JOOMLA ĠLE GELĠġTĠRĠLEN SĠTENĠN GENEL BÖLÜMLERĠ ĠÇĠNDEKĠLER ĠÇERĠK YÖNETĠM SĠSTEMĠ 3.0 Sitenin Genel Bölümleri 3.1. Menüler 3.2. Ġçerik 3.3. Reklamlar 3.4. Ek ĠĢlevler 3.5. Dekoratif Öğeler HEDEFLER Bu üniteyi çalıģtıktan sonra; Ġçerik yönetim sistemi kurulu bir siteyi tanıyacaksınız. Genel bölümlerin özelliklerini öğreneceksiniz. ÜNĠTE 3
3.0 Sitenin Genel Bölümleri Artık Joomla! Kurulumunuzu tamamladığınıza göre elde ettiğimiz sonuca bir göz atabiliriz. Ġlk bakıģta Joomla! Tabanlı siteniz biraz karmaģık görünebilir, ama aslında anlaģılmayacak hiçbir Ģey yok! Prensipte siteniz ikiye ayrılmıģtır: ön uç (ziyaretçilerinizin gördüğü asıl siteniz) ve arka uç (sitenizin yönetim alanı). Web sitenizin ziyaretçileri sadece ön ucu görürken arka uç sadece çalıģanlarınızın veya site yöneticilerinin/editörlerinin eriģimine açıktır. Ön uç, Örnek verilerden oluģan web sitenizin pek çok Joomla! Fonksiyonunu ilk bakıģta sizlere sunduğunu, böylece Joomla! ya oldukça yeterli bir genel bakıģ sağladığını göreceksiniz. ġekil 3.1: Varsayılan Joomla! sitemizde sol tarafta menüler, ortada içerik ve en altta reklamlar görünüyor.
Size düģen iģ hangi öğelerin web siteniz için önemli olduğunu kestirmek, önemsiz olanları iptal etmek ve içeriğinizi ziyaretçilerinize kolay anlaģılabilir ve çekici bir biçimde sunmaktır. Ġlk karģınıza gelen yapı MSN.com.tr ya da Mynet gibi bir portala benzetilebilir. Sol tarafta içerikleri önceden belirlenmiģ birtakım kutular yer alır. Ortadaysa (ana gövde) haber öğeleri bulunur. ġablon adı verilen site tasarımınız aynı zamanda sayfanın düzenini belirler. ġablonlar değiģtirilebilir ve yeniden düzenlenebilir; yani aynı içeriği farklı sayfa düzenlerinde görüntüleyebilirsiniz. ġimdi örnek sayfa düzenine biraz daha yakından bakalım. Sayfada beģ farklı kategoride öğeler bulunmakta: Menüler Ġçerik Reklamlar Ek iģlevler Dekoratif öğeler ġekil 3.2: Üst menü ve Ana menü örnek gösterimi 3.1. Menüler Menüler sayfalarınız arasında dolaģmayı olabildiğince kolaylaģtırmak için yaratılmıģlardır. Farklı görevler için farklı menüler vardır. Joomla! nın örnek verileriyle birlikte altı farklı menü gelir. Siz de siteye istediğiniz kadar menü ekleyebilir ya da mevcut olanları devre dıģı bırakabilirsiniz. Örneğimizdeki bir menü varsayılan olarak gösterilmemektedir. Bu, kayıtlı bir üyenin oturum açtıktan sonra gördüğü Kullanıcı Menüsü dür. Üst menü: Üst menü sayfanın en tepesinde yer alıyor. Üst menü kullanıcılara, en önemli içeriklere hızlı eriģim sağlamak üzere tasarlanmıģ. Böyle menülerde genellikle ürünler, iletiģim linkleri, Ģirketin adres bilgileri ve dil seçenekleri yer alır. Ana menü: Ana menü, sayfanızın merkezî navigasyon bölümüdür. Burada her zaman ana sayfaya dönmeyi sağlayacak bir link bulunmalıdır. Bu menü web sitenizin her sayfasında aynı konumda bulunmalıdır. Ana menü, kullanıcı için önemli bir referans noktasıdır.
HiyerarĢik menüler: Ana menüye dair önemli noktalar hiyerarģik menüler (breadcrumb) için de geçerlidir. HiyerarĢik menüler, sitenizde gezinmeyi kolaylaģtıran ve hangi bölümlerin/kategorilerin altında olduğunuzu gösteren metin linklerdir. HiyerarĢik menü navigasyonu sitenin içerik ağacında dolaģmayı kolaylaģtırır ve site içinde nerede bulunduğunuzu gösterir. ġekil 3.3: Sembollerle menü bağlantıları Diğer menüler: Diğer menüler (Kaynaklar, Anahtar Kavramlar vb.) sitenizin herhangi bir yerinde (modül pozisyonunda) karģınıza çıkabilir. Sayfanın içeriğine bağlı olarak ek menü seçenekleri sunmak mantıklı olabilir. Örneğin bir sitenin alıģveriģ bileģeninde alıģveriģe özel bir menü yerleģtirilebilir. Örnek veriler dahilinde Joomla! nın anahtar konseptlerini anlatan Anahtar Kavramlar menüsü varsayılan olarak gelmektedir. 3.2 Ġçerik nedir? Ġçerik bir mesaj, bir yazar tarafından yazılmıģ bir makale ya da çeģitli açıklamalar içeren statik bir sayfa olabilir. Ġçerik ayrıca dinamik bir link bankası (www.google.com.tr) ya da bir mağaza (www.hepsiburada.com) da olabilir. Ġçerik, tamamen dinamik ve herkese açık bir Ģey de olabilir. Örneğin özgür ansiklopedi Vikipedi (tr.wikipedia.org), herkesin içeriğini değiģtirebilmesini sağlayan bir içerik yönetim sistemi kullanmaktadır. Bu özel içerik yönetim türüne wiki denir. Wiki lerde herkes içeriği değiģtirebilir ve hatta silebilir. Zaman zaman Vikipedi nin yapısı ve maddelerin içeriğiyle ilgili tartıģmalar yaģanmasına rağmen genel olarak bu yönetim Vikipedi de harika sonuçlar doğurmaktadır. Wiki nin tersi statik (durağan) içerik tir. Statik içerik bir kez yazıldıktan sonra uzun süre aynı kalır. Örneğin bu modülün içeriği statiktir. Joomla! nın sürümü yükseldikçe bu kitaptaki bilgiler geçerliliğini yitirebilir, ama Ģu anda bu kitap konuyu son derece kapsamlı ve detaylı olarak açıklama avantajına sahiptir. Dosyalar, broģürler, iģ raporları, kullanım kılavuzları genellikle doğası gereği statiktir. Belli bir etkinlik/iģ için hazırlanan bu tür içerikler zaman içinde eskir ve bir süre sonra hatalı duruma düģebilirler. Eski web sitelerinin çoğu genellikle statik öğelerden oluģur. Ancak internette saat hızla ilerlemektedir. Kitaplar, dosyalar ve diğer basılı materyaller için kabul edilebilir bir durum olan değiģmeyen içerik, web sitenizin ziyaretçileri için kabul edilemez bir durum olabilir. ġirketinizin eski ve güncellenmeyen web sitesi Ģirket imajınızı bile sarsabilir. Ġçeriğinizi sunmak için kullanabileceğiniz yöntemler sınırsızdır. Bunların çoğu kullanıcının yaratıcılığına bağlıdır. Sunmak istediğiniz mesajı alacak kullanıcı grubu da oldukça önemli bir rol oynamak oynamaktadır. Bu da Ģu soruyu akla getiriyor: Asıl hedef kitleniz kim? Ġnternet dünyasında bir atasözü vardır: Ġçerik kraldır! Hedef kitleniz de içeriğinize bağlı olarak değiģkenlik gösterir. Söyleyecek ya da sunacak hiçbir Ģeyiniz yoksa, doğal olarak hiç kimse web sitenizi ziyaret etmek istemeyecektir. Büyük ihtimalle milyon dolarlık bir reklam bütçeniz de olmadığına
göre insanları içeriğinizi okumaları için kolay kolay ikna edemezsiniz. Özgün bir içeriği olmayan siteler ne kadar güzel görünürse görünsün, hiç kimse web sitenizi gönüllü olarak ziyaret etmek istemez. Ana sayfa: Ġçerik, web sitenize ilk kez girildiğinde ziyaretçinin karģısına çıkan ana sayfada kendini belli eder. Ġçeriğin genellikle bir yazarı, bir oluģturulma tarihi, baģlığı, spotu ve bir ihtimalle bir resmi vardır. Spot, ziyaretçinin merakını artırmak ve Devamını oku linkine tıklayarak tüm yazıyı okumasını sağlamak için kullanılan bir giriģ metnidir. Ayrı bir seçenek olarak içeriği PDF olarak okumak, yazdırmak ya da e-postayla bir baģkasına göndermek için linkler (simgeler) sunulabilir. ġekil 3.4: Duyuru modülünün görünümü En son haberler / popüler yazılar Vermek istediğiniz haberler farklı formatlarda kullanıcıya sunulabilir. Ġnsanlar genellikle en güncel haberlerle ve baģkalarının neleri en çok okuduğuyla ilgilenirler. Bu nedenle Joomla! nın örnek sayfa düzeninde en son beģ haberin listelendiği bir bölümle en popüler yazıların bulunduğu baģka bir bölüm mevcuttur. Joomla!, bir haberin kaç kez okunduğunu takip edebildiği için en popüler haberleri listelemesi de oldukça kolay olmaktadır.
ġekil 3.5: E-Devlette bulunan genel bölümlerin gösterimi 3.3. Reklamlar Siteniz belli bir derece popülerlik kazanırsa ve içeriğiniz de buna müsaitse reklam alanlarınızı satabilirsiniz. Reklam alanı genellikle banner linklerinden ibarettir. Banner lar, kullanıcıların web sitenizden ayrılmak ve baģka bir web sitesine ulaģmak için bir kez tıklayabileceği;.gif,.jpg,.png veya.swf biçimindeki küçük grafiklerdir. Sayfa düzeninize bağlı olarak sitenizdeki çeģitli boģ alanları reklam alanı olarak satabilirsiniz. Joomla! nın varsayılan Ģablonunda ve sonradan yükleyeceğiniz pek çok Ģablonda 468x60 piksel ölçülerinde standart bir banner alanı bulunmaktadır. 3.4. Ek ĠĢlevler Fonksiyonlar, siteyle etkileģime girmek için gerekli olan site öğeleridir. Joomla! da bu iģlevler modül lere gömülmüģtür. ġekil 3.6: GiriĢ modülünün görünümü
GiriĢ formu: Sitenizi genel kullanıma açık ve üyelere özel olmak üzere ikiye ayırmak istiyorsanız giriģ modülünün önemi büyüktür. Kullanıcı, giriģ modülünü kullanarak sitenize kaydolabilir ve ardından siteye oturum açabilir. Ayrıca kullanıcı Ģifresini unutursa yine bu modüldeki ilgili linki kullanarak Ģifresini hatırlatabilir. ġekil 3.7: Anket görünümü Anket: Ġçeriğimiz belli bir hedef kitleyi hedeflediği için, zaman zaman sitemizde sörf yapan kullanıcıların görüģlerini de öğrenmek isteyebiliriz. Sitenizle veya herhangi bir konuyla ilgili olarak ziyaretçilerinizin fikirlerini almanın en kolay yolu anketleri kullanmaktadır. Joomla! da da kullanıcılarınızın tercihlerini öğrenebileceğiniz bütünleģik bir anket bileģeni bulunmaktadır. Kimler sitede: Bu modülün amacı sitenizin popülerliğini göstermek ve ziyaretçilerinizle iyi bir iletiģim kurduğunuzu kanıtlamaktadır. Kullanıcı hangi haberlerin yeni veya popüler olduğunu gördükten sonra sitede kimlerin gezdiğini de merak edebilir. Kimler Sitede bileģeni o anda sitenizdeki gezmekte olan konuk ve üyelerin sayısını gösterir. Ancak bir hatırlatmada bulunmakta fayda var: Sitenizin herhangi bir konuda Türkiye nin en büyük sitesi olduğunu iddia ediyorsanız ve bir kiģi sitenize girdiğinde sitede sadece 1 kiģinin bulunduğunu görürse imajınız zedelenebilir. Sitenizde sürekli olarak 10-15 kiģi dolaģıyorsa bu modülü açık bırakabilirsiniz, ama pek çok profesyonel sitenin bu modülü devre dıģı bıraktığını belirtmeliyiz.
ġekil 3.8: Haber akıģ modülünün görünümü AkıĢlar: Haber akıģları (feed ler / beslemeler) giderek daha popüler olmakta. Haber akıģı, içeriğinizi standart bir biçimi kullanarak ve RSS okuyucuların okuyabileceği Ģekilde sunarak kullanıcıların kullanımına sunan bir formattır. Haber akıģlarında sitenizin Ģablonu ve sayfa düzeni bulunmaz, sadece içerik yer alır. Joomla! da Haber Beslemeleri modülü sitenizin haber akıģlarına linkler sunmaktadır. ġekil 3.9: Detaylı arama modülünün görünümü Arama kutusu: Arama alanının altında yatan iģlevsellik, sitenizin kullanıģlılığına oldukça büyük bir katkıda bulunmaktadır. Pek çok sitede arama kutuları bulunur ama bu iģlevler sitenin sadece belli kısımlarında arama yapar. Joomla! daysa olay farklıdır; tüm sayfalar detaylı olarak indekslenir ve aranır. Joomla! ya yeni bileģenler eklediğinizde eğer bileģen destekli destekliyorsa o bileģenin içeriğinde de arama yapılır. Joomla! da arama yapmak için arama kutusuna aramak istediğiniz terimleri girip klavyenizden Enter a basabilirsiniz. Sonuç sayfasında arama terimleriniz iģaretlenmiģ olacaktır.
ġekil 3.10: Haberlerin dekoratif olarak sunulması 3.5. Dekoratif Öğeler Bu kadar fonksiyon, modül ve içerikten bahsettikten sonra sıra sitenizin tasarımına, kurumsal kimliğine ve görünüģüne geldi. Joomla! da bir Ģablon, sayfalarınızın düzenini ve içeriğin üzerine neler konulacağını ifade eder. Zevkler ve renkler tartıģılmaz olduğu için Joomla! nın standart olarak kullandığı Ģablonu beğenmek zorunda değilsiniz. Zaten her Joomla! kullanıcısıyla aynı tasarıma sahip olmak istemiyorsanız Ģablonunuzu değiģtirmenizi özellikle tavsiye ederiz. ġablonu değiģtirmek Joomla! daki içeriğinize hiçbir zarar vermez, böylece örneğin yılın değiģik mevsimlerine ayak uydurmak üzere her mevsimde farklı bir Joomla! Ģablonu kullanarak sitenizin tasarımını değiģtirebilirsiniz. Prensipte bir Ģablon bir logodan, belli bir renk kombinasyonundan, seçilmiģ yazı tiplerinden ve boyutlarından, ve içeriğin farklı Ģekillerde sayfaya yerleģtirilmesinden meydana gelir. Örnek Ģablonda elbette standart Joomla! logosu kullanılmaktadır, ama kendi yüklediğiniz Ģablonlarda logoyu sonradan değiģtirebilirsiniz. Arka uç: Web sitenizin yönetimi, web sitenizin arka uç unda gerçekleģir. Joomla! yönetici panelinize www.adres.com/administrator/ adresinden ulaģabilirsiniz. ÖZET Ġlk bakıģta Joomla! Tabanlı siteniz biraz karmaģık görünebilir, ama aslında anlaģılmayacak hiçbir Ģey yok! Prensipte siteniz ikiye ayrılmıģtır: ön uç (ziyaretçilerinizin gördüğü asıl siteniz) ve arka uç (sitenizin yönetim alanı). Web sitenizin ziyaretçileri sadece ön ucu görürken arka uç sadece çalıģanlarınızın veya site yöneticilerinin/editörlerinin eriģimine açıktır. Sayfada beģ farklı kategoride öğeler bulunmaktadır. Bunlar Menüler, Ġçerik, Reklamlar Ek iģlevler ve Dekoratif öğelerdir. Menüler; sayfalarınız arasında dolaģmayı olabildiğince kolaylaģtırmak için yaratılmıģlardır. Farklı görevler için farklı menüler vardır. Üst menü, Sayfanın en tepesinde yer alır. Ana menü, Sayfanızın merkezi navigasyon bölümüdür. HiyerarĢik Menüler, sitenizde gezinmeyi kolaylaģtıran bölümdür. Diğer menüler, Sitenizin bir yerinde karģınıza çıkabilir. Ġçerik, bir mesaj, bir yazar tarafından yazılmıģ bir makale yada çeģitli açıklamalar içeren sayfalar olabilir. Ana sayfa, web sitenize ilk kez girildiğinde ziyaretçinin karģısına çıkan sayfadır. Bir ana sayfanın, En son haberler, Reklamlar, Fonksiyonlar, Anket, Arama kutusu, Dekoratif öğeler modülleriden tercih edilenleri eklenebilmektedir.
DEĞERLENDĠRME SORULARI 1. Seçeneklerden hangisinde ziyaretçilerin gördüğü asıl site yer alır. a) Ön uç b) Arka uç c) Sağ uç d) Sol uç e) Yan uç 2. Seçeneklerden hangisinde Joomla ile kurulan sitede bulunmaz? a) Menüler b) Metodlar c) Ġçerikler d) Fonksiyonlar e) Reklamlar 3. Seçeneklerden hangisi Menülerden biri değildir? a) Üst menü b) Ana menü c) Habersel menü d) HiyararĢik menü e) Diğer menüler 4. Seçeneklerden hangisinde Joomla ile kurulan sitede yeralan fonksiyonlardan değildir? a) GiriĢ formu b) Anket c) Arama kutusu d) Kimler sitede e) Müzik kutusu 1.A 2. B 3. C 4. E CEVAP ANAHTARI
YARARLANILAN KAYNAKLAR AKBUĞA Mustafa, Ġçerik yönetimi ders notları Web sitesi ve Blog hazırlama, CHIP Kitap BAġVURULABĠLECEK KAYNAKLAR http://forum.joomlatr.org/joomla-17x-dersleri-f186.html