiklet eðitim sahasý tamamlandý. Proje iklim deðiþikliði ile mücadele için toplu ulaþýmda bisiklet kullanýmýnýn tercih edilmesini ve bu sayede fosil yakýtlarýnýn tasarrufunu ve daha saðlýklý bir yaþam ortamý elde etmeyi amaçlýyor. Bu kapsamda Bisiklet Eðitim Sahasý; bisiklet kullanýmýnda can ve yol güvenliðini saðlamak için baþlatýlan düzenli ve sertifikalý eðitimlerin gerçekleþtirilmesine hizmet edecek. Proje ortaðý olan Ýzmit Belediyesi ne baðlý Yahya Kaptan Mahallesi nde sürdürülen çalýþma; ilkokullarda motorlu taþýtlar veya servisler yerine bisiklet kullanýmýnýn yaygýnlaþmasýna, trafik yoðunluðu, kazalarý ve çevre gürültüsünün azalmasýna hizmet edecek. Öte yandan projeyle, çevredeki diðer mahallelere de örnek olmak ve tanýtýcý faaliyetler aracýlýðýyla bisiklet kullanýmýnýn il bazýnda yaygýnlaþmasýna katký saðlamak hedefleniyor. Bu eðitim çalýþmalarý sayesinde ilkokul çaðýndaki çocuklarýn iklim deðiþikliði hakkýnda yeterli bilgi sahibi bilinçli sürücüler olmalarý da amaçlanýyor. Proje adý: Haydi Çocuklar Bisiklet Ýle Okula Proje dönemi: Kasým 2009 - Aralýk 2010 Proje yürütücüsü kurum: Bisikletliler Derneði, www.bisikletliler.org Ýletiþim için: Murat Suyabatmaz, 0 322 436 73 73, msuyabatmaz@gmail.com Aðaçbaþý Turbalýklarýna Ýkinci Bakýþ Aðaçbaþý Yaylasý, Kuzeydoðu Anadolu da Trabzon un Köprübaþý ilçesinin güneyindeki daðlar üzerinde, 2100 metrede, iki su havzasý arasýndaki bir platoda yer alýyor. Yaklaþýk 35 ha lýk bir alaný kaplayan turbalýklar için Türkiye nin sahip olduðu en büyük ve tüm özelliðini koruyan bir habitat demek mümkün. Alan Avrupa ve Asya daki turbalýk alanlara özgü bitki türleri ve Türkiye nin diðer bölgelerinde bulunmayan ya da çok nadir olarak bulunan türleri içeren zengin bir bitki örtüsüne ev sahipliði yapýyor. Yaylacýlar tarafýndan yakacak olarak kullanýlmak üzere kesilip çýkarýlmasý alanýn varlýðýný tehdit ediyor. Yayýn projesiyle, hazýrlanacak kitap, broþür ve afiþler alanýn önemi ve koruma tedbirleri hakkýnda bilgi verecek ve koruma çalýþmalarýný destekleyecek. Proje adý: Aðaçbaþý Yaylasý ve Çevresinde Turbalýk Koruma için Farkýndalýk / Proje dönemi: Nisan 2010 - Kasým 2010 Proje yürütücüsü kurum: Doðal ve Tarihi Deðerleri Koruma Derneði Ýletiþim için: Coþkun Erüz, coskuneruz@gmail.com 8 9

Küçük Adýmlar Büyük Ýzler Doðurur SGP Projeler Buluþmasý 2010 Geleneksel GEF Küçük Destek Programý (SGP) Projeler Buluþmasý 2010, Sualtý Araþtýrmalarý Derneði ev sahipliðinde, Muðla iline baðlý Citta Slow* adayý Gökova da düzenlenecek. Sürdürülebilir balýkçýlýk için deniz koruma alanlarýnýn önemini vurgulayan Sualtý Araþtýrmalarý Derneði Ekoloji Grubu, Mayýs 2009 Temmuz 2010 tarihleri arasýnda Gökova Körfezi nde yürüttüðü çalýþmayý Türkiye nin ilk balýkçýlýða kapalý alanlarýnýn resmi ilanýna aracý olarak baþarýyla tamamladý. Projeler buluþmasýnda uygulama süreçlerinde edinilen deneyimler ve yeni yaklaþýmlar paylaþýlacak ve proje sahasýnda birlikte deðerlendirme çalýþmalarý yapýlacak. Ayrýntýlý program Eylül 2010 sonunda SGP iletiþim grubu aracýlýðýyla paylaþýlacak. Yürümek ve koþmak gibi fiziksel aktiviteler nasýl ki yerde iz býrakýyorsa; yaþam aktiviteleri de belli bir tüketim gerektirir ve karbon salýnýmý olarak doðada iz býrakýr. Karbon ayak izi, insan aktivitelerinin doðaya etkisini, üretilen sera gazý miktarýnýn CO 2 cinsinden ölçülmesini ifade ediyor. Evde, ulaþýmda kullanýlan ürün veya servislerin üretiminden ya da tüketiminden kaynaklanan dolaylý emisyonun sonucu oluþan karbon ayak izleri, günümüzün en büyük çevre sorunlarýndan. Baþka Derneði tarafýndan yürütülen Küçük Adýmlar Büyük Ýzler Doðurur projesi, Bursa'nýn geliþmekte olan 269 536 nüfusa sahip Nilüfer Ýlçesi nin karbon ayak izlerine dair bilincini artýrmak ve Nilüfer i Türkiye'nin hane bazýnda en az karbon emisyonuna sahip ilçe haline getirmek amacýyla Mart 2010 da baþladý. Proje kapsamýnda yapýlacak anketler ve ulaþýlacak insanlar göz önünde bulundurulduðunda, Türkiye de ilk defa yerelleþtirilmiþ bir karbon emisyon ölçüm sistemi ile yerel bir bölgenin karbon ayak izi haritasýnýn oluþturulmasý saðlanacak. Projeyle, çalýþma sürecinde ulaþýlan insanlarýn katýlabileceði eðitimler kiþi baþýna düþen karbon ayak izini azaltmaya yönelik önlemlerin yaygýnlaþmasýna olanak saðlayacak. Proje adý: Küçük Adýmlar Büyük Ýzler Doðurur Proje dönemi: Mart 2010 - Temmuz 2011 Proje yürütücüsü kurum: Baþka Derneði, baskader.blogspot.com Ýletiþim için: Cemal Kartal, 0 224 452 32 00, jemalkartal@hotmail.com Sarýkamýþ Ormanlarýnda Etoburlarý Korumak * Ýtalyanca citta (þehir) ve Ýngilizce slow (yavaþ) kelimelerinden oluþan Cittaslow, yavaþ kent anlamýna geliyor. Akbaþ Çoban Köpeði Koruma Altýnda Türkiye de son yýllarda sürü koyunculuðunun azalmasýyla birlikte Eskiþehir ilimizde yaygýn bir þekilde bulunan Akbaþ cinsi çoban köpeklerinin sayýlarý azaldý, ayrýca ýrk özelliðinde büyük dejenerasyonlar meydana geldi. Sivrihisar Akbaþ Çoban Köpeðini Araþtýrma Koruma Yaygýnlaþtýrma Tanýtma Derneði tarafýndan Eskiþehir Sivrihisar Ýlçesi Akbaþ Çoban Köpeklerinin Dejenerasyonunun Önlenmesi ve Irk Özelliklerinin Korunmasý adýyla baþlatýlan projede çok sayýda yerel kamu ve özel kurum ortaklýðý söz konusudur. Projeyle, Akbaþ çoban köpeklerinin koyun sürülerine daðýtýlmasý ile sürü koruma yeteneðini korumasýna imkân tanýmak, genetik zenginliðimizi korumak ve bölgede geleneksel koyunculuðun devamýna destek olmak bu projenin hedefleniyor. Proje ile Akbaþ cinsi çoban köpeklerinin ýrk özellikleri korunmakla birlikte, doðal þartlarda (koyun sürüleri ile birlikte) yaþamalarý saðlanacak ve kurtlarýn koyun sürülerine saldýrmasýný en az düzeye indirerek, sürü sahiplerinin uðradýðý ekonomik kayýp azalmýþ ve böylelikle sürü sahiplerinin bölgede kurtlarý yok etmeye yönelik faaliyet gerekçesi ortadan kaldýrýlmýþ olacaktýr. Bu þekilde ülkemizde sayýlarý azalan kurt ve benzeri yaban hayvanlarýnýn korunmasý da hedeflendi. KuzeyDoða Derneði ekibi Sarýkamýþ taki büyük memelilerle ilgili ilk çalýþmasýna 2006 yýlýnda baþladý. Foto kapanlarla bölgede bulunan ayý, kurt, tilki baþta olmak üzere birçok büyük memeli türünü tespit etti ve Sarýkamýþ civarýnda yöre insanlarýyla anketler yaparak yöre halýnda bu hayvanlara karþý olan algýnýn tespitine çalýþtý. Eski Erzurum yolu üzerinde bulunan Sarýkamýþ çöplüðü baþta ayýlar olmak üzere büyük memeliler tarafýndan beslenme amacýyla yoðun þekilde kullanýlýyor. Ancak alan karayolu ve tren geçiþleri sebebiyle önemli bir tehdit oluþturuyor. Dernek bölgede yaþanan büyük memeli insan çatýþmasýnýn çözülmesini ve sarýçam ormanlarýnýn devamlýlýðýný amaçlayan, eðitim, bilinçlendirme ve tanýtým aðýrlýklý bir projeyi Nisan 2010 da baþlattý. Proje doða turizmi potansiyeline sahip bu canlýlarýn tanýtýmýný da amaçlýyor. Proje öncesi ayý, kurt, tilki, yaban kedisi, alacasansar, yaban domuzu gibi hayvanlarýn varlýðý fotokapanlarla tespit edildi. Yol güzergâhlarý ve gün içinde bu güzergâhlarý ne zaman kullandýklarýna dair temel bilgiler yanýnda tanýtým çalýþmalarý kapsamýnda, 5 Haziran 2010 Dünya Çevre Günü KuzeyDoða Derneði ekibi, Kazým Karabekir Lisesi nden 3 öðretmen ve 21 öðrenci ve Sarýkamýþ Ýlçe Çevre ve Orman Müdürlüðü katýlýmýyla Sarýkamýþ Allahüekber Daðlarý Milli Parký nda kutlandý. Ormanda kuþ gözlemi yapýldý. Bölgede yapýlan çalýþmalarý tüm dünyaya duyuran Sn.Bedir Altunok a yýlýn çevrecisi plaketi verildi. Projenin bundan sonraki aþamasýnda bölge köylüleri, avcýlar, arýcýlar, orman iþçileri, jandarma ve bölge okul öðrencilerine yönelik eðitim ve bilinçlendirme çalýþmalarý yapýlacak. Ekim 2010 da bölgede ilk yaban hayat turist grubu aðýrlanacak. 10 Proje adý: Eskiþehir Sivrihisar Ýlçesi Akbaþ Çoban Köpeklerinin Dejenerasyonunun Önlenmesi ve Irk Özelliklerinin Korunmasý / Proje dönemi: Nisan 2010 - Nisan 2011 Proje yürütücüsü kurum: Sivrihisar Akbaþ Çoban Köpeðini Araþtýrma Koruma Yaygýnlaþtýrma Tanýtma Derneði / Ýletiþim için: Aziz Albayrak, sivrihisarakbasdernegi@hotmail.com Proje adý: Kars ýn Etobur Türlerini Koruma, Ýnsan-Yýrtýcý Çatýþmasýný Önleme ve Yaban Hayatý Turizmini Geliþtirme Proje dönemi: Nisan 2010 - Temmuz 2011 Proje yürütücüsü kurum: KuzeyDoða Derneði, www.kuzeydoga.org Ýletiþim için: Önder Cýrýk, onder@kuzeydoga.org