A RESEARCH ON THE COMPUTERLITERCAY LEVELS OF PRIMARY AND LOWER-SECONDARY TEACHERS IN BURDUR

Burdur İli Merkez İlçe İlköğretim Fethi ÇELİK, Fatih KOCAMAN ve Ali Suat ÖNAL BURDUR İLİ MERKEZ İLÇE İLKÖĞRETİM ÖĞRETMENLERİNİN BİLGİSAYAR OKUR-YAZARLIK SEVİYELERİ Fethi ÇELİK * Fatih KOCAMAN ** Ali Suat ÖNAL *** ÖZET Burdur ili merkez ilçe ilköğretim öğretmenlerinin bilgisayar okur-yazarlık seviyelerinin incelendiği bu araştırmada Burdur İli İlköğretim Öğretmenlerinin Okuryazarlık Seviyelerinin Tespiti Anketi olarak adlandırılan bir anket kullanılmıştır. Anketin birinci bölümünde öğretmenlerin demografik bilgileri, bilgisayar ve interneti kullanım amaçları ve yerleri ile ilgili bilgiler bulunmaktadır. İkinci bölümde ise öğretmenlerin bilgisayarı tanıma,kullanma ve yeterlilik seviyelerini ölçmek amacıyla hazırlanmış likert tipi 23 soru bulunmaktadır. Araştırma bulgularına göre, öğretmenlerin hem evde hem de okulda bilgisayar kullandıkları, internete bağlandıkları, daha çok MS Word, Powerpoint ve İnternet konusunda kendilerini daha yetkin gördükleri ortaya çıkmıştır. Eğitim yazılımlarını kullanma bilgi yeterliği yüksek bulunurken, bilgisayar bilenlerin oranı düşük bulunmuştur.ayrıca, bilgisayar kullanım sertifikasına sahip öğretmenlerin bilgisayar yeterliği de düşük bulunmuştur. Bu yüzden, dershanelerce uygulanan bilgisayar sertifika programlarının ve kurumların hizmet içi eğitim programlarının da yeterince amaçlarına ulaşamadığı görülmüştür. Ayrıca, bu çalışmada kuramsal olarak bilgisayar okuryazarlık düzeylerinin geliştirilmesi ve kullanılabilir duruma getirilmesi için, öğretmenlerin eğitiminde ve öğrencilerin yetiştirilmesi sürecinde nelerin yapılması gerektiği hususunda görüşler belirtilmiştir. Anahtar Sözcükler: Bilgisayar okur-yazarlığı, ilköğretim öğretmenleri, A RESEARCH ON THE COMPUTERLITERCAY LEVELS OF PRIMARY AND LOWER-SECONDARY TEACHERS IN BURDUR ABSTRACT The purpose of this study is to explore the computer literacy skills of primary and lowersecondary teachers in Burdur. Aquestionnaire titled Determining the Computer Literacy Levels of Primary and Lower-Secondary Teachers in Burdur was used. In the first section of the questionnaire there are questionns related to the characteristics, Internet and computer usage such as usage purpose end, usage place. In the second section there are 23 likert-type questions prepared to measure the teachers computer literacy skillls. The research findings indicate that teachers use computers both at home and at school and that they connect to the * MAKÜ Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi ** MAKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Öğrencisi *** MAKÜ Eğitim Fakültesi Öğretim Görevlisi Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 1

Fethi ÇELİK, Fatih KOCAMAN ve Ali Suat ÖNAL Burdur İli Merkez İlçe İlköğretim Internet frequently. They see themselves confident in using MS Word, Powerpoint and Internet.While the competency levels of the teachers in using educational programs are high, the number of teachers who are able to use computers is found low. Teachers who hold a computer usage certificate have a low level of computer literacy. Therefore, it has been seen that the in-service training programs computer certificate programs fail to achieve their purposes. In conclusion, suggestions are made in relation to what can be done in teacher training and student education and developing computer literacy skills on a theoretical bases. Key Words: Computer literacy, primary school teachers. 1. GİRİŞ İçinde bulunduğumuz yüzyılda bilim ve teknoloji olmak üzere yaşamın her alanında sürekli değişme ve gelişme gerçekleşmektedir. Dünyanın herhangi bir yerinde meydana gelen değişme ve gelişmeler, bütün toplumların yaşamlarını doğrudan etkileyebilmektedir. Bu etkileme toplumun yapısını etkilemekte, yaşam biçiminde değişmelere yol açmakta ve böylece o toplum içinde bulunulan yüzyılın gerçekleriyle daha kolay baş edebilmektedir. Bunu yapamayan toplumlarınsa geri kaldığı, bütün enerjilerini yoksullukla baş edebilmeye harcadığı ve bunda da başarılı olamadığı ve sonunda kavgalarla, iç çatışmalarla karşı karşıya kaldığı görülmektedir Günümüz bilgi çağıdır, bilgi ise sürekli değişmektedir. Bunun için okullarımızda en üst düzeydeki o dönemin bütün bilgilerini öğrencilere kazandırsak bile bu bilgiler belli bir süre sonra güncelliğini ve geçerliğini kaybedebilir. Onun için okulların temel stratejisi öğrenmeyi öğrenme olmalıdır. Bilgiye ulaşma yollarını kazanmış bir öğrencinin ise güncelliğini kaybeden bilgilerden dolayı niteliksiz olma durumu olmayacak, çünkü bu bilgilerini bilgiye ulaşma yeteneğini kullanarak sürekli yenileyecektir. Onun için sınıfta öğrenciler edilgin alıcılar değil, öğrenerek kendi yaşamlarını biçimlendiren kişiler olmalıdır (Korkmaz, 2000). Günümüzde bilgiye ulaşmada vazgeçilmez araçlardan biri bilgisayardır. Mutlaka diğer iletişim araçlarından da bu doğrultuda yararlanılacaktır, ancak olmazsa olmazlardan bir tanesi bilgisayar diğeri de internet teknolojisidir. Bilgisayar destekli öğretim uygulamalarının başarısı uygulamaların yürütücüsü durumunda bulunan öğretmenlerin yetiştirilmesi ve bilgisayar destekli öğretimde ilişkin hazırlık, tutum, beklenti, görüş ve önerileriyle oldukça yakından ilgilidir. Öğretmenlerin kazanmaları gereken beceri, bilgisayarın nasıl çalıştığı, neleri yapabildiği, nasıl programlandığı gibi konulardan çok, öğretmenin kendi branşındaki programlardan hangisinin, hangi konularda yeterli olduğu, öğrencilere ne sağlayacağı gibi konularda yoğunlaşmaktadır. Bilgisayarın sınıf ortamında kullanılmasıyla öğretmenin rolü de değişmiştir. Öğretmen artık her şeyi bilmek zorunda olan sihirli bir kişiden çok, yol gösterici, rehber görevini üstlenmiştir. Ayrıca bilgisayarların eğitim sürecine girmesi sonucunda öğrenme nin içeriği de değişmiştir. Tablo 1 de "günümüzdeki" ve "gelecekteki" öğrenme biçimleri karşılaştırmalı bir biçimde incelenmektedir (Kocasaraç, 2003). 2 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

Burdur İli Merkez İlçe İlköğretim Fethi ÇELİK, Fatih KOCAMAN ve Ali Suat ÖNAL Şekil 1:Günümüzdeki ve Gelecekteki Öğrenme Biçimleri GÜNÜMÜZDEKİ ÖĞRENME Öğretmen sunar, öğrenci dinler. Birlikte çalışmak onaylanmaz. Her disiplin (ders) kendi başına öğretilir. Öğrenme kanıt merkezlidir. Öğretmen, en iyi ve en güvenilir bilgi kaynağıdır. Yazılı kaynaklar başlıca iletişim aracıdır. Değerlendirme, ne kadar çok bilginin ezberlendiğini ölçer. Okullar toplumun diğer birimlerinden izole edilmiş durumdalar. Kaynak: (Norton & Wiburg 1998:32) GELECEKTEKİ ÖĞRENME Öğretmen yol gösterir, öğrenci düşünür, karar verir ve yapar. Birlikte çalışmak öğrenmeyi ve problem çözmeyi kolaylaştırır. Bütünü öğrenme amacıyla disiplinler arası yaklaşım kullanılır. Öğrenme problem çözme merkezlidir. Öğrenme için birçok kaynak vardır. Görüşler, çeşitli medya kaynaklarından yararlanılarak desteklenir. Değerlendirme, her öğrencinin problem çözme, düşünceler arasında ilişki kurma, bilgiyi sunma ve öğrenmeyi öğrenme becerisini ölçmeyi temel alır. Teknoloji, sınıfı dünyaya, dünyayı sınıfa bağlar. Öğretmenin her şeyi bilmek zorunda olmadığı, bilgiye ulaşmada öğrenciye rehberlik eden kişi rolünü üstlendiği gelecekteki öğrenme yaklaşımında, öğrencilerin bilgisayar ve internet teknolojilerini en üst düzeyde kullanabilecek şekilde yetiştirmesi gerekmektedir. Nitekim ilköğretim programlarında bilgi teknolojilerini kullanma temel beceri olarak saptanmıştır (MEB, 2006). Bu beceriyi kazandırmada en büyük görev öğretmene düşmektedir. Anılan niteliklere sahip öğretmen ancak bu tür görevleri yerine getirebilir. Bu araştırma Burdur ili merkez ilçe ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerinin bu niteliğe ne kadar sahip olduğunu ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. 1. 1. Problem Durumu 21. yüzyılın insan niteliklerinden biri belki de en önemlisi eleştirel düşünebilen, problem çözebilen, araştıran, öğrenen, kendini geliştiren, bilgiye kolayca ulaşabilen, eriştiği bilgiyi kullanabilen ve paylaşabilen bireyler yetiştirebilmek olacaktır. Bu özelliklerin birçoğunu elde edebilmenin en önemli yolunun ise bilgisayar ve internet ortamı olduğu kabul edilebilir. Günümüzde internet erişiminin bilgiye ulaşmanın en doğrudan ve etkili bir yolu olduğunu kabul etmek gerekir. Değişen ve hızla gelişen dünyada, Türk milli eğitiminin görevi, çağa ayak uydurabilecek donanımda insanlar yetiştirmek olmalıdır. Bu görevi yerine getirmek için ise, ülkenin bilgisayar okur-yazarı olan donanımlı öğretmenlere ihtiyaç vardır. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 3

Fethi ÇELİK, Fatih KOCAMAN ve Ali Suat ÖNAL Burdur İli Merkez İlçe İlköğretim 1. 2. Eğitimde Bilgisayar Kullanımı Günümüzde, eğitimde bilgisayar kullanılsın mı? sorusu yerini bilgisayar eğitimde en etkili ve verimli bir şekilde nasıl kullanılabilir? sorusuna bırakmıştır. Bilgisayarın toplumsal yaşamda giderek yaygınlaşması, yarının dünyasının bugünkünden çok değişik, karmaşık ve ileri düzeyde olacağı izlenimini vermektedir. İnsanların bu yeni dünyaya uyum sağlayabilmeleriyse onların bilgisayarı tanıma ve kullanma becerilerine sahip olmalarını gerektirmektedir. 1982 den başlayarak, Türkiye de eğitimde bilgisayarın kullanımını artırmaya yönelik bütçeden pay ayrılmaya başlanmıştır. Türk eğitim politikasında bilgisayarın eğitim-öğretimde etkin bir şekilde kullanımı önemli rol oynamaktadır. Türkiye'de de bilgisayarların okullarda kullanılması amacıyla çalışmalar başlatılmıştır (Cagiltay, Askar, ve Ozgit, 1995). Son yıllarda bilgi toplumunun yakalanması amacıyla temel adımların atılması yönünde projeler gerçekleştirilmektedir. Bu çalışmalardaki temel hedefler, bilgisayarların ve İnternet bağlantısının devlet okullarına getirilmesi, öğretmenlerin bilgisayar teknolojilerini kullanmalarına yönelik eğitilmesi ve bilgi teknolojilerinin eğitim sistemiyle bütünleşmesi olarak sıralanabilir. Bunlar gerek bütçesi, gerekse kapsamı açısından Türkiye için oldukça büyük ve önemli projelerdir. Bu tür projelerin başarısı büyük oranda öğretim programlarının hayata geçirilmesinde önemli rol oynayan öğretmenlere bağımlıdır. Öğretmenler, öğretimde bilgisayar kullanımı konusunda herhangi bir başarının veya başarısızlığın temel sebeplerini şekillendirdikleri gibi (Collins, 1990), bilgisayarların öğretimde kullanımına doğal olarak dahil olurlar ve her türlü yenilik onların süzgecinden geçer. Bu nedenle öğretmenlerin kararları, deneyimleri, yaklaşımları, inançları ve tutumları öğretimde bilgisayar kullanımını direk olarak etkilemektedir (Çağıltay, Çakıroğlu, 1992). Öğretmenlerin bilgisayarlar hakkındaki önyargıları ve tutumları onları etkin kullanmada ne derece başarılı olabileceklerini etkilemektedir. Akkoyunlu ya (1996) göre bilgisayar deneyimi arttıkça bilgisayar korkusu o oranda azalmaktadır. Bilgisayar kullanma konusundaki yetersizlik yüksek kaygı ve bilgisayara karşı olumsuz yargı oluşmasına neden olmaktadır. Bu tür önyargılar ve kaygılar bilgisayar kullanımı konusunda verilecek bir eğitimle büyük oranda ortadan kaldırılabilmektedir (Asan, 2003). 1. 3. Bilgisayar Okur-Yazarlığı İnsanların temel bilgisayar bilgisi edinmeleri, beceri kazanmaları ve bu bilgileri modern yaşamda kullanmaları hem kendilerinin hem de gelecek nesillerin bilinçlendirilmeleri ve bu alana öncülük etmeleri açısından çok önemlidir. Bu öğrenme sürecine kısaca bilgisayar okur-yazarlığı olarak kabul etmenin doğru olacağı düşünülebilir. 1950-1980 döneminde çokça duyduğumuz okur-yazar, okur-yazarlık, özellikle kişisel bilgisayarlarla birlikte, bilgisayar okur-yazarı (computer literate), bilgisayar okur-yazarlığı (computer literacy) deyimleri ile yer değiştirmiştir. Ancak, ulusal düzeydeki istatistik verileri, ülke çoğunluğunun henüz bilgisayar okur-yazarı olmadığını göstermektedir. 4 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

Burdur İli Merkez İlçe İlköğretim Fethi ÇELİK, Fatih KOCAMAN ve Ali Suat ÖNAL Bilgisayar teknolojilerindeki hızlı gelişim ve değişim, bilgisayar okur-yazarlığının, sınırlı bir sürede tamamlanabilecek bir eğitim aşaması olmadığını ve bunun yaşam boyu eğitim anlayışı olarak algılanması gerektiğini göstermektedir. Bilgisayar okur-yazarlığının temel eğitimin son yılında başlayan ve orta-öğretim ile süren bir bütünlük içerisinde verilmesi okuryazarlık seviyesinin yükseltilmesinde en doğru yol olacaktır. Üniversite yıllarındaysa, daha önce edinilen bilgisayar bilgi ve becerilerin, araştırmaya ve problem çözmeye yönelik olarak geliştirilebilir, dolayısıyla, öğrencilere verilecek bu uzun vadeli bilgisayar okur-yazarlığı eğitimini gerçekleştirebilmek için bilgisayar yeterliliğine sahip öğretmenlere ihtiyaç vardır. Şu an ülkemizde öğretmenlere özel kurslarda ve hizmetiçi eğitim kurslarında bilgisayar okur-yazarlığı altında kelime işlemci (Word), elektronik tablolama (Excel), sunum yazılımı (Powerpoint), ve Internet tarayıcılar (Netscape, Internet Explorer) gibi sınırlı sayıdaki yazılımların kullanımı öğretilmektedir. 1. 4. Amaç Bu araştırmanın amacı Burdur ili merkez ilçe ilköğretim okul öğretmenlerinin bilgisayar okuryazarlık seviyesini tespit etmektir. Bu genel amaç doğrultusunda araştırmada şu sorulara yanıt aranmıştır: İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin; 1. Bilgisayarı ve interneti kullanım amaçları nelerdir? 2. Bilgisayarı ve interneti kullanım yerleri nerelerdir? 3. Bilgisayar teknolojisi kullanımıyla ilgili yeterlik düzeyleri nedir? 1. 5. Önem Bilgisayar artık yaşam alanlarımızın her boyutuna girmiş durumdadır. Bilgisayar olmadan çalışmalarımızı sürdürmek giderek zorlaşmaktadır. Yaşamı sürdürmenin bu gerçeği ise her bireyin temel bilgisayar becerilerine sahip olmalarını ve bunları etkili olarak kullanabilmelerini gerektirmektedir. Okullarda bu becerilerin kazandırılmasına yardımcı olacak ve rehberlik edecek düzeyde yeterliliklere sahip istenen sayıda bilgisayar okur-yazarı öğretmeninin bulunmaması eğitimde amaca ulaşmayı zorlaştırmaktadır. Araştırma ile elde edilen bulguların, ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin bilgisayar okur-yazarlık durumunu ortaya çıkararak sorunun saptanması yönünde ilgililere yön göstereceği umulmaktadır. 1. 6. Sayıltılar 1. Araştırmada kullanılacak veri toplama aracı, belirlenen amaçlara uygun verilerin toplanmasında aranan koşulları taşımaktadır. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 5

Fethi ÇELİK, Fatih KOCAMAN ve Ali Suat ÖNAL Burdur İli Merkez İlçe İlköğretim 2. Öğretmenlerin anket sorularına verdikleri yanıtlar gerçek bilgi düzeylerini yansıtmaktadır. 1.7. Sınırlılıklar Bu araştırma; 1. Burdur ili merkez ilçe ilköğretim öğretmenleri ile sınırlıdır. 2. Ankette yer alan maddeler, 2005-2006 eğitim-öğretim yılı bilgisayar destekli eğitim uygulaması ve bilgisayar okur-yazarlığı ile ilgili ilköğretim programında yer alan konuların alan taraması ile sınırlıdır. 1. 8. Tanımlar Bilgisayar Destekli Eğitim: Bilgisayarın öğrenme-öğretme ve okul yönetimi ile ilgili bütün faaliyetlerde kullanılmasına denir. Eğitim Yazılımları: Bilgisayar destekli eğitim amaçlı kullanılmak üzere hazırlanmış öğretici, alıştırma ve pratik yaptırıcı, eğitsel oyunlar içeren bilgisayar yazılımlarıdır. Bilgisayar Okuryazarlığı: Kişisel bilgisayarları fazla zorlanmadan kullanabilir, bilgisayarlarda temel bazı işlemleri (kelime işlemcilerle yazı yazma, basit analizler, raporlar yapma, basit çizim programları kullanma, yazıcı kullanma vb.) gerçekleştirebilme yeterliliğidir. 2. YÖNTEM Bu araştırma, tarama modeli temeline dayanan betimsel bir çalışmadır.. 2.1. Evren Araştırmanın evreni, Burdur ili merkez ilçe ilköğretim okullarındaki öğretmenler olarak belirlenmiştir. 2.2. Örneklem Bu çalışmanın örneklemini, Burdur merkez ilçeye bağlı random yöntemiyle seçilmiş beş ilköğretim okulunun öğretmenleri (n = 70) oluşturmaktadır. Örneklem evrenin % 14 ünü oluşturmaktadır. 2.3. Verilerin Toplanması Bu çalışmada, Burdur ili ilköğretim okulunda görev yapan öğretmenlerin bilgisayar okuryazarlık seviyelerini belirlemek amacıyla iki bölümden oluşan Burdur İli İlköğretim Öğretmenlerinin Okuryazarlık Seviyelerinin Tespiti Anketi kullanılmıştır. Anketin birinci bölümünde öğretmenin demografik bilgileri ve bilgisayar ve internet kullanım alışkanlıklarını belirlemeye yönelik sorular bulunmaktadır. Anketin bu bölümü, orjinali İngilizce olarak Loyd ve Gressard (1984) tarafından geliştirilen ve Berberoğlu ve Çalıkoğlu (1991) 6 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

Burdur İli Merkez İlçe İlköğretim Fethi ÇELİK, Fatih KOCAMAN ve Ali Suat ÖNAL tarafından Türkçeye çevirilen bilgisayara yönelik tutum ölçeği kullanılmıştır. Öğretmenlerin bilgisayar okuryazarlığı beceri düzeyini belirlemek amacıyla Zayim ve diğerleri (http://inettr.org.tr/inetconf8/bildiri/132.doc) tarafından hazırlanan anketin ikinci bölümde ise öğretmenlerin bilgisayar yeterlilik seviyelerini ölçmek amacıyla hazırlanmış ve Cronbach Alpha katsayısı 0.88 bulunan beşli likert tipi 23 soru bulunmaktadır. Anket 2005-2006 eğitim-öğretim yılı II. dönemi sonunda katılım için gönüllülük ilkesi esas alınarak 5 okuldan 70 öğretmene uygulanmıştır. 2.4. Verilerin Çözümlenmesi Araştırma için kullanılan anket iki bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde anket uygulanan öğretmenlerin demografik özellikleri, bilgisayar ve interneti kullanım amaçları ve kullanım yerleri ortaya çıkarılmış ve bunun için frekans ve yüzde kullanılmıştır. İkinci bölümde ise öğretmenlerin bilgisayar yeterlikleri, çok yetersiz, yetersiz, orta düzeyde yeterli, yeterli ve çok yeterli şeklinde likert tipi sorularla belirlenmeye çalışılmış, ancak burada da frekans ve yüzdelerle yorumlamalara gidilmiştir. 3. BULGULAR VE YORUMLARI 3.1 İlköğretim Öğretmenlerin Bilgisayar ve İnterneti Kullanım Amaçları ve Yerleri Anketin birinci kısmında öğretmenlerin demografik bilgileri ve bilgisayar ve interneti kullanım amaçları ve kullanım yerleri ile ilgili sorular yer almıştır. Demografik bilgiler bu araştırmada sadece genel bir izlenim oluşturmak amacıyla verilmiş ve özellikler arasında hiçbir ilişki aranmamıştır. Bu bölümden elde edilen bulgular aşağıdaki tablolarda verilmiştir: Tablo I : Öğretmenlerin Cinsiyet Dağılımı Özellikler N Örneklemin yüzdesi Erkek 34 48,6 Kadın 36 51,4 Toplam 70 100 Tablo I de görüldüğü gibi, ankete katılan 70 kişiden 34 ü (% 48,6) erkek, 36 sı (% 51,4) ise kadındır. Tablo II : Öğretmenlerin Kıdem Yılı Özellikler N Örneklemin yüzdesi 0-5 Yıl 7 10,0 6-10 Yıl 14 20,0 11-15 Yıl 8 11,4 16-20 Yıl 15 21,4 20+.. Yıl 26 37,1 Toplam 70 100 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 7

Fethi ÇELİK, Fatih KOCAMAN ve Ali Suat ÖNAL Burdur İli Merkez İlçe İlköğretim Tablo II de görüldüğü gibi, ankete katılan öğretmenlerin büyük çoğunluğu (%58.5) 15 yıl ve üzeri kıdem yılına sahiptir.5 yıla kadar hizmeti olanlar %7, 6-10 yıl arası kıdemi olanlar %20 ve 11-15 yıl kıdemi olanlar ise ankete katılanların %11.4 ünü oluşturmaktadır. Tablo III : Öğretmenlerin Sertifika Sahibi Olma Durumları Özellikler N Örneklemin yüzdesi Evet 68 97,1 Hayır 2 2,9 Toplam 70 100 Tablo III de görüldüğü gibi, ankete katılan sadece iki kişinin (%2.9) bilgisayar sertifikasının olmadığı, diğer 68 kişinin (%97.1) ise bilgisayar sertifikası olduğu görülmektedir. Tablo IV : Bilgisayar Kullanım Yerleri Özellikler N Örneklemin yüzdesi Cevap yok 2 2,9 Bilgisayar Kullanmıyorum 4 5,7 Evde Kullanıyorum 11 15,7 Okulda Kullanıyorum 9 12,9 İnternet Cafe de Kullanıyorum 1 1,4 Hem Evde Hem Okulda Kullanıyorum 39 55,7 Evde, Okulda ve İnternet Cafe de 4 5,7 Toplam 70 100 Tablo IV de görüldüğü gibi, bilgisayar kullanım yerleri olarak bilgisayarı hem okulda hem de evde kullanan sayısı %55.7 ile en yüksek orandadır. sadece evde kullananlar %15.7, sadece okulda kullanan öğretmenler % 12.9 ve diğer yerlerde kullananlar % 10 un altında çıkmıştır. Tablo V : İnternete Bağlanma Yerleri Özellikler N Örneklemin yüzdesi İnternete Bağlanmıyorum 12 17,1 Evimden Bağlanıyorum 10 14,3 Okuldan Bağlanıyorum 17 24,3 Evden ve Okuldan Bağlanıyorum 27 38,6 Evden ve İnternet Cafe den Bağlanıyorum 3 4,3 Evde, Okulda ve İnternet Cafe de Bağlanıyorum 1 1,4 Toplam 70 100 Tablo V deki veriler tablo IV deki verilerle paralellik göstermektedir. Evden ve okuldan bağlandığını belirtenlerin oranı %38.6 ile en fazla olarak bulunmuştur. Bunu %24.3 ile okuldan bağlanma izlemiş, evde, okulda ve internet kafede bağlanma durumu ise yalnızca %1.4 olarak bulunmuştur. 8 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

Burdur İli Merkez İlçe İlköğretim Fethi ÇELİK, Fatih KOCAMAN ve Ali Suat ÖNAL Tablo VI : İnterneti Kullanım Amaçları Özellikler N Örneklemin yüzdesi 1 Internet te araştırma 53 75,7 2 E-Posta 24 34,3 3 Web Sayfası Yayınlama 2 2,9 4 Çoklu Ortam Oluşturma 3 4,3 5 Sohbet 14 20,0 6 Oyun, Eğlence 9 12,9 7 Tartışmalara Katılım 2 2,9 8 Öğretim 32 45,7 9 Medyayı İzleme 25 35,7 Birden fazla seçeneğin işaretlenebildiği bu soruda, Tablo VI daki değerler incelendiğinde, öğretmenlerin interneti çoğunlukla araştırma yapmak için kullandığı (%75.7) görülmektedir. Diğer amaçların %45.7 ile öğretim, %35.7 ile medyayı izleme, %34.3 ile E-Posta, %20.0 ile sohbet şeklinde gerçekleştiği görülmektedir. 3.2. Bilgisayar lik Seviyesinin Ölçümü Anketin ikinci bölümü ilköğretimde görev yapan öğretmenlerin bilgisayar yeterlilik seviyelerinin belirlenmesi için hazırlanmıştır. Bu bölümde kişinin bilgisayar okur-yazarı olarak sayılabilmesi için gerekli olan temel bilgi ve becerilerle ilgili sorular bulunmaktadır. Öğretmenlerin bu bilgi ve becerilere sahip olma dereceleri 5 li likert tipi ölçeğe verdikleri yanıtlara göre belirlenmiştir. Bu bölümden elde edilen bulgular aşağıda verilmiştir: Tablo VII : MS Word lik Ölçeği Özellikler Çok Orta Düzeyde Çok 1. Bir doküman oluşturabilir veya açabilirim. 2. Kes, kopyala, yapıştır gibi basit komutları kullanabilirim. 3. Koyu, italik, altı çizgili, yazı karakteri değiştirme, yazı rengini değiştirme gibi basit formatlama işlemlerini yapabilirim. 4. Nesne ekleme, nesne boyutunu değiştirme ve nesnenin yerini değiştirme gibi biraz daha karmaşık işlemleri yapabilirim. 1,4 14,3 15,7 25,7 42,9 2,9 7,1 8,6 8,6 72,9 0 10,0 10,0 14,3 65,7 2,9 4,3 18,6 22,9 51,4 Tablo VII de görüldüğü gibi, MS Word yeterlilik ölçeğindeki bütün maddelerde öğretmenlerin kendilerini çok yeterli olarak belirttikleri oran diğerlerine göre daha fazladır. ve çok yeterli seçeneklerini belirten öğretmenlerin oranı 1. maddedeki özellikte %68.6, 2. maddede %81.5, 3. maddede %80, 4. maddede ise %74.3 olarak bulunmuştur. MS Word Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 9

Fethi ÇELİK, Fatih KOCAMAN ve Ali Suat ÖNAL Burdur İli Merkez İlçe İlköğretim uygulamalarının çok yaygın kullanımı ve basit becerilerden oluşması öğretmenlerin bu becerilere üst düzeye sahip olduklarını göstermektedir. Tablo VIII : MS Excel lik Ölçeği Özellikler Çok Orta Düzeyde Çok 5. Bir tablo işlemci dosyasını veritabanıyla birleştirebilirim 6. Bir çalışma sayfası oluşturabilir veya açabilirim. 7. Grafik eklemek veya satır yada sütunların boyutunu değiştirmek suretiyle çalışma sayfasının formatını değiştirebilirim. 8. Formüller ve ileri seviyede düzeltme işlevlerini kullanabilirim. 5,7 1,4 30,0 35,7 27,1 4,3 2,9 21,4 28,6 42,9 0 4,3 2,9 28,6 35,7 7,1 8,6 38,6 32,9 12,9 Tablo VIII değerleri incelendiğinde, öğretmenlerin MS Excel ile ilgili daha basit sayılabilecek işlemlerde kendilerini yeterli gördüklerini fakat daha karmaşık işlemlerde yeterlik oranının düştüğü görülmektedir. ve çok yeterli derecelerini belirtenlerin 5. özellikte oranı %62.8, 6. özellikte %71.5, 7. özellikte %64, 8. özellikte ise %45.8 olarak bulunmuştur. Tablo VII de de görüldüğü gibi öğretmenlerin Formüller ve ileri seviyede düzeltme işlevlerini kullanabilirim yeterliğine istenilen düzeyde sahip olmadıkları ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin her ne kadar bilgisayar kullanım sertifikaları olsa da daha karmaşık becerilerde öğrenme ihtiyacı içerisinde oldukları görülmektedir. Tablo IX : MS Powerpoint lik Ölçeği Özellikler Çok Orta Düzeyde Çok 9. Powerpoint gibi bir program kullanarak basit bir sunum hazırlayabilirim. 1,4 5,7 17,1 24,3 51,4 Tablo IX değerler incelendiğinde, ankete katılan öğretmenlerin yarısından fazlasının (%51.4) Powerpoint türü bir program kullanarak basit bir sunu hazırlayabildikleri görülmektedir. Kendilerini yeterli görenler de eklendiğinde bu oran %75.9 a çıkmaktadır. Uygulama yapılan okulların tamamında bilgisayar laboratuarlarının olması, öğretmenleri bu beceriyi davranışa dönüştürmeye yöneltebilecek bir eğilim olarak görülebilir. Bu durum ise okulda araç ve gereç bulundurulması ile öğretmenlerin bu araç ve gereçleri kullanma arasındaki pozitif ilişkiyi güçlendirici bir sonuç olabilir. 10 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

Burdur İli Merkez İlçe İlköğretim Fethi ÇELİK, Fatih KOCAMAN ve Ali Suat ÖNAL Tablo X : İşletim Sistemleri lik Ölçeği Özellikler Çok Orta Düzeyde Çok 10. Bir işletim sistemini ( Windows 95/98/XP/Mac /OS vb.) etkin bir şekilde kullanabilirim. 11. Birden fazla işletim sistemini etkin olarak kullanabilirim 12. İki veya daha fazla pencere veya program arasında çalışabilme gibi çoklu görevleri anlayabiliyorum. 13. Bir komutu yerine getirmek için bir, iki veya daha fazla tuşa basma gibi kısa yol tuşlarını nasıl kullanacağınızı biliyorum. 14. Masaüstünü (desktop) nasıl kuracağımı ve tanımlayacağımı biliyorum. 4,3 4,3 25,7 37,1 28,6 2,9 7,1 35,7 31,4 22,9 1,4 10,0 34,3 32,9 21,4 1,4 8,6 28,6 40,0 21,4 5,7 5,7 27,1 31,4 30,0 Tablo X daki değerler incelendiğinde, İşletim Sistemleri ile ilgili bütün özelliklerde kendilerini yeterli ve çok yeterli görenlerin oranını daha fazla olduğu görülmektedir. Ancak bu oranlar 10. özellikte %65.7 ile en yüksek oranda görülürken, 13. ve 14. özelliklerde %61.4, 11 ve 12. özelliklerde ise daha düşük olarak %54.3 şeklinde ortaya çıkmıştır. 11 ve 12. özelliklerin diğerlerine göre daha karmaşık olduğu düşünüldüğünde öğretmenlerin bu becerilerdeki eksiklikleri gözlemlenmektedir. Tablo XI : Eğitim Yazılımları lik Ölçeği Özellikler Çok Orta Düzeyde Çok 15. Öğretim için öğretim materyali yoluyla rehberlik eden ve yönlendiren bire-bir öğretim programları kullanabilirim. 16. Öğretim için video oyunlar gibi gerçek hayatı benzeştiren benzeşim (simulasyon) programları kullanabilirim. 17. Öğretim için soru sorup dönüt sağlayan alıştırma-uygulama programları kullanabilirim. 1,4 5,7 24,3 35,7 32,9 0 5,7 32,9 34,3 27,1 1,4 5,7 34,3 27,1 31,4 Tablo XI deki değerler incelendiğinde, Eğitim Yazılımı yeterliğinde kendilerini yeterli ve çok yeterli gören öğretmenlerin oranı 15. özellikte en yüksek oranıyla %68.6, 16. özellikte %61.4 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 11

Fethi ÇELİK, Fatih KOCAMAN ve Ali Suat ÖNAL Burdur İli Merkez İlçe İlköğretim ve 17. özellikte ise %58.5 olarak bulunmuştur. Bulgular her üç özellikte de orta düzeyde yeterli seçeneklerinin de yüksek oranlarda bulunduğunu göstermektedir. Bu oranın yüksekliği ya da öğretmenlerin önemli bir bölümünün kendilerini Eğitim Yazılımı ile ilgili yeterliklerde orta düzeyde bir yeterlikte algılamaları, sınıflarda eğitim yazılımlarını uygulayacak donanımın olmaması ve öğretmenlere teknolojiyi kullanma alışkanlığının ve yeterliliğinin kazandırılamamış olmasıyla ilişkilendirilebilir. Tablo XII : İnternet Kullanım lik Ölçeği Özellikler Çok Orta Düzeyde Çok 18. İnternette bilgisayar kullanımına yönelik siteleri, forumları ve haber gruplarını takip ederim. 19. Karşılaştığım problemlerin çözümlerini internetten bulmaya çalışırım. 20. İnternette bilgi kaynaklarına ulaşmada zorluk çekmiyorum. 21. Planlama ve ders materyali hazırlamada internetten faydalanıyorum. 22. Sık kullanılanların nasıl oluşturulduğunu ve bunları kullanmayı biliyorum 23. Göz Gezdirici (Browser İnternet Explorer) seçeneklerinizi değiştirebilirim 1,4 8,6 32,9 18,6 38,6 4,3 4,3 21,4 22,9 47,1 2,9 2,9 21,4 17,1 55,7 2,9 2,9 17,1 15,7 61,4 2,9 1,4 21,4 25,7 48,6 5,7 1,4 42,9 25,7 24,3 Tablo XI deki değerler incelendiğinde, Ankette internet kullanım yeterliliğinin ölçülmeye çalışıldığı maddelerde anketin diğer bölümlerine yeterliklere nazaran oranın oldukça yüksek çıktığı görülmektedir. Ancak 18. özellikte kendilerini yeterli ve çok yeterli görenlerin oranı %57.2 ve 23. özellikte ise bu oran %50 olarak bulunmuştur. Ancak bu bölümle ilgili bütün özelliklerde kendilerini yetersiz ve çok yetersiz olarak algılayanların düşük çıktığı görülmektedir. 18. maddede belirtilen yeterliğin diğerlerine göre düşük çıkması öğretmenlerin ihtiyacı olan bilgiye ulaşmada bütün kanalları kullanmada bir ilgi veya isteklilik eksikliğinin var olduğu şeklinde düşünülebilir. 4. SONUÇ Araştırmanın bulgularının değerlendirilmesi doğrultusunda aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır: 1. Araştırmanın birinci ve ikinci alt problemine yönelik olarak anketin birinci bölümünden çıkan sonuca göre öğretmenler hem evde hem de okulda bilgisayarı kullandıkları ve internete bağlandıkları ortaya çıkmıştır. Her ne kadar bilgisayar kullanmıyorum ve internete bağlanmıyorum seçeneklerini işaretleyen öğretmenler olsa da bu oran düşüktür. Öğretmenlerin interneti çoğunlukla araştırma yapmak için kullandığı görülmektedir. 12 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

Burdur İli Merkez İlçe İlköğretim Fethi ÇELİK, Fatih KOCAMAN ve Ali Suat ÖNAL 2. Araştırmanın birinci ve ikinci alt problemine yönelik olarak anketin birinci bölümüne bakıldığında, bilgisayar sertifikası sahibi olma oranı %97,1 dir. Bu sonuca göre anketin ikinci bölümünde bilgisayar yeterliliğinin ölçüldüğü sorularda yeterli seçeneğini belirtme oranının da buna yakın olması gerekirdi. Fakat hiçbir bölümde oran sertifika sahibi olma oranına yakın çıkmamıştır. 3. Üçüncü alt probleme yönelik olarak anketin ikinci kısmından çıkan sonuç ise; öğretmenlerin daha çok MS Word, Powerpoint ve İnternet konusunda kendilerini daha yeterli gördükleri şeklinde ortaya çıkmıştır. Eğitim yazılımlarını kullanma konusunda her ne kadar yeterlik oranı yüksek olsa da, kendilerini yetersiz olarak algılayanların oranı da dikkate değer bir biçimde yüksek bulunmuştur. 5. ÖNERİLER 1. Bilgiye en hızlı erişim kaynağı olarak kabul edilen eğitim araçlarının başında bilgisayar ve internet gelmektedir. Bu nedenle ülkelerin eğitim sistemlerinin en önemli görevi bilgisayar okur-yazarı bireyler yetiştirmek olmalıdır. Bu yeterlilikte bireyler yetiştirebilmek içinde yapılması gereken, tabi ki bu yeterliliği kazandırabilecek donanımda öğretmenler yetiştirebilmek ve mevcut öğretmenleri de bu yönde geliştirecek hizmetiçi eğitimlere yönlendirmek olacaktır. 2. Buradan, dershanelerdeki bilgisayar sertifika programlarının ve hizmetiçi eğitim programlarının yeterince hedeflere ulaşamadığı sonucu çıkarılabilir. Bunun için öncelikle dershanelerdeki bilgisayar kullanımına yönelik sertifika programlarının yeniden gözden geçirilmesi ve kalitesinin sürekli izlenmesi gerekmektedir. Kurumlar da bilgisayar kullanımı ile ilgili hizmetiçi eğitim programları açmalı ve bunları sürekli hale getirmelidir. Ayrıca bu programlarla ilgili program geliştirme süreçlerini de bilimsel ölçütlere göre gerçekleştirmelidirler. 3. Hedeflediğimiz bilgisayar okur-yazarlığına ulaşmak için gerekli olan çalışmalara hız kazandırılarak ve ciddiyetle uygulanmalıdır. Ayrıca bilgisayar okur-yazarlık eğitimi bir süreç haline getirilmelidir. Bu eğitimin özellikle öğretmen yetiştiren kurumlarda daha da önem kazanması gerekmektedir. Eğitim sisteminde şu anda görev yapan öğretmenlerinde nitelikli bir hizmetiçi eğitim programından geçirilmesi gerekmektedir. Böylece Milli Eğitim Sistemi, bilgiye ulaşma yollarını çok iyi algılamış ve bunları uygulamaya geçirebilecek bireyleri yetiştirecek öğretmenlerle çağdaş uygarlık düzeyini çıkartacak bireyler yetiştirmek hedefine bir adım daha yaklaşılmış olacaktır. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 13

Fethi ÇELİK, Fatih KOCAMAN ve Ali Suat ÖNAL Burdur İli Merkez İlçe İlköğretim KAYNAKÇA Akkoyunlu, B. (1996). Attitudes of Students Toward Computers. Egitim ve Bilim, 20, Issue 100, 15-27. (In Turkish). Çağıltay K., Çakıroğlu J., Çağıltay N., Çakıroğlu E. (2001) Öğretimde Bilgisayar Kullanımına İlişkin Öğretmen Görüşleri. H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı:21 s.19-28. http://193.140.216.63/200121k%c3%9cr%c5%9eat%20%c3%87a%c4%9eiltay.pdf Asan A. (2003). Computer Technology Awareness by Elementary School Teachers: A Case Study from Turkey. Journal of Information Technology Education. Sayı:12, cilt: 2, s: 153-164. http://jite.org/documents/vol2/v2p153-164-109.pdf. Cagiltay, K., Askar, P., ve Ozgit, A. (1995). Setting Up a Computer Mediated Communication Network For Secondary Schools. http://ww.isoc.org/hmp/paper/103/abstract.html. Collins, A. (1996). The Role of Computer Technology in Restructuring Schools. http://www.edc.org/cct/ccthome/reports/tr9.html (2001, Haziran 15). Kocasaraç, H., (2003). Bilgisayarların Öğretim Alanında Kullanımına İlişkin Öğretmen likleri. The Turkish Online Journal of Educational Technology. http://www.tojet.net/articles/2310.htm (19.03.2008). Korkmaz, Hünkar (2000). Çoklu Zeka Tabanlı Etkin Öğrenme Yaklaşımının Öğrenci Başarısına ve Tutumuna Etkisi,Eğitim ve Bilim. 26-119. MEB.(2005) İlköğretim Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı ve Klavuzu. 598-599. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi. Norton, Priscilla and WIBURG Karin M.Teaching with Technology New York: Harcourt Press, 1998. Zayim, N., İşleyen, F., Gülkesen, K. H., Saka, O., Tıp Fakültesine Başlayan Öğrencilerin Bilgisayara Karşı Tutumları ve Bilgisayar Becerileri, http://inettr.org.tr/inetconf8/bildiri/132.doc. 14 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi