Orman Yangınn çilerinde çi Salıı ve Güvenlik Verilerinin Tespitine Yönelik Aratırma

Orman Yangınn çilerinde çi Salıı ve Güvenlik Verilerinin Tespitine Yönelik Aratırma Selçuk GÜMÜ 1 ve Yılmaz TÜRK 1 Özet Ülkemizde ormancılık operasyonları fidanlık ileri, aaçlandırma ve erozyon kontrol ileri, odun hammaddesi üretim faaliyetleri, yol yapım faaliyetleri, orman koruma ile orman bakım ilerinden olumaktadır. Ormancılık operasyonlarında çalıan içilerin i veriminin iyiletirilebilmesi için mevcut durumun bilimsel veriler ve yöntemlerle tespit edilmesi gerekmektedir. Orman yangınlarıyla mücadele eden yangın içileri çalıma koulları, salık problemleri ve i güvenlii bakımından tehlike içerisindedir. Yangınla mücadele çalımalarında i kazaları ve salık problemleri meydana gelmesine ramen bu konular hakkında yeteri kadar istatistikî veriler bulunmamaktadır. Bu çalımada orman yangın içilerinin çalıma koulları incelenmi ve anket çalıması yapılarak balıca salık ve i güvenlii sorunları tespit edilmitir. Anketlerde orman yangın içilerinin güvenlik ve içi salıı, mesleki memnuniyet, birikimsel yorgunluk belirtileri hakkında bilgiler sorulmutur. Anketler Adana, Edremit ve Saimbeyli Orman letme Müdürlükleri ndeki toplam 114 yangın içisi üzerinde yapılmıtır. Ayrıca elde edilen bazı verilere istatistik analizler uygulanmıtır. Aratırma sonucunda; ankete katılan içilerin tamamının erkek, büyük bir çounluunun tecrübeli ve salıklı bireylerden olutuu tespit edilmitir. Çalımada, içilerin ısıya dayanıklı koruyucu elbise ve ekipman kullanmadıı belirlenmitir. Ayrıca içilerin düük bir oranı (%18,6) maalarından memnun olmadıklarını ve tamamına yakını ilerinin tehlikeli ve güç olduunu belirtmilerdir. Anahtar Kelimeler: Orman yangın içileri, çi salıı, güvenlii Investigation to Determine Data of Safety and Health Conditions of Forest Fire Workers Abstract Forestry operations comprise nursery works, plantation and erosion control works, wood production activities, road building, forest conservation, and forest maintenance in Turkey. Present situation of forestry operations should be determined through scientific data and methods in order to improve job efficiency. Forest fire works are in danger in terms of work conditions, health problems, and safety of workers. There are currently no statistics on these topics despite the occurrence of accidents and health problems caused during fire fighting activities. In this study, work conditions of forest fire workers were analyzed and primary health and safety problems were determined. We used a questionnaire that inquired about safety and health conditions, job satisfaction, and cumulative fatigue symptoms of forest fire workers. Total 114 forest fire workers were questioned in Adana, Edremit and Saimbeyli Forest Enterprises. Besides, statistical analysis was conducted on some of the data. As a result of research, genders of workers questioned during the survey were male and it was found that most of workers were experienced with good health. In the study, it was also found that most of workers did not use personal protective clothes or equipment with heat resistance. Besides, small percentage of the workers (18,6%) indicated that they were not satisfied with their salary and almost all of the respondents specified that their jobs are dangerous and difficult. Key words: Forest fire workers, Worker health, Work safety 1. Giri Orman ileri, ana yerleim merkezlerinden uzakta, doal koullarda, sarp ve engebeli alanlarda, deiik iklim, bitki örtüsü ve arazi koulları etkisinde gerçekletirilmektedir. Orman içilii genel olarak ele alındıında yüksek enerji tüketimi, statik çalıma younluu, aır 1 K.T.Ü. Orman Fakültesi Orman Mühendislii Bölümü, Trabzon 1

yüklerin kaldırılması ve taınması, eilme, diz çökme ve kalkma hareketlerinin sıkça tekrarlanması; ekstrem sıcaklık, yüksek rutubet, rüzgâr, kar ve yamur gibi iklim faktörlerine açık olması; konaklama gerektirmesi ve gündüz saatlerinde çalıma zorunluluu; gürültü, vibrasyon, gaz ve toz gibi olumsuz etkileri; merkezi sinir sistemi, iskelet sistemi, dolaım sistemi gibi insanda ortaya çıkan salık sorunları ve vücudun potansiyel olarak bütün organlarına her an yönelik kaza riskleri, orman ilerini aır iler arasına sokmaktadır (ÖKR, 2001; Enez ve ark., 2003). Orman ilerinde çalıılan objenin doaya balı olması i gücünün oraya taınmasını zorunlu kılar. Açıkta, hava hallerinin etkisi altında, çounlukla dalık bölgelerde görülen orman ileri aır ve tehlikelidir (Acar ve Eker, 2001). Uluslararası Çalıma Örgütü nün yaptıı sınıflamaya göre orman içilii, aır i grubuna giren ilerdendir (ILO, 1998). Ormancılık faaliyetleri arasında yer alan temel aktivitelerin (aaçlandırma, üretim, transport, bakım, koruma vb.) yerine getirilmesi için gerekli olan youn igücü orman içileri tarafından karılanmaktadır (Erda ve Acar, 1995). Deiiklik gösteren orman ileri, geni bir alan üzerinde yapılması, deien hava koullarından etkilenmesi, çounlukla dalık bölgelerde yürütülmesi ve i kazası olasılıının çok yüksek olması nedeni ile oldukça aır ve tehlikelidir (Acar ve entürk, 1999). Bu nedenle, orman içilerinin fiziksel ve ruhsal yönden salıklı, teknik bakımdan donanımlı, zor doa artlarına karı dayanıklı ve kuvvetli olması beklenmektedir (Özdönmez, 1997). Akdeniz bölgesinin dousundan Marmara Bölgesi ne kadar uzanan sahil eridi boyunca devam eden 12 milyon hektarlık orman alanı, birinci dereceden yangın tehdidi altındaki ormanlık alanlar olarak sınıflandırılmaktadır. 1990 ların balarından günümüze kadar deiik büyüklüklerde olmak üzere yılda ortalama 2000 adet orman yangını meydana gelmi ve bu yangınlarda yılda yaklaık 13000 ha lık orman alanı tahrip olmutur. Orman yangınlarının kontrol altına alınması ve söndürülmesi çalımalarında yaklaık 12000 içi ortalama 5 ay süre ile çalımaktadır. Ormancılık faaliyetleri arasında en güç ve tehlikeli ilerin baında gelen orman yangınları ile mücadele çalımaları, yangın içilerinin çalıma koulları, salıı ve güvenlii açısından önemli bir tehdit oluturmaktadır (Akay ve Yenilmez, 2007). Orman yangınlarının kontrol altına alınması ve söndürülmesi çalımalarında görev alan içiler niteliine göre 3 e ayrılmaktadır; yangın gözetleme içileri, yangın haberleme içileri ve yangın söndürme içileri (Acar, 1999). Sabit veya gezici olarak görev yapan yangın söndürme içileri 5 ayrı grupta toplanmaktadır; ilk müdahale ekibi, hazır kuvvet ekibi, gezici ekip, arazöz ekibi ve hava destek ekibi (Akay ve ark., 2008). Orman yangınları ile etkin mücadele edilebilmesi ve çalıanların salık ve i güvenlii koullarının iyiletirilebilmesi için mevcut durumun bilimsel veriler ve yöntemlerle tespit edilmesi gerekmektedir. Bu çalımada, orman yangınlarıyla mücadele eden içilerin içi salıı ve i güvenlii durumları incelenmitir. Belirlenen içi salıı ve i güvenlii ile ilgili sorunlara ilikin çözüm önerileri sunulmaya çalıılmıtır. 2. Materyal ve Yöntem Bu çalımanın ana materyalini oluturan anketler, Adana, Edremit ve Saimbeyli Orman letme Müdürlüklerinde, orman yangın ilerinde çalıan toplam 114 içiye uygulanmıtır (ekil 1). Bu yörede sıklıkla orman yangınları gerçeklemektedir. ekil 2 de orman yangın içilerinin yangınla mücadele esnasındaki durumları görülmektedir. Adana Orman letme Müdürlüü nün genel alanı 504762 hektardır. Bu genel alanın %7,4 üne karılık gelen 37113 hektarlık araziyi orman alanı oluturmaktadır. Edremit Orman letme Müdürlüü nün genel alanı 177711 hektar olup, bu genel alanın %36,5 ine karılık gelen 64878 hektarlık araziyi orman alanı oluturmaktadır. Saimbeyli Orman letme Müdürlüü nün genel alanı ise 193357 hektar olup, bu genel alanın %56,3 üne karılık gelen 108860 hektarlık araziyi ise orman alanı oluturmaktadır. Adana, Edremit ve Saimbeyli 2

Orman letme Müdürlükleri bünyesinde faaliyet gösteren yangın gözetleme kulübeleri ve kuleleri bulunmaktadır. Ayrıca letme müdürlüklerinde yangına ilk müdahale ekipleri de görev yapmaktadır (OGM, 2010). Karadeniz K Edremit Saimbeyli Adana Çalıma Alanı Akdeniz 0 km 500 ekil 1. Çalımanın yapıldıı alanlar ekil 2. Orman yangın içilerinin yangınla mücadelesinden bir görünüm Adana, Edremit ve Saimbeyli Orman letme Müdürlüklerinde gerçekletirilen bu çalımada, orman yangın içilerinin salık problemleri ve i güvenlii sorunlarının belirlenmesi amacıyla, öncelikle içilere yöneltilecek anket soruları hazırlanmıtır. Hazırlanan anket formu etüt formu ve çalıma alanı tanıtım bilgileri, ergonomik kontrol listesi, orman içilerinde içi salıı, i kazası riskleri ve i güvenlii ana balıkları altında toplam 78 adet sorudan olumaktadır. Anket soruları hazırlanırken, soruların açık ve net olmasına dikkat edilmitir. Hazırlanan anketinn doldurulması yüz yüze görüme metoduyla dorudan cevaplar alınarak yapılmıtır. Ayrıca çalıma sonucunda elde edilen verilerin istatistik analizleri SPSS 13.0 paket programı ile gerçekletirilmitir. çi salıını ve i güvenliini etkileyen faktörlerin tespit edilebilmesi amacıyla Kikare testi uygulanmıtır. 3

3. Bulgular ve Tartıma 3.1. Orman Yangın çilerine Ait Genel Bilgilere likin Bulgular ve Tartıma Adana, Edremit ve Saimbeyli Orman letme Müdürlüklerinde görev yapan orman yangın içilerinin içi salıı ve i güvenlii sorunlarının tespit edilmesi amacıyla, toplam 114 içi ile anket çalımaları yapılmı ve yapılan anketlerden elde edilen veriler deerlendirilmitir. çilerin sosyal durumlarına ve bazı alıkanlıklarına ilikin genel bilgiler Çizelge 1 de verilmitir. Anket sonuçları sayısal olarak belirtilmi daha sonra % olarak açıklanmıtır. Yapılan bu çalımada Çizelge 1 incelendiinde, anketin uygulandıı 114 orman yangın içisinin tamamının erkek olduu, 18-30 ya grubu %8,1, 31-40 ya grubu %43,3, 41-50 ya grubu %37,8 ve yaı 50 den büyük olanların ise %10,8 olduu tespit edilmi olup, yangın iççilerinin çounluunun orta yalı içilerden olutuu belirlenmitir. Bu çalımada olduu gibi yapılan baka bir çalımada da yangın içilerinin büyük çounluunun orta yalı içilerden olutuu tespit edilmitir (Akay ve Yenilmez, 2007). Görüme yapılan orman yangın içilerinin %89,2 si evlidir. En fazla çocuk oranının %78,3 ile 1-3 çocuk sayısı grubunda olduu görülmektedir. Çizelge 1. çilere ait genel bilgiler Gruplar Kategori çi Sayı % Cinsiyet Medeni Durum Ya Grupları Çocuk Sahiplii Eitim Durumu Çalıma Süreleri (Yıl) Alıkanlıklar Çay Sigara Alkol Bayan 0 0 Erkek 114 100 Evli 102 89,2 Bekâr 9 8,1 Dier 3 2,7 18-30 9 8,1 31-40 49 43,3 41-50 43 37,8 50< 13 10,8 1-3 89 78,3 4-5 13 10,8 5< 1 1,4 Yok 11 9,5 Okur-Yazar Deil 0 0 lkokul 46 40,5 Ortaokul 39 33,8 Lise 29 25,7 =<10 34 29,7 >10 80 70,3 çmeyenler 3 2.7 Az içenler 73 63,5 Çok sık içenler 38 33,8 Kullanmayanlar 37 32,4 Kullananlar 77 67,6 Kullanmayanlar 82 71,63 Baımlı 0 0 Bazı zaman kullananlar 32 28,4 çilerin eitim durumları incelendiinde %40,5 inin ilkokul, %33,8 inin ortaokul ve %25,7 sinin ise lise mezunu olduu belirlenmitir. Ortaokul ve lise mezunu olan iççilerin 0-4

10 yıl çalıanların içerisinde yer alan genç isçilerden olutuu tespit edilmitir. Bu durum orman yangın içilerinin eitim seviyelerinin düük olduunu göstermektedir. Çizelge 1 incelendiinde, 0-10 yıldır çalıanların % 29,7 ve 10 yıldan fazla çalıanların ise %70,3 oranında olduu tespit edilmitir. Ayrıca, üretim içilerinin çounluunun 10 yıldan fazla çalıan tecrübeli içilerden olutuu görülmektedir. Ankete katılan orman yangın içilerinin %67,6 sı sigara kullanmaktadır. Alkol kullanmayanların oranı %71,63 olup, bazı zaman kullananların oranı %28,4 olarak tespit edilmitir. Çalıanların %97,3 ünde çay alıkanlıı vardır. 3.2. Orman Yangın çilerinin Salık, Güvenlik ve Çalıma Koullarına likin Bulgular ve Tartıma Anket sonucunda elde edilen verileriler yardımıyla, orman yangın içilerine ilikin salık, güvenlik ve çalıma koullarına ait bilgiler aaıda açıklanmıtır. Orman yangın içilerinin salık durumlarını tespite yönelik elde edilen veriler Çizelge 2 de incelendiinde içilerden %14,9 ununda salık problemi olduu tespit edilmi olup, bu salık probleminin ise büyük bir oranının yorgunluk ve halsizlik olduu belirlenmitir. Bu oran içilerin büyük çounun salıklı olduunu göstermektedir. Çalıma süresince hastalıa maruz kalanların oranı %33,8 olarak bulunmutur. Salık probleminin ie ara vermeye neden olup olmadıına içilerin %32,4 ü evet cevabını vermitir. Aır yük kaldırma nedeniyle, yangın içilerinin %33,8 i bel arılarından ikâyetçi olduu, %24,3 ü çalımaktan dolayı cildinde rahatsızlık geçirdii, %1,4 ü ise varis veya damar rahatsızlıına sahip olduu belirlenmitir. çilerden %10,8 inin hareketlerini kısıtlayıcı rahatsızlıa sahip olduu tespit edilmitir. Ayrıca orman yangın içilerinin %8,1 inin duyu organ, %6,8 i ortopedik ve %20,3 ünün ise psikolojik rahatsızlıklara sahip olduu belirlenmitir. Çizelge 2. Orman yangın içilerinin salık problemlerinin içi sayısına ve yüzdelie göre daılımı Herhangi bir salık probleminiz var mı? Çalıma süresince herhangi bir hastalıa maruz kaldınız mı? Salık probleminden dolayı ie ara verdiinizi hatırlıyor musunuz? Bel arılarından ikâyetçi misiniz? Gruplar Kategori çi Sayı % Cildinizde çalımaktan dolayı rahatsızlıklar var mı? Hareketlerinizi kısıtlayıcı bir rahatsızlıınız var mı? Duyu organlarınızda bir rahatsızlık var mı? Ortopedik rahatsızlıınız var mı? Psikolojik rahatsızlık hissediyor musunuz? Evet 17 14,9 Hayır 97 85,1 Evet 39 33,8 Hayır 75 66,2 Evet 37 32,4 Hayır 77 67,6 Evet 39 33,8 Hayır 75 66,2 Evet 28 24,3 Hayır 86 75,7 Evet 12 10,8 Hayır 102 89,2 Evet 9 8,1 Hayır 105 91,9 Evet 8 6,8 Hayır 106 93,2 Evet 23 20,3 Hayır 91 79,7 Akay ve Yenilmez (2007) in yapmı oldukları çalımada, orman yangın içilerinde psikolojik rahatsızlık olarak, %15 dalgınlık, %81 sinirlilik, %55 ba arısı ve %10 5

uykusuzluk olduu belirlenmi olup, bu rahatsızlıkların nedeninin aileden uzak olmadan ve yangın stresinden kaynaklandıı içiler tarafından belirtildii ifade edilmitir. Ayrıca çalımada orman yangın içileri önüne geçilemeyen büyük yangınlarda günlerce ormanda kalmakta, bu durumun onlarda psikolojik rahatsızlıklar oluturduunu belirtmilerdir. Çizelge 3 incelendiinde, orman yangın içilerine Koruma faaliyeti sırasında herhangi bir i kazası yaadınız mı? sorusu sorulmu %14 9 u evet demitir. kazası geçiren içilerin %63,4 ünde vücutta tahribat yaptıı organın el ve el parmaklarının olduu bunu %36,4 oranı ile ayak ve ayak parmaklarının izledii belirlenmitir. Kaza sonucu vücutta bıraktıı yaralanmaların %44,5 ini yanık, %22,2 sini zehirlenme ve %10,3 ünü ezilme-burkulma oluturduu belirlenmitir. çilerin %95,9 u i sırasında içi kıyafeti, %1,4 ü günlük kıyafet ve %2,7 si özel kıyafet giydikleri tespit edilmitir. çilere esnasında gözlük ya da baka bir koruyucu ekipman kullanıyor musunuz? sorusuna % 98,6 sı evet demitir. Fakat kıyafetler ve kullanılan ekipmanların çou ısıya dayanıklı deildir. Buradan da anlaılacaa üzere içilerin tamamına yakını yangından koruyucu elbise giymemekte ve koruyucu ekipman kullanmamaktadır. Orman Genel Müdürlüü orman yangın içilerine her yıl yangında kullanılmak üzere 1 er adet gömlek, pantolon, yangıncı botu, apka, tiört ve kemer daıtmaktadır. Fakat daıtılan bu giysiler yangına karı koruyucu özellikte deil, aksine kolay bir ekilde yanabilen niteliktedir. Ayrıca, yangın içilerinin her birine maske, gözlük ve eldiven daıtılmaktadır, ancak bunlar da yangınlara karı koruyucu özellik göstermemektedir. Maskeler içileri sadece tozdan koruyan bez maske eklinde olup kolayca yanabilmektedir. Çizelge 3. Orman yangın içilerine i güvenlii konularında sorulan sorulara verilen cevapların içi sayısına ve yüzdelie göre daılımı Gruplar Kategori çi Sayı % Koruma faaliyeti sırasında herhangi bir i kazası yaadınız mı? Kazanın vücutta tahribat yaptıı organlar Kazanın vücutta bıraktıı yaralanmalar sırasında giyim tarzınız nasıldır? esnasında gözlük ya da baka bir koruyucu ekipman kullanılıyor musunuz? Mesleki eitim aldınız mı? Herhangi bir sigortanız var mı? Herhangi bir içi sendikasına kayıtlı mısınız? Sizce iiniz aır mı? (güç mü?) Evet 17 14,9 Hayır 97 85,1 Ayak-Parmak 6 36,4 El-Parmak 9 63,6 Bel-Boyun 0 0 Kulak 0 0 Yanık 6 44,5 Zehirlenme 3 22,2 Ezilme-Burkulma 4 27,3 Kırılma 0 0 çi kıyafeti 109 95,9 Günlük kıyafet 2 1,4 Özel kıyafet 3 2,7 Dier 0 0 Evet 112 98,6 Hayır 2 1,4 Evet 114 100 Hayır 0 0 Evet 112 98,6 Hayır 2 1,4 Evet 68 59,5 Hayır 46 40,5 Evet 114 100 Hayır 0 0 6

Akay ve Yenilmez (2007) in yapmı oldukları çalımada, koruyucu ekipmanlar içerisinde sadece kasklar tam bir koruma salamakta olduunu, bunu da içilerden sadece % 44 ü tarafından kullanıldıını tespit etmilerdir. Ayrıca yangınlara müdahale sırasında içilerin yanında bulundurması gereken en önemli ekipmanlardan birisinin koruyucu battaniye olduunu, bu battaniyeler içileri yangının içerisinde kalmaları durumunda koruyabildiini belirtmilerdir. Çalımada, içilerin sadece % 42 si koruyucu battaniye kullandıı, bu orandan da anlaılacaı üzere orman yangın içileri büyük tehlikelerle karı karıya kaldıı ifade edilmitir. Yangın içilerinin tamamının orman yangınlarıyla mücadele ileri üzerine mesleki eitim aldıı belirlenmitir. Ancak bunun yangınlara müdahale konusunda verilen seminerlerin arttırılmasıyla desteklenmesi gerekmektedir. Bu durum içi salıının ve i güvenliinin olumlu yönde etkilenmesine ve kaza riskinin azalmasına neden olabilmektedir. Çalıanların tamamına yakını (%98,6) bir sosyal güvenceye sahip olduunu belirtmitir. Bununla birlikte içilerin %59,5 i içi sendikasına kayıtlıdır. Orman yangın içilerinin tamamı kendi ilerini aır i olarak deerlendirmitir. Uluslararası Çalıma Örgütü nün yaptıı sınıflamaya göre orman içilii, aır i grubuna giren ilerdendir (ILO, 1998). Bu çalımada elde edilen bulgular ILO tarafından yapılan deerlendirmeyi dorulamaktadır. Ayrıca orman yangın içilerinin tamamı mesleinden memnun olduu, %18,6 sının gelirlerinden memnun olmadıı belirlenmi olup, %27 oranıyla baka bir ile uratıı tespit edilmitir. çi salıı ve i güvenliini etkileyen faktörlerin tespit edilebilmesi amacıyla Kikare testi uygulanmıtır. Elde edilen bulgular Çizelge 4 te verilmitir. Buna göre; psikolojik rahatsızlık hissedenlerle evlilik durumu arasında %95 güven düzeyinde anlamlı bir iliki olduu tespit edilmitir. Evli olmayan içilerin herhangi bir psikolojik rahatsızlıa sahip olmadıkları belirlenmitir. Bunun nedeni içilerin sorumlu ve bakmakla yükümlü olduu kii sayının az olmasından ya da olmamasından, yalarının genç olması ve böylece i gücü yetersizlii gibi bir sorunla karı karıya kalmamasından dolayı olabilir. Çizelge 4. Gruplara göre Kikare testi sonuçları Gruplar Kikare Deeri P kazası geçirme durumu Tecrübe durumu - 0.321 kazası geçirme durumu çilerin giyim tarzları 1.500 0.472 kazası geçirme durumu - çilerin eitim durumları 3.373 0.185 kazası geçirme durumu Ya grubu 7.147 0.067 kazası geçirme durumu Psikolojik rahatsızlık - 0.719 Psikolojik rahatsızlık Sigara alıkanlıı 1.086 0.297 Psikolojik rahatsızlık Alkol alıkanlıı - 0.338 Psikolojik rahatsızlık Evlilik durumu 7.364 0.025 Psikolojik rahatsızlık Gelir durumu memnuniyeti - 0.750 Psikolojik rahatsızlık Çocuk sayısı 2.395 0.302 Psikolojik rahatsızlık Sosyal güvence 1.000 0.770 Psikolojik rahatsızlık Ya grubu 1.345 0.719 Psikolojik rahatsızlık Tecrübe durumu 0.764 0.382 7

çilerin giyim tarzlarıyla i kazası geçiren içiler arasında, tecrübe durumuyla i kazası geçiren içiler arasında ve ya grubuyla i kazası geçiren içiler arasında %95 güven düzeyinde anlamlı bir iliki olmadıı belirlenmitir. Ayrıca psikolojik rahatsızlık hissedenlerle, gelir durumu memnuniyeti, çocuk sayısı, sosyal güvence, ya grubu, tecrübe durumu, i kazası, sigara ve alkol alıkanlıı arasında %95 güven düzeyinde anlamlı bir iliki olmadıı belirlenmitir. 4. Sonuç Adana, Edremit ve Saimbeyli Orman letme Müdürlüklerinde orman yangınlarının kontrolünde ve söndürülmesinde görev yapan orman yangın içilerinin çalıma koulları incelenmi ve anket çalıması yapılarak balıca salık ve i güvenlii sorunları tespit edilmitir. Bu çalıma sonucunda, anketin uygulandıı 114 orman yangın içisinin tamamının erkek olduu, içilerin çounluunun orta yalı içilerden olutuu, eitim seviyelerinin düük olduu, içilerin çounluunun 10 yıldan fazla çalıan tecrübeli isçilerden olutuu tespit edilmitir. Yangın içilerinin çok az bir bölümü (%14,9) salık problemi yaadıı, salık problemin büyük bir oranının yorgunluk ve halsizlik olduu, çalıma süresince hastalıa maruz kalanların oranının %38,8 olduu belirlenmitir. Buradan da anlaılacaı üzere içilerin çounluunun salıklı bireylerden olutuu görülmütür. çi salıı açısından en önemli rahatsızlıkların bel arıları, psikolojik rahatsızlık ve cilt rahatsızlıı olduu belirlenmitir. Bununla beraber orman yangın içilerinin %14,9 u koruma faaliyeti sırasında i kazası geçirdii, i kazası geçiren içilerin %63,4 ünde vücutta tahribat yaptıı organın el ve el parmaklarının olduu bunu %36,4 oranıyla ayak ve ayak parmaklarının izledii, kaza sonucu yaralanmaların %44,5 ini yanık, %22,2 sini zehirlenme oluturduu, içilerin tamamına yakını içi kıyafeti kullandıı, ancak bunların yangına karı koruyucu özellikte olmadıı, yangınlara müdahale konusunda verilen seminerlerin arttırılması gerektii ve içilerin tamamına yakınının sosyal güvenceye sahip oldukları tespit edilmitir. Ayrıca Kikere testi sonucunda psikolojik rahatsızlık hissedenlerle evlilik durumu arasında %95 güven düzeyinde anlamlı bir iliki olduu sonucuna varılmıtır. Çalıma sonuçlarında i kazası geçirenlerle mesleki eitim alanlar arasında her hangi bir iliki çıkmamasına ramen, tehlikeli ve aır i grubuna giren orman yangınlarıyla mücadele ilerinde, eitilmi, salıklı, bedensel ve zihinsel açıdan güçlü ve genç bireylerin çalıtırılması içilerin yaralanma, i kazası riskini azaltacak ve i verimini artıracaktır. Yangın iççilerine içi salıı ve i güvenlii konusunda verilen teorik eitimle beraber uygulamalı eitim de verilmelidir. Orman yangın içilerinin büyük bir çounluunda ısıya dayanıklı koruyucu elbise ve ekipman bulunmamaktadır. Bu nedenle orman yangınlarıyla mücadele ilerinde çalıan içilere yangından korumak amacıyla uygun ve kullanılabilir koruyucu elbise ve ekipman temin edilmeli ve bunların kullanılması tevik edilmeli ve gerekirse denetlenmelidir. Yangınla mücadele çalımaları sırasında yaralanmalar, yanıklar ve dier acil durumlara karılık tam donanımlı bir ilk yardım çantası bulundurulmalı hatta mobil salık birimleri oluturulmalıdır. çilerin ödenekleri arttırılarak gelir düzeyleri ve hayat standartları yükseltilmelidir. çilerinin barındıkları binalarda ortam temiz ve rahat olmalıdır. yerlerinde kitap, gazete, radyo ve televizyon bulundurmak, içilerin sigara ve alkol alıkanlıını bırakmada bir çözüm olabilecei düünülmektedir. Teekkür Anket çalımalarında yardımlarını aldıımız Orman Mühendisleri Batuhan AHN e, Necip ALTUNSAYAR a Faik TURAN a ve Mustafa KIRMIZIGÜL e teekkür ederiz. 8

Kaynaklar Acar, H.H. ve entürk N., 1999. Artvin Yöresi ndeki Orman çilerinde çi Salıı Üzerine Bir Aratırma. Ü Orman Fakültesi Dergisi Seri A. Cilt 39. Sayı 1. s. 25-39. Acar, H.H., 1999. Orman letmelerinde Yangın çilii. 7. Ergonomi Kongresi. Milli Prodüktivite Merkezi Yayını. s. 12-22. Adana. Acar, H.H. ve Eker, M., 2001. Orman Fidanlık ve Depo çilerinde Ergonomik Açıdan Antropometrik Özelliklerin Aratırılması, Dokuz Eylül Üniversitesi, 8. Ergonomi Kongresi, 25-26 Ekim 2001, zmir, Bildiriler Kitabı, 229-238. Akay, A.E. ve Yenilmez, N., 2007. Orman Yangınları ile Mücadelede Çalıan çilerin Salık ve Güvenlii Sorunlarının ncelenmesi: Alanya Orman letme Müdürlüü Örnei. 13. Ulusal Ergonomi Kongresi. 6-8 Aralık. Kayseri. Akay, A.E., Acar, H. and Sessions, J., 2008. An Analysis of Utilizing Helicopter Logging in Turkish Forestry. Journal of Applied Sciences. Enez, K., Acar, H.H. and Eker, M., 2003. Legal And Technical Perspective on Forest Harvesting Workmanship in Turkish Forestry, XXXI. International Forestry Students Symposium, 1-15 September 2003, Istanbul, 126-133. Erda, O. ve Acar, HH., 1995. Dou Karadeniz Bölgesi Orman çilerinde çi Salıı. 5. Ergonomi Kongresi. Milli Prodüktivite Merkezi Yayını. s. 312-332, stanbul. http://www.ogm.gov.tr (2010), Orman Genel Müdürlüü, OGM. ILO, 1998. Safety and Health in Forestry Work, ILO Publications, CH 1211 Geneva 22, Switzerland. ÖKR, 2001, Sekizinci Be Yıllık Kalkınma Planı,Özel htisas Komisyon Raporu, Ankara Özdönmez, M., 1997. Türkiye de Orman çilii ve Sorunları. Ü Orman Fakültesi Yayınları. Yayın No: 229. 64 s. stanbul. 9