KARL MARX (1818-1883): Filozof, iktisatçı, gazeteci ve politikacı olan Karl Marx 5 Mayıs 1818 de Almanya nın Trier şehrinde, orta sınıf bir ailede doğdu. Marx ın babası Heinrich Marx Aydınlanmacı fikirlere sahip, Kant ve Voltaire gibi düşünürlerin çalışmalarına aşina, liberal politikadan yana, seküler bir eğitim almış bir avukattı. Yahudi kökene sahip Heinrich işlerini daha rahat sürdürebilmek için Hıristiyan olmuştu. Dokuz kardeşten üçüncüsü olan Karl Marx, 1824 Ağustosu nda Lutheryan Kilisesi nde vaftiz edildi. 1830 da gireceği Trier Lisesi ne kadar büyük ölçüde babası tarafından özel olarak eğitildi. Lise yıllarında yoğun bir şekilde Latince ve Antik Yunanca öğrenen Marx, on yedi yaşındayken felsefe ve edebiyat eğitimi almak üzere Bonn Üniversitesi ne girdi. Bonn daki ilk yılının ardından babasının da baskısıyla Berlin Üniversitesi nde hukuk öğrenimine başladı. Marx, hukuk öğreniminin yanı sıra, felsefe ve edebiyatla ilgilenmeye devam ediyordu. O sıralarda, çocukluktan beri tanıdığı Jenny von Westphalen ile nişanlandı. 1836 yılında Berlin de öğrenimini sürdürürken Hegel in felsefesiyle tanıştı ve Genç-Hegelciler adıyla bilenen bir gruba dahil oldu. 1840 yılında doktora tezini tamamladı, ancak üniversitede kalma imkânı bulamadığından gazetecilik yapmaya başladı. Rheinische Zeitung adlı gazeteye yazılar yazan Marx, gazete üzerindeki Prusya hükümeti baskısından ötürü işsiz kaldı ve ardından Paris e geçti, burada radikal solcu kişilerin bir araya geldiği Deutsch-Französische Jahrbücher adlı yayın organında editörlük yapmaya başladı. 1844 te Alman düşünür Friedrich Engels ile tanıştı ve aralarında ömür boyu süren bir dostluk gelişti. Engels in İngiltere de İşçi Sınıfının Durumu adlı çalışması Marx ın hayatında bir dönüm noktası olmuş, söz konusu çalışma o vakte kadar daha ziyade felsefe, edebiyat ve hukukla meşgul olan Marx ın ilgilisini politik ekonomiye kaydırmıştı. Politik ekonominin kimi isimleri (Adam Smith, David Ricardo, James Mill vb) ve Fransız sosyalistlerinin (Saint-Simon, Charles Fourier vb) eserleri üzerinde yoğun bir biçimde çalışmaya başladı. Politik faaliyetlerinden ötürü Paris ten sürülen Marx 1845 te Brüksel e gitti; bu yıllarda Alman felsefesinin eleştirisini yapmaya devam ediyordu. 1849 yılında ömrünün sonuna kadar kalacağı Londra ya geçti. Bir taraftan politik ekonomi çalışmalarını sürdürüyor, bir taraftan da komünist örgütlenmelerde yer alıyordu. 1864 yılında I. Enternasyonal in kuruluşuna katıldı. Jenny yle evliliklerinden yedi çocukları oldu, ancak çocuklardan sadece üçü hayatta kalabildi. Politik sürgünler ve yoksullukla geçen ömrüne Komünist Manifesto, Alman İdeolojisi, Grundrisse ve Kapital gibi sayısız kitap sığdıran Karl Marx, 14 Mart 1883 te Londra da hayata veda etti. DAVID MCLELLAN: Marx ve Marksizm üzerine araştırmalar yapan İngiliz bilim insanı. Üniversite öğrenimini Oxford da tamamladı, aynı üniversitede öğretim üyesi olarak çalıştı. University of London, University of Kent gibi pek çok üniversitede de misafir hoca olarak dersler veren Mclellan esas olarak politika teorisi alanında uzmandır. Yayımlanmış eserlerinden bazıları şunlardır: The Young Hegelians and Karl Marx (Genç-Hegelciler ve Karl Marx, 1969), Karl Marx: His Life and Thought (Karl Marx: Hayatı ve Düşüncesi, 1973), Marxism and Religion (Marksizm ve Din, 1987). GÜÇLÜ ATEŞOĞLU: Lisans ve yüksek lisans eğitimini ODTÜ Felsefe Bölümü nde yaptı (1996-2003). Yüksek lisans tez konusu Hegel Felsefesi nde Öznelerarasılık ve Özgürlük Sorunu idi. Aynı bölümde başladığı doktorasını, Hegel Felsefesinde Metafizik başlığıyla Muğla Üniversitesi Felsefe Bölümü nde tamamladı. Selâhattin Hilâv a Saygı (Doğan Özlem le birlikte, 2006), Tarih Felsefesi: Seçme Metinler (Doğan Özlem le birlikte, 2006; 3. baskı: 2014), Alman İdealizmi I: Fichte (Eyüp Ali Kılıçaslan la birlikte, 2006; 2. baskı: 2017), Alman İdealizmi II: Hegel (2013), Spinoza ile Karşılaşmalar (Eylem Canaslan la birlikte, 2015), Varoluşçuluk, Fenomenoloji, Ontoloji (2016), Kant: Tarih, Politika, Ahlak, Din Üzerine Kısa Yazılar (yayımlanmayı bekliyor) başlıklı kitapların editörlüğünü üstlenen ve 23 baskı yapan Nigel Warburton ın Felsefenin Kısa Tarihi ni çeviren Ateşoğlu, 2010 yılından beri Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Felsefe Bölümü nde öğretim üyesi olarak çalışmalarını sürdürmektedir.
Ayrıntı: 999 Ağır Kitaplar: 38 Hayalet Karl Marx Seçme Yazılar Kitabın Özgün Adı Karl Marx: Selected Writings Editör Güçlü Ateşoğlu İngilizce Edisyonun Editörü David McLellan İngilizce ve Almancadan Çevirenler Güçlü Ateşoğlu, H. Bülent Gözkân, Aslı Önal, Mehmet Şiray, Murat Türkmen, Volkan Çıdam, Kâzım Özdoğan, Fuat Dara Elhüseyni, Selin Aktuyun, Engin Abat, Kurtul Gülenç, Seçim Bayazit, Utku Özmakas, Tanıl Bora, Bülent Eken, Sercan Çalcı, Mustafa Tüzel, Aziz Ufuk Kılıç Son Okuma İlbay Kahraman, Selin Aktuyun, Iraz Yaşar, Mehmet Ata Arslan, Derviş Aydın Akkoç Türkçe yayım hakları AnatoliaLit Agency aracılığıyla alınmıştır. Bu kitabın Türkçe yayım hakları Ayrıntı Yayınları na aittir. Kapak Tasarım Gökçe Alper Dizgi Hediye Gümen Baskı Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Merkez Efendi Mah. Fazılpaşa Cad. No: 8/2 Topkapı/İstanbul Tel.: (0212) 612 31 85-576 00 66 Sertifika No.: 12156 Birinci Basım İstanbul, Şubat 2017 Baskı Adedi 2000 ISBN 978-605-314-144-0 Sertifika No: 10704 AYRINTI YAYINLARI Basım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş. Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No.: 3 Cağaloğlu - İstanbul Tel.: (0212) 512 15 00-01 - 05 Faks: (0212) 512 15 11 www.ayrintiyayinlari.com.tr & info@ayrintiyayinlari.com.tr twitter.com/ayrintiyayinevi facebook.com/ayrintiyayinevi instagram.com/ayrintiyayinlari
Hayalet Karl Marx Seçme Yazılar
AĞIR KİTAPLAR DİZİSİ İNSANLIĞIN MAHREM TARİHİ Theodore Zeldin RUJ LEKESİ Yirminci Yüzyılın Gizli Tarihi Greil Marcus BİZİ BİZ YAPAN HİKÂYELER Kendimizi Yaratma Üzerine Bir Deneme William Lowell Randall MARKSİZM, AHLAK VE TOPLUMSAL ADALET R. G. Peffer İMPARATORLUK Michael Hardt & Antonio Negri DİSİPLİN Askeri İtaat Üretiminin Sosyolojisi ve Tarihi Ulrich Bröckling HEP YUVAYA DÖNMEK Ursula K. LeGuin AHLAKİ PROTESTO SANATI Toplumsal Hareketlerde Kültür, Biyografi ve Yaratıcılık James M. Jasper KAMUSAL İNSANIN ÇÖKÜŞÜ Richard Sennett CAZ KİTABI Ragtime dan Fusion ve Sonrasına Joachim-Ernst Berendt KURTLARLA KOŞAN KADINLAR Vahşi Kadın Arketipine Dair Mit ve Öyküler Clarissa Pinkola Estés CİNSELLİĞİN TARİHİ Michel Foucault SEKS İSYANLARI Toplumsal Cinsiyet, Başkaldırı ve Rock n roll Simon Reynolds & Joy Press SÜRÜDEN DEVLETE Toplumsal Bağ Üzerine Psikanalitik Deneme Eugène Enriquez METİN ÇÖZÜMLEMELERİ Yasemin G. İnceoğlu & Nebahat A. Çomak Dişillik, Güzellik ve Şiddet Sarmalında KADIN VE BEDENİ Yasemin G. İnceoğlu & A. Kar ÇİÇEKLERİN KÜLTÜRÜ Jack Goody ORTAK ZENGİNLİK Michael Hardt & Antonio Negri KÜRESEL DÜNYA George Ritzer KARANLIĞIN KÜLTÜRLERİ Bryan D. Palmer SİYASAL BİLİNÇDIŞI Fredric Jameson TATLI ŞİDDET Trajik Kavramı Terry Eagleton ELEŞTİREL PSİKOLOJİ Dennis Fox & Isaac Prilleltensky & Stephanie Austin FAŞİST İDEOLOJİNİN DOĞUŞU Zeev Sternhell MEDYAYA KARŞI George Gerbner DİYALEKTİK İMGELEM Martin Jay ELEŞTIRININ ANATOMISI Northrop Frye SÖMÜRGE VE KÖLELIK Öteki Üzerine Seçme Yazılar Alexis de Tocqueville, Lütfi Sunar ALMAN SOSYOLOJİSİNİN FELSEFİ TARİHİ Frédéric Vandenberghe ÇOKLUK İmparatorluk Çağında Savaş ve Demokrasi Michael Hardt & Antonio Negri BİR AHLAK KURAMI Genel Etik & Bir Ahlak Felsefesi & Bir Kişilik Etiği Agnes Heller TARİH BOYUNCA KENT Kökenleri, Geçirdiği Dönüşümler ve Geleceği Lewis Mumford AÇIKLAMALI DÜZÜLKE Çok Boyutlu Bir Macera Edwin A. Abbott
AYRINTI NIN 999. KİTABI Hayalet Ayrıntı Yayınları otuz yıl önce Şenlikli Toplum kitabıyla yayım hayatına başladığından beri bir özleme sahip. Sömürünün olmadığı, insanın doğayı yok etmediği, kimsenin kimseyi ezmediği bir dünya özlemi. Böyle bir geleceğe ulaşmak için düşlere ve kitaplara ihtiyaç var. Yayımladığımız felsefe kitapları ile şiir kitapları, sosyoloji tartışmaları ile yeraltı romanları bunun karşılığıdır. Kiminde unutulmuş bir aşkın izleri, kiminde varlığa dair soruların merâkı yer alır. İnsanlık tarihi, kitabın yazgısının toplumun yazgısına bağlı olduğunu gösterir. Biri iyi olduğunda diğeri de iyi olur. Biri kötüleştiğinde diğeri de kötüleşir. Yazmak, okumak ve anlatmak bu yüzden değerlidir. Bugüne dek dokuz yüz doksan dokuz çeşit kitap yayımlayan Ayrıntı Yayınları, okuyan insana olan inancıyla yola devam ediyor.
İçindekiler Kısaltmalar... 17 Türkçe Baskıya Önsöz... 19 İngilizce Baskıya Önsöz... 23 İngilizce İkinci Baskıya Not... 24 I. Kısım Erken Dönem Yazılar 1837-1844 Giriş... 29 1. Marx ın Babasına Mektubu... 35 2. Doktora Tezi... 41 TEZE DAIR NOTLARDAN... 43 3. Rheinische Zeitung Makaleleri... 47 BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ ÜZERINE...47 KÖLNISCHE ZEITUNG UN BAŞMAKALESI...48 KOMÜNIZM VE AUGSBURGER ALLGEMEINE ZEITUNG... 50 ODUN HIRSIZLIĞI KANUNU...50 ARNOLD RUGE YE MEKTUP...52 PRUSYA DAKI ZÜMRE KOMISYONLARI ÜZERINE...53 MOSELLE MUHABIRININ MÜDAFAASI...53 4. Hegel in Hukuk Felsefesi nin Eleştirisi... 56 HEGEL IN DIYALEKTIĞI ÜZERINE... 57 9
Hayalet DEMOKRASI ÜZERINE... 58 BÜROKRASI ÜZERINE... 60 OY KULLANMA/SEÇIM ÜZERINE... 62 5. 1843 Yazışması... 66 6. Yahudi Sorunu Üzerine... 70 I. YAHUDI SORUNU ÜZERINE... 71 II. GÜNÜMÜZ YAHUDI VE HIRISTIYANLARININ ÖZGÜRLEŞME YETENEĞI... 87 7. Hegel in Hukuk Felsefesi nin Eleştirisi Üzerine: Giriş... 94 8. Ekonomik ve Felsefi Elyazmaları... 107 YABANCILAŞMIŞ EMEK...109 ÖZEL MÜLKİYET VE KOMÜNİZM...119 HEGEL DİYALEKTİĞİNİN VE GENEL OLARAK FELSEFENİN ELEŞTİRİSİ...129 FENOMENOLOJI...132 PARA...146 9. Ludwig Feuerbach a Mektup... 151 10. James Mill Üzerine... 153 11. Prusya Kralı ve Toplumsal Reform Makalesi Üzerine Eleştirel Notlar... 163 II. Kısım Tarihin Materyalist Kavranışı 1844-1847 Giriş... 171 12. Kutsal Aile... 174 PROUDHON ÜZERINE...175 YABANCILAŞMA VE PROLETARYA...177 İDEALIST FELSEFE ÜZERINE...178 İDEALİST TARİH GÖRÜŞÜ...182 YAHUDI SORUNUNA GERI DÖNÜŞ...187 FRANSIZ DEVRIMI...189 FRANSIZ MATERYALIZMI VE SOSYALIZMIN KÖKENLERI...191 13. Feuerbach Üzerine Tezler... 198 10
Karl Marx 14. Alman İdeolojisi... 202 MATERYALIST YÖNTEMIN ÖNCÜLLERI...203 ÖZEL MÜLKIYET VE KOMÜNIZM...211 KOMÜNIZM VE TARIH...214 KOMÜNIST DEVRIM...221 EGOIZM VE KOMÜNIZM...223 HAKKIN TEMELI OLARAK GÜÇ...224 FAYDACILIK...226 KOMÜNIZM DÖNEMINDE SANATSAL YETENEK...229 KOMÜNIST TOPLUMDA BIREYLERIN ÖZGÜR GELIŞIMI...230 15. Annenkov a Mektup... 233 16. Felsefenin Sefaleti... 237 DEĞER VE ÇALIŞMA ZAMANI...237 SINIF KARŞITLIĞI...240 POLITIK EKONOMIDE YÖNTEM...240 GREVLER ÜZERINE...254 17. Eleştiriyi Ahlakileştirmek ve Eleştirel Ahlaklılık... 258 III. Kısım 1848 ve Sonrası Giriş... 265 18. Komünist Manifesto... 270 I. BURJUVALAR VE PROLETERLER...271 II. PROLETERLER VE KOMÜNISTLER...278 III. SOSYALIST VE KOMÜNIST YAZIN...284 IV. KOMÜNISTLERIN ÇEŞITLI MUHALEFET PARTILERINE KARŞI KONUMU...290 19. Ücretli Emek ve Sermaye... 293 20. Serbest Ticaret Sorunu Üzerine Konuşma... 312 21. Neue Rheinische Zeitung Makaleleri... 315 ALMANYA DA DEVRIM...315 İNGILTERE DE DEVRIM...316 VERGILER...317 11
Hayalet MARX IN MAHKEMEDE YAPTIĞI SAVUNMA KONUŞMASI...317 22. Komünist Birliğe Çağrı... 321 23. Fransa da Sınıf Mücadeleleri... 330 24. Komünist Birlik Merkez Komitesi ne Konuşma... 342 25. Louis Bonaparte ın On Sekiz Brumaire i... 345 26. 1850 lerin Gazeteciliği... 371 BÜYÜK BRITANYA NIN POLITIK PARTILERI...371 HINDISTAN DAKI BRITANYA EGEMENLIĞININ GELECEK SONUÇLARI...376 27. Halkın Gazetesi nin Yıldönümündeki Konuşma... 382 28. 1848-1857 Mektupları... 385 AVRUPA DAKI DEVRIME İLIŞKIN BEKLENTILER...385 SINIF MÜCADELESI VE PROLETARYA DIKTATÖRLÜĞÜ...386 ORDU VE TARIHSEL MATERYALIZM...387 IV. Kısım Ekonomi 1857-1867 Giriş... 391 29. Grundrisse... 395 GENEL GİRIŞ...396 ÜRETIMIN TOPLUMSAL NITELIĞI...409 KAPITALIZMIN YÜKSELIŞI VE ÇÖKÜŞÜ...410 YABANCILAŞMIŞ EMEK...413 MAKINELER, OTOMASYON, SERBEST ZAMAN VE KOMÜNIZM...417 30. Politik Ekonominin Eleştirisi ne Önsöz... 433 31. Artı Değer Teorileri... 438 KAPITALIST TOPLUMDA YABANCILAŞMIŞ EMEK...438 ÜRETICI OLMAYAN EMEK...440 KAPITALIST TOPLUMDA ÇIFTÇILER VE ZANAATKÂRLAR...441 RICARDO VE EMEĞIN DEĞERI...443 RICARDO VE ARTI DEĞER...443 12
Karl Marx RICARDO VE ORTA SINIF...452 ÜRETIM VE TÜKETIM...452 KLASIK EKONOMININ TARIHSEL OLMAYAN BAKIŞ AÇISI...453 KAPITALIST ÜRETIMIN GELIŞIMI: BIR ÖZET...455 32. Kapital... 458 CILT 1...459 METANIN İKI UNSURU: KULLANIM DEĞERI VE DEĞER (DEĞERIN TÖZÜ, DEĞERIN BÜYÜKLÜĞÜ)...464 METADA TEMSIL EDILEN EMEĞIN İKILI KARAKTERI...468 DEĞER BIÇIMI YA DA MÜBADELE DEĞERI...472 DEĞER İFADESININ İKI KUTBU: GÖRELI DEĞER BIÇIMI VE EŞDEĞER BIÇIM...473 GÖRELI DEĞER BIÇIMI...474 METANIN FETIŞ KARAKTERI VE BUNUN GIZEMI...478 MÜBADELE VE PARA...486 SERMAYENIN GENEL FORMÜLÜ...488 EMEK GÜCÜNÜN SATIN ALINMASI VE SATILMASI...494 ARTI DEĞER ÜRETIMI...498 DEĞIŞMEYEN VE DEĞIŞEN SERMAYE...513 ARTI DEĞER ORANI...516 İŞGÜNÜ...517 İŞBÖLÜMÜ...519 KAPITALIST BIRIKIMIN GENEL YASASI...521 İLK BIRIKIM...526 KAPITALIST BIRIKIMIN TARIHSEL EĞILIMI...528 CILT 3...530 ÜÇLÜ FORMÜL...533 SINIFLAR...545 33. Doğrudan Üretim Sürecinin Sonuçları... 548 ÜRETİM SÜRECİNDE YABANCILAŞMA...548 SOSYALIZME DOĞRU BIR AŞAMA OLARAK KAPITALIZM...551 FABRIKA İŞÇISI VE ZANAATKÂR...551 ÜRETKEN VE ÜRETKEN OLMAYAN EMEK...552 YABANCILAŞMIŞ EMEK...554 KAPITALIST İLIŞKININ YENIDEN ÜRETIMI...556 13
Hayalet 34. 1858-1868 Mektupları... 562 MARX IN EKONOMISİ ÜZERINE...562 DARWIN ÜZERINE...564 MAKINELER ÜZERINE...565 V. Kısım Geç Dönem Politik Yazılar: 1864-1882 Giriş... 569 35. I. Enternasyonal Açılış Konuşması... 572 EMEKÇILER...572 36. Sendikalar Üzerine... 579 37. Fransa da İç Savaş... 581 YAYIMLANAN VERSIYONDAN...581 MÜSVEDDELERDEN...591 38. Komünist Manifesto nun Almanca İkinci Basımına Önsöz... 598 39. Bakunin in Devlet ve Anarşi si Üzerine... 600 40. Gotha Programının Eleştirisi... 604 41. Mikhailovsky ye Mektup... 611 42. Genelge... 614 43. Vera Zasuliç e Mektup... 618 MEKTUP...618 MÜSVEDDELERDEN...619 44. Adolph Wagner Üzerine Yorumlar... 623 45. Komünist Manifesto nun Rusça Basımına Önsöz... 626 46. Mektuplar: 1863-1881... 629 İŞÇI SINIFI BILINCI ÜZERINE...629 İRLANDA ÜZERINE...633 KOMÜN ÜZERINE...635 ŞIDDETLI DEVRIM ÜZERINE...637 14
Karl Marx Kronolojik Tablo... 638 Genel Kaynakça... 640 Çevirenler... 653 Dizin... 655 15