POLiKiSTiK OVERDE ULTRASONOGRAFi Dr. Ramazan DANSUK<'"> Op. Dr. Ertuğrul BAYIRLI< 0 > Op. Dr. Vahit GEDlKOGLU< 0 '"l Op. Dr. Umur KUYUMCUOÔLU<... > Dr. Kadir GÜZİN< > ÖZET Polikistik over sendromunun evrensel bir tanımı yoktur. Tanı konulurken çeşitli güçlüklerle karşılaşılmaktadır. Modern ultrasonografik cihazların gelişmesiyle birlikte over ve polikistik overlerin çok iyi olarak görüntülenebildiği ortaya konulmuş ve bunun hem güvenilir hem de hızlı ve ucuz bir yöntem olarak polikistik over sendromu vakalarınm tanısında yardımcı olabileceği gösterilmiştir. SUMMARY There is no universal definition of polycystic ovary sendrome. Modern techniques of ultrasound imaging of pelvis have produced a means of identifying polycystic ovaries which is safe, quick and noninvasive. GİRİŞ Günümüzde polikistik over sendromunda herkesin kabul ettiği evrensel bir tanım yoktur< 3 >. Stein ve Leventııaı kendi adlarıyle anılan obesite, hirşutizm ve amenore ile karekterize sendromu tanımladıklarından bu yana hastalık tablosu ile ilgili pek çok şey değişmiş ve eklenmiştir< 1 2 >. Artık hastalık; normal kıllanmadan hirşutizme; normal menstruel siklustan amenoreye kadar geniş spektrum gösteren bir klinik tablodur0 >. Bu nedenle de tanıda zorlukla karşılaşılmaktadır. Klasik tanı yöntemlerinin yanısıra gelişmiş ultrasonografik cihazlarla pelvik boşluktaki organlar dolayısıyle overlerin de görüntülenebilmesi polikistik over sendromu tanısına büyük ölçüde kolaylık getirmiştir<7.4>. Dünyada kullanılan yüksek rezolusyonlu sektor real time ultrasound cihazlarıyla polikistik overler görüntülenebilmektedir< 5 >. Biz çalışmamızda lineer real time uıırasonografi cihazı kullanarak elde ettiğimiz sonuçlar sunacağız ve ilgili literatürle kıyaslama yapacağız. (*) Zeynep-Kamil Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Dotum Asistanı (**)Zeynep-Kamil Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Şef Muavini (***) Zeynep-Ki.mil Hastanesi Başhekimi ("""*")Zeynep-Kamil Hastanesi Kadın Hastalıklan ve Doğum Baıasistanı fi.'i 'i
ZEYNEP KAMiL TIP BÜLTENi MATERYAL VE METOD Bu çalışma Zeynep-Kamil Hastanesi kısırlık polikliniğine başvuran elli primer inf ertil hastanın ultrasona grafileri çekilerek yapılmıştır. 50 vakanın üçünde ultrasonografik olarak polikistik over görüntüsü saptanmış ve daha sonra klinik değerlendirme ile bu vakalarm polikistik o ver sendromlu vakalar olduğu teyid edilmiştir. Kliniğimizde kullanılan ultrasonografik cihaz Hitachi Marka EUB 24 F Modeli lineer real time ultrasonografik cihazdır. VAKALAR Vaka 1: Bn. H.T. 18 yaşında, 2 yıllık evli, primer infertil Hirşutizm ve oligomenore şikayetleri mevcut. Resim ı Sol over (3) Sağ over ( 1) Resim 2 Sal over transvers 634
DANIUK IAYIRU GEDllCOOLU Yaka 2: Bn. N.Ö. 32 yaşında, 3 yıllık evli, düzensiz vaginal kanama şikayeti mevcut. Abortus 1. Resim 3 Sol over transvers (l-2) Sal over longitidunal (3-4) Resim 4 Sol over transvers (3-4) Uterus sa;ital (2) Sağ over longitidunal (1) 635
ZEYNEP KAMiL TIP BÜLTENi Vaka 3: Bn. B.D. 23 yaşında, l,s yıllık evli, primer infertilite hirşutizm ve oh~ gomenore şikayetleri mevcut. Resim 5 Uterus longitidunal (4) Sal over lonaitidunal (3-2) Sal over transvers (1) TARTIŞMA Polikistik over sendromunun tanısında üç kriter kullanılmaktadır< 2 >. f Hormonal tetkikler ı Klinik tablo t Histolojik kriterler Klinik tablo değişkendir. Bu nedenle her vakada klinik tablo ile tanı koymak mümlcün değildir. Over biopsisi yaparak tanı koymak mümkündür, fakat her vakada over biopsisi mümkün değildir ayrıca gereksizdir de. Hormona! tetkikler ise pahalı ve zahmetli tetkiklerdir, hem de her-zaman tanı koydurucu değildir0 2 >. Gelişmiş real time sektör ultrasonografik cihazlarla pilikistik overler güvenilir, non invazi ve hızlı bir şekilde görüntülenebilmektedir. Fakat polikistik everin düzgün identifikasyonu için sadece gelişmiş bir cihaz değil, aynı zamanda yeterli tecrübe ve beceri de gereklidir<21 Overin büyüklüğünün deterlendirilmesinde ultrason, kli- 636
DANSUK. BAVIRU GEDIKOOLU UMUR KUYUMCUOOLU GOZIN nik değerlendirmeden çok daha üstündür. Hunun yanı sıra laparoskopik değerlendirmeyle de eşdeğerdedircn. Hirşutizm vakalannm O'/o90'nında ultrasonografik olarak polikistik o ver saptanmıştır< 2 ). Polikistik overin tanımla~asında iki kriter kullanılmaktadır. @2-4 mm çapında subkapsüller multiple kistler ~ Ovorian stromal dokuda artış Literatür dek~ vakalarda sektör real time ultrasonografi cihazı kullanılmıştır. Biz vakalarımızda lineer real time ultrasonografi cihazı kullandık. Resim 1-S'de görülen ~ vaka slaytların da subkapsüller küçük kistik yapılar çok iyi olarak seçilebilmektedir. SONUÇ Ülkemizde jinekoloji ve obstetrikte yaygın olarak kullanılan ultrasonografi cihazı lineer tiptedir. Biz lineer tip real time ultrasonografi cihazı kullanarak tipik tanı koydurabilecek görüntüler elde ettik. Bu nedenle de polikistik over sendromunun tanısında lineer tip real time ultrasonograflk cihazın da kullanılabileceğini vurgulamak istiyoruz.. REFERANSLAR.. 1- Ponjola Coney, M.D. Polycystic ovarian disease, Modern Trendsin Infertility an Conception Control 1985, SS. 2- David V. Morrls Hirsuti:zm, Clinics in Obstet.Oynec. Vol 12. No 3, 1985. 3- Colm O'Henry M.D. Ultrasound Pelvic Evaluation. Current therapy of infertility. 1984; 10. 4- Orııini LF, Bovicelli L. Ultrasonografic findinıs in polycystic ovarian disease Fertil, Steril. 1985, 43:709. 5- Parisi L, Tramonti M, Cascianos, Zurli A, Oeı:zarini O. The role of ultrasound in the study of polycystic ovarian disease JCU 1982, 10:167. &- Hann LE, Hail DA, Mc Ardle CR, Siebel M. Polycystic ovarian disease; sonografic Spectrum Radiology 1984, 150, 531. 7- Oamal H. el Tabbakh, M.D. İbrahim Lotfy, M.D., İbrahim Azab, M.D. Hany A. Rahman, M.D., Aaron L. Soutren, M.D. Fatma A. Aleem M.D. Ph.D. Corolation of the ultrasonic appeance of the ovaries in polycistic ovarian disease and the clinical, hormona!, and laparasc:opic findings. Amer.J.Obstet.Gynec. 154. 892, 1986. 637