9. HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1

Benzer belgeler
YAZI TÜRLERİ ŞENDA SOLMAZ KONUSUNU YAŞAMDAN ALAN YAZI TÜRLERİ OLAY YAZILARI

YAZILI ANLATIM-I DERSİ ÖĞRETİM PLANI Türkçe Yazılı Anlatım-I TRA-209 Zorunlu Dersin Seviyesi. Dersin Adı Dersin Kodu Dersin Türü

8. HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1

2-ÖYKÜLEYİCİ ANLATIM NEDİR

S.gky _ Bilgi Kuramı S.gky _ Bilgi Kuramı S.gky _ Bilgi Kuramı

Metin Edebi Metin nedir?

Hafta Konu Ön Hazırlık Öğretme Metodu

İÇİNDEKİLER. Sorular... 9 Ödev... 10

TÜRK DİLİ II. Teori (saat/hafta) Uygulama (saat/hafta) Laboratuar (saat/hafta) Dersin Adı Kodu Yarıyıl AKTS. 1.YIL/ 2.

TÜRK DİLİ II. Teori (saat/hafta) Uygulama (saat/hafta) Laboratuar (saat/hafta) Dersin Adı Kodu Yarıyıl AKTS. 1.YIL/ 2.

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

Kübra YILMAZ, Yudum HACIOĞLU, Kadri ŞAHİN, Abdülkadir Arslan

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

6. SINIF TÜRKÇE DERS BİLGİLERİ

FECRİ-ATİ EDEBİYATI SANATÇILARI

AKŞEHİR ANADOLU İMAM HATİP LİSESİ ÖĞRETİM YILI DİL VE ANLATIM DERSİ 11. SINIFLAR 1.DÖNEM 1.YAZILI YOKLAMASI

7. SINIF TÜRKÇE DERS BİLGİLERİ

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 BÖLÜM 2

CUMHURIYET DÖNEMINDE COŞKU VE HEYECANI DILE GETIREN METINLER (ŞIIR) Cumhuriyet Edebiyatında Şiir ve Soru Çözümü

..OKULU ÖZEL EĞİTİM SINIF I. EĞİTİM-ÖĞRETİM YLILI HAFİF DÜZEYDE ZİHİNSEL ENGELLİLER; SINIFLAR TÜRKÇE DERSİ ÇERÇEVE PLANI

3. SINIFLAR BU AY NELER ÖĞRENECEĞİZ? OCAK

METİNLERİ SINIFLANDIRILMASI

Hafta Konu Ön Hazırlık Öğretme Metodu

ODTÜ GV ÖZEL DENİZLİ İLKOKULU EĞİTİM ÖĞRETİM YILI 3. SINIFLAR MART AYI KAZANIMLARI TÜRKÇE DERSİ

6. SINIF TÜRKÇE DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ

Türkçe. Cümlede Anlam Cümlenin Yorumu. Metinde Kazandıkları Anlamlara Göre Cümleler

Makale Nedir? Makale Nasıl Yazılır?

NOKTALAMA İŞARETLERİ MUSTAFA NAZIM ÖZGEN

İnci Hoca YEDİ MEŞALECİLER

5. SINIF TÜRKÇE DERS BİLGİLERİ

TÜRK DİLİ II. Teori (saat/hafta)

5. SINIF TÜRKÇE YILLIK PLANI

11.SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ

TRK Türk Dili I

Ödev 1 5 Ödevler Devam 0 0 Sunum Uygulama 0 0 Proje 0 0 0

Zirve 9. Sınıf Dil ve Anlatım

11. HAFTA 2.ARAŞTIRMA İNCELEME YAZILARI

Bu cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi uygun olur?

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI 8. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ DERS SAATİ

MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİ Gönderen admin - 31/01/ :14

Savaş, kahramanlık ve vatan sevgisi gibi konuları destansı ve abartılı bir anlatımla işleyen şiirlerdir.

Bilim,Sevgi,Hoşgörü.

ÝÇÝNDEKÝLER TEMA 1. Anlam Bilgisi. Yazým Bilgisi. Dil Bilgisi. SÖZCÜK ANLAMI...15 Gerçek, Yan ve Mecaz Anlam...15 Deyim...15

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 6. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

Cümlede Anlam TEST 39. 1) Bu güzellikleri görmek için Uzungöl e gün doğarken gelmelisin. Bu cümlede aşağıdaki sorulardan hangisi nin cevabı yoktur?

KAZANIMLAR OKUMA KONUŞMA YAZMA DİL BİLGİSİ

-Anadolu Türkleri arasında efsane; menkabe, esatir ve mitoloji terimleri yaygınlık kazanmıştır.

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI İLKOKULU 1/. SINIFI GÖRSEL SANATLAR YILLIK PLANI

YAZILIYA HAZIRLIK SINAVI TÜRKÇE 5. SINIF

DERS BİLGİLERİ TÜRKÇE I: YAZILI ANLATIM TRD

DERS BİLGİLERİ Ders Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Dersin Koordinatörü Dersi Verenler Dersin Yardımcıları Dersin Amacı

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 7. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

KAZANIMLAR(KISA DÖNEMLİ AMAÇLAR)

HİKÂYE ETME BİLİMİ 1 :

3. Yazma Becerileri Sempozyumu

1 TEMA OKUMA KÜLTÜRÜ SÖZCÜKTE ANLAM

ODTÜ GV ÖZEL DENİZLİ İLKOKULU EĞİTİM ÖĞRETİM YILI 3. SINIFLAR MAYIS AYI KAZANIMLARI TÜRKÇE DERSİ

DERS BĠLGĠLERĠ TÜRKÇE I: YAZILI ANLATIM TRD

8. SINIF TÜRKÇE DERS BİLGİLERİ

1) O, bu işin. Yukarıdaki cümle aşağıdakilerden hangisi ile tamamlanırsa zor bir işi başarmak anlamına gelir?

-DERS PLANI- Görsel Sanatlar Dersi. 2 Ders Saati (40+40dk)

Edebi metin, dilin estetik amaçla kullanıldığı metindir. Bir Metnin Edebi Oluşunu Şu Şekilde özetleyebiliriz:

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS. Türkçe 1: Yazılı Anlatım TRD

.com. Faydalı Olması Dileklerimizle... Emrah&Elvan PEKŞEN

Zeus tarafından yazıldı. Çarşamba, 11 Mart :05 - Son Güncelleme Perşembe, 27 Mayıs :12

PARAGRAFIN BÖLÜMLERİ

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI. İLKOKULU 3. SINIF GÖRSEL SANATLAR DERSİ ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANI

MUTLU HAFTALAR. Emrah&Elvan PEKŞEN

MUTLU HAFTALAR. Emrah&Elvan PEKŞEN

Ġnönü Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü AKTS Uyumlu Ders Ġçeriği DERSĠN ADI. Türk Dili I

TANZİMAT DÖNEMİNDE ÖĞRETİCİ METİNLER. Ufuk KÜSDÜL Arhavi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI TÜRKÇE

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI. İLKOKULU 2. SINIF TÜRKÇE DERSİ ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANI

Dünyayı Değiştiren İnsanlar

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI. İLKOKULU 3. SINIF GÖRSEL SANATLAR DERSİ ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANI

Bu dörtlükte geçen aşağıdaki sözcüklerden hangisinin eş seslisi yoktur?

Çocuklar Için Pedagojik Karne - Genç Gelişim Kişisel Gelişim

DERS TANIMLAMA FORMU. Proje/Ala n Çalışması

DERS BİLGİLERİ TÜRK DİLİ-I TRD

A. BENZETİŞİM. Benzetişim, nesne ya da kavramlar arasındaki benzerliği veya zıtlığı görmek için yapılan zihinsel işlemdir. Örnek 3.

.. Özel Eğitim Uygulama Merkezi. Kaba Değerlendirme Formu

4. SINIF TÜRKÇE DERS BİLGİLERİ

MEHMET RAUF - Genç Gelişim Kişisel Gelişim ( )

3. SINIFLAR EYLÜL EKİM AYI BÜLTENİ

TLL Uygulama. Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde Hüseyin Rahmi Gürpınar a ilişkin bilgi doğru değildir?

İnci Hoca CÜMLEDE ANLAM 2

Eğitim-Öğretim Yılı Kütüphane Bülteni Sayı:2 Haziran 2016

4. Demiryolu ile tren arasındaki ilşki vapur ile aşağıdakilerden hangisi arasında vardır? A) Karayolu B) Gökyüzü C) Denizyolu D) Yeraltı

ESTETİK (SANAT FELSEFESİ)

Yazılı Ödeviniz Hakkında Kendinize Sormanız Gereken Bazı Sorular

ÖZEL EFDAL GÖZTEPE ANAOKULU DENİZYILDIZI GRUBU MAYIS AYI BÜLTENİ

* Cümle içinde, tırnak içinde verilen cümleler büyük harfle başlar. Tolstoy, Amaç olmayınca hayatın da bitmesi gerekir. demiştir.

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS

Mutfak Etkinliği. Türkçe Dil Etkinlikleri Sanat Etkinlikleri Oyunlar Şarkı. Büskivili pasta yapıyoruz.

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I BÖLÜM II. vii GİRİŞ / 1 ÇOCUK VE KİTAPLARI / 17

TURKCEDERSĠMĠZ.COM EĞĠTĠM ÖĞRETĠM YILI TÜRKÇE DERSĠ 5. SINIF ÜNĠTELENDĠRĠLMĠġ YILLIK PLANI KAZANIMLAR METİNLER ÖLÇME DEĞ.

Erken (Filizlenen) Okuryazarlık

RESİM SANAT EĞİTİMİ KURS PROGRAMI

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI. İLKOKULU 1. SINIF GÖRSEL SANATLAR DERSİ ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANI

TÜRK DİLİ II KISA ÖZET KOLAYAOF

Transkript:

9. HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1

Amaçlar Bu bölüm tamamlandıktan sonra; Paragrafın yazımı esnasında yararlanılan düşünceyi geliştirme yolları ve bunların işlevlerinin kavranması, Anlatım biçimleri ve bunların ne tür yazılarda kullanıldığı hakkında bilgi düzeyinin artırılması amaçlanmaktadır. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 2

Anahtar Kavramlar Tanımlama Karşılaştırma Örneklendirme Tanık Gösterme Benzetme İstatistikleri Kullanma Açıklayıcı, betimleyici, öyküleyici, tartışmacı anlatım 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 3

İçindekiler Düşünceyi Geliştirme Yoları Anlatım Türleri 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 4

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI Bir paragrafta belli bir konuyu ele alıp anlatarak onun somut ve anlaşılır olmasını sağlamak amacıyla bazı tekniklerden yararlanır. Bu tekniklere düşünceyi geliştirme yolları denir. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 5

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI Tanımlama Karşılaştırma Örneklendirme Tanık Gösterme Benzetme İstatistikleri Kullanma 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 6

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI TANIMLAMA Tanımlama, bir varlık, nesne ya da kavramın ayırıcı özelliklerini belirterek ne olduğunu, ne anlama geldiğini belirtmektir. Bir yazıda bilimsel (nesnel) bir tanıma yer verilmesi de hem konunun daha iyi anlaşılmasına hem de inandırıcılık kazanmasına yardımcı olur. Paragrafta ele alınan konunun özelliğine göre tanımlar, öznel ya da nesnel biçimde olabilir. Tanımlama; açıklama, düşünce ve tartışma paragrafları başta olmak üzere tüm paragraf çeşitlerinde kullanılabilir. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 7

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI Üzerinde yazı yazılan konunun bazı anahtar kavramları tanımlarla belirginleştirilir. "... nedir?.. kimdir?" sorularına cevap veren anlatımdır. Örnek: Şiir, insanın yüreğinde kopan fırtınaların ahenkli bir biçimde söze dökülmüş şeklidir. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 8

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI Örnek: Destanlar, tarihten önce ve tarihin başlangıcı sırasında bir milletin geçirdiği maceraları, yetiştirdiği kahramanları; doğa, evren ve toplum olayları hakkında düşündüklerini ve bunlar karşısında aldığı vaziyetleri anlatan din ve kahramanlık hikâyeleridir. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 9

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI KARŞILAŞTIRMA Birbiriyle ilişkili iki varlığın, kavramın ya da düşüncenin ortak olan ve olmayan yönleri üzerinden bir değerlendirme yapılmasıdır. Karşılaştırma yalnızca farklı yönleri, karşıtlıkları belirlemek amacıyla yapılmaz. Benzer özellikleri göstermek için de karşılaştırma yapılabilir. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 10

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI Karşılaştırma yapılırken daha, pek, en, çok gibi derecelendirme belirteçlerinden ya da bunun yanında, halbuki, oysa, ise, ne var ki gibi bağlama gruplarından sıkça yararlanılır. Amaç nesne, kişi veya kavramın başka nesne, kişi ve kavramlardan farklı yönlerini ortaya koyarak veya bunlarla olan benzerliklerini tespit ederek niteliğinin daha iyi anlaşılmasını sağlamaktır. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 11

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI Karşılaştırmada, karşılaştırılan olgular arasında bir derecelendirme söz konusudur. Bir kavram diğerinden üstün, aşağı ya da diğeriyle aynı seviyede olması yönünden başka bir kavramla karşılaştırılır. Örnek: Konuşma ile yazma farklıdır. Konuşma geçicidir, yazma kalıcı. Konuşma anlıktır, yazma sonsuz. Yazıya geçirilen her şey olduğu gibi korunur. Konuşma ise saman alevi gibi söylendiği anda yitip gider. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 12

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI Tartışmacı anlatımda karşılaştırmaya sıkça rastlanır. Örnek: İstanbul u Avrupa ve Asya diye ikiye ayırabiliriz. Avrupa yakası biraz daha yoğun, biraz daha canlı, hareketli, biraz daha karmaşıktır. Avrupa'nın buhranlı, hızlı, sorunlu yaşamı buraya gelmiştir. Anadolu yakası ise karşıya göre sakin, mütevazi, doğuya has bir dinginliğe sahiptir. Karşının gösterişinden debdebesinden pek de haberli değildir. Yaşamı biraz daha içe dönüktür. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 13

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI Örnek: Nietzsche ile Namık Kemal miladi takvimin aynı yıllarını paylaşmış iki insandır. Hatta Namık Kemal, Nietzsche'den dört yıl önce doğmuştur. Nietzsche metafizik buhranlarla yüreğinin kandilini durmadan parlatırken, Namık Kemal, anlık heyecanlarla yüzeyde kalmıştır. Biri içten içe olgunlaşıp bir fikir meşâlesi, ruhunda depreşen muhalifliğini derinlemesine kurcalayan bir filozof olmuştur. Diğeri yanıp sönen, içinde olma ve olgunlaşma yokken dışı oldurma ve olgunlaştırmaya kalkan bir ses olmuştur. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 14

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI ÖRNEKLENDİRME Bir duygu ve düşünceyi daha anlaşılır hale getirmek, daha somut ve belirgin kılmak için başvurulan düşünceyi geliştirme yoludur. Yerinde kullanılan bir örnek konunun gözle görülür hale gelmesini sağlar. "sözgelimi, diyelim ki, mesela, örneğin, bunu bir örnekle açıklamak gerekirse" gibi ifadeler örneklendirmeye geçildiğini gösterir. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 15

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI Örnekleme, düşünceyi somutlaştırır. Verilen örneğin okur tarafından bilinen, çağrışım yaptırıcı bir nitelik taşıması gerekir. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 16

GELİŞTİRME YOLLARI Örnek: DÜŞÜNCEYİ Romancılarımız yıllar boyunca bize, Meşrutiyet devrinin Batı tipi konaklarında oturan, alafrangaya ilgi duyan paşa hanımlarından başlayıp, uzun soluklu bunalımlar içinde bunaldıkça bunalan feminist eğilimlere kadar uzanan geniş yelpaze içindeki Türk kadınından birçok romanda söz ettiler. Devlet Ana'dan Huzur'a, Yılanların Öcü'nden Sinekli Bakkal'a, Orda Kimse Var mı dizisinden Fatih Harbiye ye, Dersaadet'te Sabah Ezanları'ndan Hıçkırık'a kadar. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 17

GELİŞTİRME YOLLARI Örnek: DÜŞÜNCEYİ Ölüm olgusu ve ölüm korkusu bütün insanlarda önemli bir yer tutar. Buna rağmen tartışılmaz, gündeme getirilmez, onunla ilgili fırtına yüreğinizde esip durur. Ancak toplumun bireylerinin geneline yakınının örtbas ettiği bu korku sanatçıların elinde ölümsüz dizelere dökülmüş, birçok şair bunu dile getirmiştir. Necip Fazıl, Cahit Sıtkı, Yahya Kemal, Abdülhak Hamit, Ziya Osman Saba dizelerinde ölümün abidesini dikmişlerdir. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 18

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI TANIK GÖSTERME Yazarın bir paragrafta kendisiyle aynı görüşte olan, tanınmış bir kişinin sözlerine başvurmasıyla oluşan düşünceyi geliştirme yoludur. Amaç öne sürülen düşüncelerin geçerli ve inandırıcı hale getirmektir. Bu sebeple alanında uzmanlaşmış, sözüne güvenilen birinin cümlelerine atıf yapılır. Bu sözler, doğrudan alıntı yapılacaksa söyleyen kişinin adıyla birlikte tırnak içinde alınarak verilir. Dolaylı anlatımda ise tırnak işaretine gerek kalmaz. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 19

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI Kişinin sadece ismini yazıda kullanmak, tanık gösterme için yeterli değildir. Bu, örneklendirme olur. Tanık göstermede önemli olan, kişinin sözünü destekleyici olarak kullanmaktır. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 20

GELİŞTİRME YOLLARI Örnek: DÜŞÜNCEYİ İnsanoğlunun başarısında, korkularını açık yüreklilikle tartışabilmesinin büyük bir payı vardır. Korkularımızı, ancak açık yüreklice tartışarak yenebiliriz. Bu korkular aslında çok basit nedenlere dayanır. Onları enine boyuna ele aldığınızda bu basitliği anlayacak ve yaşamınız olumlu yönde değişecektir. Bir psikoloji profesörü: "Korkularını tartışabilecek cesarette olanlar, yaşamın dizginini eline geçirmiş demektir." diyor. Tartışılmayan hiçbir gerçek yerli yerine oturmuş değildir zaten. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 21

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI BENZETME Herhangi bir varlığın ya da kavramın niteliğini anlatmak amacıyla aynı özelliği taşıyan başka bir varlığı örnek göstermeye benzetme denir. Benzetmede nitelik yönünden daha zayıf olan kavram, daha güçlü bir varlık veya kavrama eş gösterilir. Bu yolla anlatılmak iistenen valık veya kavram okur gözünde somut hale gelip netlik kazanırken anlatım da etkileyici hale gelir. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 22

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI Örnek: Bu uzun boylu, iri yapılı, esmer tenli marangozun sert bir yüz ifadesi vardı. Tanımayanlar, onun çok aksi, barut gibi bir adam olduğunu sanırlardı. Oysa sevgi dolu, yumuşak bir kalbi, engin sabrı ve hoşgörüsü vardı. Örnek: Birikimsiz yazarlık saman alevi gibidir. Saman alevi çabucak tutuşup yine çabucak söner. Yazmak için yeterli donanıma sahip olmayan birikimsiz yazarlar da parlamış olsalar bile elbet bir gün saman alevi gibi sönüp giderler. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 23

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI Örnek: İlkokul üçte öğretmenimdi. Yeniydim, okul değiştirmiştim. Elimden tuttu, sınıfa götürdü. Öğrencilere tanıttı beni. Saçları kısaydı ve yüzü beyaz bir zambağı hatırlatıyordu. Örnek: Yalnızca onda birini görebildiğimiz buzdağına oldukça yaklaştık. Ancak görsel ihtişam işin sadece bir yanı. Buzdağları büyük gürlemelerden yumuşak iç çekişlere ve mutlak sessizliğe kadar olağanüstü ses olayları yaratan bir orkestrayı andırıyor. Buz parçaları bir buzdağını iteklemeye başladığında ya da buzdağı hareket edip de kendi yüzeyini parçaladığında binlerce avizenin paramparça oluşunu çağrıştırıyor. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 24

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI İSTATİSTİKLERİ KULLANMA (SAYISAL VERİLERDEN YARARLANMA ) Bir konu hakkında bilgi verirken o konu ile ilgili yapılan araştırmalardan çıkarılan sayısal verilerin aktarılmasıdır. Daha çok bilimsel yazılarda kullanılır. Konuyla ilgili sayısal verilerin kullanılması inandırıcılığının artmasını sağlar. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 25

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI Örnek: Ormanlar, dünyamızın akciğerleri gibidir. Ormanlar olmasaydı yaşadığımız dünya tozdan geçilmeyecekti. 1000 m² ladin ormanı yılda 32 ton, kayın ormanı 68 ton ve çam ormanı ise 30-40 ton tozu hüp diye emebilir ve havadaki zehirli gazları da filtre eder. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 26

ANLATIM TÜRLERİ AÇIKLAYICI ANLATIM Doğrudan bilgi vermeye yönelik olan anlatım biçimidir. Bu anlatım türünde ne, neden, niçin, nasıl gibi sorulara cevap verilir. Açıklayıcı anlatımın benimsendiği paragraflarda tanımlama, karşılaştırma, alıntı yapma, örnekleme gibi açıklama yöntemlerine başvurulur. Bilimsel yazılarda, düşünce yönü ağır basan fıkra, makale, inceleme, eleştiri, deneme gibi türlerde kullanılır. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 27

ANLATIM TÜRLERİ Düşünce ve duygular kısa ve kesin ifadelerle dile getirilir. Nesnel bir tutum sergilenir. Duygulara yer verilmez. Dil daha çok göndergesel işlevde kullanılır. Gereksiz söz tekrarı yapılmaz. Söz sanatlarına, kelimelerin mecaz anlamı yer verilmez. Dil ve ifade sade, gösterişsiz ve pürüzsüzdür. Soyutlamalardan, kişisellikten kaçınır. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 28

Örnek: ANLATIM TÜRLERİ Haldun Taner hikaye, tiyatro, makale ve fıkra türlerinde eserler vermiştir. Hikayelerinde genellikle büyük şehirdeki tipleri; bozulmuş ve iki yüzlü çevreleri anlatır. Tiyatrolarında da gecekondu bölgesinin cahil insanlarını ele almıştır.bu tipler yerel dilleriyle konuşturulur. Bu eserleri okuyan insanın yüzünde tatlı bir tebessüm belirir. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 29

ANLATIM TÜRLERİ Örnek: Fatih dönemi, düşünür ve ilim adamı bakımından önceki dönemlere göre bir yükselişe tanıklık eder. Bunda bir yönetici olarak Fatih in çok büyük katkısı vardır. Şöyle ki ülkesine yetişmiş eleman getirtmesi, yabancı kültürlerden yararlanması, Sahn-ı Seman medreselerini açtırması, ilim eserlerinin yazımını teşvik etmesi ve münazaralar tertiplemesi, dönemindeki düşünce hayatının gelişmesini olumlu yönde etkilemiştir. Bilim, felsefe, kelam ve tasavvuf alanlarında yetişen elemanlar ve eserleri incelendiğinde, onların mensup oldukları geleneğe bağlı olarak belli ölçüde bir üretimde bulundukları söylenebilir. Bilimsel üretim, daha çok tıp ve matematik bilimlerinde gözlenirken kelam ve tasavvuf alanında da gözle görülür bir canlılık vardır. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 30

ANLATIM TÜRLERİ TARTIŞMACI ANLATIM Yazarın desteklemediği bir düşüncenin yanlışlığını ortaya koymak kendi düşüncesinin doğruluğunu kanıtlamak amacıyla kullandığı anlatım biçimidir. Yazar bunun için karşı olduğu ama belli bir kesimin savunduğu görüşü ortaya koyar. Ardından da bu düşüncenin eksik ve kusurlu yönlerini ortaya koyar ve sonrasında kendi düşüncesini açıklar. Dil göndergesel işlevde kullanılır. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 31

ANLATIM TÜRLERİ Düşünce ve duygular kısa ve kesin ifadelerle dile getirilir. Dil ve ifade sade, gösterişsiz ve pürüzsüzdür. Gereksiz ifadelere yer verilmez. Bu tekniği kullanan yazarın amacı, okuyucunun herhangi bir konudaki fikrini değiştirmektir. Yazar değişik yöntemler kullanır, deliller getirir, ispatlar yapar ve parçanın sonunda kendi görüşünü haklı çıkarır. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 32

ANLATIM TÜRLERİ Yazar, düşüncelerini sanki karşısında okuyucu varmış da onunla konuşuyormuş gibi ele alır. Bu teknikle yazılmış parçalarda genellikle karşılıklı konuşma havası vardır. "Bence, bana göre, kanımca, bana öyle geliyor ki" gibi öznel yargı bildiren sözler dikkati çeker. Eleştirici bir bakış açısıyla yazılırlar. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 33

ANLATIM TÜRLERİ Örnek: Cenap Şahabettin ile Tevfik Fikret aynı kuşağın, aynı anlayışın sanatçıları olarak bilinir. Oysa bu sanatçıların Servet-i Fünûn dergisinde yazmaktan başka ortak yönleri yoktur. Cenap Şahabettin müziğe önem verdi. Tabiatı izlenimleriyle yansıttı. Fikret ise şiirde resme önem verdi, tabiatı olduğu gibi yansıttı. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 34

ANLATIM TÜRLERİ Örnek: Sende anlaşılmaz bir saplantı var. Bir şair, yapıtında kendini sergilerse, iç dünyası, çevresi, ilişkileriyle kendini şiirine koyarsa, biçimsel kaygılarını geriye iter diye düşünüyorsun. Bu çok yanlış. Tersine şairin biçimsel kaygıları dengelenir, gereksiz oyunlara sapıp yozlaşması önlenir. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 35

ANLATIM TÜRLERİ ÖYKÜLEYİCİ ANLATIM Tasarlanmış veya yaşanmış bir olay anlatımının olduğu paragraflardır. Anlatılan olay, yer ve zaman bilgisi verilerek anlatılır. Daha çok geçmiş zamanlı bir anlatım kullanılır. Amaç, olayı okuyucunun gözünde canlandırmaktır. Olaylar oluş sırasına göre birbirine bağlanarak anlatılır. Hikâye, roman, anı, söyleşi, tiyatro gibi metin türlerinde kullanılır. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 36

Örnek: ANLATIM TÜRLERİ Tilki, yol başında durmuş etrafı gözetliyor muş. Karşıdan yaman bir kurtla bir çoban köpeğinin güle oynaya geldiklerini görmüş. Yanlarına gidip dostluklarının gerekçesini sormuş. Köpek: "Dün bu kurt bizim sürüye saldırdı. Birkaç koyunu boğazladı. Arkasından koştum; ama yetişemedim. Çoban da beni evire çevire dövdü. Ben de gidip eski düşmanımla dost oldum... Dostluğumuzun gerekçesi çobandır." demiş. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 37

Örnek: ANLATIM TÜRLERİ O dönemde Şirket-i Hayriye (Şimdiki Şehir Hatları) vapurlarının satıcıları simitlerini Beylerbeyi nden alırlardı. Yukarı Boğaz a ya da İstanbul un içine akraba, eş dost ziyaretlerine giden kadınlar yirmi beş otuz simidi hediye olarak götürürlerdi. Başka semtlerde oturan ehli keyf beyzâdeler faytonlarla Beylerbeyi ne simit yemeye gelirdi. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 38

Örnek: ANLATIM TÜRLERİ Sabahın ilk ışıklarıyla birlikte arkadaşlarla İshak Paşa Sarayını görmek için yola çıktık. Yolda giderken bazı arkadaşlar saray ve çevresinin korumaya alınmış, bekçili bir yer olduğunu söylediler. Saraya vardığımızda hayal kırıklığına uğramıştık. Sarayın çevresindeki duvarlar yer yer yıkılmış gedik gedik olmuştu. Kitabeleri okunmayacak kadar kararmış. İçerisini çobanların attığı yiyecek artıkları, naylon poşetler kaplamıştı. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 39

ANLATIM TÜRLERİ BETİMLEYİCİ ANLATIM Varlıkların okuyucunun gözünde, zihninde canlanacak şekilde ayırt edici nitelikleriyle resim çizer gibi anlatılmasına betimleyici anlatım (tasvir etme) denir. Betimlemede gözlem esastır. Roman, hikâye, tiyatro, gezi yazısı, şiir gibi türlerde kullanılır. Betimleyici anlatımda okuyucunun çeşitli duyularına seslenilerek anlatılan varlıkla ilgili izlenim kazanılması amaçlanır. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 40

ANLATIM TÜRLERİ Kişinin iç dünyasını anlatan betimlemelere tahlil (ruhsal portre) denir. Kişinin dış görünüşünü anlatan betimlemelere fiziksel (simgesel) betimleme denir. Betimleme, çoğu zaman öyküleme ile birlikte kullanılır. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 41

Örnek: ANLATIM TÜRLERİ Başımızın üstünde her zaman yeşil, iğne yapraklı dallardan örülü bir çatı var. Dallar öylesine sık ki, güneş ışığı aşağıya süzülemiyor bile. Ormanın içine doğru kilometrelerce uzayıp giden toprak bir yol var. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 42

Örnek: ANLATIM TÜRLERİ Karşıdan, beyaz kasketli, yetmiş yaşlarında bir adam, başı örtülü, kendisinden biraz daha genç gösteren altmış yaşlarında gözlüklü bir kadının koluna girmiş, birlikte park tarafından kahveye doğru, ağaçların arasından yavaş yavaş yürüyorlardı. Yaşlı adam ceketinin içine beyaz, uzun kollu bir gömlek, keten pantolon, keten ayakkabı, kadın ise uzun bir palto giymişti. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 43

Örnek: ANLATIM TÜRLERİ Ortada yeşil örtülü uzun bir masa. Kıyısında tahta sandalyeler. Karşı duvarda boydan boya dolap. Dolapta her birini bir öğretmenin kullandığı, küçük küçük gözler. Kimisi kilitli kimisi kilitsiz. Köşeye yakın, duvarın dibinde kömür sobası. Yanıp yanmadığı belli değil. Kapının arkasında kıvrık ağaçtan yapılmış askılık. Pencere önlerinde yığılı kitaplar, defterler. Öğrenci ödevleri, haritalar 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 44

Başvuru Kaynakları Demir, Nurettin Yılmaz, Emine (2009). Türk Dili Yazılı ve Sözlü Anlatım, 1. Basım, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Durmuş, Mustafa (Ed.) (2010). Üniversiteler İçin Türk Dili El Kitabı, Ankara: Grafiker Yay. Eker, Süer (2005). Çağdaş Türk Dili, 3. Basım, Ankara: Grafiker Yayınları. Korkmaz, Zeynep vd. (2007). Türk Dili ve Kompozisyon. Ankara: Ekin Yay. 9.HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 1 45