T.C. ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ BELEDİYE MECLİSİ Karar NO: 497 16.02.2007 KARAR- Yenimahalle İlçesi Aşağı Yurtçu ve Ballıkkuyumcu mahallelerinde mülkiyetinin TOKİ, Hazine ve Şahıs parsellerini kapsayan alanda 1/50.000 ölçekli plan değişikliğine ilişkin İmar ve Bayındırlık Komisyonunun 16.02.2007 gün ve 67 sayılı raporu Büyükşehir Belediye Meclisinin 16.02.2007 tarihli toplantısında okundu. Konu üzerinde yapılan görüşmelerden sonra; Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığının 07.11.2006 gün ve 38444 sayılı yazısı ile; Temelli Alcı Mahallesi Türkobası Yenimahalle ilçesi Aşağı Yurtçu ve Ballıkuyumcu mahallelerinde, mülkiyetin, TOKİ, hazine ve şahıs parsellerini de kapsayan 1/50000 ölçekli Metropoliten Nazım İmar Planı Revizyonu, 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının TOKİ tarafından 05.10.2006 tarih ve 4176 sayılı Olur'u ile onaylandığı belirtilerek 5162 sayılı Yasanın 2.maddesi uyarınca İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığınca onaylanmasının istendiği, -Toplu Konut Kanununda değişiklik yapılmasına ilişkin 5162 sayılı yasarım 2. maddesinde; "Başbakanlık, gecekondu dönüşüm projesi uygulayacağı alanlarda veya valiliklerce toplu konut iskan sahası olarak belirlenen alanlarda veya mülkiyeti kendisine ait arsa ve arazilerden konut uygulama alanı olarak belirlediği alanlarda veya Valiliklerce toplu konut iskan sahası belirlenen alanlarda çevre ve imar bütünlüğünü bozmayacak şekilde her tür ve ölçekteki imar planlarını yapmaya, yaptırmaya ve tadil etmemeye yetkilidir... " dendiği ancak, Ankara Valiliği 'nin 27.02.2006 tarih ve 20/413 sayılı Olur'u ile ilan edilen Toplu Konut Alam kapsamında, -Planlama alanının Bayındırlık İskan Bakanlığınca 24.02.2004 tarihinde onaylanan 1/50000 ölçekli Güneybatı Ankara Metropoliten İmar Plam kapsamında, bir kısmının "Gecekondu Önleme Bölgesi" diğer kısımlarının ise "Orta Yoğunluklu Konut Gelişme Alanı (60 kişi/ha) ve Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları (Emsal=l.00,hmax=serbest)" olarak belirlendiği, -TOKİ tarafından yapılan 1/50000 ölçekli plan değişikliği ile, Bakanlıkça onaylı planının "Gecekondu Önleme Bölgesi" ve "Ağaçlandırılacak Alan" kullanım kararımn büyük bir kısmının orta yoğun konut alanına dönüştürüldüğü ve Onaylı Planda orta yoğun konut alanları için 60 kişi/ha iken öneri planda 100 kişi/ha önerildiği, -Onaylı 1/50000 ölçekli metropoliten imar plam plan notlarında, "4.1.3. maddesinde orta konut alanlar", bu alanlarda yoğunluk 60 kişi/ha olup bu alanda %20'nin üzerinde eğime sahip alanlar 1/5000 ve 1/1000 ölçekli planlarda yerleşmeye açılamaz. " hükmü getirilmiş olduğu, ve %20'nin üzerinde eğimli alanların yapılaşmaya açıldığı, -Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca onaylanan 1/50000 ölçekli "Güneybatı Ankara Metropoliten İmar Plam"mn temel ilkelerine göre 1/50000 ölçekli metropoliten imar planı revizyon önerisinin yeniden ele alındığı,
T.C. ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ BELEDİYE MECLİSİ Karar NO: 497 16.02.2007-1990 Ankara Nazım Planı hükümlerine göre Eskişehir Yolundan yapı yaklaşma mesafesinin Polatlı ilçesine kadar 45 m olduğu, ancak öneri planda bu mesafe ve %20'nin üzerinde olan eğimli alanların yerleşim alanları açısından mümkün olduğu ölçüde dikkate alınması gerektiği, Hususları belirlenmiş olup, Başbakanlık Toplu Konut İdaresi (TOKİ) tarafından 05.10.2006 tarihinde onaylanmış olan ve 5162 sayılı Yasanın 2. maddesi uyarınca İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığına sunulan Yenimahalle İlçesi A.Yurtçu, Y.Yurtçu -Ballıkuyumcu, Temelli (Alcı) Toplu Konut Alanına ilişkin (yaklaşık 2860 Hektar toplam yüzölçümlü ) 1/50000 ölçekli Metropoliten Nazım İmar Planı Revizyonu, TOKİ'nin 7.2.2007 gün ve 5821 sayılı yazı ekinde sunulan ve bu planlama alanıyla bitişik olan 1/50000 ölçekli planların birlikte onaylanmasına ilişkin İmar ve Bayındırlık Komisyonu raporu oylanarak oybirliği ile kabul edildi.
T.C. ANKARA 16. İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA BİLİRKİŞİ RAPORU ESAS NO: DAVACI: DAVALI: DAVA KONUSU: 2007/1705 Çağdaş Başkent Ankara Demeği Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı Toplu Konut İdaresi Başkanlığı Ankara ili Yenimahalle İlçesi Aşağıyurtçu ve Ballıkuyumcu Mahallelerinde mülkiyeti TOKİ, Hazine ve şahıs parsellerini kapsayan alanda 1/50000 ölçekli imar planı değişikliğine ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin 16.02.2007 gün ve 497 sayılı kararının iptali ve yürütmesinin durdurulması istemi BİLİRKİŞİ SORUSU: Bilirkişi Kurulundan dava konusu 1/50000 ölçekli imar planının taraf iddiaları ve imar mevzuatı da göz önünde bulundurularak şehircilik ilkeleri ve planlama esasları ile kamu yararına uygun olup olmadığının saptanması istenmiştir. YERİNDE İNCELEME: Mahkemenizce verilen karar uyarınca 27.06.2008 tarihinde Naip Hakim Erkan Atılı başkanlığında dava konusu yerde keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmıştır. DAVA DOSYASININ DÖKÜMÜ Bilirkişi Raporunun bu bölümünde dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerin dökümü yapılacaktır. 02.05.2007 Davacı tarafından İdare Mahkemesine sunulan dava dilekçesinde: 1) Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin 16.02.2007 gün ve 497 sayılı karan ile davaya konu 1/50000 ölçekli planın onandığı; 2) Aynı oturumda 16.02.2007 gün 496 sayılı kararla bölgenin Temakent Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanına dönüştürüldüğü; 498 sayılı kararla 1/5000 ölçekli plan değişikliğinin onandığı; 499 sayılı kararla 1/1000 ölçekli uygulama imar planının onandığı; bu kararlara karşı da iptal davalarının açıldığı; 3) Davalı Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığının anılan alana ilişkin Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'mn yetkisinde bulunan 1/50000 ölçekli Metropoliten Nazım İmar Planı Revizyonu karan alam yetkisinin bulunmadığı, zira 5216 sayılı yasanın 7. maddesinin b) bendinde yetkinin 1/5000 ve 1/25000 ölçekli nazım imar planlanyla sımrlandınldığı; 4) Dava konusu meclis kararında belirtildiği üzere, TOKİ tarafından yapılan 1/50.000 ölçekli plan değişikliği ile Bakanlıkça 24.02.2004 tarihinde onaylanan 1/50.000 ölçekli Güneybatı Ankara Metropoliten İmar Planında gecekondu önleme bölgesi ve ağaçlandırılacak alan kullanım
kararının büyük kısmının orta yoğunluklu konut alanına dönüştürüldüğü ve nüfus yoğunluğunun arttırıldığı; 5) Dava konusu kararda "onaylı 1/50000 ölçekli metropoliten imar planı notlarında, 4.1.3. maddesinde orta yoğun konut alanlar, bu alanlarda yoğunluk 60 kişi/hektar olup bu alanda %20'nin üzerinde eğime sahip alanlar 1/5000 ve 1/1000 ölçekli planlarda yerleşime açılamaz" hükmü getirilmiş olmasına karşın planda %20'nin üzerinde eğimli alanların imara açılmış olduğu, 1990 planında Eskişehir Yolundan yapı yaklaşma mesafesi 45 metre olarak belirlenmiş olmasına karşın dava konusu planda bu koşula ve yerleşime uygun olmayan alanların imara açılmaması ilkesine uyulmadığı, 6) Yasanın 73. maddesindeki şartlar oluşmamış olmasına karşın Meclis kararıyla kentsel dönüşüm ve gelişim alanı ilan edilen alanda yetkisiz olarak 1/50000 ölçekli plan değişikliği kararının uygulanacağı, İleri sürülerek yürütmenin durdurulması ve planın iptali istenmektedir. 23.5.2007 Danıştay 6. Dairesi davanın görev yönünden reddine ve dosyanın Ankara İdare Mahkemesi başkanlığına gönderilmesine karar vermiştir. 23.11.2007 Davalı idare Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından sunulan yanıt dilekçesinde: 1) Davacı derneğin dava eçma ehliyetinin bulunmadığı, 2) Planlanan alanın Ankara Valiliği'nin 27.02.2006 tarih ve 413 sayılı oluruyla Toplu Konut Alam olarak ilan edildiği, 3) 1/50.000 ölçekli Metropoliten Nazım İmar Planı Revizyonunun Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanarak Büyükşehir Belediye Başkanlığına onay için sunulduğu ve Belediye Meclisinin 16.02.2007 gün ve 497 sayılı kararıyla onaylandığı; Belirtilerek davanın ve yürütmenin durdurulması isteminin reddi talep edilmektedir. 08.01.2008 Davalı idarelerden Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından sunulan yanıt dilekçesinde: 1) Davacının dava açma ehliyetinin bulunmadığı, 2) İdarelerinin 5162 sayılı Kanun uyarınca "... her tür ve ölçekte imar planlarını yapmaya, yaptırmaya ve tadil etmeye yetkili" olduğu, Bu planların büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde kalan alanlar için büyükşehir belediye meclisi tarafından onaylanarak yürürlüğe gireceği, bu sürenin aşılması halinde İdare Başkanı tarafından resen yürürlüğe konulacağı belirtilmiştir. 3) Temakent Kentsel Dönüşüm Alam ilan edilen bölgede bulunan Hazine mülkiyetindeki taşınmazların 30.12.2004 tarih ve 2643 sayılı ve 08.04.2005 tarih ve 805 sayılı Başbakanlık Olur'lannca 1164 sayılı Kanunun 5273 sayılı Kanunla Değişik Ek 4. Maddesine göre bedelsiz olarak Toplu Konut İdaresince devir alındığı; 4) Toplu Konut Alam ilan edilen alanları kapsayan 1/50000 ölçekli Metropoliten Alan Nazım İmar Planı Tadilatı'nın, 1/5000 ve 1/1000 ölçekli planlarla birlikte İdareleri tarafından hazırlanarak onaylanmak üzere Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na gönderildiği ve 16.02.2007 gün ve sırasıyla, 497, 498 ve 499 sayılı kararlarla onaylandığı, 5) Dava konusu planların askıya çıkmasından sonra itirazların değerlendirilerek 03.05.2007 tarih ve 21887 sayılı yazı ile Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığına gereği yapılmak üzere gönderildiği;
6) Planlanan alanla ilgili imar uygulamasının henüz yapılmadığı belirtilerek davanın reddi talep edilmektedir. 31.01.2008 Ankara 16. İdare Mahkemesi Üye Erkan Atılı niyabetinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmasına karar vermiştir. DEĞERLENDİRME Dava konusu işlem Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin 16.02.2007 gün ve 497 sayılı karan ile onanan 1/50000 ölçekli nazım imar planıdır. Bilirkişi Kurulundan Aşağıyurtçu ve Ballıkuyumcu Mahallelerini kapsayan dava konusu 1/50000 ölçekli imar planının taraf iddiaları ve imar mevzuatı da göz önünde bulundurularak şehircilik ilkeleri ve planlama esasları ile kamu yararına uygun olup olmadığının saptanması istenmiştir. Bu alana ilişkin olarak plan sürecinin gelişimi dava dosyasına sunulan bilgi ve belgeler üzerinden takip edilebilmektedir: 24.02.2004 tarihinde Ankara Çevre Yolunun dışını ve güneybatısını kapsayan alanda Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından 1/50.000 ölçekli Güneybatı Ankara Metropoliten İmar Planı onanmıştır. Söz konusu 1/50.000 ölçekli planın iptali istemiyle açılan dava sürecinin sonunda Danıştay 6. Dairesi 19.09.2006 gün ve E:2005/875 sayılı kararıyla plana ilişkin olarak yürütmeyi durdurmuştur. Ankara Büyükşehir Belediyesince hazırlanan 1/25.000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planının Plan Raporunda verilen bilgiye göre, Danıştay'ın yürütmeyi durdurma kararinm gerekçesi olarak parçacı olması ve abartılı bir alam yerleşime açması ileri sürülmektedir. Toplu Konut İdaresi'nin (TOKİ) 05.10.2006 tarih ve 4176 sayılı Olur'u ile 1/50.000 ölçekli Güneybatı Ankara Metropoliten İmar Planı Revizyonu ve 1/5000 ile 1/1000 ölçekli imar planlan onaylanmış; TOKİ'nin 07.11.2006 tarih ve 38444 sayılı yazısı ile Ankara Büyükşehir Belediyesi'ne gönderilerek 5162 sayılı yasanın 2. maddesi uyannca onanması talep edilmiştir. Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 16.02.2007 tarihli oturumunda dava konusu plan ile beraber 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı da onanmış; ayrıca bu alan kentsel dönüşüm kapsamına alınmıştır: Belediye Meclisinin 16.02.2007 gün ve 496 sayılı karanyla Aşağıyurtçu ve Ballıkuyumcu'yu içeren dava konusu alan "Temakent Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alam" ilan edilmiştir. Belediye Meclisinin 16.02.2007 gün ve 497 sayılı karanyla 1/50000 ölçekli Metropoliten Nazım İmar Planı Revizyonu onanmıştır. Belediye Meclisinin 16.02.2007 gün ve 498 sayılı karanyla 1/5000 ölçekli dava konusu Nazım İmar Planı onanmıştır.
Belediye Meclisinin 16.02.2007 gün ve 499 sayılı karanyla 1/10000 ölçekli Uygulama İmar Planı onanmıştır Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin aynı oturumunda, 16.02.2007 gün ve 525 sayılı karar ile de şu anda Ankara kentinin kapsamlı üst ölçekli planı konumundaki 1/25000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planı onanmıştır. Bilirkişi Kurulumuz, kendisine yöneltilen sorular çerçevesinde dava konusu olan 1/50.000 ölçekli plan revizyonu hakkında değerlendirme yapacaktır. 1.1/50.000 ölçekli plan revizyonuna ilişkin görüşler Yukanda belirtildiği üzere, dava konusu bölgeye ilişkin olarak 2004 yılında Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından Güneybatı Ankara Metropoliten İmar Planı onanmıştır. Bu planın Danıştay 6. Dairesi tarafından 19.09.2006 tarihinde iptal edildiği de yukanda belirtilmişti. İptal edilmiş plan üzerinden 05.10.2006 tarihinde Toplu Konut İdaresince plan revizyonu işleminin onaylanması ve yine TOKİ'nin 07.11.2006 tarihli yazısıyla Büyükşehir Belediyesine gönderildikten sonra Büyükşehir Belediyesince de, önceki 1/50.000 ölçekli planın Danıştay tarafından yürütmesinin durdurulduğu bilinmesine rağmen geçersiz olan plan üzerinden 16.02.2007 tarihinde revizyon işlemi yapılması, usul açısından oldukça sorunlu bir plan sürecine işaret etmektedir. Ancak Bilirkişi Kurulumuz, bu sürecin esası açısından da önemli sorunlar bulunduğunu saptamıştır. Danıştay 6. Dairesi tarafından yürütmesi durdurulan plana ilişkin olarak, dava konusu planlarla aynı oturumda onanan ve mevcut durumda Ankara kentinin kapsamlı üst ölçekli planı konumundaki 1/25.000 ölçekli Başkent Ankara Nazım İmar Planının yasal anlamda ayrılmaz parçası olan Plan Raporunda aşağıdaki değerlendirme yapılmaktadır: "...Bu yayılma ve parçacı üst ölçekli planlama anlayışının en çarpıcı iki örneği, daha önce "güneybatı koridoru" olarak speküle edilen, ve Büyükşehir ile Bakanlık arasında dava konusu olan alanda, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile Büyükşehir Belediyesi işbirliği ile onaylanan 2 ayrı 1/50.000 ölçekli plandır. Bunlardan ilki, Güneybatı Ankara Gelişme Aksı'nda (Eskişehir-Konya yolu ve Çevre otoyolu arasında kalan bölgede) 18.07.2001 tarihinde Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nca onaylan 1/50.000 ölçekli "Ankara 1990 Nazım Planı Kısmi Revizyonu" dur. Bu plan ile, 2015 planlama çalışmaları kapsamında tanımlanan koridorlann varlığı kabul edilip, sürdürülmeye çalışılsa da, plan sadece mücavir alan sınırları ile sınırlanan ve odaklara karar üretemeyen zorunlulukları nedeniyle, koridorlar boyunca oluşturulmuş ışmsal gelişme, yeşil kama sistemi (Eskişehir Yolu Aksı - İncek, Taşpınar Aksı) ve bunlar arasındaki Atatürk Orman Çiftliği açılımı sağlayan havalanma koridorunu tanımlayan makroformun büyük ölçüde yitirildiği gözlemlenmektedir. İkinci olarak, aynı aksta otoyol dışı olarak tanımlanan, Güneybatı Ankara Metropoliten İmar Planı ismiyle Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nca 24.02.2004 tarihinde bir başka 1/50.000 ölçekli plan onaması daha yapılmıştır. Danıştay 6. Dairesi'nce 19.09.2006 gün ve E: 2005/875 sayılı kararı ile, parçacı olduğu ve abartılı bir alanı yerleşime açtığı gerekçesiyle yürütmesi durdurulan bu plan da, otoyol dışındaki kentsel yayılma ve kamu kaynaklan ve altyapısını verimli kullanacak bir kompakt şema gereksinimi karşısında yetersiz ve sorunlu görülmektedir..." (sayfa 69-70) Ankara Büyükşehir Belediyesi bünyesinde hazırlanan ve belediye meclisince onanan 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planının plan raporunda bu alana ilişkin 2004 onay tarihli 1/50.000
ölçekli planın olumsuz bir plan yaklaşımı olarak değerlendirildiği, aşın büyüklükte alanın gelişime açılması nedeniyle, kentsel yayılmayı destekleyen bir plan olarak görüldüğü, kentin kaynaklarım ve altyapısını verimli kullanmaya yönelik kompakt bir gelişme şeması öngörüsü içinde çelişkili olduğu vurgulanmaktadrr. Anılan 1/25000 ölçekli Nazım İmar Planında en ağırlıklı gelişme koridorlanndan biri dava konusu alanın bulunduğu Eskişehir Yolu aksı olmakla beraber, daha kompakt ama aynı zamanda da boşluklu (sürekli konut gelişmesi şeklinde olmayan) bir gelişme şeması önerisi geliştirildiği bilinmektedir. Şu anda geçerli olan 1/25.000 ölçekli Başkent Ankara Nazım İmar Planının plan raporunda ilk 1/50.000 ölçekli plan ile kentsel yayılmanın desteklendiği belirtilmekte, ve Danıştay 6. Dairesi tarafından da burada aşın büyüklükte alanın konuta açıldığı vurgulanmaktayken, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 16.02.2007 gün ve 497 sayılı karanyla onanan 1/50000 ölçekli Metropoliten Nazım İmar Planı Revizyonunun ilk plandan da daha fazla alanı gelişmeye açması ilginçtir. Şekil l'de 2004 yılında Bakanlıkça onanmış olan 1/50.000 ölçekli plan görülmektedir. Şekil 2'de ise 16.02.2007 gün ve 497 sayılı belediye meclis karan ile onanan 1/50.000 planın 1. kısmı yer almaktadır. Söz konusu meclis kararından anlaşıldığı üzere 1/50.000 plan onayında yine TOKİ tarafından yapılan öneri doğrultusunda çevredeki alana ilişkin öneri de onanmıştır. Dava dosyasına da iki kısımdan oluşan 1/50.000 plan tadilatı konmuştur. Plan tadilatının 2.kısmı (Ballıkuyumcu ve batıyı kapsayan) Şekil 3'te görülebilir. Şekil 1: Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından 24.02.2004 tarihinde onanan 1/50.000 ölçekli Güneybatı Ankara Metropoliten İmar Planı (yürütmesi 2006'da durdurulan plan) 5
Şekil 2: Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından 16.02.2007 tarihinde onanan 1/50.000 ölçekli Güneybatı Ankara Metropoliten İmar Planı Tadilatı 1. Kısmı Şekil 2'de görülen 1/50.000 ölçekli plan tadilatında, değişiklik sınırının içindeki alanda daha sık tarama görülmektedir: bu alanlarda önceki plana göre yoğunluk arttırılarak, önceki planda 60 kişi/ha iken 130 kişi/ha yoğunluk öngörülmüştür. Geri kalan san renk ile ve daha geniş taramalı alanlarda yoğunluk önceki planda olduğu gibi 60 kişi/ha yoğunluktadır; zaten bunlar plan değişikliği onama sınınnın dışındadır. Bu onama sınınnın batısında ve bitişik olarak aynı karar ile onandığı anlaşılan 2. kısım plan değişikliğinde ise, Ballıkuyumcu bölgesi ve önceki planda batıdaki ağaçlandınlacak alanlar içerilmekte; hem Ballıkyumcu ve çevresinde ilk plana göre yoğunluk arttınlarak 60 kişi/ha olan yoğunluk 100 kişi/ha öngörülmekte; hem de önceki planda ağaçlandırılacak alan olarak ayrılan yerler de aynı yoğunlukla (100 kişi/ha) konut gelişimine açılmaktadır (Şekil 3). 6
Şekil 3: Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından 16.02.2007 tarihinde onanan 1/50.000 ölçekli Güneybatı Ankara Metropoliten İmar Planı Tadilatı 2. Kısmı 2006 yılında Danıştay 6. Dairesince yürütmesi durdurulmuş bir plan ile dava konusu 1/50.000 ölçekli plan arasında yaptığımız bu karşılaştırmanın nedeni, Danıştay 6. Dairesi tarafından aşın büyüklükte alan açıldığı gerekçesiyle iptal edilen plandan sonra, aynı alanda bu plandakinden de daha fazla alanın konut gelişimine açılması; yoğunlukların ciddi boyutlarda arttınlarak buraya öngörülen nüfusun da büyük oranda arttınlmasıdır. 1/50.000 ölçekli plandaki yaklaşımın, Danıştay 6. Dairesinin bu alandaki planlamaya ilişkin 19.09.2006 gün ve E:2005/875 sayılı karanna aykınlık taşıdığı açıktır. Şehircilik ilkeleri ve planlama yaklaşımları açisından* da, kentin gelişme koridoru bile olsa, kent çeperinde yer alan bu alanın kentin merkezi bir alamymış gibi yüksek yoğunluklarla ve boşluksuz bir yapı içinde geliştirilmesi tutarlı ve doğru bir planlama yaklaşımı olarak değerlendirilemez. 7
2. Üst ölçekli plan olarak 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planı kapsamında irdeleme Ankara kentinin, 5216 sayılı Kanun'un geçici 1. maddesinde iki yıl içinde yapılmasının öngörüldüğü üst ölçekli ve kapsamlı nazım imar planı olan 1/25000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planının dava konusu alana ilişkin kısmı Şekil 4'te verilmektedir. Bölgenin toplu konut alam olarak belirlendiği, Disneyland öngörüsünün bulunduğu kısmın Temapark olarak gösterildiği; batı tarafında Kent Girişi kapsamında ele alınacak yeşil alan ayrıldığı; ayrıca ağaçlandırılacak alan önerileriyle beraber diğer yeşil alan önerileriyle bu bölgede boşluklu bir yapı öngörüldüğü, böylece toplu konut alanları arasında sürekliliği olan yeşil alan koridorları oluşturulduğu görülmektedir. Bu özellikleriyle 1/25000 ölçekli nazım imar planı, İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin aynı toplantısında onaylanmış olan dava konusu 1/50000 ölçekli plan tadilatının kararlarıyla uyuşmamaktadır. Ankara için en üst ölçekli nazım imar planı olması gereken 1/50000 ölçekli planın dava konusu işlemde parçacı (mevzii) planlar olarak yapılmasının planlama ilkeleriyle bağdaşmamasının yamsıra aynı toplantıda aynı alam kapsayan birbirleriyle bağdaşmayan iki planın onaylanmış olması örneğine kolayca rastlanamayacak bir planlama çelişkisi olarak nitelenebilir. Yukarıda belirtilen 5216 sayılı Kanun'un geçici 1. maddesinde "Büyükşehir belediyeleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç iki yıl içinde büyükşehirin 1/25.000 ölçekli nazım imar plânlarını yapar veya yaptırır" denilirken üst ölçekli plandan söz edilmemiş olması nedeniyle bu aşamada 1/25000 ölçekli plan en üst ölçekli nazım imar planı niteliği kazanmıştır. Yarıçapı 50 kilometre olan dairesel bir alanı kapsayan Ankara Büyükşehir Belediyesi'nin sınırları içindeki mevcut ve gelişmesi öngörülen tüm yerleşmeleri kapsayan bu planın, aynı kapsamda daha üst ölçekli *plan bulunmadığı için uyulması gerekli bir doküman haline geldiği açıktır. Büyükşehir Belediye Meclisi'nin aynı toplantısında TOKİ tarafından hazırlanan farklı bir üst ölçekli planın da onaylanmış olması, plan kademeleri arasında tutarlılık bulunması ilkesiyle bağdaşmamaktadır. TOKİ'ye plan hazırlama yetkisini veren 5162 sayılı Kanunun 4. maddesinde "Başkanlık, gecekondu dönüşüm projesi uygulayacağı alanlarda veya mülkiyeti kendisine ait arsa ve arazilerden konut uygulama alam olarak belirlediği alanlarda veya valiliklerce toplu konut iskân sahası olarak belirlenen alanlarda çevre ve imar bütünlüğünü bozmayacak şekilde her tür ve ölçekteki imar plânlarını yapmaya, yaptırmaya ve tadil etmeye yetkilidir" denilmektedir. Bu maddede, planların çevre ve imar bütünlüğünü bozmayacak şekilde yapılmasının öngörülmüş olması mevcut planlara uyumun gerekliliğini vurgulamaktadır. Dava konusu 1/50000 ölçekli Güneybatı Ankara Metropoliten İmar Planı, 5162 sayılı yasada öngörülenin tersine imar bütünlüğünü bozacak niteliktedir. Zira 1/25.000 ölçekli Nazım İmar planının temel verilerini taşımamaktadır. Ayrıca Bilirkişi Kurulumuz, aynı toplantıda dava konusu aynı alan için onanan 1/5000 ölçekli planın da 1/50000 ölçekli plandan farklı olduğunu sapta ^/mıştır.
Şekil 4: Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından 16.02.2007 gün ve 525 sayılı kararla onanan 1/25.000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planının dava konusu alana ilişkin kısmı Dava konusu 1/50000 ölçekli planla 1/25000 ölçekli plan arasındaki farklılıklar şöyle özetlenebilir: - Yol sistemi iki planda oldukça farklıdır, - Temapark 1/50000 ölçekli planda yer almazken 1/25000 ölçekli planda vardır, - Üniversite alam her iki planda bulunmamasına karşın 1/5000 ölçekli planda vardır, - Ağaçlandırılacak alan Şekil l'de planlanan alanın kuzey-batı ve kuzeyinde yer alırken 1/50000 ölçekli planda kaldırılmıştır, Yeşil sistemi, arazi kullanışları ve yoğunluklar iki plan arasında önemli ölçüde farklılaşmaktadır. Bu iki plan arasında bu kadar büyük farklılığın olması, 1/25000 ölçekli planın Ankara Büyükşehir Belediyesi, 1/25000 ölçekli planın ise TOKİ tarafından hazırlanmasıyla ilişkilendirilebilir. Ancak her ikisi de TOKİ tarafında hazırlanmış olan 1/50000 ve 1/5000 ölçekli planlar arasındaki farklılığın nedenlerini bilirkişi kurulumuz belirleyememektedir. Diğer taraftan Plan Açıklama Raporunda dava konusu plan ile bu bölgede 102.968 kişiyi barındıracak şekilde 25.742 konut yapılması öngörülmektedir. Bu son derece önemli bir nüfustur ve yeni bir kent önerisi niteliğindedir. Gelişme koridorlarında öneriler 1/25000 ölçekli planda da burada konut gelişmesi planlanmış olmasına karşın bu kadar fazla nüfusun öngörülmemiş olduğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle TOKİ'nin 1/25000 ölçekli planı esas alarak burası için plan hazırlaması daha uygun olacaktır. 9
SONUÇ Bilirkişi kurulumuz, Ankara ili Yenimahalle İlçesi Aşağıyurtçu ve Ballıkuyumcu Mahallelerinde mülkiyeti TOKİ, Hazine ve şahıs parsellerini kapsayan alanda 1/50000 ölçekli imar planı değişikliğine ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin 16.02.2007 gün ve 497 sayılı kararının; - 1/50000 ölçekli nazım imar planının, metropoliten bir kentin tümünün gelişmesini planlamak amacını taşıması gerekirken bir kent parçasını planlamak için kullanılmasının planlama ilkelerine uygun olmadığı; - Hakkında yürütümeyi durdurma kararı olan 1/50000 ölçekli Güneybatı Ankara Metropoliten İmar Planı üzerinde bir plan değişikliği şeklinde yapılmış olmasının planın meşruiyetinin sorgulanmasını gerektirdiği; - Onanan dava konusu 1/50000 ölçekli planın, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin aynı toplantısında onanan, Büyükşehir Belediye sınırları içindeki alanın tümü için hazırlanan 1/25000 ölçekli planla TOKİ tarafından hazırlanan 1/5000 ölçekli planlarla uyuşmamasının şehircilik ilkelerine aykırı olduğu Görüşündedir. Planlama Bölümü Bölümü
ANKARA 16. İDARE MAHKEMESİ ESAS NO : 2007/1705 KARAR NO : 2008/1147 DAVACI VEKİLİ DAVALILAR VEKİLİ VEKİLİ : ÇAĞDAŞ BAŞKENT ANKARA DERNEĞİ : AV. MUZAFFER YILMAZ İran Cad. No:21 Kanım İş Merkezi C Blok 6. Kat Kavaklıdere/Ankara : 1 - ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI : ÖMÜR YAMANER - Aynı Adreste 2-BAŞBAKANLIK TOPLU KONUT İDARESİ BAŞKANLIĞI Ankara : GÜLGÜN SAYGILI - Aynı Adreste DAVANIN ÖZETİ : Ankara Yenimahalle İlçesi, Aşağıyurtçu ve Baüıkuyumcu Mahallelerinde mülkiyeti TOKİ, Hazine ve şahıs parsellerini kapsayan alanda 1/50000 ölçekli metropoliten nazım imar planı değişikliğine ilişkin 16.02.2007 tarih ve 497 sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararının, davalı Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın anılan alana ilişkin Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın yetkisi dahilinde bulunan 1/50000 ölçekli Metropoliten Nazım İmar Planı Revizyonu kararı alma yetkisi bulunmadığı, kamu yararı ve hizmet gerekleri dışında haksız kazanç ve rant elde etme amacına yönelik olarak hiçbir bilimsel ve teknik inceleme ve araştırma yapılmaksızın alınmış dava konusu kararın 3194 sayılı İmar Kanunu'na ve ilgili Yönetmeliklere aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istenilmektedir. ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI SAVUNMASININ ÖZETİ : Usûl yönünden, davanın ehliyet yönünden reddi gerektiği, esas yönünden ise; planlama alanının Ankara Valiliği'nin 27.02.2006 tarih ve 413 sayılı" olur "u ile Toplu Konut Alanı olarak ilan edildiği, bu kapsamda 5162 sayılı Toplu Konut İdaresi Kanunu uyarınca Toplu Konut İdaresi tarafından planlama çalışmalarının yapıldığı, 1/50000 ölçekli Güneybatı Ankara Metropolitan Nazım Planı değişikliğinin 5162 sayılı Kanun çerçevesinde Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanarak idarelerine onaylatılmak üzere sunulduğu, 5216 sayılı Kanunun 7/b ve 7/c maddeleri uyarınca Büyükşehir Belediyelerinin Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından sunulan her ölçekteki planı onama yetkisinin bulunduğu, dava konusu işlemin 3194 sayılı İmar Kanununa, şehircilik ve planlama ilkelerine uygun olduğu ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır. BAŞBAKANLIK TOPLU KONUT İDARESİ BAŞKANLIĞI SAVUNMASININ ÖZETİ: Usûl yönünden, davanın ehliyet yönünden reddi gerektiği, esas yönünden ise; 2985 sayılı Kanunun 4. maddesi uyarınca anılan maddede belirtilen alanlarda her tür ve ölçekteki imar planlarını yapmaya, yaptırmaya ve tadil etmeye yetkilerinin bulunduğu, dava konusu alana yönelik Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nca hazırlanan 1/50000 ölçekli Metropoliten Alan Nazım İmar Planının, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nca 24.02.2004 tarihinde onaylandığı, planlama bölgesini kapsayan 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Nazım İmar Planının 16.02.2007 tarih ve 525 sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclis kararı ile onaylandığı, söz konusu planda dava konusu planlama bölgesinin orta yoğunluklu konut alanı olarak belirlendiği, dava konusu işlemin hukuka ve mevzuata uygun olduğu ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır. TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Ankara 16. İdare Mahkemesi'nce davalı idarelerin usüli itirazları yerinde görülmeyerek işin gereği görüşüldü: Dava; Ankara Yenimahalle İlçesi, Aşağıyurtçu ve Ballıkuyumcu Mahallelerinde mülkiyeti TOKİ, Hazine ve şahıs parsellerini kapsayan alanda 1/50000 ölçekli metropoliten nazım imar planı
T.C. ANKARA 16. İDARE MAHKEMESİ ESAS NO : 2007/1705 KARAR NO : 2008/1147 değişikliğine ilişkin 16.02.2007 tarih ve 497 sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclis Kararının iptali istemiyle açılmıştır. 3194 sayılı İmar Kanunu'nun "Tanımlar" başlıklı 5. maddesinde; "Nazım İmar Planı, varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır." hükmü, aynı maddenin devamında da; "Çevre düzeni planı; Ülke ve bölge plan kararlarına uygun olarak konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi yerleşme ve arazi kullanılması kararlarını belirleyen plandır." hükmü bulunmaktadır. 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu'nun 4. maddesinin 1. fıkrasında "Başkanlık, gecekondu dönüşüm projesi uygulayacağı alanlarda veya mülkiyeti kendisine ait arsa ve arazilerde veya valiliklerce toplu konut iskan sahası olarak belirlenen- alanlarda çevre ve imar bütünlüğünü bozmayacak şekilde her tür ve ölçekteki planlar ile imar planlarını yapmaya, yaptırmaya ve tadil etmeye yetkilidir. Bu planlar; büyükşehir belediye sınırları içerisinde kalan alanlar için büyükşehir belediye meclisi tarafından, il ve ilçe belediye sınırları ile mücavir alanları içerisinde kalan alanlar için ilgili belediye meclisleri tarafından, beldelerde ve diğer yerlerde ilgili valilik tarafından, planların belediyelere veya valiliğe intikal ettiği tarihten itibaren üç ay içerisinde aynen veya değiştirilerek onaylanır. Belediyeler ve valilik tarafından üç ay içerisinde onaylanmayan planlar Başkanlık tarafından re'sen onaylanır. Belediyeler, valilik veya Başkanlık tarafından onaylanan bu planlar; askı, ilan ve itiraza dair kararlar da dahil olmak üzere 3194 sayılı İmar Kanunu hükümlerine göre belediyeler ve ilgili kamu kurumları tarafından yapılacak tüm işlemler Başkanlık tarafından re'sen yapılmak suretiyle yürürlüğe konur" düzenlemesi mevcuttur. Dava dosyasının incelenmesinden; davanın, Ankara Yenimahalle İlçesi, Aşağıyurtçu ve Ballıkuyumcu Mahallelerinde mülkiyeti TOKİ, Hazine ve şahıs parsellerini kapsayan alandal/50000 ölçekli metropoliten nazım imar planı değişikliğine ilişkin 16.02.2007 tarih ve 497 sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclis Kararının iptali istemi ile açıldığı, 1/50000 ölçekli imar planı değişikliğine ilişkin dava konusu kararın şehircilik ilkeleri, planlama esasları ile kamu yararına uygun olup olmadığının saptanabilmesi amacıyla Mahkememizin 31.01.2008 tarih ve E:2007/1705 sayılı ara kararı ile bilirkişi incelemesi yaptırılmasına karar verildiği, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Öğretim Üyelerinden oluşan bilirkişi heyetince düzenlenen raporda özetle; 1/50000 ölçekli Güneybatı Ankara Metropoliten İmar Planının 24.02.2004 tarihinde Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nca onaylandığı, söz konusu imar planının iptali istemi ile Danıştay 6. Dairesinde açılan davada 19.09.2006 tarih ve E:2005/875 sayılı kararla yürütmenin durdurulması karan verildiği, anılan 1/50000 ölçekli planın Danıştay 6. Dairesi tarafından yürütmesinin durdurulmasına rağmen geçersiz olan bu plan üzerinden 16.02.2007 tarihinde revizyon işlemi yapılmasının sorunlu bir plan sürecini işaret ettiği, dava konusu plan ile aynı oturumda onanan ve mevcut durumda Ankara kentinin kapsamlı üst ölçekli planı konumundaki 1/25000 ölçekli Başkent Ankara Nazım İmar Planının yasal anlamda bir parçası olan plan raporunda, 1/50000 ölçekli Güneybatı Ankara Metropoliten İmar Planının Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nca 24.02.2004 tarihinde onamasının yapıldığı ve bahsi geçen planın Danıştay 6. Dairesinin 19.09.2006 tarih ve E:2005/875 sayılı kararı ile parçacı olduğu ve abartılı bir alanı yerleşime açtığı gerekçesiyle yürütmesinin durdurulduğunun belirtildiği, şu anda geçerli olan 1/25000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planının plan raporunda ilk 1/50000 ölçekli plan ile kentsel yayılmanın desteklendiği belirtilmekte ve Danıştay 6. Dairesi tarafından da burada aşın büyüklükte alanın konuta açıldığı vurgulanmakta iken, dava konusu plan ile ilk plandan daha fazla alanın gelişmeye açılmasının doğru olmadığı, önceki imar planmında yoğunluk 60 kişi/ha iken söz konusu plan ile yoğunluğun bazı alanlarda 130 kişi/ha, bazı alanlarda da 100 kişi/ha olarak öngörüldüğü, dolayısı ile yoğunlukların arttırıldığı, önceki planda ağaçlandırılacak alan olarak ayrılan yerlerin aynı yoğunlukla
T.C. ANKARA 16. İDARE MAHKEMESİ ESAS NO : 2007/1705 KARAR NO : 2008/1147 konut gelişimine açıldığı, şehircilik ilkeleri ve planlama yaklaşımları açısından da, kentin gelişme koridoru olsa bile kent çeperinde yer alan bu alanın kentin merkezi bir alanıymış gibi yüksek yoğunluklarla ve boşluksuz bir yapı içinde geliştirilmesinin tutarlı ve doğru bir planlama yaklaşımı olarak değerlendirilemeyeceği, dava konusu plan ile mevcut durumda Ankara kentinin kapsamlı üst ölçekli planı konumundaki 1/25000 ölçekli Başkent Ankara Nazım İmar Planının aynı toplantıda onaylanmış olmasına rağmen birbiriyle uyuşmadığı, bu durumun plan kademeleri arasında tutarlılık bulunması ilkesiyle de bağdaşmadığı, söz konusu planın 5162 sayılı Kanunun 4. maddesinde belirtilen şekilde imar bütünlüğünü bozacak nitelikte olduğu, diğer taraftan Plan Açıklama Raporundî dava konusu plan ile bu bölgede 102.968 kişiyi barındıracak şekilde 25.742 konut yapılmasının öngörüldüğü, 1/25000 ölçekli planda da burada konut gelişmesi planlanmış olmasına karşın bu kadar fazla nüfusun öngörülmediği açıklamalarına yer verilmiş olup, söz konusu bilirkişi raporuna davalı idarelerce yapılan itirazlar raporu kusurlandıracak nitelikte görülmemiştir. Bu durumda; anılan bilirkişi raporu ile dosyada bulunan bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu 1/50000 ölçekli metropoliten nazım imar planının şehircilik ve planlama ilkelerine uygun olmadığı, kentin tümünün gelişmesinin planlanması amacını taşıması gereken bu plan ölçeğinin kentin yalnızca bir parçasını planlamak amacıyla kullanıldığı ve Ankara Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisindeki alanın tümü için hazırlanan 1/25000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planı ile de uyuşmadığının belirlenmesi karşısında dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır. Öte yandan, Toplu Konut İdaresi tarafından hazırlanan ve Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nce onaylanan dava konusu plan revizyonu işlemine dayanak teşkil eden Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nca 24.02.2004 tarihinde onaylanan 1/50000 ölçekli Güneybatı Ankara Metropolitan İmar Planının iptali istemi ile Danıştay 6. Dairesinde açılan davada anılan Dairenin 31.12.2007 tarih vs E:2005/875, K:2007/8204 sayılı kararı ile bahsi geçen planın iptaline karar verildiğinden dava konusu plan revizyonuna ilişkin işlemde bu yönüyle de hukuka uyarlık bulunmamaktadır Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemin iptaline, aşağıda dökümü yapılan 1.560,82 YTL yargılama gideri ile 350,00 YTL avukatlık ücretinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine, artan posta ücreti ile bilirkişi ücreti avansından artan miktarın ve tekemmül eden dosyada hakkında hüküm verilmeyen yürütmenin durdurulmasına ilişkin 21,40 harç ile davanın ilk kez Danıştay'da açılması sonucu tahsil edilen başvuru ve karar harcı fazlası olan 20,80 YTL harç tutarının isteği halinde davacıya iadesine, kararın tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde Danıştay'a temyiz yolu açık olmak üzere 13/10/2008 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. Başkan ALİ RIZA YEĞENOĞLU 32918 Uye EKREM MUSAOĞLU 101822 Uye DENİZ KÖSE 101560 YARGILAMA GİDERLERİ Başvuru Harcı Karar Harcı Vekalet Harcı Keşif ve Bilirkişi Ücreti : Posta Gideri TOPLAM 13,10 YTL 13,10 YTL 2,20 YTL 1.457,42 YTL 75,00 YTL
1.560,82 YTL