SÖZEL BÖLÜM DÝKKAT! BU BÖLÜMDE, CEVAPLAYACAÐINIZ TOPLAM SORU SAYISI 90 DIR. Ýlk 45 Soru Son 45 Soru Türkçeyi Kullanma Gücü, Sosyal Bilimlerdeki Temel Kavram ve Ýlkelerle Düþünme Gücü ile ilgilidir. Eþit Aðýrlýklý ÖSS puanýnýzýn yüksek olmasýný istiyorsanýz e 90 dakika ayýrmanýz yararýnýza olabilir. Sözel Aðýrlýklý ÖSS puanýnýzýn yüksek olmasýný istiyorsanýz e biraz daha fazla zaman ayýrabilirsiniz. Bu bölümdeki sorularla ilgili cevaplarýnýzý, cevap kaðýdýnýzdaki SÖZEL BÖLÜM e iþaretleyiniz. 1. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde sert ünsüzlerin yazýlýþýyla ilgili bir yanlýþlýk yapýlmýþtýr? A) Niçin karanlýkta oturuyorsunuz? B) Soðuktan, ellerimiz buz kesmiþti. C) Düþündüklerimi açýkca söyledim size. D) Dolaptaki gömleðimi getirir misiniz? E) Sizi 3 ten beri burada bekliyorum. 2. Yaðmur o kadar hýzlý yaðýyordu ki, altýnda on saniye I geçirmek bile sýrýlsýklam olmaya yeter de artardý. II III Oysa bu yaðmur hiç birimizin umurunda bile deðildi, IV ne de olsa herkesin aklý önümüzdeki hafta olacak- V lara odaklanmýþtý. Yukarýdaki altý çizili bölümlerden hangisinin yazýmý yanlýþtýr? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 4. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde bir anlatým bozukluðu yapýlmýþtýr? A) Bu tarihi kiliseyi, orada görevli olan bir bayan rahibe tanýttý bize. B) Kalenin bulunduðu yere ulaþabilmek için zorlu bir yolculuða çýktýk. C) Ýtalya nýn bu tarihi kentini gezerken kendimi asýrlar öncesinde hissettim. D) Kilisede diðer dinlerle ilgili birçok kitaba rastlamak da mümkün. E) Üç dinin de kutsal saydýðý Kudüs ün çok renkli bir yaþamý var. 5. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde bir anlatým bozukluðu yapýlmýþtýr? A) Bugüne dek kimseye bir kötülüðü dokunmamýþtý. B) Koskoca evde tek baþýna yaþýyordu. C) Köylüler her akþam ona yemek getirirdi. D) Yaþlý biriydi; ama gözü de kulaðý da iyi iþitiyordu. E) Burada kendini güvende hissettiðini söylerdi. 3. Aþaðýdaki cümlelerden hangisinde iki nokta (:) yanlýþ kullanýlmýþtýr? A) Balkanlarýn en güzel kenti hangisidir, diye sorarlarsa tek bir isim verebilirim: Mostar. B) Mahallenin bekçisine: Ahmet Usta nýn evi neresi? diye sordum. C) Davette kimler yoktu ki: öðretmenler, doktorlar, avukatlar... D) Babamýn durumunu merak ediyordum: ama kimden soracaðýmý bilmiyordum. E) Bu durumu tek bir sözle özetleyebilirim: vahþet. 6. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde bir anlatým bozukluðu vardýr? A) Köylerde baca temizliði, kesilecek tavuk ya da horozu bacanýn tepesinden býrakarak yapýlýr. B) Ülkemizde kent nüfusu gittikçe artarken köyler hýzla boþalýyor. C) Kýþ gelmeden, köy kadýnlarý meydanda toplanýp reçeller yapar, turþular kurar. D) Avcýlar, deniz tarafýndan gelen kuþlarýn göle doðru indiðini görünce heyecanlandý. E) Bütün yaz tarlalarda çalýþan köylüler, kýþýn gelmesiyle uzun bir dinlenme dönemine girdi. 1
7. Köylüler, balonu uzaylý sanýp taþ attýlar; bu yetmedi tüfekle ateþ ettiler. Bu cümledeki anlatým bozukluðu aþaðýdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadýr? A) Özne eksikliðinden B) Özne - yüklem uyuþmazlýðýndan C) Nesne eksikliðinden D) Dolaylý tümleç eksikliðinden E) Çatý uyumsuzluðundan 8. Ünlü bir gezgin-yazar olan Rolf, televizyon çaðýndan I önce, bir tür televizyon iþlevini yerine getirir, insan- II III larý alýr uzaklara, bilinmeyen dünyalara götürürdü. IV V Yukarýdaki altý çizili sözcüklerden hangisinin atýlmasý cümlenin anlam ve anlatýmýnda herhangi bir bozulmaya ya da daralmaya neden olmaz? 11. (I) Bizim edebiyat camiasý, yazar ve þair takýmý her zaman soðuk durmuþtur teknolojinin þýmarýk çýlgýnlýðýna, direnmiþtir... (II) Bilgisayar tuþlarýnýn o nazik þýkýrtýsý, pek çok eski kuþak þairin, yazarýn gönlünü çoktan fethetmiþtir. (III) Þimdilerde biraz yumuþamýþtýr bu soðukluk. (IV) Dolmakalemler yavaþ yavaþ çekmecelere konmuþ, emektar daktilolar masadan kaldýrýlmýþtýr. (V) Yakýn zamana kadar bilgisayar tuþuna el sürmemiþtir mesela. Bu parçadaki anlam karýþýklýðýný gidermek için aþaðýdaki deðiþikliklerden hangisi yapýlmalýdýr? A) V. cümle I. cümleden sonra gelmelidir. B) III. cümle II. cümleden önce gelmelidir. C) II. cümle ile V. cümle yer deðiþtirmelidir. D) IV. cümle ile V. cümle yer deðiþtirmelidir. E) I. cümle parçanýn sonuna getirilmelidir. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 9. (I) Foça'nýn dar sokaklarýnda, yüz yýlý aþan yaþlarýna raðmen ayakta kalmayý becerebilmiþ taþ evler karþýlar sizi. (II) Bu evler sizi etkilemiþse, yapacaðýnýz tek þey Yeni Foça'ya doðru yola devam etmektir. (III) Eski Foça ile Yeni Foça arasýndaki 20 kilometrelik asfalt yol sahili izler. (IV) Yol boyunca Ege'nin sayýsýz güzel koyu sýralanýr. (V) Yeni Foça'nýn kurucularý Cenevizliler, burayý bir üs olarak kullanmýþlar. (VI) Hafta sonlarý dýþýnda sessiz ve sakin olan bu koylar, denizin tadýný çýkarmak için iyi bir fýrsattýr. Bu parçada numaralanmýþ cümlelerin hangisi düþüncenin akýþýný bozmaktadýr? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. 10. (I) Varsa yoksa doðallýktýr benim aradýðým. (II) Bunun aksi zorlamadýr bütün bütün, yorucudur. (III) Maskeler takmak, illa ki hoþ görünmek, yüzünü zoraki gülücüklerle donatmak yorucu olmaktan öte, adamakýllý iþkencedir. (IV) Yalnýz böyle davranmaya çalýþana mý? (V) Deðil, onunla muhatap olan herkese. (VI) Böyle sentetik bir yüz ifadesi takýnýp gelen biri karþýsýnda rahat olabilir misiniz? Bu parçada düþüncenin akýþýna göre, numaralanmýþ yerlerden hangisine Yaþamýn bütün zevki, bütün rahatlýðý olduðun gibi, içinden nasýl geliyorsa öyle davranmaktadýr. sözü getirilmelidir? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. 12. Hemen her mahfilde ortaya çýkýp kendini, düþüncelerini, dahasý kitabýný anlatan bir yazar, evet, gündemde kalýyor; böylece kitabýnýn tanýtýmýný yapýyor. Hatta onun daha çok insana ulaþmasýný saðlýyor. Ama bir yandan da eserini tüketiyor. Artýk biz onun nasýl söylediðine deðil, neler söylediðine bakmaya baþlýyoruz. Oysa edebiyat, temelde bir yazarýn ne söylediðinden çok nasýl söylediðini önemser. Bu parçada yazar, aþaðýdakilerden hangisinin yanlýþlýðýndan söz etmektedir? A) Yazarýn gündemde kalmak uðruna onu bunu eleþtirmesinin B) Bir yazarýn, konudan çok anlatýma önem vermesinin C) Yapýtýn, yazarýn kiþiliðinden ayrý olarak düþünülmesinin D) Bir yazarýn olur olmaz yerlerde kitabýný tanýtmasýnýn E) Yazarýn, okurla yapýt arasýna girmesinin 2
13. Kültür-sanat alanýnda kafa yoran, bu ülkeden evrensel ölçülerde sanatçýlar yetiþmesini, sanat ürünleri ortaya çýkmasýný dileyen insanlarýn beklentisi, kültürde ve sanatta ideolojik tutumlarýn, keyfi yasaklarýn ortadan kalkmasý. Üzerinde yaþadýðýmýz topraklarý önemseyen, çoksesliliðe açýk kültür politikalarýnýn oluþturulup hayata geçirilmesi... Bunun için de, bizi yönetmeye talip olan siyasilerin en baþta, kültür ve sanatýn, karýn doyurmak kadar hayati önem taþýdýðýný kabul etmeleri, bu bilinçte olmalarý gerekiyor. Bu parçaya göre aþaðýdakilerden hangisi yazarýn gerçekleþmesini istedikleri arasýnda deðildir? A) Ülkemizde evrensel ölçülerde sanatçýlar yetiþmesi B) Üzerinde yaþadýðýmýz topraklarýn çokkültürlü yapýsýnýn sürmesi C) Kültür politikalarýnýn çoksesliliðe açýk olmasý D) Kültür ve sanatýn hayati önem taþýdýðýnýn kabul edilmesi E) Kültürde ve sanatta keyfi yasaklarýn olmamasý 15. Dili anlamamak mazeretine sýðýnýlýp müfredat deðiþtirilmeye, anlaþýlmayan yazar ve þairler ikinci plana atýlmaya kalkýldýðýnda, karþýmýza hiç de arzu etmediðimiz sonuçlar çýkabilecek. Bu müfredat dýþý býrakma nýn bir sýnýrý da yok açýkçasý. Ýþin gerçeði, son derece ciddi bir sorunla karþý karþýyayýz. Fedakârlýk ede ede, gençler anlamýyor gibi masum (!) bir gerekçenin ardýna sýðýna sýðýna Türkçe'yi bir hayli daraltmýþ, artýk temel eserlerden bile vazgeçebilecek bir kerteye gelmiþ bulunuyoruz. Bu parçada aþaðýdakilerin hangisinden yakýnýlmaktadýr? A) Sýk sýk müfredat deðiþtirmenin, eðitim sistemini olumsuz etkilemesinden B) Kimi yazarlarýn okunmamayý göze alarak bilinmeyen sözcükler kullanmaya devam etmesinden C) Gençlerin çok az bir sözcük daðarcýðýna sahip olmasýndan D) Gençlerin Türkçe nin klasikleri sayýlabilecek yapýtlarý bile bilmemesinden E) Dili anlaþýlmýyor gerekçesiyle birçok önemli yapýtýn müfredattan çýkarýlmasýndan 14. Þunu artýk kabullenmemiz gerekiyor: Türk insaný yavaþtan da olsa zihinsel bir devrim yaþýyor. Kalitenin, nitelikli olanla olmayanýn ayrýmýna varýyor ve yaþamýnýn hemen her alanýnda daha iyi nin peþine düþüyor. Giyimde, eðlencede, yemekte, alýþveriþte hem nitelikli hem de iyi hizmet sunan kurumlarý, markalarý arýyor insanlar. Ekonomik gücünün yettiði ölçüde daha iyi bir yaþam standardýna geçmeyi arzu ediyor. Bu parçada Türk insanýyla ilgili aþaðýdakilerden hangisi vurgulanmaktadýr? A) Nitelikli bir yaþam düzeyine ulaþma arzusunda olduðu B) Kaliteliden çok, reklamý yapýlaný tercih ettiði C) Baþkalarýnýn telkinlerine açýk olduðu D) Ekonomik gücünün bilincinde olduðu E) Teknolojik yeniliklere çabuk ayak uydurduðu 16. Onu ilk kasetinden bu yana dinliyorum. Benim için ayrýcalýklý bir ses o. Ýnsanýn içine iþleyen türküler söyledi. Baþka þeyler, büyük þeyler söylemeye, yapmaya muktedir bir sesi olduðunu haber veren çalýþmalardý onlar. Herkesin bildiði, söylediði türküleri onun kadar duru ve içli söyleyen olmamýþtý belki de. Türküleri seven, sevmeyen herkes tutuldu onun türkülerine, dilinde gezdirdi durdu onlarý. Bu parçada sözü edilen sanatçýyla ilgili aþaðýdakilerden hangisine deðinilmemiþtir? A) Baþkalarýna benzemeyen durulukta söyleyiþinin olduðuna B) Daha iyisini yapabilecek bir yeteneðe sahip olduðuna C) Söylediði türkülerin dinleyenleri derinden etkilediðine D) Türküden hoþlanmayanlarý bile etkilemeyi baþardýðýna E) Ne yapmak istediðini bildiði ve kendine güvendiðine 3
17. Gençlerin edebiyat ve yazý ile tanýþmalarýnda öðretmenlerin öncü ve teþvik edici rolünü her zaman önemserim. Öðrencilik yýllarýmda, içimde yazma sevdasýnýn belirdiði zamanlarda, ben de "yavrularýna uçmayý öðreten bir ana kuþ"un yokluðunu derinden hissettim. Kim bilir, öyle biriyle karþýlaþsaydým her þey daha farklý olurdu. Þimdi bu þansý yakalayan gençlere gýpta ediyorum. Bu parçada yazarýn, gençlere gýpta etmesinin nedeni aþaðýdakilerden hangisidir? A) Düþüncelerini ifade edebilecekleri yayýn organlarýna sahip olmalarý B) Yazý yazmaya uygun bir sosyal çevrede yaþamalarý C) Edebiyata karþý özel ilgi duymalarý D) Kendilerini yönlendirebilecek öðretmenlere sahip olmalarý E) Edebiyatla erken yaþlarda tanýþmalarý 19. Bir þair adýna konulan ödülün, onun adýnýn ve eserinin yaþatýlmasý, açtýðý yolun takipçilerinin yetiþmesi anlamýnda küçümsenemez bir öneme sahip olduðunu düþünüyorum. Her ne kadar kitaplarý sürekli basýlsa ve okurlar arasýnda dolaþsa da bu, bir þairi gündeme getirmeye, onu daha geniþ okur kitlesiyle buluþturmaya yetmiyor. Her yýl düzenli olarak verilen itibarlý bir ödül, günden güne, yýldan yýla o þairi yeni okurlarla, yeni takipçilerle tanýþtýrýr. Bu parçada yazar aþaðýdakilerin hangisinin öneminden söz etmektedir? A) Bir þairi yaþatmak için, onun adýna ödül konmasýnýn B) Sanatçýlarýn, gençleri teþvik etmesinin C) Okurlarýn þiire ilgisini artýrmanýn D) Sanatçýlarýn daha geniþ bir okur kitlesine seslenebilmesinin E) Sanatçýlarý okurlarýyla yüz yüze buluþturabilmenin 18. Elimde, pek sevimli, anlamlý bir kitap var. Anlamý þuradan geliyor: Kitap, öðrencilerin kompozisyon derslerinde veya ödev olarak yazdýklarý denemelerin bir araya getirilmesinden oluþmuþ. Adýný da "Yarýna Adanmýþ Yazýlar" koymuþlar. Kapaðýnda, üzerine ýþýk vurmuþ bir deniz kabuðu... Ayný lisede çalýþan iki öðretmen, öðrencilerinin yazýlarýný toplayýp kitaplaþtýrmayý düþünmüþ. Okul yönetimi de bunu olumlu karþýlamýþ ve içinde altmýþtan fazla yazýnýn yer aldýðý bu kitap çýkmýþ ortaya. Bu parçada yazar aþaðýdakilerin hangisinden söz etmektedir? A) Öðretmenlerin, öðrenciler üzerindeki etkilerinden B) Öðrencilerin yazdýðý denemelerden oluþan bir kitaptan C) Kompozisyon derslerinin nasýl daha verimli hale getirilebileceðinden D) Öðrencilerin yazýn dünyasýyla nasýl tanýþtýrýlabileceðinden E) Kitabýn dýþ görünüþünün en az içeriði kadar önemli olduðundan 20. O benim, üslubunu, Türkçe sini en çok beðendiðim yazarlardan biridir. Özellikle denemelerini... Ýnsanýn içine iþleyen yazýlar vardýr o denemelerde, okuyaný yaþama, aþka ve umuda kýþkýrtan yazýlar... Romanlarýndan ayný tadý aldýðýmý söyleyemem. Bu, onu deðerli bir yazar saymamý engellemez hiçbir zaman. Bir de özgürlükler konusunda takýndýðý tavýr vardýr onun; bu da alkýþlanmaya deðerdir. Her zaman, her þartta bireyin özgürlüðünden yana tavýr almýþtýr o. Bu parçadan, sözü edilen sanatçýyla ilgili aþaðýdakilerden hangisi çýkarýlamaz? A) Okuru umuda ve aþka götüren yazýlar yazdýðý B) Romanlarýnýn denemeleri kadar baþarýlý olmadýðý C) Þiir tadýnda denemeler yazdýðý D) Daima bireyin özgürlüðünden yana olduðu E) Özgürlükler konusundaki tavrýnýn takdire deðer olduðu 4
21. Osmanlý döneminde, Topkapý Sarayý ndaki Enderun Hazinesi'nin açýlýp kapanmasý törenle gerçekleþirdi. Bunu Yavuz Sultan Selim'in baþlattýðý ve kendinden sonrakilere de vasiyet ettiði biliniyor. Yavuz Sultan Selim'in vasiyeti, Topkapý Sarayý müze olana dek yerine getirildi. Bugün de Topkapý Sarayý'nýn Hazine Bölümü'nün açýlýþ ve kapanýþý bir heyetle gerçekleþtiriliyor. Osmanlý padiþahlarýna ait deðerli eþya ve paranýn korunduðu Enderun Hazinesi, imparatorluk döneminde çok daha kapsamlýydý. Bu parçada Enderun Hazinesi ile ilgili aþaðýdakilerden hangisine deðinilmemiþtir? A) Ýlk kez Yavuz döneminde törenle açýlýp kapandýðýna B) Topkapý Sarayý bünyesinde bulunduðuna C) Osmanlý padiþahlarýna ait deðerli eþyalarý ve paralarý içerdiðine D) Bugün sadece mücevher ve mücevherli eþyalarý içinde bulundurduðuna E) Ýmparatorluk döneminde bugünkünden daha kapsamlý olduðuna 23. Galiba büyük sanatçýlar iki kere doðar. Birincisinde, sýradan bir bebektir. Sonra büyür; þair, romancý, ressam olur, ünlenir. Bir yýðýn eser verip yaþlandýktan sonra yavaþ yavaþ uzaklaþýr insanlarýn gündeminden. Araya kuþaklar girdikçe hayatýn dýþýna düþtüðü görülür. Unutulur hatta. Bir gün ölüm haberi geldiðinde ise onun ikinci kez doðduðunu fark edersiniz. Toplumun hafýzasý hýzla geriye doðru sarmaya baþlar. Hatýrlanýr, keþfedilir; yeniden dönülür ona. ---- Bu parçanýn sonuna düþüncenin akýþýna göre aþaðýdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Baþarýlý bir sanatçý, yaþarken gördüðü ilgi kadar, öldükten sonra da ilgi görür. B) Döneminde beðenilmemiþ birçok yazar yüzyýllar sonra yeniden doðmuþtur. C) Toplumun hafýzasýna güvenmemek gerektiðinin en güzel örneðidir bu. D) Bir sanatçýnýn ölümü, aslýnda onun, bir sanatçý olarak gerçek anlamda yeniden doðumudur. E) Sanatçýnýn gerçek ölümü, bedeninin ölmesi deðil yapýtlarýnýn okunmaz olmasýdýr. 22. Tarih boyunca þiirin baþkentliðini yapan Ýstanbul, ne yazýk ki bugün þiir etkinlikleri bakýmýndan Anadolu þehirlerinin, kasabalarýnýn çok gerisinde. Elazýð'da, Dursunbey'de, Sapanca'da, Foça'da, Çeþme'de... þiir sevdalýsý yerel yöneticilerin çabalarýyla her yýl kimi uluslararasý boyutta þiir geceleri, þiir haftalarý düzenleniyor. Ýstanbul'un ise kendi adýyla anýlan bir þiir etkinliði yok. Baðrýndan sayýsýz þair çýkarmýþ ve halen kuytularýnda yüzlerce þair yaþatan Ýstanbul, þairlerini bir araya getirip okurlarla buluþturamýyor. Bu parçada yazar, aþaðýdakilerin hangisinden yakýnmaktadýr? A) Türk þiirini dünyaya tanýtacak etkinlikler yapýlmamasýndan B) Ýstanbul da eskisi kadar þair yetiþmemesinden C) Ýstanbul da þiir gecelerine yeterince ilgi gösterilmemesinden D) Yerel yöneticilerin þiir etkinliklerine destek vermemesinden E) Ýstanbul un þiir etkinlikleri bakýmýndan Anadolu kentlerinin çok gerisinde olmasýndan 24. Yýldýzlarýn yeryüzüne indiði bir geceydi... Saros Körfezi'ne yaklaþýrken arabanýn açýk penceresinden dýþarýya uzanýp kulak kabarttým. Tek duyulan, aðustos böceklerinin korosuydu. Ay ýþýðý yol boyunca geçtiðimiz ayçiçeði tarlalarýný, ince uzun sazlarý, zeytin aðaçlarýný, çam ormanlarýný hiç üþenmeden laciverde boyuyordu. Ama asýl merak ettiðimiz, Saros'un o ünlü, hâreli turkuvazýydý. Açýk mavi tonlardan, koyu laciverde uzanan denizi görmek için sabahý, gün doðumunu beklemek gerekiyordu. Bu parçanýn anlatýmýyla ilgili aþaðýdakilerden hangisi söylenemez? A) Nesnel bir anlatým söz konusudur. B) Kiþileþtirmeye baþvurulmuþtur. C) Doða devinim içinde verilmiþtir. D) Betimleyici bir anlatým kullanýlmýþtýr. E) Ýþitsel öðelere yer verilmiþtir. 5
25. 15. yüzyýldan baþlayarak Avrupa'da Türk müziðine, tekstiline, halýlarýna, yaþam tarzýna gösterilen ilgi giderek büyümüþtür. Türkler üzerine yaratýlan eserler sayesinde her gece tiyatrolarý dolduran seyirciler, sahnede Türk giyim kuþamýný, yaþayýþýný, saray yaþamýný canlý bir biçimde görebiliyordu. Mozart'ýn ünlü Saraydan Kýz Kaçýrma ve Topkapý Sarayý'nda geçen Zaide operalarý; yine Mozart'ýn Topkapý Sarayý'nda geçen Saray Kýskançlýklarý adlý balesi; Rossini'nin dört operasý önemli örneklerdir. Bu parçada verilen örnekler aþaðýdakilerden hangisini kanýtlamak için seçilmiþtir? A) Türklerin, Avrupa kültürünün oluþmasýnda çok etkili olduðunu B) Avrupa da Osmanlý ya karþý büyük bir ilgi olduðunu C) Tiyatronun hem eðlendiren hem eðiten bir sanat dalý olduðunu D) Türk kültüründeki deðiþimlerin önce Osmanlý sarayýnda kendini gösterdiðini E) Batýlý sanatçýlarýn Türkleri Batý ya tanýtmak için büyük gayret gösterdiklerini 27. Isparta'dan sonra Türkiye'nin en çok gül yetiþtiren yeri, Burdur'un bir köyü: Yaylabeli Köyü. Burdur Gölü'nün kýyýsýnda bir dað köyü olan Yaylabeli, geleneksel yöntemlerle gülyaðý elde edilen nadir yerlerden... Burdur Gölü'nün masmavi, muhteþem manzarasýna hâkim, ardýç aðaçlarýyla kaplý daðlarýn eteklerinde, tam güllerin sevdiði yükseklikte ve iklimde. Bu parçadan Yaylabeli ile ilgili aþaðýdakilerden hangisi çýkarýlamaz? A) Türkiye de en çok gül yetiþtiren yer olduðu B) Göl kýyýsýnda bulunduðu C) Gülyaðýnýn geleneksel yöntemlerle üretildiði yerlerden olduðu D) Gülün yetiþmesine uygun bir havasýnýn olduðu E) Güzel bir manzarasýnýn olduðu 28. Baharýn ilk günlerinde yaylalar insan sesinden yoksundur. Güneþin yeryüzünü ýsýtmaya baþlamasýyla, doðanýn görkemli sessizliði hükmünü yavaþ yavaþ yitirir. Derken dað sümbülleri topraðýn üzerine mor rengin fermanýný yazmaya baþlar. Arýlarýn výzýltýlarý, göçmen kuþlarýn kanat sesleri kýþýn bittiðini duyurur. Büyük düzlükleri kaplayan mis kokulu dað sümbülleri, gittikçe çoðalan börtü böcek sesleri arasýnda, kýsa zaman içinde yerlerini sapsarý çiçeklere býrakýr. Bu parçada aþaðýdaki duyulardan hangisine özgü niteliklere yer verilmemiþtir? A) Görme B) Dokunma C) Tatma D) Ýþitme E) Koklama 26. Bu ünlü piyanistimizin varoþlarda çalma projesini çok beðendim, yürekten destekliyorum. Pahalý konserlere gelemeyenlerin ayaðýna müziði getirmek, bir sanatçý alçakgönüllülüðü. Misyonunu yerine getiriyor. Üstelik para alarak deðil para vererek. Gerçekten de Klasik Batý Müziði'nin - sevdiði, çaldýðý müziðin - yaygýnlaþmasýný bu tür konserlerle saðlayabilir. Halkýn zevklerini deðiþtirmek istiyorsa, yöntem budur bence. Bu parçada yazar, sözünü ettiði piyanisti aþaðýdakilerin hangisinden dolayý takdir etmektedir? A) Batý müziðinin halka nasýl sevdirilebileceði ile ilgili araþtýrmalar yapmasýndan B) Batý müziðini halkýn hoþlanacaðý biçimde yorumlamasýndan C) Konserlerden kazandýðý parayý, ihtiyacý olanlara daðýtmasýndan D) Kenar semtlerin insanlarýna, onlarýn yaþadýðý mekanlarda konser vermeyi düþünmesinden E) Yerel müzik aletleriyle klasik müzik çalmayý baþarmasýndan 29. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde ikileme, sözcük türü yönüyle ötekilerden farklýdýr? A) Sonra sonra iþin aslýný daha iyi anlamaya baþladým. B) Albümde ayrý ayrý tarihlerde çekilmiþ fotoðraflar vardý. C) Bu yazýyý korka korka yazdýðýmý itiraf etmeliyim. D) Çocuklar öðretmenlerine yeni yeni alýþýyor. E) Yoldan geçenler, yüzüme garip garip bakýyordu. 30. Aþaðýdaki cümlelerden hangisinin yüklemi bileþik zamanlý bir fiil deðildir? A) O günlerde yeni bir öykü kitabýna baþlamýþtým. B) Yazdýðým þiirler çok beðeniliyordu. C) Ýlk romanýmý kendi yayýnevimden çýkaracaktým. D) Sýkýldýðým zamanlarda bu odaya sýðýnýrdým. E) Akþam üzeri müdür beni odasýna çaðýrdý. 6
31. Yazmak, boyuna yazmak istiyorum. Yazdýkça, I dünyada en büyük haksýzlýða maruz býraktýðým II sevgili kardeþimle konuþtukça, ona sevgimi, III ýstýrabýmý, deliliklerimi söyledikçe ferahlýyorum, IV açýlýyorum. V Bu parçadaki altý çizili sözcüklerden hangisi, kökünün türü yönüyle ötekilerden farklýdýr? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 32. Yolcular, vapurun içinden bir sel gibi akýyordu. Bu cümlenin öðeleri aþaðýdakilerden hangisinde sýrasýyla verilmiþtir? A) Özne, yüklem B) Özne, dolaylý tümleç, yüklem C) Özne, nesne, dolaylý tümleç, yüklem D) Özne, zarf tümleci, dolaylý tümleç, yüklem E) Özne, dolaylý tümleç, zarf tümleci, yüklem 33. (I) Savaþý kim kazandý? (II) Her savaþýn sonucu gibi herkes kaybetti. (III) O zaman soruyu deðiþtirelim. (IV) En çok kim kaybetti? (V) Boþnaklar çok kayýp verdi; ama baðýmsýzlýðýný kazandý. Bu parçadaki numaralanmýþ cümlelerle ilgili aþaðýdakilerden hangisi söylenemez? A) I. de özne vurgulanmýþtýr. B) II. yapýca basit bir cümledir. C) III. nün yüklemi istek kipiyle çekimlenmiþtir. D) IV. üç öðeli bir cümledir. E) V. baðýmsýz sýralý cümledir. 34. Dünya Kupasý finalleri boyunca çoðumuz ister istemez futbol konuþacaðýz. Bu cümledeki altý çizili sözün yerine aþaðýdakilerden hangisi getirilirse cümlenin anlamýnda deðiþme olur? A) kaçýnýlmaz olarak B) ne yazýk ki C) mecburen D) çaresi yok E) elimiz mahkum 35. Dünya klâsiklerini çaðlar ötesine yazýlmýþ ve muhatabýný arayan mektuplar olarak algýlarsak, yanlýþ yapmýþ sayýlmayýz; çünkü o yapýtlar, tüm insanlýða yazýlmýþ mektuplardýr. Bu cümlede Dünya klâsiklerinin hangi özelliði vurgulanmaktadýr? A) Evrenselliði B) Ýçtenliði C) Yalýnlýðý D) Yerelliði E) Çaðdaþlýðý 36. (I) Seben yaylalarý genellikle ormanlarýn arasýndaki ya da kýyýsýndaki düzlüklere kurulmuþ. (II) Yazý yaylalarda geçirecek insanlardan önce, buralara göçmen kuþlar geliyor. (III) Yaylalara yakýn gölcüklere inen kuþlarýn arasýnda bir tür yaban ördeði olan angutlar da var. (IV) Angutlar bu coðrafyada þaþýrtýcý bir özgürlüðe sahip. (V) Sebenliler, sürekli olarak yanlarýnda eþleriyle dolaþan bu kuþlarý vurmuyor. (VI) Bunu yapan avcýlarýn baþýna kötü þeylerin geleceðine inanýyorlar. Bu parçada numaralanmýþ cümlelerin hangisi kendinden önceki yargýnýn gerekçesi durumundadýr? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. 37. (I) Denizin metrelerce dibinde bulunan bir gemi batýðýndaydýk. (II) Geminin ana yükünü sekiz adet mermer tambur oluþturuyordu. (III) Yaptýðýmýz ölçümlerde, tamburlarýn gittikçe büyüyen çaplarda ve konik yapýda olduðunu gözledik. (IV) Bu sekiz tambur üst üste dizildiðinde büyük bir mabedin sütunlarýndan biri oluþuyor. (V) Bu sütunun hangi antik kente taþýnmakta olduðunu bilemiyoruz. (VI) Bu kent rahatlýkla yakýn çevredeki Didim, Milet veya Priene olabilir. Bu parçada numaralanmýþ cümlelerin hangisinde yazar, kiþisel görüþünü dile getirmiþtir? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. 38. Bir piyanist nasýl baþkalarýnýn çaldýklarýný dinleyerek deðil, tekrar tekrar egzersiz yaparak yetiþirse, bir öðrenci de okumasý gereken kitaplarý tekrar tekrar okuyarak, onlarý özetleyerek ve bizzat yazý yazarak yazmasýný öðrenir. Bu cümlede yazar aþaðýdakilerden hangisine açýklýk getirmektedir? A) Yazýn sanatýyla müziðin birbirine benzer yönlerine B) Yazar olmak için ne tür bir eðitimden geçmek gerektiðine C) Öðrencilerin hangi sanat dalýna eðilimleri olduðunun nasýl belirlenebileceðine D) Bir öðrencinin yazma edimini nasýl öðrenebileceðine E) Baþkalarýný taklit ederek iyi bir yazar olmanýn mümkün olmadýðýna 7
39. Dönemin dil anlayýþý içinde bir hayli edebi, hatta aðdalý bir üslupla söylenen Nutuk, bugünün nesilleri için çetin cevizdir. Bu cümlede geçen çetin ceviz sözüyle Nutuk adlý yapýtýn hangi yönü vurgulanmaktadýr? A) Sanatsal yönünün güçlü olduðu B) Mutlaka okunmasý gerektiði C) Zor þartlar altýnda yazýldýðý D) Bir benzerinin olmadýðý E) Anlaþýlmasýnýn güç olduðu 43. (I) Bir mayýs sabahýnda, iki poðaça ve bir fincan çayýn ardýndan Cummings ile þiirli bir yolculuða çýkmak... (II) Böyle bir eylemin verdiði saadeti sizden gizleyecek deðilim. (III) Kýskananlar çýkacaktýr, çýkarsa çýksýn. (IV) Ne yapabilirim; þiirler oradadýr, alýnýr. (V) Bir vapur iskelesinin banklarýna oturulur, Cummings'in þiirine dalýnýr. Bu parçada numaralanmýþ cümlelerin hangisinde umursamama, önemsememe söz konusudur? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 40. Bir edebiyat adamýnýn gerçek savunucusu, onun eserinden baþkasý deðildir. Aþaðýdaki cümlelerden hangisi anlamca bu cümleye en yakýndýr? A) Bir yapýtý en iyi tanýtacak olan, onun yazarýdýr. B) Hiçbir yazar, kendi yapýtýný nesnel deðerlendiremez. C) Bir yazarý en iyi, kendi yapýtý savunur. D) Yazarla yapýtý birbirinden ayýrarak incelemek gerekir. E) Bir edebiyatçý her yapýtýnda ayný baþarýyý gösteremez. 41. (I) Hiç de âþinasý olduðum bir çiçek deðil ortanca. (II) Kim bilir kaçýmda gördüm bu çiçeði? (III) Yoktu çocukluðumun geçtiði þehirde. (IV) Sonradan, gittiðim bütün deniz kentlerinde, küçük kasabalarda gördüm ortancayý. (V) Görür görmez de sevdim, seviþ o seviþ; bir ortanca düþüdür aldý yürüdü. Bu parçada numaralanmýþ cümlelerin hangisinde bir daha vazgeçememe anlamý söz konusudur? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 42. (I) Yazýmda doðru bulduðunuz yerlerin yaný sýra doðru bulmadýðýnýz yerler de varmýþ. (II) Yayýnlanmasýný istediðiniz bir mektupta bunu belirtince, arkasýný da getirmeniz gerekir. (III) Çünkü bu sözle eleþtiri baþlamýþ oluyor ki arkasý sizden baþka hiç kimseye düþmez. (IV) Düþüncelerinizi öðrenmek beni sevindirecektir. (V) Yanýldýðým noktalar varsa, ki olduðunu sanýyorum, seve seve düzeltirim. Bu parçada numaralanmýþ cümlelerin hangisinde yazar, özeleþtiride bulunmuþtur? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 44. (I) Yenice'den Istrancalar'a çýkýþ fazla dik deðil. (II) Buzlu asfalt yolun kenarlarý karla dolu. (III) Belli ki birileri yolu açmak için yoðun çaba harcamýþ. (IV) Neredeyse bir metre yüksekliðindeki kar yýðýnlarý göz korkutucu. (V) Istrancalar'ýn 1031 metre ile en yüksek noktasý olan Mahya Tepesi'nde her yer bembeyaz. Bu parçada numaralanmýþ cümlelerin hangisinde yazar, bir çýkarýmda bulunmuþtur? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 45. (I) Bartýn'ýn Karadeniz kýyýsýndaki ilçeleri, en az kendisi kadar ünlü. (II) Adýný bir prensesten alan Amasra, hafta sonlarý birçok insaný konuk ediyor. (III) Küçük limaný, Kuþkayasý Anýtý, Bakacak Tepesi, ýþýklandýrýlan kalesi görülecek yerler. (IV) Her mevsim bulunan balýðý ve lezzetli salatasýyla hizmet veren lokantalarý vazgeçilecek gibi deðil. (V) Amasra-Kurucaþile arasýndaki Çakraz, Akkonak, Göçkün ve Cambu koylarý yazýn gözdeleri. Bu parçada numaralanmýþ cümlelerin hangisinde karþýlaþtýrma yapýlmýþtýr? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 46. Osmanlý Devleti'nde mülkiyeti devlete ait topraklar içinde en büyük pay dirlik topraklarýna ayrýlmýþtýr. Osmanlý Devleti'nde, I. Savunma giderlerinin ve memur maaþlarýnýn dirlik gelirleriyle karþýlanmasý II. Týmarlý sipahilerin tamamen Türklerden oluþmasý III. Dirlik topraklarýnýn devletten izinsiz el deðiþtirememesi uygulamalarýndan hangilerinin bu duruma yol açtýðý savunulabilir? A) Yalnýz I B) Yalnýz II C) Yalnýz III D) I ve II E) II ve III 8
47. Osmanlý Devleti, XVIII. yüzyýlda taþrada yerel yöneticilerin güçlü kimseler arasýndan seçilmesine özen göstermiþtir. Osmanlý Devleti'nin bu þekilde davranmasýnda, I. Merkezi otoritesinin zayýflamasý II. Yeniçeri Ocaðý'nýn kaldýrýlmak istenmesi III. Avrupa'da elçiliklerin açýlmasý durumlarýndan hangilerinin etkili olduðu savunulabilir? A) I ve II B) Yalnýz II C) Yalnýz III D) Yalnýz I E) II ve III 50. Lozan dan sonraki dönemde Türk Hükümeti yeni bir yönetmelik hazýrlayarak yabancýlarýn Türkiye'de açtýklarý okullarda tarih ve coðrafya derslerinin Türkçe ve Türk öðretmenler tarafýndan okutulmasý kuralýný getirmiþtir. Fransa ve Ýtalya bu yönetmeliðe karþý çýkmýþtýr. Fransa ve Ýtalya'nýn bu tutumu aþaðýdakilerden hangisinin doðruluðuna kanýt olarak gösterilebilir? A) Eski ayrýcalýklarýný sürdürmek istediklerine B) Türkiye'de okul açmak istediklerine C) Her yönüyle baðýmsýz Türkiye'yi desteklediklerine D) Türk Hükümeti'nin azýnlýklarýn açtýklarý okullarý kapatmak istediðine E) Türk Hükümeti'nin ulusalcý anlayýþtan uzak bir politika izlediðine 48. Rusya'nýn Slav asýllý topluluklarý siyasal ve kültürel yönden birleþtirme hareketlerine Panslavizm denir. Rusya'nýn, I. Karadeniz de donanma bulundurabilmesi II. Osmanlý Devleti'ne Sýrbistan, Karadað ve Romanya'nýn baðýmsýzlýðýný kabul ettirmesi III. Osmanlý Devleti nden ekonomik ayrýcalýklar elde etmesi faaliyetlerinden hangileri Panslavizm hareketini Osmanlý Devleti'nin iç iþlerine karýþma amacýyla kullandýðýna kanýt olarak gösterilebilir? A) Yalnýz I B) Yalnýz II C) Yalnýz III D) I ve II E) II ve III 51. "Ýç siyasetimizde ilkemiz olan halkçýlýk, yani milletin bizzat kendi geleceðine sahip olmasý esasý anayasamýz ile tespit edilmiþtir." Atatürk ün bu sözlerine bakarak halkçýlýk ilkesinin hangi ilkenin doðal sonucu olarak ortaya çýktýðý söylenebilir? A) Devletçilik B) Milliyetçilik C) Ýnkýlâpçýlýk D) Lâiklik E) Cumhuriyetçilik 49. Hz. Ömer döneminde, I. Divan teþkilatýnýn kurulmasý II. Þehirlere valilerin yanýnda kadýlarýn da tayin edilmesi III. Düzenli ordunun ve ordugâh þehirlerinin kurulmasý geliþmelerinden hangilerinin yönetim ile yargýyý birbirinden ayýrmaya yönelik olduðu savunulabilir? A) Yalnýz I B) Yalnýz II C) Yalnýz III D) I ve II E) II ve III 52. Orta Asya'dan deðiþik bölgelere göç eden Türk boylarýndan bazýlarý zamanla ulusal benliklerini kaybetmiþlerdir. Bu Türk boylarýnýn, I. Göçebe yaþam biçimini sürdürmeleri II. Baþka uluslarýn egemenliðine girmeleri III. Günlük yaþamda göç ettikleri yerlerde yaygýn olan dilleri kullanmalarý faaliyetlerinden hangilerinin bu duruma ortam hazýrladýðý savunulabilir? A) Yalnýz I B) Yalnýz II C) Yalnýz III D) I ve III E) II ve III 9
53. Cumhuriyet döneminde, I. Batýlý deðerlerin Türk toplumuna kazandýrýlmasý II. Halifeliðin kaldýrýlmasý III. Çok partili siyasal hayata geçilmesi geliþmelerinin Atatürk ilkeleriyle iliþkisi aþaðýdakilerden hangisinde doðru olarak verilmiþtir? I II III A) Lâiklik Cumhuriyetçilik Ýnkýlâpçýlýk B) Ýnkýlâpçýlýk Lâiklik Cumhuriyetçilik C) Lâiklik Ýnkýlâpçýlýk Cumhuriyetçilik D) Halkçýlýk Ýnkýlâpçýlýk Lâiklik E) Cumhuriyetçilik Ýnkýlâpçýlýk Lâiklik 56. Selçuklular askerlik, toprak yönetimi, adliye gibi önemli kurumlarý kendilerinden önceki Türk devletlerini; Osmanlýlar da Selçuklularý örnek alarak düzenlemiþlerdir. Bu durum Türk kültürüyle ilgili, I. Ulusallýk II. Süreklilik III. Evrensellik özelliklerinden hangilerinin varlýðýna kanýt olarak gösterilebilir? A) Yalnýz I B) Yalnýz II C) Yalnýz III D) I ve II E) I, II ve III 54. Kurtuluþ Savaþý mýzýn hazýrlýk döneminde; I. Erzurum Kongresi'nden sonra Temsilciler Kurulu'nun oluþturulmasý II. Sivas Kongresi'nden sonra Temsilciler Kurulu'nun üye sayýsýnýn ve yetkilerinin artýrýlmasý III. Meclis-i Mebusan'ýn Ýtilaf Devletleri'nce daðýtýlmasýndan sonra TBMM'nin açýlmasý çalýþmalarýndan hangileri Ulusal Mücadeleyi kiþisellikten çýkararak millete mâl etme amacýna yöneliktir? A) Yalnýz I B) Yalnýz II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 57. I. Medeni Kanun'un kabul edilmesi II. Türk kadýnlarýna belediye ve milletvekilliði seçimlerine katýlma hakkýnýn verilmesi III. Türk kadýnýna istediði mesleðe girme hakkýnýn verilmesi IV. Mirasta kadýn erkek eþitliðinin saðlanmasý Yukarýdakilerden hangileri Türk kadýnýna verilen siyasal haklar arasýnda gösterilebilir? A) Yalnýz II B) Yalnýz III C) I ve II D) II ve IV E) III ve IV 58. I. Þiddet kullanarak halký sindirmek II. Demokratik rejimi yýpratmak III. Ulusal egemenliði pekiþtirmek IV. Kitleleri ideolojik açýdan harekete geçirmek Yukarýdakilerden hangileri terör örgütlerinin amaçlarýna ulaþmak için baþvurduklarý yöntemler arasýnda gösterilemez? A) Yalnýz II B) II ve III C) Yalnýz III 55. Atatürk, Ýzlenecek yol, Türk kadýnýný çalýþmalarýmýza ortak kýlmak, hayatýmýzý onunla birlikte yürütmek, Türk kadýnýný bilimsel, ahlâkî, sosyal ve ekonomik hayatta erkeðin ortaðý, arkadaþý ve yardýmcýsý yapmak yoludur. demiþtir. Türkiye de; I. Türk Medeni Kanunu nun kabul edilmesi II. Teþvik- i Sanayi Kanunu nun kabul edilmesi III. Saltanatýn kaldýrýlmasý geliþmelerinden hangilerinin Atatürk ün bu sözüyle doðrudan ilgili olduðu ileri sürülebilir? A) Yalnýz I B) Yalnýz II C) Yalnýz III D) I ve II E) I, II ve III D) II ve IV E) I ve III 59. Haçlý Seferleri Türklerin batýya doðru ilerlemesini durdurmuþtur. Türk devletlerinin; I. Hristiyan birliðini parçalama II. Uluslararasý ticareti geliþtirme III. Fethedilen bölgelerde baðýmsýz beylikler kurma politikalarýndan hangilerinin bu duruma bir önlem niteliðinde olduðu savunulabilir? A) Yalnýz II B) Yalnýz I C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 10
60. I. Farklý kaynaklardan yararlanma II. Olaylarý günümüzün deðer yargýlarýna göre yorumlamama III. Tarihi olaylarda kendi ulusundan katkýsý olan kiþileri öne çýkarma yöntemlerinden hangileri yansýz bir tarih araþtýrmasý için gereklidir? A) Yalnýz I B) Yalnýz II C) Yalnýz III D) I ve II E) II ve III 61. 1 Kasým 1922'de saltanatýn kaldýrýlmasýndan sonra TBMM halifeliðin devamýna karar vermiþ ve Osmanlý ailesinden veliaht Abdülmecit Efendi'yi halife seçerek kendisine baðlamýþtýr. TBMM nin bu uygulama ile, I. Monarþik yönetimin yeniden kurulmasýný saðlama II. Halifelik makamýný denetimi altýnda tutma III. Halifelik makamýnýn yetkilerini artýrma amaçlarýndan hangilerine ulaþmayý hedeflediði savunulabilir? A) Yalnýz I B) Yalnýz II C) Yalnýz III D) I ve II E) II ve III 62. Milli Mücadele döneminde alýnan; I. Milli sýnýrlar içinde vatan bir bütündür. II. Ýstanbul Hükümeti üzerine aldýðý sorumluluðu yerine getirememektedir. III. Milletin baðýmsýzlýðýný yine milletin azmi ve kararý kurtaracaktýr. IV. Milli kuvvetleri etkili, milli iradeyi hakim kýlmak esastýr. V. Meclis-i Mebusan bir an önce toplanmalýdýr. kararlarýndan hangileri milli iradeye önem verildiðinin bir göstergesidir? A) I, II ve III B) I, III ve IV C) III, IV ve V D) III ve IV E) IV ve V 64. Orta Çað Avrupasý'nda halk sýnýflara ayrýlmýþtý. Topraklarý ellerinde bulunduran soylular yönetime de hakim durumdaydý. Coðrafi Keþiflerden sonra ticaret faaliyetleriyle zenginleþen burjuva sýnýfý fakirleþen soylularýn topraklarýný ele geçirmiþtir. 65. Avrupa'daki bu geliþmelerin, I. Soylularýn itibarýný kaybetmesi II. Ýmparatorluklarýn parçalanmasý III. Temel hak ve hürriyetlerin güvence altýna alýnmasý sonuçlarýndan hangilerine yol açtýðý savunulabilir? A) Yalnýz I B) Yalnýz II C) I ve II I D) II ve III E) I, II ve III II V III Türkiye nin yer þekilleri göz önüne alýndýðýnda, kaç numaralý ok yönünde gidilirse yer þekilleri ulaþýmý olumsuz olarak en az etkiler? A) I B) II C) III D) IV E) V 66. Aþaðýdaki tabloda, Türkiye nin bazý yýllardaki asfalt ve kaplama yol uzunluðu ile araç sayýsý verilmiþtir. IV 63. Osmanlý Ýmparatorluðu himayesine giren Lehistan ý dýþ saldýrýlara karþý korumuþtur. Buna göre Lehistan ýn Osmanlý Ýmparatorluðu'nun himayesine girmekle aþaðýdakilerden hangisini amaçladýðý savunulabilir? A) Osmanlý ülkesindeki azýnlýklarýn haklarýný korumayý B) Sýnýrlarýný geniþletmeyi C) Toprak bütünlüðünü korumayý D) Ticaret gelirlerini artýrmayý E) Hristiyan birliðini parçalamayý Yýllar 1980 1985 1990 1995 2001 Asfalt ve kaplama yol uzunluðu (km) 34 000 41 000 44 150 52 000 57 500 Araç sayýsý (Bin adet) 1606 2120 3052 4817 7320 Tablodaki bilgilere göre, hangi yýlda km ye düþen araç sayýsýnýn daha fazla olduðu söylenebilir? A) 1980 B) 1985 C) 1990 D) 1995 E) 2001 11
67. Ali ile Veli nin köyleri Akdeniz Bölgesi nde kýyýda yer almaktadýr. Ali nin köyü Antalya ya 25 km, Veli nin köyü Mersin e 20 km uzaklýktadýr. Buna göre, Ali ile Veli nin köyleri hakkýnda aþaðýdakilerden hangisi kesin olarak söylenemez? A) Veli nin köyünde yerel saat daha ileridir. B) Ali nin köyündeki turizm tesisi daha fazladýr. C) Her iki köyde de maki bitki örtüsü görülür. D) Ali nin köyü Ýzmir e daha yakýndýr. E) Her iki köyde de ayný tür ürünler yetiþtirilir. 70. Türkiye nin büyük bir bölümü kurak ve yarý kurak iklimin etkisindedir. Çoðu yerde tarýmsal faaliyetin yoðunlaþtýðý yaz döneminde kuraklýk hüküm sürmektedir. Bu nedenle Türkiye de tarýmsal verimliliði artýrmanýn en önemli yolu sulamanýn yaygýnlaþtýrýlmasýdýr. Böyle bir genelleme, aþaðýdaki coðrafî bölümlerden hangisi için uygun düþmez? A) Orta Fýrat B) Dicle C) Batý Karadeniz D) Konya E) Ýç Batý Anadolu 68. Aþaðýdaki nüfusun yaþ gruplarýna daðýlýþý verilen grafiklerden hangisi, ekonomik yönden daha geliþmiþ bir ülkeye aittir? (Taralý alanlar çalýþan nüfusu göstermektedir.) A) Yaþ 60+ 50-59 40-49 30-39 20-29 10-19 0-9 0 2 4 6 8 Nüfus (milyon) C) Yaþ 60+ 50-59 40-49 30-39 20-29 10-19 0-9 0 2 4 6 8 Nüfus (milyon) E) Yaþ B) Yaþ 60+ 50-59 40-49 30-39 20-29 10-19 0-9 0 2 4 6 8 Nüfus (milyon) D) Yaþ 60+ 50-59 40-49 30-39 20-29 10-19 0-9 0 2 4 6 8 Nüfus (milyon) 60+ 50-59 40-49 30-39 20-29 10-19 0-9 0 2 4 6 8 Nüfus (milyon) 71. Akarsularýn oluþturduðu yer þekillerinden bazýlarýnda hem aþýndýrma hem de biriktirme birlikte etkili olmuþtur. Buna göre, aþaðýdaki yeryüzü þekillerinden hangisinin oluþumu bu genellemeye uyar? A) B) C) D) 69. Bir tarým ürününün, bir ülke içindeki yetiþme alaný ne kadar yaygýnsa o ülke koþullarýna uyumu o kadar iyi demektir. Buna göre, aþaðýdaki tarým ürünlerinden hangisinin Türkiye koþullarýna daha uygun olduðu söylenebilir? E) A) Turunçgiller B) Pamuk C) Buðday D) Tütün E) Pirinç 12
72. Aþaðýdaki haritada, bir bölgedeki basýnç durumu ve rüzgârlarýn esiþ yönü verilmiþtir. YB 1030 Yalnýzca haritaya göre; 1022 1024 1026 I. Bulunduðu yarým küre II. Ýzobarlar arasýndaki basýnç farký III. Yer þekillerinin uzanýþý IV. Rüzgârýn 1 saatteki esme hýzý YB 1026 75. Taþeli yöresi, Yýldýz daðlarý çevresi ve Menteþe yöresi Türkiye nin çok seyrek nüfuslu yerlerine birer örnektir. Bu yörelerin coðrafî özellikleri göz önüne alýndýðýnda, aþaðýdakilerden hangisinin buralarda nüfusun seyrek olmasýna neden olduðu söylenemez? A) Yer þekillerinin engebeli olmasý B) Yaðýþ miktarýnýn yetersiz olmasý C) Ulaþýmýn geliþmemesi D) Sanayi faaliyetlerinin yetersiz olmasý E) Yer altý kaynaklarýnýn yetersiz olmasý bilgilerinden hangileri elde edilemez? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV 76. Aþaðýdaki haritada, eþ yükselti eðrileri 100 metre aralýklarla çizilmiþtir. 73. Türkiye de Akdeniz ve Karadeniz iklimleri ile karasal iklim görülür. Bu iklimlerin etkili olduðu alanlarýn birinden diðerine geçerken iklim deðiþikliði her yerde belirgin olmaz. Ýklim bölgeleri arasýnda komþu bölgelerin özelliklerini birlikte taþýyan Geçiþ iklim tipleri de vardýr. X Deniz Y Buna göre, aþaðýda verilen coðrafî bölümlerden hangisinin iklim özellikleri geçiþ iklimlerine örnek olarak verilebilir? Buna göre, X Y doðrultusunun profili aþaðýdakilerden hangisinde doðru olarak verilmiþtir? A) Batý Karadeniz B) Adana A) B) C) Ýç Batý Anadolu D) Hakkâri E) Yukarý Kýzýlýrmak metre 500 400 metre 500 400 300 300 74. Kýrýklý yapýlarýn yaygýn olduðu arazilerde kaynak sularý yerin derinliklerinden gelir. Bu durum, akým miktarýnýn ve su sýcaklýðýnýn yýl içinde fazla deðiþmemesine neden olur. 200 100 0 X C) Y 200 100 0 X D) Y metre metre I III 500 400 300 500 400 300 II 200 200 100 100 IV V 0 X Y 0 X Y E) metre Türkiye nin jeolojik yapýsý düþünüldüðünde, haritada belirtilen yörelerin hangisindeki kaynak sularýnýn akýmý ve su sýcaklýðý yýl içinde en az deðiþiklik gösterir? 500 400 300 200 100 A) I B) II C) III D) IV E) V 0 X Y 13
77. Baðýl nem; havadaki mutlak nemin, havanýn nem taþýma kapasitesine oranýdýr. Merkez Sýcaklýk ( C) Nem taþýma kapasitesi (gr/m 3 ) Mutlak nem (gr/m 3 ) I II III 10 0 10 2,3 4,8 9,4 1,2 4,0 4,5 IV 20 17,3 6,1 V 30 26,2 26,1 Buna göre, tabloda verilen beþ merkezden hangisinin baðýl nemi en düþüktür? A) I B) II C) III D) IV E) V 80. Türkiye de coðrafî konumlarý birbirinden farklý iki merkezde, kýþ mevsiminde ölçülen sýcaklýk deðerleri arasýndaki farkýn arttýðý, buna karþýlýk yaz mevsiminde ölçülen sýcaklýk deðerleri arasýndaki farkýn azaldýðý görülmektedir. Buna göre, bu durum iki merkezin aþaðýdakilerden hangileri bakýmýndan farklý olduðunu kanýtlar? A) Enlem dereceleri B) Nemlilik dereceleri C) Ortalama yükseltileri D) Doðal bitki örtüleri E) Eðim ve baký durumlarý 78. Ardahan ili, yaklaþýk olarak 43 doðu boylamý ve 41 kuzey enleminde yer almaktadýr. Buna göre, aþaðýdaki yargýlardan hangisi Ardahan ili için söylenemez? 79. A) Güneþ ýþýnlarýný yýlýn hiçbir döneminde dik açýyla alamaz. B) Kuzey Yarým Küre de yer alýr. C) Yerel saati Geenwich in yerel saatinden ileridir. D) Türkiye nin ulusal saati ile olan yerel saat farký yazýn azalýr. E) Ekvatora olan kuþ uçuþu uzaklýðý Kuzey Kutup Dairesi ne olan kuþ uçuþu uzaklýðýndan azdýr. 21 Mart 81. Felsefenin, Yunanistan ýn en varlýklý kenti olan Milet te doðmasý rastlantý deðildi. Buradaki filozoflarýn kimileri tüccar, kimileri de zanaatçýlýkta yetenekli kiþilerdi; çoðunluðu nesnelerin gerçekliðiyle yüzyüze gelmekten zevk alan, yorulmak bilmez gezginlerdi. Korku ve mitoslarý üzerlerinden atýnca, zihinlerinin kapýlarýný hevesle, çevrelerini saran evrenin verdiði þaþkýnlýk ve karýþýklýða açtýlar. Böylece, inceden inceye felsefe ve bilimin temelini attýlar. Bu parçaya göre felsefe ve bilimin doðuþunda aþaðýdakilerden hangisi etkili olmamýþtýr? A) Belirli bir refah ortamýnýn oluþmasý B) Gerçeði anlama ve bilme isteði C) Nüfus artýþý saðlayan çabalar D) Kültürel etkileþime yönelik keþifler E) Özgür düþünce ortamýnýn varlýðý 21 Haziran (b) (a) 21 Aralýk 23 Eylül Dünya yukarýdaki þekilde gösterilen a konumundan b konumuna gelene kadar, yeryüzünde aþaðýdakilerden hangisinin olduðu söylenemez? A) Ekvatordaki cisimlerin gölge boyunun kýsaldýðý B) Kuzey Yarým Küre de gündüz süresinin uzadýðý C) Güneþ ýþýnlarýnýn ekvator ile Yengeç dönencesi arasýna dik geldiði D) Güney Yarým Küre de gece süresinin uzadýðý E) Kuzey Yarým Küre de ilkbahar mevsiminin yaþandýðý (c) (d) 82. Filozoflarýn inceledikleri felsefi problemler ayný ya da benzer olmasýna karþýn, felsefeye iliþkin farklý tanýmlar yapýlmýþtýr. Düþünürlerin kendi açýsýndan bir taným ortaya koymalarý, onlarýn zihin ve karakter yapýlarý, olaylara bakýþ açýlarý, yaþam biçimleri gibi deðiþkenlerde aranabilir. Bu parçada, felsefeye iliþkin farklý tanýmlarýn yapýlmasý aþaðýdakilerden hangisine dayandýrýlmýþtýr? A) Filozoflarýn daha önce cevaplanmýþ sorular üzerinde yoðunlaþmalarýna B) Yapýlan hatalardan ders alýnmasýna C) Çaðýn, ele alýnmamýþ temel sorunlarýndan yola çýkýlmasýna D) Zaman içinde felsefenin ele aldýðý konularýn artýþ göstermesine E) Filozoflarýn, önceki bilgileri sorgulayarak kendi görüþlerini oluþturmalarýna 14
83. Bilimciler, bir fikrin bireysel olduðunu bilirler. Ancak beraberken öyle bir hava oluþabilir ki, bir kiþinin kývýlcýmý ekibin öbür üyelerini harekete geçirir; böylece herkes birbirinin fikrini geliþtirir. Sonuçta hiç kimse, kimin neyi düþünmüþ olduðundan emin deðildir. Önemli olan, bir þeyin düþünülmüþ olmasýdýr. Biliyorsunuz bu benim fikrimdi veya þimdi hepiniz benim fikrime geldiðinize göre.. gibi þeyler söylemek için güçlü bir dürtü duyan genç bir bilimci, ortak çalýþma yapmak için uygun deðildir. Bu tür çalýþmada anahtar sözcük birlikte çalýþma dýr; beraber çalýþmanýn, bireysel çalýþmalar toplamýndan daha büyük olduðunu belirtir. Bu parçada aþaðýda verilenlerden hangisi üzerinde durulmaktadýr? A) Ýnsanlar her dönemde yeni þeyler keþfetmenin heyecanýný yaþamýþlardýr. B) Yöresel anlayýþlar bilimin geliþmesine önayak olmuþtur. C) Bilim, bireysel bir kaynaktan çýksa da ekip çalýþmasýnýn ürünüdür. D) Bilim adýna geliþmeler toplumsal yapýyý etkilemiþtir. E) Bilimdeki ekip ruhu her zaman diðer alanlara örnek oluþturur. 85. Modern psikoloji, çocukta uzay ve zaman kavramlarýnýn geliþiminin uzun bir yaþantý deneyimine baðlý olduðunu göstermektedir. Örneðin beþ yaþýndan önce çocuklarda dün ve yarýn gibi soyut zaman kavramlarý geliþmemiþtir. Yine çocuklar yedi yaþýna dek, Bir kilo demir mi, bir kilo pamuk mu daha aðýrdýr? sorusuna, Bir kilo demir cevabýný verirler. Sonuç olarak aklýn doðuþtan bazý kategorik yetilerle donatýlmýþ olduðu görüþü kadar, bu kategorilerin yapýsý ve iþleyiþi de tartýþmalýdýr. Bu parçaya dayanarak aþaðýdaki yargýlardan hangisine ulaþýlabilir? A) Zihinsel kategorilerin doðuþtan bulunduðu þeklindeki görüþler, bilimin bu günkü açýklamalarýyla desteklenmemektedir. B) Duyularýn ve aklýn veremeyeceði bilgiye insan ancak gönül gözüyle ulaþabilir; gerçek, mistik görü ile sezilebilir. C) Duyular bize olaylarýn gerçek nedenini söylemez; olaylarýn özü ancak salt akýlla kavranabilir. D) Duyular, bedenin olanaklarýna baðlý olduðu için sýnýrlýdýr; akýl ise maddesel olmadýðý için sýnýrsýzdýr. E) Bilginin edinilmesinde düþünce kendi kendine beslenir; dýþarýdan saðlanacak baþka bir gereçe ihtiyaç yoktur. 84. Monarþik idareler, egemenlik ve yönetim yetkilerinin tek kiþide toplandýðý yönetim modelleridir. Bu modellerin üstünlüðü, yönetimin bürokrasi ve iç çatýþmalardan uzak olmasýdýr. Bu yönetimlerin olumsuzluklarý ise, hükümdarýn zalimce ve usulsüz davranýþlarýnýn engellenememesidir. Bu nedenle monarþik yönetim modeline danýþma meclisi uygulamasý getirilmiþ ve hükümdarýn keyfi ve acemice uygulamalarý engellenmeye çalýþýlmýþtýr. Bu uygulamalarýn da yetersiz kalmasý ve kötüye kullanýlmasýndan dolayý, zamanla monarþik modellerden vazgeçilmiþtir. Bu parçada, devlette yönetim deðiþikliðine gidilmesinin nedeni olarak aþaðýdakilerden hangisi gösterilmektedir? A) Toplum çýkarýnda çoðunluðun uzlaþýmýnýn saðlanamamasý B) Tek kiþinin idaresinde hükümdarýn keyfi yönetiminin önlenememesi C) Yeni yönetim modellerini sýnama düþüncesinin yaygýnlaþmasý D) Toplumda artan eðilimleri karþýlamada, bilimi egemen kýlma düþüncesinin doðmasý E) Ekonomik yapýdaki deðiþimlerin yönetici sýnýfý güçsüz býrakmasý 86. Doðada sanat olup olmadýðý sorunu, estetiðin en eski sorunlarýndandýr. Doðacýlar sanatýn doðada olduðunu, özellikle doðal olduðunu, sanatçýya doðadaki güzeli saptamak görevinin düþtüðünü benimserler. Doðacýlarýn bu görüþü aþaðýda verilenlerden hangisini desteklemez? A) Tanrý güzeli yarattý, sanatçý güzeli eserine taþýdý. B) Doða, güzelin ilk ortaya çýktýðý yerdir. C) Yetkin sanat, doðanýn bütününü görüp göstermesinden ortaya çýkar. D) Doða, ancak teknikle biçimlenmiþ yapýtlarýn dilinde açýklandýðý zaman estetik deðer taþýr. E) Sanatla ilgili tüm fikirler, doðanýn ürünlerini örnek alýrlar. 15
87. Her dönemin genel özelliklerine baðlý olarak, ahlaki deðerlendirmeler farklýlaþýr veya önem dereceleri deðiþir. Bugünün dünyasý iletiþim ve ulaþým araçlarýnýn geliþmesiyle adeta büyük bir köy görünümü almýþtýr. Ýnsan ve toplumlar birbirine yaklaþtýkça ve iletiþimleri geliþtikçe, ortak deðerler sistemi ve ahlak da yayýlmaktadýr. Günümüzde küreselleþmeye baðlý olarak yeniden evrensel ahlak problemi üzerine düþünülmeye baþlanmýþtýr. Bugünün ahlak kuramcýlarý, artýk ahlakýn topluma baðlý ve kültürel olduðu düþüncesinin aksine, insana baðlý ve evrensel olduðunu savunmaktadýrlar. Bu parçadan ahlakla ilgili hangi yargýya ulaþýlabilir? A) Tüm toplumlarýn ahlak problemlerinin temelinde ortak mutluluk arayýþý vardýr. B) Toplumun ahlaki deðerlerini yargýlayan düþünürün, kendisini toplumdan soyutlamasý gerekir. C) Ýnsanlar toplumsal hayat içinde özgürce deðil, toplumsal baskýnýn etkisiyle davranýþ gösterirler. D) Ýnsanlarýn ve toplumlarýn bulunduklarý koþullarýn deðiþmesiyle, ahlakýn deðerlendirmesi de deðiþir. E) Ahlakýn problemleri soyut olduðundan, hiçbir zaman tam olarak çözülemez. 89. Araçlar, bazý amaçlar açýsýndan iyi olmakla beraber bazýlarý açýsýndan iyi olmayabilir. Yapabilecekleri þeye sýnýr koyan, bizzat araçlarýn doðasýdýr. Fotoðraf makinesi, fotoðraf; teyp, ses kaydý verir vs. Fakat fotoðraf, fotoðrafý çekilen sahnenin kendisi deðildir; o sahnenin bir biçimde temsilidir. Fotoðraf çekilirken alýnan ses kaydý, ayný sahnenin tamamen farklý bir biçimde temsilidir. Söz konusu sahnenin kendisi, daðlar, köyler, insanlar, hayvanlar ve daha baþka þeylerin bulunduðu bir manzaradan oluþuyor olabilir; fakat fotoðraf, sadece elinizde tutabileceðimiz, üzerinde iþaretler bulunan bir kaðýt parçasýdýr. Ses kaydý da, elektro bant bobinidir. Bir þeyin temsilini o þeyin kendisiyle karýþtýrmak, çocuklarla ve ilkel insanlarla paylaþtýðýmýz türden temel bir hatadýr. Bu parçada aþaðýda verilenlerden hangisi üzerinde durulmaktadýr? A) Ýnsanlar yaþam içerisinde araçlarýn iþlevlerini keþfetmek için çalýþýrlar. B) Her bir araç, kendi ürününü yapýsýnýn elverdiði ölçüde verir. C) Varlýklar her zaman istenildiði oranda iþlevsel olamayabilirler. D) Her dönemde, varlýða olan yaklaþýmda farklýlýk görülür. E) Her araç, tasarlandýðý konuya uygun olarak iþlev görmeyebilir. 88. Estetik yargýlar bir özdeþleþtirmedir. Biz nesnelere bakarak onlara, bize ait bazý nitelikler yükleriz. Kendimizdeki duygu, düþünce ve coþkularla özdeþleþtiririz. "Azgýn deniz", "coþkun nehir" deriz. Oysa ne deniz azgýndýr, ne de nehir coþkundur. Nesneleri duygu, düþünce ve coþkularýmýzla birleþtiririz. Onlarý bize ait bir takým niteliklerle yaþarýz. Yýkýk bir sütun karþýsýnda duyduðumuz eziklik sütuna deðil, bize aittir. Bu parçadan hareketle estetik yargýlarla ilgili olarak aþaðýdakilerden hangisi söylenebilir? A) Estetik yargýlar kültüre, yaþa, cinsiyete ve alýnan eðitime göre deðiþmez. B) Bilgi yargýsý olmadýðý için, estetik yargýnýn doðrulukla ya da yanlýþlýkla bir ilgisi olamaz. C) Herhangi bir sanat eserinde, herkesin paylaþabileceði estetik yargýlar vardýr. D) Estetik yargýlar, kiþiden kiþiye deðiþmeyen ortak beðeni yargýlarýdýr. E) Estetik yargý, bireyin kendi iç dünyasýný nesnelerle uzlaþtýrmasýnýn bir sonucudur. 90. Her sanat dalý, güzeli, kendi olanak, yöntem ve teknik olasýlýklarýna göre belirler ya da biçimler. Her sanat dalý, güzeli oluþtururken baþka baþka gereçler kullanýr; kimi tahtayý yontar, kimi boyalarý karýþtýrýr, kimi sözcüklerle oynar. Tahtanýn kývrýmlarýnda, boyalarýn arasýnda, sözcüklerin kümelerinde parýldayan þey, güzelin kendisidir. Bu parçadan aþaðýdakilerden hangisi çýkarýlabilir? A) Her sanatýn kendine özgü bir dili vardýr. B) Sanat, doðal olanýn taklit edilmesine dayanýr. C) Sanatçý, eserini ortaya koyarken duygularýna baðlýdýr. D) Bir nesnenin sanat eseri haline gelmesi yoðun çaba gerektirir. E) Sanatýn dillerinden anlamak için iyi bir sanat eðitimi almak þarttýr. SÖZEL BÖLÜM BÝTTÝ. SAYISAL BÖLÜME GEÇÝNÝZ. 16