JI T ANBUL TJICARET ODASJI_. o.. iş PROGRAMI VE BUTÇESI

, ' o.. JI T ANBUL TJICARET ODASJI_ 994 iş PROGRAMI VE BUTÇESI

~ SUNU Ş i : ODA MECLiSi SAYIN BAŞKANLIGI'NA 4 Kasım 993 günü yapılan seçimler sonucu, güveninize mazhar olan Yönetim Kurulumuz, bilindiği üzere mevzuatımız gereği Aralık tarihinden itibaren görevine başlamıştır. Bu itibarla, 994 Yılı iş Programı ve Bütçesi azami süratle ve çok kısa süre içinde hazırlanarak yüce Medisimize sunulmuş bulunmaktadır. iş Programı ve Bütçe'nin başlıca özelliklerini ana hatları itibariyle takdim etmeden önce, 993 yılı Dünya ve Türkiye ekonomisi hakkında kısa bir bilgi arzetmek istiyorum. Malumları olduğu üzere, 993 yılında dünya ekonomisinde dikkati çeken olayların başında, sanayileşmiş ülkelerde 990 yılı ortalarından başlayıp, kısa sürede yaygıntaşarak bugüne ulaşan ekonomik durgunluk ve resesyon gelmektedir. Gerçekten, 993'de bazı sanayileşmiş ülkelerin büyüme hızları düşerken bazılarında ekonomik durgunluğun yaşanmış olduğunu görüyoruz. Batılı ülke ekonomilerinin canlandırılması için son üç yılda başvurulan tedbirlerin ana iskeletini, faiz oranlarının, özellikle uzun vadeli faiz hadlerinin düşürülmesi suretiyle yatırımların teşvikine yönelik politikalar oluşturmaktadır. Nitekim, ABD, ingiltere, Fransa, italya, Japonya ekonomilerini canlandırmak amacıyle faiz indirimlerine gitmişlerdir. Ancak, zaman zaman kısmi ve sektörel bazı canlanmaların da etkisiyle bir iyimserlik havası oluşmasına rağmen, sanayileşmiş bu ülkelerde durgunluk devam edegelmiştir. Şüphesiz faiz indirimleri konusunda 993 yılında yaşanan en büyük olay, bütün baskılara rağmen Alman Merkez Bankasının faizlerin aşağı çekilmesinde ihtiyatla hareket etmesi ve indirimleri uzun aralıklarla' ve çok düşük oranda gerçekleştirmiş olmasıdır. Neticede Almanyanın birleşmeden doğan masraflarını karşılamak amacıyle faiz oranlarını diğerlerine nazaran yüksek tutması, ekonomik durgunluk ile

İSTANBUL TİCARET ODASI birleşince, Avrupa para sistemi ve kur mekanizmasında 2 Ağustos tarihinde bir kriz yaşanmasına neden olmuştur. Bu kriz 999'da gerçekleşmesi beklenen Avrupa parasal birliğini tehlikeye düşürmüştür. Ekonomik büyümesini ihracat artışı ile sağlayan Japonya'da da yıl başında gözlenen olumlu canlanma beklentileri, son günlerde yerini ekonomik daralma tahminlerine bırakmış bulunmaktadır. Ekonomik canlanmada, bugüne kadar başvurulan faiz indirimleri politikasının yeterince etkili olmadığını gören batılı ülkelerin, bu defa kamu harcamalarının artırılması ve milli paranın devalue edilmesi suretiyle ihracatın teşviki gibi tedbirlere yöneldikleri gözlenmektedir. Bu arada, içinde bulunduğumuz yılda özelleştirme uygulamalarının, geniş kamu sektörüne sahip ülkelerde gündemdeki yerini muhafaza ettiği ifade edilebilir. italya, Fransa ve diğer bazı ülkeler biraz da bütçelerine gelir sağlamak amacıyla, büyük devlet holdinglerini satma hazırlığı içinde bulunmaktadırlar. 993 yılında hemen hemen sanayileşmiş her ülkede kamu borçları, Maastricht anlaşmasının öngördüğü kriterlerin çok üstüne çıkmış, bütçe açıklarının GSMH'ya oranı büyümüştür. Türk ekonomisinin durumuna gelince, ekonomimizin 0 yıla yakın bir süredir taşıdığı karakteristik özellikleri ve mevcut sorunlarını koruduğu söylenebilir. Gerçekten yaşadığımız bu sözkonusu dönemde; bazı yıllar rekor düzeylere varan, bazı yıllar sıfıra inen büyüme hızları şeklinde tezahür eden dalgalanmalar, % 65'er dolayında kronikleşmiş bir enflasyon hızı ve buna bağlı olarak gelir dağılımındaki adaletsizlik gibi sorunlar gündemdeki yerini korumuştur. 993 yılı da ekonomik yönden farklı bir eğilim göstermemiş, arzulanan dönüm noktasına maalesef ulaşılamamıştır. 993 yılının ilk 9 aylık verileri, GSMH'nın geçen yılın aynı dönemine kıyasla % 7.9 oranında bir gelişmeyi işaret.etmektedir. Bu oran, programfanan% S'lik getişme hızının oldukça'üstündedir. II

İSTANBUL TİCARET ODASI. Ancak, bu büyümenin daha ziyade iç tüketim ve ithalat artışından kaynaklandığı da bilinmektedir. Gerçekten 993'ün sözkonusu döneminde tarım sektörü %.3 oranında bir gerilerneye sahne olurken, sanayi sektörü % 7.9, inşaat % 5.3 oranında büyümüş, buna karşılık ticaret kesimi %.4'ük bir gelişmeye sahne olmuştur. Yılın ilk 9 ayındaki ithalat değerindeki büyüme ise % 30 dolayında olup, gene ithalat vergileri artış oranı % 0'dir. Bu rakamlar gelişme hızındaki artışın kaynağını açıklamaktadır. Sınai üretimde sektörler itibariyle büyüme hızları büyük farklılıklar arzetmekte, geçen yıl olduğu gibi bu yıl da talep artışına bağlı olarak otomotiv ve dayanıklı tüketim malları sanayilerinde önemli üretim artışları gözlenmektedir. Kanaatimizce, 993 yılının en önemli ekonomik göstergesi % 30'uk ithalat büyümesine (2.2 milyar$) karşılık, yılın ilk 9 ayında ihracat değerinin ( O. 7 milyar $) sadece %.5 gibi son derece düşük oranda yükselmiş olmasıdır. Yılın ilk 9 ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı da 98 yılından beri ilk kez % 50 dalayına düşmüştür. Bu gösterge, üzerinde hassasiyetle durulması gereken bir tehlike sinyalidir. Özellikle OECD ülkelerine yönelik ihracatımızdaki düşüşten de anlaşılacağı gibi, birkaç yıldır gözlenen dış talep hacmindeki daralmanın etkilerinin Türk ekonomisine artık yansımaya başladığı söylenebilir. Ayrıca, Irak, i ran ve diğer bazı Ortadoğu ülkelerine yönelik ihracatımız da bazı siyasi olaylar nedeniyle duraklamıştır. Yugoslavya bunalımı ise Avrupa'ya yönelik sevkiyatımızı sorunlu ve pahalı duruma getirmiştir. ihracat düşüsünün diğer nedenleri ise, gerçekci kurdan sapmalar ve girdi fiyatlarındaki artışlar yüzünden rekabet gücümüzün azalmasında aranmalıdır. Dış ticaret açığının, yılın ilk 9 ayında % 82.2 oranında büyümesine neden olan bu olumsuz eğilimin, Türk ekonomisinin bir kriz ortamına girmemesi için, mutlaka durdurulması ve sorunun enflasyonun dahi önünde bir problem olarak görülmesi gerektiği kanısında olduğumuzu ifade etmek isterim. III

İSTANBUL TİCARET ODASI. Ülkemizde kredi maliyetleri rakip ülkelerinkinin fazlasıyla üstündedir. Sözkonusu ülkelerde yıllık kredi faiz oranları % 0-2'er düzeyinde iken, ülkemizde bu oranlar teşvikli kredilerde bir kaç kat, normal kredilerde ise fazlasıyle yüksektir. Eximbank, gerek yeterli mali kaynaklarının bulunmaması, gerekse kredi faiz oranlarının uluslararası hadierin çok üstünde olması nedenleriyle, ihracatcılarımıza etkili bir teşvik aracı sağlayamamaktadır. ihracat sigortası müessesesinin ise, yaygın ve etkin bir" sisteme kavuşamamış olduğu söylenebilir. Bilindiği gibi ihracatta direkt teşvik tedbirlerinin kaldırılmasını müteakip, ihracatın üretim safhasında teşviki hususu ön plana çıkmıştır. Bu teşvik vasıtaları arasında yer alan ve çok önem verdiğimiz ihracata yönelik üretimde ucuz enerji kullanılması ile ilgili tebliğler, maalesef bugüne kadar istenilen biçimde uygulamaya konulamamıştır. Yıllardan beri savunduğumuz diğer bir konu da, hammadde ve diğer girdilerin ihracatçı-imalatcıya dünya fiyatları üzerinden sağlanması hususudur. Üzerinde durulması gereken diğer bir konu da, kaybedilen Irak ve diğer bazı Arap ülkeleri pazarları yerine yenilerinin ikame edilmesi meselesidir. Ortadoğu sorununun çözümü ve israii-filistin anlaşması, bu açıdan iyi değerlendirilmelidir. Büyük ümitler bağladığımız bağımsız Türk Cumhuriyetleri ile ilişkilerin arzulanan düzeye çıkarılamaması yeni pazarlar sorununun diğer bir veehesini teşkil etmektedir. Hem özel kesim, hem de Devletin bu amaca yönelik olarak, daha aktif bir davranış içine girmesi gerektiğine inanmaktayız. Enflasyon 993'ün ilk aylarında matematiksel nedenler ve KiT zamlarının bekletilmiş olması yüzünden düşer gibi görünmüşse de, Nisan ayından sonra tekrar yükseliş trendine girmiştir. Bu yıl yaz aylarında, sebze ve meyve fiyatlarının da, geçen yılın aksine, bir düşüş göstermemiş olması bu olumsuz trendi daha da etkilemiştir. Kasım ayı itibariyle Toptan Eşya Fiyatları indeksindeki yılık ortalama artış, geçen yılın % 66.6'sına mukabil, bu yıl % 56.3 olarak; Geçinme i ndeksindeki artış ise geçen yılın % 7 4.6'sına karş~lık bu yıl % 6.9.3 olarak gerçekleşmiştir. Gerçi enflasyon hızının geçen yılın biraz altında olduğu ifade edilebilirse de, zarar etmekte olan kamu kesimine ait IV

İSTANBUL TİCARET ODASI, fiyat artış ortalamasının enflasyon oranı altında kaldığı dikkate alınırsa, önümüzdeki aylarda bu geri kalmanın fazlasıyle telafi edilebileceği tahmin edilebilir. Netice olarak mevcut rakamlar kronik enflasyon probleminin üstesinden henüz gelinemediğini göstermektedir. Esasen, O yıla yakın bir süredir sözü edilen özellikle vergi ve KiT reformlarının bu yıl içinde de gerçekleştirilememiş olması nedeniyle, enflasyon göstergelerinde değişik bir sonuç beklenınernekte idi. 993 yılı Devlet Bütçesi, Ağustos ayında yıl sonu için öngörülen 53 trilyon liralık açık rakamını aşarak, 55.4 trilyon liraya ulaşmıştır. Bu olumsuz gelişme, yıl sonunda, geçen yılki iş Programı ve bütçe sunuş konuşmamızda ifade ettiğimiz 00 trilyon liralık tahmini doğrulayacak düzeye ulaşacağını hatta bu miktarı geçeceğini göstermektedir. Belediyeler, KiT'Ier vs. gibi diğer kamu açıklarıyle birlikte bu rakamın 50 trilyona varacağı beklenmektedir. Şüphesiz bu durum 50 trilyonluk yeni bir borçlanma ihtiyacını ifade etmektedir. 994 yılı için öngörülen bütçe açığı hedefi 90 trilyon liranın üzerindedir. Son yıllardaki gerçekleşmeler dikkate alındığında ve yeni tedbirler yürürlüğe konulmadığı takdirde, en az 300 trilyon liralık fiili bir açıkla karşılaşmanızın hiç de sürpriz olmayacağını ifade edebiliriz. Bu durum, vergi reformu yan"ında harcamalarda daha fazla ve akılcı tasarruf gereğini de gözler önüne sermektedir. Geçtiğimiz günlerde Hükümetçe yürütülen Vergi Kanunlarının tadili ile ilgili çalışmalar tamamlanarak, hazırlanan tasarı TBMM'ne intikal ettirilmiştir. Tasarının görüşlerimiz istikametinde revize edilerek kanuniaşması için elden gelen gayret gösterilecektir. Enflasyonun tedavisinde bel bağlanan diğer bir önlem ise, yıllardır, yılan hikayesine dönen KiT'Ierin özelleştirilmesi uygulamasıdır. Hükümetin son derece azimli ve inandırıcı açıklama ve adımiarına rağmen, özelleştirme sürecinin yavaş işlemesi bazı engellerin mevcut olduğu intıbanı vermektedir. V

istanbul TiCARET ODASI Netice itibariyle gerek terörün ve gerekse ekonomik sorunların çözümünde, sık sık ifade ettiğimiz gibi, milli bir mutabakata olan ihtiyaç, her zamankinden fazladır. Önümüzdeki yıl yapılacak mahalli idareler seçimleri dikkate alındığında, toplumun her kesiminin özverisini gerektiren köklü tedbirlerin alınmasında, moda deyimiyle konsensusun gerekliliği daha iyi anlaşılacaktır. 994'ün bir daralma yılı olacağı ve % 4.5'er dolayında bir büyüme oranının gerçekci sayılabileceği söylenebilir. Önümüzdeki yılın işalemi için de zor bir yıl olacağına kendimizi alıştırmalıyız. Ümidimiz öngörülen reformların biran önce gerçekleşmesi olacaktır. iş Programının telkikinden anlaşılacağı üzere önümüzdeki dönemde de ekonomik sorunlar, özellikle enflasyon ve ihracat duraklaması sorunu Odamızın titizlikle izleyeceği ve üzerinde duracağı konuların başında gelecektir. Ayrıca, AT ile Gümrük Birliğine geçiş hususu dikkate alınarak, iş Programımıza, ihtiyaç duyulan araştırmalar dahil edilmiş bulunmaktadır. Bu arada gene özellikle küçük işletmelere yardımcı olabilecek faaliyetlere ağırlık verildiği ifade edilebilir. Ancak bu hiç bir zaman büyük şirketlerimizin sorunlarına kayıtsız kalacağımız şeklinde yorumlanmamalıdır. Hangi üyemiz tarafından olursa olsun Odamıza intikal ettirilen tüm müracaatlara, aynı titizlikle eğilmekte olduğumuzu belirtmek istiyorum. Bilindiği gibi son yıllarda, istanbul'un sorunlarına da, gittikçe yoğunlaşan biçimde eğilmekteyiz. Bir taraftan Vilayet, Belediye gibi mahalli idareler nezdinde oluşturulan çeşitli komisyonlara iştirak edilerek görüşlerimiz dile getirilirken, bir taraftan da şehrin sorunlarına ilişkin araştırmalar gerçekleştirerek ilimizin problemlerinin çözümüne katkıda bulunmaya çalışılmaktadır. 994 döneminde de iş Programımızdan görüleceği üzere, çöp sorunu başta olmak üzere ulaşım, su vs. gibi değişik konular irdelenecektir. VI

İSTANBUL TİCARET ODASI. Gerek ekonomik ve gerekse mesleki sorunların çözümünde etkinliği artırabilmek amacıyle belirli aralıklarla Ankara'ya gidilerek, ilgili Bakanlar düzeyinde temaslar gerçekleştirilecek, Hükümet üyelerinin ve üst düzey bürokratların Odamıza davet edilmeleri suretiyle düzenlenecek toplantılarda meseleler detaylı bir şekilde ilgililere izah edilecektir. Şüphesiz bir süredir istanbul Milletvekilleriyle gerçekleştirdiğimiz toplantılar sürdürülecek, gerek şehrin sorunları ve gerekse TBMM'inde bulunan çeşitli Kanun Tasarıları gündem konusu yapılacaktır. Son yıllarda yasalaşma sürecindeki kısmi bir yavaşlamanın da etkisi ile, Odamızın üzerinde durduğu ve ilgilendiği Kanun Tasarıları sayısı 5-20 dalayına yükselmiştir. Bu mevzuat üzerindeki çalışmalar, faaliyetlerimizin önemli bir bölümünü teşkil edecektir. Daha önce de ifade ettiğimiz gibi, mensuplarımızın ve siz değerli Meclis Üyelerimizin, başta mahalli idareler ve kamu kuruluşlarıyle olan sorunlarının anında çözümü ana prensibimizdir. Gerekirse basını ve kamuoyunu arkamıza alarak sorunlar mahallinde tespit edilecek ve derhal çözüme yönelik temaslar gerçekleştirilecektir. Bir kez daha hatırlatmak isterim ki, iş Programımızda yer alan konular tahdidi değildir. Yıl içinde meydana gelebilecek gelişmeler, yeni yeni konuların ele alınmasını ve üzerinde durulması planlanan sorunların önceliklerinin değiştirilmesini gerektirebilir. Siz değerli üyelerimizin görüşlerine, önerilerine her zaman açığız. Başanya giden yolda sizlerden gelecek öneriler, uyarılar ve eleştiriler bizleri güçlendirecektir. Faaliyetlerimizde ülkenin ve milletin bölünmez bütünlüğü, ahlaki değerlerin korunması ve ülke yararı daima ön planda tutulacağından, kimsenin şüphesi olmamalıdır. Öngörülen 994 yılı faaliyetierimize uygun olarak ve azami tasarruf ilkeleri gözetilerek hazırlanan Bütçemiz, iş Programı ile birlikte Yüce Meclisimizin tasviplerine sunulmaktadır. VII

İSTANBUL TİCARET ODASI. Sözlerime son verirken, bizleri bu göreve getirdiğiniz için Yönetim Kurulumuz adına sonsuz teşekkürlerimizi bir kez daha sunar, teveccühlerinize layık olmaya azami özeni göstereceğimizden emin olmanızı dileyerek, 994 yılının milletimiz ve camiamız için hayırlı ve uğurlu olmasını dilerim. ~Saygılarımla, '~./_~ ~ ~ ~ Atalay Şahinoğlu Yönetim Kurulu Başkanı VIII

.İSTANBUL TİCARET ODASI. içindekiler BiRiNCi BÖLÜM 994 YILI iş PROGRAMI SAYFA NO. EKONOMiK VE TiCARi SORUNLAR... 3..TÜRK EKONOMiSi... 3.2. GENEL ARAŞTIRMA VE incelemeler... 4.2.. Kamu Harcamalarında Tasarruf Önlemleri... 4.2.2. Enflasyon'un Analizi ve izlenen Ekonomi Politikalarının Etkinliği... 4.2.3. Türk Ekonomisinde Bütçe ve Maliye Politikası Uygulamaları... 4.2.4. Türkiye'de Serbest Rekabetin Gelişmesini Engelleyen Faktörler... 5.2.5. Türkiye'de Araştırma, Geliştirme, Teknoloji Üretimi Nasıl Yaygınlaştırılabilir?... 5.2.6. Sosyal Mevzuatın Küçük işyerleri Üzerindeki Olumsuz Etkileri ve Getirdiği Yükler... 6.2.7. Küçük Sanayide Kapasite Kullanım Araştırması... 7.2.8. istanbul Halkının Hizmet Sektörüne Yönelik Talebi... 7.3. DIŞ TiCARET ARAŞTIRMALARI... 8.3.. ihracat Pazar Araştırmaları... 8.3.2. Dış Ticarette Liberalleşme ve ithalat Eğilimleri~... 9.3.3. Türkiye ve Gümrük Birliği................. O.3.4. Gümrük Birliği'nin Küçük ve Ortaboy işletmeler (KOBi) Üzerindeki Etkilerinin Mesleki Eğitim Yoluyla Giderilmesi... O.3.5. Türkiye-AT Arasında Kurulmakta Olan Gümrük Birliği'nin Küçük ve Ortaboy işletmeler (KOBi) Üzerindeki Etkilerinin Teşvikler Marifetiyle Giderilmesi........................................... IX

İSTANBUL TİCARET ODASI.3.6. Gümrük Birliğinin Gıda Sanayii Üzerindeki Etkileri ve Alınması Gereken Önlemler..................................3.7. NAFTA Örneğinin incelenmesi... 2.3.8. Dış Ticaretle ilgili Diğer Araştırma ve inceleme Dosyaları....................................................... 3.4. SEKTÖREL SORUNLAR..... 3.4.. Küçük Sanayi ile ilgili Çalışmalar... 3.4.2. inşaat Kesiminin Sorunları...... 4.4.3. Tarım ve Hayvancılık Kesimi...................... 4.4.4. Cam Sanayinin Sorunları.................... 4.4.5. Öğrenci Taşıma Servisi... 5.4.6. Dayanıklı Tüketim Malları Kesimi.......... 5.4. 7. Kurutemizl~me Kesiminin Problemleri........ 5.4.8. işyeri Kooperatiflerinin Sorunları... 5.4.9. Diğer Çeşitli Problemler........... 6 2. SEMiNER, PANEL VE KONFERANSLAR... 7 2..TEKSTiL VE KONFEKSiYON SEMiNERi... 7 2.2. RiSK SERMAYESi MÜESSESESiNiN GELiŞTiRiLMESiNDE, MENKUL KlYMETLER BORSASININ ROLÜ VE DiGER ETKENLER KONULU PANELi... 7 2.3. MEYVE VE SEBZELERi N DONDURULARAK MUHAFAZASINDA YENi UYGULAMALAR KONULU SEMPOZYUM... 8 2.4. GÜMRÜK BiRLiGi KONFERANSI... 9 2.5.DIŞ TiCARET EGiTiM SEMiNERi... 9 2.6. VERGi EGiTiM SEMiNERi... 9 2.7. ikitelli PANELi... 20 2.8. OKUL ÖNCESi EGiTiM PANELi... 20 3. BÖLGESEl,. VE SOSYO-EKONOMiK SORUNLAR... 2 3.. istanbul'un SORUNLARI... 2 3... istanbul'un Planlama ve imar Sorunları... 22 3..2. istanbul'un Çöp Sorunu... 22 3..3. Toplu Taşımada Deniz Trafiğinden Yararlanma.... 23 X

İSTANBUL TİCARET ODASI 3..4. Çevre Sorunları ve Etkinlikleri... 24 3..5. istanbul'un Liman Sorunu... 24 3.2. TÜKETiCiNiN KORUNMASI... 25 4. MALi KONULAR... 28 5. MEVZUAT ÇALIŞMALARI... 3 6. EGiTiM VE YAYlN FAALiYETLERi... 35 6.. EGiTiM...... 35 6.2. YAYlNLAR... 36 7. ULUSLARARASI KURULUŞLARLA ilişkiler... 39 7.. BiRLEŞMiŞ MiLLETLER UNIDO (Birleşmiş Milletler Sınai Gelişme Teşkilatı) KURULUŞU ile ilişkiler... 39 7.2. YAN SANAYi BORSALARI TOPLANTISI... 39 7.3.AVRUPA TOPLULUGU KOMiSYONU ile ilişkiler... 39. ].4. YABANCI KURULUŞLARLA ilişkiler... 40 8. ODA içi VE ÜYELERE YÖNELiK HiZMETLER... 4 8.. DlŞA DÖNÜK HiZMETLER... 4 8... Fuarlar... 4 8..2. iş Toplantılan... 4 8..3. Tetkik Gezileri... 42 8..4. Dokümantasyon Hizmetleri.............. 42 8.2. ODA içi ÇALIŞMALAR... 43 8.2.. Hizmetlerde Etkinliğin Artırılması ve Üye-Kamu Kuruluşları ilişkileri... 43 8.2.2. Oda Hizmetlerinin Yaygınlaştırtlması... 44 8.2.3. Oda Hizmetlerinin Yaygınlaştırtlması... 45 8.2.4. Sesli Yanıt Sistemi/ALO-iTO... 46 8.2.5. Oda Hizmetleri Kalitesinin Artırılması... 46 )(l

İSTANBUL TİCARET ODASI 8.2.6. Bilgisayar Hizmetleri.................. 47 8.2.7. Sosyal Tesis Çalışmaları... 48 8.2.8. Diğer Hizmetler... 49 ikinci BÖLÜM 994 YILI BÜTÇESi VE GEREKÇESi. BÜTÇE GEREKÇESi...:... 53 2. GELiRLER... 54 3. GiDERLER... 65 4. 994 YILI BÜTÇE TALiMATI... 79 XII

İSTANBUL TİCARET ODASI _ BiRiNCi BÖLÜM 994 YILI iş PROGRAMI

İSTANBUL TİCARET ODASI.. EKONOMiK VE TiCARi SORUNLAR.. TÜRK EKONOMiSi 993 yılında da enflasyon çözülmesi gereken en önemli sorun olma özelliğini sürdürmüştür. Ancak yıl içinde ortaya çıkan dış ticaret ve cari işlemler dengesindeki açıkların büyüme istidadı göstermesi gözardı edilmeyecek kadar önemli bir sorundur. Bu sorunun devam etmesi halinde, enflasyonun da ötesinde öncelikli bir problem olarak, konunun ele alınması gerekecektir. Anarşi ve terörün ise para, sermaye ve mal piyasalarına yönelik genel etkileri yanında, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinin ekonomik bir bunalım yaşamasının, diğer bölgeleri özellikle istanbul Toptan piyasasını da güç durumda bıraktığı bilinmektedir. Gerek bu sorunun çözümünde ve gerekse ekonominin çözüm beklediği KiT'Ierin özelleştirilmesi, vergi reformu, kamu harcamalarının kısılması gibi hususlarda önemli adımların atılmasının siyasi partilerin ortak mutabakatına bağlı olduğu anlaşılmaktadır. Odamız geçtiğimiz dönemde özelleştirme konusunda işçi-işveren kesimini biraraya getirme konusunda yürüttüğü faaliyetlerde olduğu gibi bir konsensusun sağlanmasına kendi çapında katkıda bulunmaya devam edecek, yıl içinde ekonomik verilerin titizlikle izlenmesi faaliyeti sürdürülecek ve ekonomik raporlama sistemimiz aktif halde tutulacaktır. Hayati önem taşıyan özelleştirme gibi konularda, Odamızca kamuoyu oluşturulması faaliyetleri aktif biçimde sürdürülecektir. Bunun yanında, her yıl Türkçe ve ingilizce olarak yayınlamakta olduğumuz "Yıllık Ekonomik Rapor", "Aylık Ekonomik Veriler", Dış Ticaret Bülteni", "Fiyat indeksleri Bülteni", ve "Ticari Bilgi Bülteni" gibi, periyodik yayınlar muntazam olarak üyelerimizin ve ilgililerin hizmetine sunulacaktır. Bu dönemde Yıllık Ekonomik Raporun daha özlü ve kısa bir şekilde hazırlanarak rahat okunabilmesinin amaçlanmış bulunduğunu belirtmekte yarar vardır. 3

İSTANBUL TİCARET ODASI..2. GENEL ARAŞTIRMA VE incelemeler.2.. Kamu Harcamalarında Tasarruf Önlemleri Muhtelif vesilelerle ifade edildiği gibi, bugün yaşanan kronik enflasyonun ana nedeni kamu açıklarıdır. Bu açıkların kapatılması için bir taraftan Vergi Reformu yanında KiT'Ierin özelleştirilmesine gidilirken, bir taraftan da harcamalarda azami tasarrufa yönelinmesinin gerektiği bilinmektedir. Bu konuda, bütçe genelgeleriyle, her yıl, uygulamada gerekli tasarruf tedbirlerinin alındığı gözlenmektedir. Konunun bir bütünlük içinde, tüm kamu harcamalarını kavrayacak tarzda ele alınarak geniş bir incelemeye tabi tutulmasında ve plan, program ve bütçelerin düzenlenmesi safhasında vazgeçilebilecek hizmetlerin ortaya konulması suretiyle, üst düzeyde tasarruf tedbirlerinin belirlenmesinde ve alınacak sonuçların Hükümete arzında yarar görülmüştür. 994 yılında böyle bir çalışmanın gerçekleştirilmesi hedeflenmiş bulunmaktadır..2.2. Enflasyon'un Analizi ve izlenen Ekonomi Politikalarının Etkinliği Ekonominin kronikleşmiş sorunu olan enflasyonun oluşması ve devamına neden olan tüm unsurların ortaya konması ve şimdiye kadar enflasyona karşı izlenen politikaların ne dereceye kadar etkin olduğu, daha neler yapılması gerektiği konusu sürekli üzerinde çalışılan bir faaliyettir. 994 yılında daha metodolajik olarak konu ele alınacak ve bir rapor haline getirilerek değerlendirilecektir..2.3. Türk Ekonomisinde Bütçe ve Maliye Politikası Uygulamaları Ülkemizin içinde bulunduğu kronik enflasyonun önlenmesinde bütçe ve maliye.. politikalarının önemli bir rolü bulunmaktadır. Kamu kesiminin ekonomi içindeki ağ.irlığı, genel dengelerin, konsolide bütçe ve KiT analizlerinin yer alacağı ve uygulanan politikalar~n da değerlendirmesinin yapılacağı bir araştırmanın ön çalışmaları 4

.İSTANBUL TİCARET ODASI. başlatılmıştır. Kısa süre içinde tamamlanması beklenen bu çalışmada ayrıntılı önerilere yer verilecektir. politikası.2.4. Türkiye'de Serbest Rekabetin Gelişmesini Engelleyen Faktörler Ülkemiz 980'den sonra serbest piyasa ekonomisine geçiş izlemiş ve bu yolda önemli mesafeler kaydedilmiştir. Ancak, serbest rekabet düzeninin tam anlamıyla her piyasada işlemediği de bilinmektedir. Kamunun müdahaleleri, mevzuattan kaynaklanan bazı etkenler ve eksiklikler, ithalattan gelen bazı sorunlar akla ilk gelen faktörlerdir. içinde bulunduğumuz yılda, ön çalışma niteliğinde bazı tetkikler yapılmış olup, 994 yılında konuya ilişkin bir araştırma raporu hazırlanması öngörülmüştür..2.5. Türkiye'de Araştırma, Geliştirme, Teknoloji Üretimi Nasıl Yaygınlaştınlabilir? Araştırma ve teknoloji üretiminin ekonomik gelişme üzerindeki etkileri bilinmektedir. Öte yandan Türkiye'nin kendi teknolojisini üretir hale gelmesinin, hem dış bağımlılıktan kurtulma ve hem de dış yatırımlar açısından yararları inkar edilemez. Oysa bilindiği gibi ülkemiz araştırma ve geliştirme faaliyetleri ve buna yönelik harcamalar açısından batılı ülkelerle mukayese edilemeyecek kadar alt seviyelerde yer almaktadır. Ülkemizin kendi teknolojisini üretebilir hale gelmesi için ne gibi tedbirlere ihtiyaç bulunduğu, bu konuda devlete ve özel kesime düşen görevlerin neler olduğu gibi hususları içeren bir ödüllü araştırma yarışması düzenlenmesi planlanmış bulunmaktadır. Ödüle layık araştırma sonuçları kitap halinde yayınlanacaktır. 5

İSTANBUL TİCARET ODASI.2.6. Sosyal Mevzuatm Küçük işyerleri Üzerindeki Olumsuz Etkileri ve Getirdiği Yükler Küçük ölçekli işletmelerin gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkelerde önemli bir yeri ve önemi bulunmaktadır. Son yıllarda konuyla ilgili çalışmaların arttığı, bu tür işletmelerin teşvikine ilişkin çeşitli düzenlemelere gidildiği görülmekte, konu özellikle Avrupa Topluluğu bünyesinde ayrıcalıklı olarak değerlendirilmektedir. Gerçekten küçük ölçekli işyerlerinin, üretimdeki payları, istihdama olumlu katkıları yanında, ekonomiye kalifiye işçi kazandırmaktaki etkileri dikkate alındığında önemi daha iyi anlaşılmaktadır. Bu nedenle de gelişmenin ve büyümenin lokomotifi olarak kabul edilmektedir. Günümüzde genelde büyüklük farkları gözefilmeden tüm işletmeler ıçın öngörülen sosyal mevzuatın büyük firmalara nazaran küçüklerde daha büyük olumsuzluklara neden olduğu gözlenmektedir. Bu uygulama özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin rekabet kabiliyetini büyük ölçüde azaltmaktadır. Birçok ülkede küçük işletmelerin artan işsizlik olgusu karşısında, istihdam yaratmadaki büyük katkısı dikkate alınarak sosyal mevzuatın istihdama etkisi üzerinde önemle durulmaktadır. Böylece Batı toplumlarında ve AT ülkelerinde; a) Küçük işletmeleri etkileyen sosyal mevzuat gözden geçirilmekte, b) Bu mevzuatın istihdam üzerine etkileri araştırılmakta, c) Sosyal mevzuatın küçük işletmelerin ekonomik geleceği üzerindeki etkileri incelenmektedir. Bu çerçevede özellikle Türkiye açısından iş güvencesi, istihdam şartları, sağlık ve güvenlik tedbirleri, işçilik maliyetleri, küçük işletmelerle ilgili istisnalar,. sosyal mevzuatı n g~tirdiği maliyetler ve bunların. istihdama etkileri ilginç bir araştırma a!anı oluştl.ir~aktadır. 6

İSTANBUL TİCARET ODASI. Birinci grup tedbirler iş güvencesi, kıdem tazminatı ve benzeri alanları kapsamakta, ikinci grup tedbirler cinsiyet ayırımı, sağiık ve güvenlik ve çevre korumasını içermekte, nihayet üçüncü grup tedbirler arasında asgari ücret, yıllık izinler, işverenin sosyal güvenlik primleri ve benzeri düzenlemelerle ilgili alanlar bulunmaktadır. Önümüzdeki dönemde, ülkemizdeki mevcut durum ve çözüm önerilerini içeren bir çalışma gerçekleştirilecektir..2.7. Küçük Sanayide Kapasite Kullanım Araştırması Geçtiğimiz yıllarda gerçekleştirilen küçük sanayide kapasite kullanımı oranlarını ve bu kesimin sorunlarını sayısal verilerle ortaya koymayı amaçlayan anket çalışması 994 yılının ilk aylarında Odaca gerçekleştirilecek ve sonuçları yayınlanacaktır..2.8. istanbul Halkının Hizmet Sektörüne Yönelik Talebi Bilindiği gibi geçtiğimiz yıllarda istanbul halkının tüketici tercihi ve davranışiarına yönelik bir dizi araştırma gerçekleştiritmiş ve bu araştırmalarda genellikle mal bazındaki eğilimlerin saptanmasına çalışılmıştı. Bir anlamda bu araştırmaları tamamlayıcı olarak nitelendirilebilecek ve hizmet sektörü ürünlerine yönelik tercih ve davranışları da belirleyen bir araştırmanın bu yıl gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Bu araştırınayla istanbul halkının eğitim, ulaşım, sağlık, eğlence, kültür ve benzeri hizmetleri talep etmeleri sırasındaki eğilimlerinin ortaya konulmasına çalışılacaktır. 7

İSTANBUL TİCARET ODASI..3. DIŞ TiCARET ARAŞTIRMALARI.3.. ihracat Pazar Araştırmaları En önemli ihracat pazarlarımızdan birisi olan Ortadoğu Pazarı önce ihracatta vergi iadelerinin kaldırılması ve sonra da körfez bunalımı ve savaşı nedeniyle, 989 yılından itibaren kaybedilmeye başlanmıştır. 988 yılında toplam 2.6 milyar dolar ihracat yapılan bölgenin toplam ihracatımız içinde payı o yıllarda % 22 iken, 992 yılında ihracatımız.9 milyar dolara gerilemiş, genel dış ticaretimiz içindeki oranı % 3'e düşmüştür. Bu nedenle, Ortadoğu Pazarının yeniden önem kazanması, dikkatinin bu bölgeye çekilmesi, sözkonusu bölgedeki ihracatçılarımızın ithalatçıların ilgisinin canlandırılması ve Türkiye imajının geliştirilmesi bakımından, bu bölgede ülke bazında çeşitli faaliyetlerde bulunmanın yararlı ve verimli olacağı düşünülmektedir. Bu amaçla bölgedeki seçilmiş bazı ülkeler için yapılacak pazar araştırma çalışmalarının başlanılmıştır. planlamalarına Aynı şeyler Uzakdoğu pazarı için de geçerlidir. Japonya'ya 992 yılında ihracatımız 988 yılından beri 200 milyon dolar civarındadır. da 62 milyon dolara düşmüştür. Keza Çin Halk Cumhuriyeti ve diğer uzakdoğu ülkeleri yıllardan beri 0-00 milyon dolar civarında ihracat yapabildiğimiz ülkelerdir. Bu ülkelerle ilgili olarak geçtiğimiz yıllarda yapılan pazar araştırması çalışmalarının güncelleştirilmesi planlanmaktadır. Ayrıca, bölge ülkeleri içinde çok büyük bir pazar olan ve ülkemiz için önemli bir potansiyel olabilecek Çin Halk Cumhuriyetine yönelik ihracatımızın ilk kez bu yıl SOO milyon dolar düzeyinde olacağı tahmin edilmektedir. Bu rakamın yeniden geçmiş yıllar düzeyine inmesinin önlenmesi hatta daha yüksek düzeylerde gerçekleşebilmesi için, Bağımsız Devletler Topluluğu için yapılan araştırmalar örneğinde olduğu gibi, gerekli tüm bilgileri kapsayan pazar araştırması yapılmak sure~iyle çalışmanın ~ir başvuru kitabı.olarak ihra~atçılarımıza sunulabitmesini teminen gerekli hazirlıklara başlanılmıştır. Tayland ve Hindistan gibi çeşitli ülkelerle ilgili olarak da olanaklar nispetinde çalışmalar yapılacaktır. 8

İSTANBUL TİCARET ODASI ilgi ve çalışma isteyen başka bir potansiyel pazar ise Kuzey ve Güney Amerikadır. Meksika ve Arjantin gibi bölge ülkeleri önem verilmesi gereken pazarlardır. Son on yıl itibariyle bu ülkelere ihracatımız oldukça düşük oranlarda gerçekleşmiştir. Bu amaçla 994 yılı içinde bu ülkelere yönelik araştırma faaliyetlerine başlanacaktır. Eski Doğu Avrupa ve Balkan ülkeleri içinde bugüne kadar hiçbir faaliyetimiz olmayan ve gerek tarihi bağlarımız gerekse yeniden yapılanma nedeniyle ülkemiz açısından önemli olan Arnavutluk Makedonya ile Çek Cumhuriyeti ve Slovakya için de pazar araştırmaları yapılacaktır..3.2. Dış Ticarette Liberalleşme ve ithalat Eğilimleri Bilindiği gibi 980 sonrası dışa açılma hareketlerinin en önemli ögesi ihracat olmuştur. Ancak özellikle 983'den sonra ithalat rejiminde de önemli değişiklikler yapılmış ve ithalat da büyük ölçüde libere edilmiştir. Bu yolla ithalatın korumacı niteliği giderek azaltılmıştır. ithalatdaki liberalleşme olgusu sonrasında, o döneme kadar kısıtlanan tüketim malları ithalatı lehine bir gelişme beklenilmesi doğaldır. işte bu konunun irdelenip, sayısal boyutlarıyla ortaya konulması gereklidir. Buna bağlı olarak orijin ülke dağılımının değişmesi ve ithalatın yeni kaynaklara yönelmesi de beklenmelidir. Bu hususun da araştırma kapsamına alınması zorunlu bulunmaktadır. ithalatdaki liberalleşme ile miktar kısıtlamalan azaltılırken, tarife etkisi üzerinde bir baskı yapması da beklenmelidir. Liberalleşme ile esnek kur politikası da ithalat hacmini belirleyici etkiler yaratacaktır. 9

İSTANBUL TİCARET ODASI. işte bütün bu gelişmelerin bir bütün olarak değerlendirileceği ve belirtilen değişkenierin son yıllarda ithalat hacminin saptanmasındaki etkilerinin ortaya konulacağı bir araştırmanın bu yıl gerçekleştirilmesine çalışı lacaktır..3.3. Türkiye ve Gümrük Birliği Bilindiği üzere AT ile ilişkiler, Türk özel sektörünün topluluğa bakış açısı, Topluluk ile ilgili sorunlar ve çözüm yolları ve konuya ilişkin araştırmalar Odamızın kurucu üyesi bulunduğu iktisadi Kalkınma Vakfı tarafından gerçekleştirilmektedir. Ancak,..995 tarihinde Türkiye'nin AT ile gümrük birliği anlaşmasının uygulamaya konulması öngörüldüğünden, ikv ile de işbirliği yapılarak hem üyelerimizi aydınlatmak ve hem de, Türkiye'nin gümrük birliğindeki yeri ve geleceği, birliğin ekonomimize ve serbest bölgelere etkisi ile tüm olumlu ve olumsuz tesirlerinin ele alınacağı bir araştırma yapılarak, kitap halinde ilgililerin istifadesine sunulacaktır..3.4.gümrük Birliği'nin Küçük ve Ortaboy işletmeler (KOBi) Üzerindeki Etkilerinin Mesleki Eğitim Yoluyla Giderilmesi Gümrük Birliği'nin olumsuz ekonomik etkilerinin KOBi'ler üzerinden kaldırılabilmesinin bir yolu da mesleki eğitimle onları AT piyasa koşullarına hazırlamaktır. Topluluğun mesleki eğitim programiarına benzer programların Türkiye'de de hayata geçirilmesi gerekmektedir. Bu programlar ürün kalitesini, pazarlama ve işletme tekniklerini bir yandan zorunlu olarak AT standartlarına yükseltirken, öte yandan KOBi'lere rekabet üstünlüğü sağlamayı amaçlamalıdır. Ayrıca bu programların Topluluk ile ortaklaşa düzenlenme imkanı vardır. Bu durumda da Topluluğun mali katkısı olacaktır. AT, Türkiye'ye gümrük birliği için doğrudan mali katkıdan kaçınmaktadır. Ancak bu yolla mali katkı d~ğrud.ao iş alemine aktarılabilecektir. 0

İSTANBUL TİCARET ODASI..3.5. Türkiye-AT Arasında Kurulmakta Olan Gümrük Birliği'nin Küçük ve Ortaboy işletmeler (KOBi) Üzerindeki Etkilerinin Teşvikler Marifetiyle Giderilmesi Gümrük Birliği ertesinde Türk teşvik sistemi yürürlükten kalkacaktır. Türkiye, Topluluğun mevcut teşvik sistemi esaslarına göre devlet yardımlarını yönlendirecektir. A T'nun teşvik meselesinde en büyük özelliği gizli teşvikleri KOBi düzeyinde yürütmesidir. Gümrük Birliği'nin önemli etkisi KOBi'ler üzerinde yoğunlaşacaktır. Yeni rekabet koşullarına uyum sağlayabilmeleri için ciddi finansal yardırnlara ihtiyaçları olacaktır. işte bu yardımların nasıl, hangi kurumlar ve hangi mekanizmalar ile yapılacağı araştırılmalıdır. Bu sistemler dışındaki her türlü teşviği Komisyonun önleyeceği bilinmektedir. Bu itibarla, 994 yılında bu konuda bir araştırmanın gerçekleştirilmesi planlanmış bulunmaktadır..3.6. Gümrük Birliğinin Gıda Sanayii Üzerindeki Etkileri ve Alınması Gereken Önlemler Avrupa ülkeleri diğer sanayii alanlarında olduğu gibi gıda sanayii alanında da gelişmiş teknolojileri uygulamaktadırlar. Bu ülkelerle gümrük birliğine girildiğinde, Türkiye'de önemli bir potansiyeli olan gıda sanayiine değişik boyutlarda etkileri olacaktır. Öncelikle Avrupa ülkelerinin gıda sanayii yapısı ve potansiyeli incelenerek Türkiye Gıda Sanayii ile karşılaştırılmalıdır. Özellikle işlenmiş gıdaların iç pazar yapısında beklenen önemli değişikliklerin neler olabileceği tespit edilmeli, ve bu yapısal değişikliklerin ülkemiz açısından değerlendirilmesi. yapılmalıdır. Teknoloji, üretim ve dağıtım sisteminde meydana gelebilecek değişiklikler belirlenmeye çalışılmalıdır. Bu arada yabancı sermayenin gıda sanayii içindeki hareketliliği analiz edilecektir. Gümrük Birliği gerek gıda ihracatında ve gerekse ithalatında önemli kompozisyon değişimine neden olabilecektir. Uzun vadedeki etkileri de ülkemiz açısından dikkate alınmalıdır.

İSTANBUL TİCARET ODASI Ülke bazında gıda sanayinin analiz edilmesi ve bunun Türkiye açısından değerlendirilmesi yapıldıktan sonra, alınması gerekli önlemlerin belirlenmesi öngörülmüş olup, araştırmanın en kısa sürede bitirilmesi hedeflenmiştir..3.7. NAFTA Örneğinin incelenmesi NAFTA'nın kuruluşu, amaçları, üye ülke ekonomilerine muhtemel olumlu ve olumsuz etkileri, Meksika'nın ekonomik hazırlık ve uyum çalışmaları, Dünya ticaretinde ortaya çıkabilecek gelişmelerin incelenmesinden Türkiye'nin dış ekonomik ilişkileri bakımından çıkarılabilecek dersler bulunmaktadır. 950'erden sonra dünyada serbest ticaretin yaygınlaştırılmasını hedefleyen bir konjonktür hakim olmuştu. GATT, IMF ve Dünya Bankası gibi kurum ve kuruluşlar, bu dönemin ürünü idi. Ancak olaylar beklenen yönde gelişmemiştir. 960' yıllarda gelişen ülkeler dünya ticaretinde gelişmiş ülkelere rakip olmaya başlamışlardır. Diğer taraftan Avrupa ve Uzakdoğuda, bölgesel ekonomik entegrasyonlar kurularak, dünya ticaretindeki rekabet bloklararası boyuta ulaşmaya başlamıştır. Avrupa'da AET ve EFTA, ABD karşısında üye ülkelerin ekonomik çıkarlarını aynı zamanda üçüncü dünya ülkelerine karşı da koruyordu. ABD'de globalleşme sürecine uyarak, Avrupa ve Japonya'nın rekabetine karşı, geçen yıllardanafta'yı kurmuştur. Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesinin diğer iki ülkesi, Kanada ve Meksika'dır. Meksika, gelişmekte olan ve yapısal olarak Türkiye ekonomisi ile benzerlikler arzeden bir ekonomiye sahiptir. O nedenle, bu anlaşmanın özellikle bu ülke ekonomisine etkileri, ülkede yapılan hazırlık ve uyum çalışmaları, anlaşmanın yürürlüğe girmesi ile dünya ticaretinde ortaya çıkacak gelişmeler, bir bilimsel araştırmaya konu teşkil edec.ek mahiyette görülmektedir. Ayrıca, Türkiye'nin AT, EFTA ve KEi çerçev.elerindeki ilişkilerine de ışık.tutacak seriuçların çıkarılması da mümkündür. Konu bu açıdan ele alınarak gerekli incelemeler gerçekleştirilecektir. 2

İSTANBUL TİCARET ODASI. _.3.8. Dış Ticaretle ilgili Diğer Araştırma ve inceleme Dosyalan ithalat ve ihracat rejimleri ve gümrük mevzuatıyla ilgili olarak bir taraftan geçmiş yıllarda girişimierimize konu olan görüşlerimizin uygulamaya konulması hususundaki çalışmalarımız devam ederken bir yandan da, tekstil, konfeksiyon ve gıda gibi sektör sorunlarıyla ilgili çalışma ve girişimler yapılacaktır. Ayrıca ithal malların gümrük girişleri sırasında yapılan fiyat araştırmalarının ithalatçıyı mağdur etmeyecek şekilde kısa sürede sonuçlandırılmasının temini sağlanacaktır. Bu arada tekstil ve konfeksiyon dış ticaretindeki sorunların önlenmesine yönelik girişimlerimiz sonrasında kurulan ihtisas gümrüklerinin beklentilerimize uygun kalitede hizmet verebilmesi amacıyla Odamızdan da teknik hizmet takviyesi yapılması hususunda Gümrük idaresi ile temaslarımız devam edecektir. Yatırım ve ihracatı teşvik sistemi sürekli izlenecek ve üyelerimizin de görüşleri alınmak suretiyle yıllık kararnarnelerin hazırlanmasında gerekli değişikliklerin yapılmasına yönelik girişimler yapılacaktır..4. SEKTÖREL SORUNLAR.4.. Küçük Sanayi ile ilgili Çalışmalar Odamız üyelerine, Türkiye Halk Bankası'ndan uygun koşullarla ve düşük faizle kredi temini için çalışmalar yapılacaktır. Ayakkabı sektöründe sürdürülen çalışmalara devam olunacak ve bu dalda bir "ihracat Merkezi" kurulması amacıyla UNIDO, EXIMBANK ve diğer ilgili kuruluşlarla ilişkiler sürdürülecektir. Deri Sanayicilerinin Tuzla'daki yeni yerleşim bölgelerindeki sorunlarının çözümü amacıyla ilgili kuruluşlar (istanbul Büyükşehir Belediyesi, Türkiye Halk Bankası) nezdindeki girişimierimize devam olunacaktır. 3

İSTANBUL TİCARET ODASI.4.2. inşaat Kesimi Sorunlan Geçtiğimiz dönemde, başta Otopark Yönetmeliğinin tadili olmak üzere inşaat kesiminin çeşitli sorunlarının çözümü yolunda kayda değer adımlar atılmış olup, bu husustaki gelişmeler titizlikle takip edilmektedir. Otoparklarla ilgili olarak yap-işlet-devret sisteminin uygulanmasına gayret edilecektir. Ayrıca bu otopark inşaatının turizm teşviklerine benzer teşvik tedbirlerinden yarariandıniması imkanları araştırılacaktır. Ancak sektörün, çözülememiş büyük problemler gündemdeki yerini korumaktadır. 50 m2'ye kadarki konutlarda vergi, resim ve harç muafiyetine rağmen Belediyelerin ücret adı altında ruhsat ve iskanla ilgili olarak aldıkları meblağlar, Mimar ve Mühendis Odalarının Vizesi, iski uygulamaları, imar ıslahı planlarının hayata geçirilmesi gibi özellikle mahalli idarelerden kaynaklanan sorunların çözümüne gayret sarfedilecektil.4.3. Tarım ve Hayvancılık Kesimi Tarımsal ürünlerin üretim ve ihracatının artırılması, ihracattaki bürokratik engellerin gözden geçirilmesi gibi konular ele alınacak, ayrıca entegre hayvancılık ve et projelerinin teşviki ile ilgili sorunlar çalışma konusu yapılacaktır..4.4. Cam Sanayinin Sorunlan Ülkemizdeki cam ambalaj üretiminin özellikle eski doğu blokundan gelen kalitesiz ürünlerin haksız rekabetine maruz bulunduğu ileri sürülmektedir. Dış piyasalarda da haksız rekabet uygulamalarından yakınılmaktadır. Konu 994 yılında Odaca incelemeye tabi tutularak varılan sonuçlar değerlendirilecektir. 4

İSTANBUL TİCARET ODASI.4.5. Öğrenci Taşıma Servisi istanbul Milli Eğitim Müdürlüğü ile ilgili Esnaf Odası arasında imzalanan 24.6.993 tarihli bir protokol ile resmi okul öğrenci servis işletmeciliğinin sözkonusu Oda üyelerinin inhisanna bırakıldığı tespit edilmiştir. Odamızca istanbul Valiliği nezdinde yapılan girişimler sonucu bu protokolün iptali sağlanmış Valilikçe yeni bir düzenleme yapılmış, ancak uygulama hukuki dayanaktan yoksun olduğu için yeterince başarılı olamamıştır. Önümüzdeki dönemde üyelerimizin mağduriyetlerinin önlenmesi amacıyla bir çalışma yapılacak ve genel ihale yöntemi gibi objektif, tatbik kabiliyeti olan bir sistemin kurulması sağlanacaktır..4.6. Dayanıklı Tüketim Mallan Kesimi Sektörün ürettiği mamüllerin lüks mal olarak nitelendirilmesi suretiyle vergi yükünün artırılması, haksız rekabet, denetim dışı üretim gibi sorunları bulunmaktadır. Bu ve benzeri problemierin çözümü için elden gelen gayret gösterilecektir..4.7. Kurutemizleme Kesiminin Problemleri Sektörün eğitim, hammadde, finansman vs. gibi çeşitli problemleri bulunmaktadır. Konu ile ilgili olarak yıl içinde bir tespit çalışması yapılarak gerekli değerlendirme ve girişimler gerçekleştirilecektir..4.8. işyeri Kooperatiflerinin Sorunları Başta ikitelli olmak üzere, istanbul'da mevcut organize sanayi bölgeleri ve işyeri kooperatiflerinin çeşitli sorunları bulunduğu bilinmektedir. Sözkonusu sorunların çözümü için sarfedilen gayretler 994 yılında netice alıcı biçimde sürdürülecektir. 5

. İSTANBUL TİCARET ODASI..4.9. Diğer Çeşitli Problemler Ticaret kesiminin yıllardır çözülememiş problemleri, özellikle seyyar satıcılik ve işportacıhk sorunu, yükcü bölükleri problemi, kamu kesimi ihaleleri ve devlete yapılan satıştarla ilgili alacaklarm vaktinde tahsil edilernemesi gibi istanbula özgü meselelerin takibi sürdürülecek ve somut şikayetler değerlendirilecektir. Bu arada işyeri açma ruhsatlan ile ilgili formalitelerin azaltılması konusunda bir çalışma yapılacaktır. Ayrıca, matbaacıların, ilaç sanayii ile, sağlık ve eğitim kesiminin kömür ve madencilik sektörünün problemlerinin çözümü yönündeki çabalar sürdürülecektir. Malum olduğu üzere, son yıllarda ülkemizde otoyol projelerine ağırlık verilmiş, birinci ve ikinci boğaz köprüleri projelerine bağlı olarak çevreyolu ve otoyol bağlantıları önem kazanmıştır. Otoyol kamulaştırmalarında, kamulaştırılan arazi sahipleri mutazarrır olurken, diğer komşu arazi sahipleri büyük bir rant elde etmektediriel Bu adaletsizliği ortadan kaldırmak, mahkemelerin tezyidi bedel davaian yükünü hafifletmek amacı ile, konu incelemeye alınacak ve sonuçlar değerlendirilecektir. 6

İSTANBUL TİCARET ODASI 2. SEMINER, PANEL VE KONFERANSLAR 2.. TEKSTiL VE KONFEKSiYON SEMiNERi 993 yılında tekstil ve konfeksiyon kesiminin sorunlarının ağırlaşması ve özellikle ortaya çıkan ihracat tıkanıklıkları dikkate alınarak, yıl içinde iş Programında olmamakla beraber, bu sektörle ilgili bir seminer düzenlenmesi öngörülmüş ve bu hususta hazırlıklar yapılmıştı. Ancak, öngörülen tarihte diğer çeşitli kuruluşların da benzeri toplantı ve paneller düzenlemeleri nedeniyle, seminerimizin ertelenmesi uygun görülmüştür. Önümüzdeki dönem sözkonusu serninerin Avrupa Konfeksiyoncular Birliği ile müştereken gerçekleştirilmesi imkanları aranacaktır. 2.2. RiSK SERMAYESi MÜESSESESiNiN GELiŞTiRiLMESiNDE, MENKUL KlYMETLER BORSASININ ROLÜ VE DiGER ETKENLER KONULU PANEL Risk Sermayesi, küçük ve orta boy işletmeler ile, karlı proje ve yatırım düşüncesine sahip ancak finansman yokluğundan realize edilemeyen projelerin finansmanı yoluyla, bunları ekonomiye kazandıran bir finansman mekanizmasıdır. Bu alanda kurulan özel ya da kamusal Risk Sermayesi kuruluşları, kendilerine ulaşan projeleri analiz ederek, kurulacak şirketlerde hisse sahibi olurlar. Realize edilen projelerle birlikte, değer kazanan hisse senetleri menkul kıymet piyasalarında değerlendirilir. Hisse senetleri değer artışından elde edilen gelir, Risk Sermayesi şirketlerinin karlarını oluşturur. Bu mekanizma ile teminata değil, projeye kredi verebilme imkanına kavuşulur. Risk Sermayesi şirket veya kurumlarının ortakları arasında, kamu finansman kuruluşları, sigorta şirketleri, sandıklar ve özel finansman kuruluşları bulunur. 7

İSTANBUL TİCARET O DAS I ------------- --------------- Sistemin en önemli yararı, ikibinli yıllarda ülkelerin mukayeseli üstünlük sıralamasını değiştirecek faktörlerden girişimcilik ve yeni teknolojilerin, yeni mal ve hizmet üretme yöntemlerinin ortaya çıkarılması, beyin gücünün değerlendirilmesi olmaktadır. Batıda 00 yılı aşkın uygulama geleneği olan Risk Sermayesi kurumunun Türkiye'de yasal düzenlemeye kavuşması 6 Temmuz 993 tarihinde olmuştur. Risk Sermayesi Yatırım Ortaklıklarının kuruluş ve işleyiş koşulları bu tebliğde düzenlenmektedir. Türkiye için oldukça yeni olan böyle bir finansman mekanizmasının tanıtılması ve geliştirilmesi konusunda bazı faaliyetlerin yapılması, şüphesiz yararlı olacaktır. Bu itibarta öncelikle Menkul Kıymetler Borsası çerçevesi içinde konuya ilişkin bir panelin düzenlenmesi ve bu toplantıda varılacak sonuca göre bir değerlendirme yapılması uygun görülmüştür. 2.3. MEYVE VE SESZELERiN DONDURULARAK MUHAFAZASINDA YENi UYGULAMALAR KONULU SEMPOZYUM Bilindiği üzere Türkiye'nin resmi üyeliğinden önce, Odamız yıllarca Uluslararası Soğutma Enstitüsüne üye olmuş ve anılan Enstitü ile sıkı bir işbirliği gerçekleştirilmiştir. Bilahare TUBiTAK'ın anılan kuruluşa üyeliği gerçekleşmiştir. 994 yılında TUBiTAK'Ia işbirliği yapılarak Uluslararası Soğutma Enstitüsü ile ortaklaşa, Meyve ve Sebzeterin Dondurularak Muhafazasında Yeni Uygulamalar konulu bir sempozyum düzenlenmesi kararlaştırılmıştır. Sempozyumda gıdaların soğukta saklanması, dondurularak işleme, soğuk hava depolarının yönetimi, paketierne ve dağıtım sistemleri ile taşıma konularında bildiriler sunu lacak: ve bu konular tartışılacaktır. 8

İSTANBUL TİCARET ODASI~------ 2.4. GÜMRÜK BiRLiGi KONFERANSI Malum olduğu ve daha önce de belirtildiği üzere, Türkiye'nin 995'den itibaren AT ile Gümrük Birliğine geçmesi beklenmektedir. Genel olarak Avrupa Topluluğu ile ilişkilerimiz, mevcut sorunlar, beklentiler yanında gümrük birliğinin getirecekleri ve muhtemel etkileri, şimdiden neler yapılması gerektiği, konuya ilişkin özel kesimin görüşleri gibi hususların, yayın faaliyeti dışında ayrıca ele alınarak, sırasıyle Oda Meclisi üyelerimiz, tüm ilgilenen mensuplarımız ve Oda personeline yönelik bir dizi konferansın ikv ile işbirliği yapılarak gerçekleştirilmesi kararlaştırılmıştır. 2.5. DIŞ TiCARET EGiTiM SEMiNERi Üyelerimizin ihtiyacı olan nitelikli personel yetiştirilmesi ve mevcut elemanların güncel bilgilerle donatılması amacıyla, Odamızca 980 yılından beri geleneksel olarak düzenlenen ihracat eğitim semineri, 99 yılından itibaren "Dış Ticaret Eğitim Semineri" şeklinde değiştirilerak ithalat da programa eklenmiştir. ihracat, ithalat, kambiyo, gümrük mevzuatı ve benzeri dış ticaret uygulamalarının ele alınacağı sözkonusu seminerde konuya ilişkin mevzuattaki değişikliklere ve uygulamaya yönelik rehber bilgilere daha çok yer verilecektir. 2.6. VERGi EGiTiM SEMiNERi Her yıl geleneksel olarak gerçekleştirdiğimiz ve özellikle küçük ve orta işletmelerin bilgilendirilmesine yönelik vergi eğitim seminerimizin 994 yılında, beyan döneminden önce tekrarlanması planlanmıştır. Geçmiş dönemlerde ilgi çeken ve bir ihtiyacı karşılayan bu faaliyetim izin, yeni vergi düzenlemeleri yapılması halinde daha da yararlı olacağı şüphesizdir. 9

İSTANBUL TİCARET ODASI 2.7. ikitelli PANELi Ülkemizin en büyük projelerinden birini oluşturan Küçük Sanayinin ikitelli Organize Küçük Sanayi Bölgesi'ne taşınması konusundaki uygulamalara sürat kazandırabiirnek için, gerek konuşmacılar ve gerekse izleyiciler yönünden geniş katılımil bir panel düzenlenmesi uygun mütalaa edilmektedir. Kısa sürede hazırlıkları tamamlanarak karşılaşılan sorunların çözümüne katkı sağlayacak biçimde, anılan panel gerçekleştirilecektir. 2.8. OKUL ÖNCESi EGiTiM PANELi Okul öncesi eğitim sektörünün çeşitli sorunları bulunmaktadır. Bu sorunlar; kurumların koordinasyonu, statüleri ve standartları arasındaki farklılık, bu eğitimden yararlanan çocukların kurumlara alınma yaşları ve okul öncesi okuilaşma oranının çok düşük olması gibi hususlarda yoğunlaşmaktadır. Konu ile ilgili olarak 994 yılında bir panel düzenlenerek mevcut sorunların ortaya konması ve çözüm yollarının tespitine gayret edilecektir. 20

İSTANBUL TİCARET ODASI -------- 3. BÖLGESEL VE SOSYO-EKONOMiK SORUNLAR 3.. istanbul'un SORUNLARI istanbul'un su, elektrik vs. gibi altyapı ve belediye hizmetlerine ilişkin sorunları, trafik ve seyyar satıcılık sorunu, kentsel yerleşim ve çevre sorunları, ekonomik ve ticari yapıtaşmaya ilişkin sorunlar, eğitim, kültür, sağlık ve diğer sosyal hususlara ilişkin problemler hızlı nüfus artışı ve iç göç nedeniyle her geçen gün olağanüstü şekilde büyümektedir. 993'de mensuplarımız nezdinde yapılan bir kamuoyu yoklaması sonuçlarına göre, üyelerimizin % 5.4'ü trafik ve ulaşım, % 8'i çevre kirliliği, % O'u göç ve gecekon du, % 5.4'sı çarpık yapılaşma sorunlarını istanbul'un en önemli problemleri olarak görmektedir. Odamız son yıllarda iş Programlarında istanbul'un sorunlarını ayrı bir bölüm halinde ele alarak konuların üstüne gitmektedir. Geçtiğimiz dönemde, özellikle gecekondulaşma ve çarpık yapılaşma, çevre kirliliği gibi konulara ağırlık verilmişti. Bu yıl da sözkonusu sorunlar çeşitli yönlerden ele alınarak irdelenecek, işporta ve seyyar satıcılık gibi ticari hayatı ilgilendiren sorunlara ilişkin görüşlerimiz bu vesile ile ilgililerin ve yetkililerin bilgilerine tekrar sunulacaktır. Bu arada, şehrimizdeki posta hizmetlerindeki gecikmeler son günlerde ticari faaliyetleri de olumsuz yönde etkiler hale gelmiştir. Gerek ilgili Bakanlık ve gerekse PTT Genel Müdürlüğü nezdindeki girişimierimize karşılık alınan cevaplarda, merkez nakli, kadro eksikliği gibi gerekçeler ileri sürülerek, sorunun geçici olduğu belirtilmişse de, aslında zaman zaman problemin ağırlaştığı ve teslimlerde bir aya varan gecikmeterin ortaya çıktığı gözlenmiştir. Oda hizmetleri ve ticari faaliyetleri de aksatan bu sorunun çözümü için gereken çaba gösterilecek, konunun üzerine ısrarla gidilecektir. 2

İSTANBUL TİCARET ODASI istanbul'un inceleme konusu yapılarak, üzerinde çözümler üretilen sorunları, geçtiğimiz dönemde olduğu gibi, istanbul Milletvekilleri ile yapılacak toplantılarda enine boyuna ortaya konulacak ve siyasi partilerimizin desteklerinin sağlanması cihetine gidilecektir. 3... istanbul'un Planlama ve imar Sorunları istanbul'un yoğun göç dalgalarının baskısı altında kaldığı bilinmektedir. Hızlı nüfus artışının, kente özgü bir takım problemler yanında, sosyal ve ekonomik sorunlar ile bazı. ç~vre sorunlarını beraberinde getirdiği gözlenmektedir. Bu sorunların arasında, şehrin planlama ve imar problemleri önemli bir yer tutmaktadır. 994 yılı içinde konu bu açıdan irdelenecek ve bir araştırma gerçekleştirilecektir. 3..2. istanbul'un Çöp Sorunu istanbul'un, halkını ve işyerierini çok yakından ilgilendiren sorunlarından biri de çöp sorunudur. Bu sorun çok yönlüdür. Çöplerin toplanmasından, depolanınasına kadar olan safhaların çağdaş bir sisteme bağlanması ve modern ülkelerdeki örneklere uygun hale getirilmesinin zamanı gelmiş hatta geçmiş bulunmaktadır. Başta Eminönü olmak üzere birçok ilçede çöpler zamanında toplanamamakta ve çeşitli nedenlerle çok sık aralıklarla yollarda, tarihi yapıların, anıtların yanlarında, turistik yerlerde ve alışveriş merkezlerinde biriken tonlarca çöp halk sağlığını tehdit ettiği gibi ticareti ve turizmi de olumsuz yönde etkilemektedir. Çöp toplama hizmetini özelleştiren belediyeler sorunu bu açıdan çözmüşlerdir. Konunun diğer bir cephesi; halkın eğitimi ve bilinçlendirilmesi ile ilgilidir. Çöpleri koku ve su sızdırmayacak şekilde naylon torbalar içinde biriktirme ve atma alışkanlığını getirip yaygınlaştırmak gerekmektedir. Basına ve televizyona bu ~çıdan büyük görevler düşmektedir. Geçtiğimiz yıl Oda'mız, Eminönü bölgesinde pjlot bir uygulama yürütmüş ve başta 22