CUMHURĠYETTEN GÜNÜMÜZE VE GELECEĞE TÜRKĠYE DE SAĞLIK Prof.Dr.Recep AKDUR AKDUR, 24 Nisan 2010 1
BĠR ÜLKEDE SAĞLIK TANIMI 1. Sağlık politikası 2. Sağlık hizmetlerinin düzeyi 3. Toplumun sağlık düzeyi AKDUR, 24 Nisan 2010 2
BELLĠ BĠR DÖNEMĠN SAĞLIK TANIMI Amaçlanan zaman dilimindeki üç sağlık bileģeninin izlediği çizgiler incelenir Bugün nerede durduklarının saptaması yapılır BaĢlangıç ile günümüzün kıyaslaması yapılır Günümüzdeki durum ile diğer ükeler kıyaslaması yapılır. AKDUR, 24 Nisan 2010 3
SALIK POLĠTĠKASI Felsefe; ilkeler değerler, kavramlar bütünüdür Politika; toplumu seçilen felsefe yönünde yapılandırmaktır Sağlık politikası; sağlık sektörünü seçilen felsefe yönünde yapılandırmaktır Sağlık sektörünü yapılandırma araçları ise; finansman, insangücü ve örgütlemedir AKDUR, 24 Nisan 2010 4
TÜRKĠYE DE SAĞLIK POLĠTĠKASI UYGULAMALARI OSMANLI DÖNEMİ CUMHURİYET DÖNEMİ Refik Saydam (1921...) Behçet Uz (1946...) Demokrat Parti (1950...) Sosyalleştirme (1960...) Neoliberal geçiş (1970...) Aktif Özelleştirme (1980...) Sağlıkta DönüĢüm (2003... AKDUR, 24 Nisan 2010 5
OSMANLI DÖNEMĠ MonarĢi Saraya ve orduya devlet hizmeti Hayır bağlamında bazı hizmetler var ise de, büyük kentlerde yerleģik Halk din adamı ve mütetabbiplere mahkum Ortalama ömür 40 dolayında AKDUR, 24 Nisan 2010 6
ATATÜRK ÜN SAĞLIĞA ETKĠSĠ KurtuluĢ ve KuruluĢ yılları incelendiğinde; ulusun, devletin ve yaģamın tüm alanlarının felsefesinin, bu arada sağlık felsefe ve politikasının, bizzat Atatürk tarafından ĢekillendirilmiĢ oduğu görülür anlaģılır. AKDUR, 24 Nisan 2010 7
KURTULUġ SAVAġI Emperyalist iģgalden kurtulup, bağımsız yeni bir Türk devleti kurmanın ötesinde, toplum ve devlet yaģamının her alanını ulusçuluk ve halkçılık ilkeleri çerçevesinde yeniden yapılandırmadır AKDUR, 24 Nisan 2010 8
23 Nisan 1920 de çalıģmaya baģlayan TBMM, çıkardığı yasalarla, daha Cumhuriyet ilan edilmeden Cumhuriyetin kuruluģ ilkelerini yaģama geçiriyor, baģka bir söylemle adım adım Cumhuriyeti kuruyordu. AKDUR, 24 Nisan 2010 9
Bir Numaralı Kanun: VERGĠ KANUNU Vergi, devletin ulus ve yurda karģı görevlerini yapabilmesi için gereken masraflara kiģilerin katılım payıdır Devlet ulusun tam da kendisidir vergi verilmeden devlet de olunmaz, ulus da olunmaz ilkesi AKDUR, 24 Nisan 2010 10
Ġki Numaralı Kanun: ĠHANETĠ VATANĠYE KANUNU Türkiye Cumhuriyetini kuran Türkiye halkına Türk Ulusu Denir ulusal birlik sağlanmadan ulus da olunmaz, devlet de olunmaz ilkesi, AKDUR, 24 Nisan 2010 11
Üç Numaralı Kanun: SAĞLIK BAKANLIĞI KURULUġ KANUNU Güvenlik, huzur ve ülke savunması için sağlıklı yurttaģlara gereksinim vardır. Türk vatandaģının sağlığı ve sağlamlığı, her zaman üzerinde dikkatle durulacak milli meselemizdir. Ulusun tüm bireylerinin sağlıklı olmaları için sağlık koģullarını gerçekleģtirmek, Devlet durumunda bulunan siyasal kuruluģların en birinci görevidir. Özel kiģiler ve Ģirketler bazı büyük ve ortak çıkarları yerine getiremezler. Sağlık olmadan, ulus da olunmaz, devlet de olunmaz ilkesi AKDUR, 24 Nisan 2010 12
ATATÜRK felsefesinin ilkeleri 15 Ekim 1927 CHP 2. Kurultay ı "Büyük Nutuk"u ile kayıt altına alınan, Atatürk ün "Cumhuriyetçilik", "Halkçılık", "Milliyetçilik", "Laiklik" ilkeleri, 10 Mayıs 1931 toplanan CHP 3.Kurultay daki konuģması ile "Devletçilik" "Devrimcilik" ilkeleri de eklenmiģtir. Kısaca Altı Ok olarak adlandırılan bu altı ilke, ġubat 1937'de yapılan bir Anayasa değiģikliğiyle, TC Anayasası nda da yerini aldı ve devletin felsefesini oluģturan temel ilkeler haline geldi. AKDUR, 24 Nisan 2010 13
CUMHURĠYETĠN KURULUġ FELSEFESĠNDE SAĞLIK Sağlık; ulus ve devlet olmanın vazgeçilmezi Sağlık; huzur, güven ve yurt savunmasının vazgeçilmezi Sağlık, ulusal bir konu, kiģilere ve Ģirketlere bırakılamayacak bir devlet görevi Tüm yurdu ve yurttaģları kapsamalı Çevreyi ve sağlığı etkileyen tüm koģulları gözeten önceleyen bir hizmet AKDUR, 24 Nisan 2010 14
ĠLERĠ GÖRÜġLÜ GÜNÜMÜZE ÇAĞIMIZA UYGUN BĠR SAĞLIK POLĠTĠKA VE ANLAYIġI..bu suretle millet fertlerinin dinç ve çalıģmaya kabiliyetli bir halde sıhhatli vücutlar olarak yetiģtirilmesi... Türk e ev bark olan her yer sağlığın, temizliğin, güzelliğin, modern kültürün örneği olacaktır. Ulusun bireylerini sağlıklı kılmak için gerekli koģulları gerçekleģtimek devletin en birinci görevidir. AKDUR, 24 Nisan 2010 15
Atatür kün felsefe ve ilkeleri doğrultusunda; Türk ulusunun yapılandırılması 1938 yılına dek bizzat Atatürk ün kendi gözetiminde yürütülmüģtür 1938-1950 arasında arkadaģlarının gözetimde devam edilmiģtir. 1950 den sonra Cumhuriyet felsefesinin terki ile birlikte, sağlık alanı politik bir çekiģme alanı ve ikircikli bir yapıya kavuģmuģtur AKDUR, 24 Nisan 2010 16
Dr. Refik Saydam 1881-1942 AKDUR, 24 Nisan 2010 17
REFĠK SAYDAM DÖNEMĠ 1921-1937 Örgütü kurdu ve Türkiye ye yayılmasını sağladı Birinci basamak ve koruyucu hizmetlere öncelik verdi, tedavi edici hizmetleri yerel idarelere bıraktı 1928 Tababet ve ġuabatı Sanatlarının Tarzı icrasına dair kanunu 1930 Umumi Hıfzıssıha Kanunu 1936 Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı TeĢkilat ve Memurin Kanunu AKDUR, 24 Nisan 2010 18
Dr. Behçet Uz AKDUR, 24 Nisan 2010 19
BEHÇET UZ UYGULAMALARI 1946-1950 Birinci On Yıllık Milli Sağlık Planı Ülke yedi bölgeye ayrılacak, her bölge kendine yeterli hale getirilecek 40 köy için;10 yataklı Sağlık Merkezi, her on köye ziyaretçi ebe ve sağlık memuru AKDUR, 24 Nisan 2010 20
DP UYGULAMALARI 1950-1960 Sağlık merkezlerinin yayılması 1954 tüm kamu hastanelerinin Sağlık Bakanlığına bağlanması Birinci basamağın ihmal edilmesi Koruyucu hizmetlerin ihmal edilmesi Özel sağlık hizmetlerinin desteklenmesi AKDUR, 24 Nisan 2010 21
SOSYALLEġTĠRME DÖNEMĠ 1963-2003 1961 Anayasası 05.01.1961 224 Sayılı Kanun Sağlık bakımını temel hak olarak ele alıyor ve bir devlet görevi olarak tanımlıyor 1963 de uygulamaya geçildi AKDUR, 24 Nisan 2010 22
Dr. Nusret FiĢek AKDUR, 24 Nisan 2010 23
SosyalleĢtirilmiĢ Sağlık Hizmetleri- Bütüncül YaklaĢım Evde ve ayakta tedavi hizmetleri Periyodik izlemeler Ġnsana yönelik koruyucu hizmetler Çevreye yönelik koruyucu hizmetler Yönetim hizmetleri Sektörler arası iģbirliği AKDUR, 24 Nisan 2010 24
AKTĠF ÖZELLEġĠTME DÖNEMĠ 1980 24 Ocak 1980 Kararları 1982 Anayasası Sürekli reform arayıģı Birinci basamağı Aile Hekimliği adı altında özelleģtirme Hastaneleri özerkleģtirme / özelleģtirme Sağlık hizmetlerinin finansmanını ikili sigorta bazına oturtma AKDUR, 24 Nisan 2010 25
59.-60. HÜKÜMET UYGULAMALARI SAĞLIKTA DÖNÜġÜM AKDUR, 24 Nisan 2010 26
Sağlık alanına getirilmek istenen plan yeni değil HazırlanıĢı 1970 li yıllara dayanıyor. Bu yıllarda yeniden saldırıya geçen liberalizmin Yeni Liberal Akım ın hem bir gereği hem de ürünü Yazılımı, uygulaması ve pazarlanması IMF tarafından yapılıyor Türkiye de dillendirilmesi 12 Eylül den sonra ANAP hükümetlerince Sağlıkta Reform adı altında topluma sunuldu AKP tarafından Sağlıkta DönüĢüm adı altında güncellenip uygulamaya kondu AKDUR, 24 Nisan 2010 27
SAĞLIKTA DÖNÜġÜM ÖRGÜT FĠNANSMAN ĠSANGÜCÜ AKDUR, 24 Nisan 2010 28
SAĞLIKTA DÖNÜġÜM 1 Birinci basamak AĠLE HEKĠMLĠĞĠ adı altında MUAYENEHANElere dönüģtürüldü Hastaneler ZĠNCĠRLER-BĠRLĠKLER- KENTLER halinde büyük ĠġLETMEYE dönüģtürülüyor Bakanlık/ Devlet PLANLAYICI bir kuruluģa dönüģtürüldü AKDUR, 24 Nisan 2010 29
SAĞLIKTA DÖNÜġÜM 2 Kamu sigortaları SGK-GERĠ ÖDEME kuruluģuna dönüģtürüldü Teminat paketi küçültülüyor KATKI PAYI-EK ÖDEME cepten ödeme payı artıyor ÖZEL SĠGORTA baskın hale gelecek AKDUR, 24 Nisan 2010 30
SAĞLIKTA DÖNÜġÜM 3 Personel istihdamı SÖZLEġMELĠ Personel ücretlendirmesi TEK TĠP ÜCRET ĠĢin sahibi PATRON Personel yöneticisi/ amiri YABANCI HEKĠM AKDUR, 24 Nisan 2010 31
TÜRKĠYE DE 1923 ve 2003 YILLARINDA BAZI ÖLÇÜTLER 1923 2003 HEKĠM SAYISI 554 95190 HEMġĠRE SAYISI 4 79059 ECZACI SAYISI 69 22322 HASTA YATAĞI 6437 180797 10000 KĠġĠYE YATAK 5,1 25,7 BEKLENEN ÖMÜR 43,6 70,3 BEBEK ÖLÜM HIZI %0200 %028,8 ANNE ÖLÜM HIZI %000200 %00080 AKDUR, 24 Nisan 2010 32
AB ve TÜRKĠYE DE BAZI SAĞLIK DÜZEY ÖLÇÜTLERĠ AB TC Bebek Ölüm Hızı (Bin canlı doğumda) 3-10 29 Anne Ölüm Hızı (Yüz bin canlı doğumda) 0-52 80 DoğuĢta Beklenen Ömür 71,3-80,2 68,7 Kaba Doğum Hızı (Binde) 9-13 19,9 Nüfus ArtıĢ Hızı (Binde) -12/14 17 AKDUR, 24 Nisan 2010 33
SAĞLIK HĠZMETLERĠ KAMUSAL ALANIN DIġINA ÇIKARILIYOR SAĞLIK HĠZMETLERĠ METALAġACAK SAĞLIK HAKKI ZARAR GÖRECEK KORUYCU HĠZMETLER GERĠ PLANA ĠTĠLECEK SAĞLIK HĠZMETLERĠ KURALSIZ DĠZGĠNSĠZ YEREL GÜÇ ODAKLARINA BIRAKILACAK ULUSUN SALIĞI KÜRESEL SERMAYEYE TERK EDĠLECEK AKDUR, 24 Nisan 2010 34
Böyle bir ortamda DEVLETTEN YURTTAġA GĠDEN HĠZMET OLMAYACAK YURTTAġIN DEVLETE GEREKSĠNĠMĠ, BAĞI VE SEVGĠSĠ KALMAYACAK ULUSAL DEVLET ZAYIFLAYACAK AKDUR, 24 Nisan 2010 35
TEġEKKÜRLER AKDUR, 24 Nisan 2010 36