14 18 MAYIS 2012 GENÇLİK ŞÛRASI ÖN KOMİSYON RAPORU İNTERNET VE MEDYA ANKARA - 2012
İ N T E R N E T V E M E D Y A GİRİŞ İ nsana yatırımı öncelemek, gelecek nesilleri güvence altına almak, gelecek kuşakları sürekli dinamik ve nitelikli tutmak modern devletler için bir varlık koşuludur. Gençliğinin sorun ve ihtiyaçlarını tespit edip onlara çözüm üretemeyen, gençlerine yeterli fırsat ve imkânları sunamayan, gençler arasında ortak bir kimlik ve aidiyet duygusu geliştiremeyen bir devletin, geleceğe ümitle bakması mümkün değildir. Bu yönüyle, toplumun temel dinamiğini oluşturan gençlik, değişim sürecinin ve geleceği inşa etmenin en önemli aktörü olabileceği gibi, en güçlü engelleyicisi de olabilecek bir potansiyele sahiptir. Bu söz konusu potansiyele sahip ülkelerin başında Türkiye gelmektedir. Zira Türkiye, çok az ülkenin sahip olduğu büyük ve dinamik bir genç nüfusa sahiptir. Bu durum, bir yanıyla güçlü ve mutlu yarınlar için devletimize büyük bir fırsat sunarken diğer yanıyla da bu fırsatı değerlendirme konusunda tarihî bir 1
G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U sorumluluk vermektedir. Türkiye, söz konusu fırsat ve tarihî sorumluluğun bilinciyle ve bunun bir gereği olarak gençliğe özgü bir bakanlık ihdas etmiş ve bu kapsamda 2011 yılında Gençlik ve Spor Bakanlığı kurulmuştur. Gençlik ve Spor Bakanlığı na, 8 Haziran 2011 tarihli ve 638 sayılı Gençlik ve Spor Bakanlığı nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile aşağıda sayılan görevler verilmiştir: a) Gençliğin kişisel ve sosyal gelişimini destekleyici politikaları tespit etmek, farklı genç gruplarının ihtiyaçlarını da dikkate alarak gençlerin kendi potansiyellerini gerçekleştirebilmelerine imkân sağlamak, karar alma ve uygulama süreçleri ile sosyal hayatın her alanına etkin katılımını sağlayıcı öneriler geliştirmek ve bu doğrultuda faaliyetler yürütmek, ilgili kurumların gençliği ilgilendiren hizmetlerinde koordinasyon ve iş birliğini sağlamak. b) Gençliğin ihtiyaçları ile gençliğe sunulan hizmet ve imkânlar konusunda inceleme ve araştırmalar yapmak ve öneriler geliştirmek, gençlik alanında bilgilendirme, rehberlik ve danışmanlık yapmak. c) Gençlik çalışma ve projelerine ilişkin usul ve esasları belirlemek. ç) Gençlik çalışma ve projeleri yapmak, bu çalışma ve projeleri desteklemek, bunların uygulama ve sonuçlarını denetlemek. 2
İ N T E R N E T V E M E D Y A d) Spor faaliyetlerinin plan ve program dâhilinde ve mevzuata uygun bir şekilde yürütülmesini gözetmek, gelişmesini ve yaygınlaşmasını teşvik edici tedbirler almak. e) Spor alanında uygulanacak politikaları tespit etmek ve uluslararası kuralların ve talimatların uygulanmasını temin etmek. f) Mevzuatla Gençlik ve Spor Bakanlığı na verilen diğer görev ve hizmetleri yapmak. Gençlerin sorun, ihtiyaç ve beklentilerini gençlerle birlikte ele almak ve çözümler üretebilmek, gençlerle birlikte bugünün ve yarının fikren, ruhen ve bedenen güçlü nesillerini ve güçlü Türkiye sini inşa edebilmek amacıyla Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından 2011 yılı sonundan itibaren kamuoyunu, özel sektörü, sivil toplum kuruluşlarını, üniversiteleri, yani konu ile alakalı tüm kişi, kurum, kuruluşlar ve gençlerin bir araya getirildiği bölgesel gençlik çalıştayları organize edilmiştir. 14-18 Mayıs 2012 tarihlerinde ise yine aynı nitelikteki bir katılımla Bakanlık tarafından, bu çalıştayların teşkil ettiği altyapı üzerine inşa edilmek üzere ülke çapında gençlerin sorun ve beklentilerinin ele alınacağı, çalıştay sonuçlarının değerlendirileceği ve kamuoyu ile paylaşılacağı Gençlik Şurası düzenlenecektir. Bu Gençlik Şurası; Türkiye de düzenlenecek 2. Gençlik Şurası niteliğini taşımaktadır. 3
G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U Gençlik üzerine çalışma yapan tüm kurum, kuruluş ve kişileri bir araya getirecek büyük bir organizasyon olacaktır. Gençlik politikalarını yazılı hale getirecek olan Gençlik ve Spor Politika Belgesi nin büyük ölçüde şekillenmesini sağlayacak önerilerin dile getirildiği ve gençlerin haklarının realize edilebilmesinin temel çerçevesinin oluşturulduğu bir organizasyon olacaktır. Gençlik Şurası nın altyapısını teşkil eden Bölgesel Gençlik Çalıştayları, 81 ili kapsayacak şekilde Samsun, Kayseri, Erzurum, Edirne, Gaziantep, İzmir, Kocaeli, Adana, Trabzon, Diyarbakır, Bursa, Konya, Antalya, İstanbul ve Bingöl illerinde gerçekleştirilmiştir. İlave olarak biri Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde ve diğeri de Almanya nın Köln şehrinde olmak üzere, yurtdışında iki ayrı Gençlik Çalıştayı daha düzenlenmiştir. Almanya da düzenlenen Gençlik Çalıştayı na Almanya, Belçika, Fransa, Danimarka, İngiltere ve Hollanda da yaşayan Türkiye kökenli gençler ve gençlik alanı ile ilgili kişi ve kuruluşlar katılmışlardır. Demokratik katılım esasına göre yapılan ve katılımcıların fikirlerini tamamen özgür bir şekilde ifade ettikleri bu çalıştaylarda; gençliğin sorunları, ihtiyaçları, beklentileri ve gençliğe yönelik sunulması gerekli fırsat ve imkânlar konusunda katılımcılar çok değerli görüş ve öneriler ortaya koymuşlardır. Bu çalışma, tüm çalıştaylarda ortaya çıkan Sonuç Bildirgeleri nin incelenip değerlendirilmesi sonucunda ortaya çıkmıştır. Tüm çalıştaylarda sıklıkla ifade edilen sorunlar gençliğin ortak sorunları olarak tespit edilmiş ve bu sorunlara ilişkin 4
İ N T E R N E T V E M E D Y A olarak çalıştaylarda ifade edilen çözüm önerileri ve beklentiler konunun paydaşlarıyla birlikte bu çalışmada ortaya konulmuştur. Bu çalışmamızın temel amacı, gençliğimize ilişkin Bölgesel Çalıştaylar da ifade edilen ortak düşünce ve önerileri konuları itibariyle bir arada görebilmek ve sonradan yapılacak Gençlik Şurası ve oluşturulacak Ulusal Gençlik ve Spor Politika Belgesi için gençliğe ilişkin temel veri ve düşünceleri bir bütün olarak ortaya koyabilmektir. 5
G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U AİNTERNET VE MEDYA B ilimsel gelişmeler ve teknolojik değişimler son yüzyılda daha önceki yüzyıla göre çok daha fazla ivme kazanmıştır. Özellikle haberleşme ve iletişim teknolojilerinin çok hızlı geliştiği bu çağda dünya küresel bir köy haline gelmiştir. Türkiye'nin 2011 yılı TÜİK verilerine göre hane sayısının % 42,9 a internet erişimi sağlanmıştır. Ülke nüfusunun % 46,5 i bilgisayar kullanabilirken % 45 ine de belirli oranda internet kullanımını sağlanmıştır. Ayrıca fiber optik kablo ağı 32.523.000 km ile kaliteli haberleşme alt yapısına ulaşmıştır. Yine haberleşme aracı olarak kullanılan mobil telefon hattı sayısı 65.000.000 aboneliğe ulaşmıştır. Haberleşme ve iletişim alanında hızlı bir yükseliş grafiği gösteren Türkiye de bilimsel ve teknolojik gelişmeler dünyanın diğer gelişmiş ülkeleriyle yarışır bir şekilde gelişimini devam ettirmektedir. 6
İ N T E R N E T V E M E D Y A Bilimsel gelişmelere ve teknolojik değişimlere kolay adaptasyon sağlayan gençler ülkelerin gelişiminin de garantisidir. Dünya ile iletişim halinde olan bir gençlik oluşturmak, öncelikli hedef olarak algılanmalıdır. Bilim çağı olarak adlandıracağımız bu yüzyılda gençlerin bilimsel gelişmelere ve teknolojik değişimlere erişimini kolaylaştıran hızlı haberleşme olanaklarını sağlayan alt yapılarını oluşturmak önemlidir. İnternet ve yazılı, görsel ve sosyal medya bilgi, haber, eğlence ve iletişim kaynağı olarak siyasi, ekonomik ve kültürel yönleriyle tüm toplumsal hayatımızı ve gençlerimizi doğrudan etkileyen, artık gündelik hayatımızın bir parçası haline gelen araçlardır. Bu nedenle bunların içeriklerinin bireylere ve topluma zarar vermeden, ifade özgürlüğüne ve "çoğulculuğa" aykırı olmayacak şekilde faydalı amaçlara yönelik olması oldukça önemlidir. "İnternet ve sosyal medya" günümüzde özellikle de gençler tarafından yoğun bir şekilde kullanılan, bireysel ve sosyal etkileri her alanda hissedilen çok yönlü bir etkileşim iletişim, bilgi edinme ve paylaşım aracıdır. İnternet ve sosyal medya bireysel kullanım noktasından, günümüz iletişim ortam ve araçları olarak, kullanıcılara etkin iletişim kurma imkanı sağlayan birer medya türüdür. İnternetin hızlı gelişimi, geleneksel medya araçlarının bireysel ilgi ve ihtiyaçlara yeterince destek vermemesi gibi etkenler neticesinde sosyal medyaya duyulan ilgi katlanarak artmıştır. Genel olarak sosyal medya, ağ teknolojileri kullanılarak, kullanıcıların etkileşimini temin eden, kullanım sonuçları olarak bireysel tatminden kitlesel etkilere kadar ge- 7
G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U niş bir haz, tesir ve baskı alanına sahip olan, araç ve uygulamaları ifade etmektedir. Bilgiye erişimin hızlanması, bilgi paylaşım süreçlerindeki esneklik ve kullanıcıların ürettikleri bilgileri kitlelere ulaştırabilme kolaylığı sağlayan sosyal medya araçları gün geçtikçe önemini arttırmaktadır. Facebook, Twitter, Blogger gibi sosyal medya araçları, kullanıcıları bakımından oluşturduğu nüfusu ile birçok devleti geride bırakmıştır. İnternet ortamında gerçekleştirilen yazılı, sesli veya görüntülü diyaloglar; sosyal ağlar vesilesi ile anlık mesajlaşma ve paylaşımlar; forum sitelerinde kullanıma sunulan ve pratiğe yönelik işlevleri olan bilgiler, bireylerin kendi algılarını geliştirmelerinden sosyalleşmelerine, sosyal imaj oluşturmalarından kimlik oluşturmalarına kadar onlar üzerinde derin etkiler bırakabilme kapasitesine sahiptir. Sosyal medyanın bireyler arasında giderek kullanımının ve etkinliğinin yaygınlaşmasının temelinde sahip olduğu belli özellikler bulunmaktadır. Bunlardan öne çıkanları arasında a) kullanıcıların eşit iletişim ortamına sahip olması ve içeriklere müdahil olabilmeleri, b) kullanıcıların paylaşılmış içerikleri kendi ilgi alanlarına göre kategorize ederek etiketleyebilmeleri, c) kullanıcıların diğer kullanıcıların içeriklerine anlık değerlendirmelerde bulunabilmeleri, 8
İ N T E R N E T V E M E D Y A d) kullanıcıların diğer kullanıcılar ile birlikte ortak ilgi ve faaliyet alanları oluşturup bunları ağ haline getirerek yeni sosyal medya ağları oluşturabilmeleri e) kullanıcıların sosyal medya üzerinden sanal ortamın dışında gerçek etkinlikler düzenleyerek duyuru ve katılım çağrılarını bu mecralardan yapabilmeleri gelmektedir. İnternet ve medyanın gençlere sağladığı büyük faydalarının yanı sıra bilinçsiz ve amaç dışı kullanımlarda büyük zararları da söz konusu olabilmektedir. Bu zararlar, gençlerin asosyalleşmelerinden dolandırılmalarına, ırkçılıktan internet bağımlığına kadar çok geniş bir yelpazede cereyan edebilmektedir. Özellikle gençler arasında yaygın bir kullanımı olan internetin bu denli zararlarının geneline birden "siber zorbalık" denilmektedir. Siber zorbalık, e-posta sohbet (chat) ortamı veya sosyal paylaşım siteleri aracılığıyla bir kişinin kimliğine, özel hayatına yönelik şiddet uygulamayı ifade eden bir kavram olarak düşünülebilir. Yapılan araştırmalar Türkiye'de internet ve sosyal medya araçlarını kullanan liseli gençlerin %28'inin siber zorbalık yapma eğiliminde olduklarını göstermektedir. Siber zorbalığa maruz kalan bireylerde intihara kadar giden vakalarla karşılaşılmaktadır. Bu bağlamda, toplum adına politika yapmaktan sorumlu kişilere düşen başlıca sorumluluk; internet ve medyanın, zararlı etkilerden arındırılmış bir şekilde gençlerin ve toplumun yararına kullanmalarını sağlamak gençleri ve toplumu bu yönde kanalize etmektir. POLİTİKALAR 9
G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U 1. Bilgi iletişim teknolojisinin ülkenin her yerine yaygınlaştırılması Hedefler Gençlerin bilgi ve iletişim teknolojilerine erişimin kolaylaştırılması için internet hizmetlerini yaygınlaştırmaya yönelik çalışmalar devam ettirilecektir. Bilgisayar destekli eğitim uygulamalarını destekleyici çalışmalar artırılacaktır. Her hanede en az bir bilgisayar olması yönündeki politika desteklenecektir. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Üniversiteler 2. Haberleşme ve iletişim kaynaklarının çoğaltılması ve ucuzlatılması Hedefler Gençlerin internet erişiminin kolaylaştırmak için imkânlar artırılmaya devam edecektir. Gençlerin Gençlik Merkezlerinde ücretsiz ve güvenli internet erişimine sahip olmaları yönündeki çalışmalar artırılacaktır. 10
İ N T E R N E T V E M E D Y A İnternete ücretsiz erişim noktalarının sayıları artırılacaktır. İnternet erişimi konusunda tekelleşmeye olanak verilmemesi ve erişimin daha düşük fiyatlarla sunulmasına yönelik çalışmalar hızlandırılacaktır. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Üniversiteler, TÜBİTAK 3. İnternet hızının daha da yükseltilmesi Hedefler İnternet alt yapı hizmetleri çalışmaları hızlandırılacaktır. Fiber optik ağını genişletilmesine yönelik çalışmalara ivme kazandırılacaktır. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Üniversiteler 4. İnternet suçları ile ilgili uluslararası mevzuatlara uygun yasaların etkin şekilde uygulanması için önlemlerin geliştirilmesi Hedefler 11
G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U Gençlerin internet üzerinden gerçekleşen suçlardan etkilenmemesi ya da bu yolla suça bulaşmamaları için alınan tedbirler daha etkin hale getirilecektir. Servis sağlayıcılarının güvenli internet alanları oluşturması için kullanıcılara seçenekler sunacağı programlar ve uygulamaların geliştirilmesi desteklenecektir. İnternet Suçları Kanunu'nun tam ve etkin bir şekilde uygulanmasına yönelik çalışmalar güçlendirilecektir. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 5. İnternetin ve sosyal medyanın gençler tarafından bilinçsiz ve kötü amaçlı kullanımının önlenmesi. İnternet ve medyanın zararlı etkilerinden gençlerin korunması Gençleri ve ailelerini internet kullanımı konusunda bilinçlendirmek için panel, sempozyum vb. programların sayısı ve niteliği artırılacaktır. Aileler internetin güvenli kullanımı için filtreleme konusunda daha fazla bilgilendirilecek ve güvenli internet kullanımı yaygınlaştırılacaktır. Şiddet, pornografi, ırkçılık vb. zararlı içeriklere sahip internet sitelerinin ve medya yayınlarının üzerindeki denetim daha etkin hale getirilecektir. Yayın içeriklerinin 12
İ N T E R N E T V E M E D Y A insan haklarına, milli ve manevi değerlere aykırı olmamasına yönelik hassasiyetler sürdürülecektir. Gençlerimiz arasında medya okuryazarlığı teşvik edilerek internetin bilinçsiz kullanımı ve sosyal medya bağımlılığı engellenmeye çalışılacaktır. Medya etiği alanında yapılan çalışmalar güçlendirilecektir. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, RTÜK, Üniversiteler, Medya Kuruluşları, STK'ler 6. İnternet ve medyanın faydalı amaçlar için daha etkin kullanılması İnternetin eğitim amaçlı olarak daha etkin bir şekilde kullanılması için, eğitim sitelerinin sayısı artırılacak, içerikleri daha zengin hale getirilecek, gençlere tanıtımı yapılacak ve erişim imkânı kısıtlı olan gençlerin daha kolay ulaşabilmeleri sağlanacaktır. Yaygın ve uzaktan eğitimlerde internet kullanımı artırılacaktır. Gençlik alanında çalışan kurum ve kuruluşlarının gençlerin bilgilendirilmeleri konusunda internet ve sosyal medya araçlarını daha etkin kullanmaları yönündeki çalışmaları arttırılacaktır. 13
G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U Gençlerimize ulaşmada internet kullanımına hız verilecektir. Kurumlar tarafından yapılan faaliyetlerin duyuruları ve faaliyet sonrası paylaşımlar sosyal medya ve internet üzerinden de yapılacaktır. Kamuoyu bilinçlendirmelerinde etik ve insani değerlerin gençlerimize aktarılmasında internet ve medya daha etkin olarak kullanılacaktır. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, RTÜK, YÖK, Üniversiteler, Meslek Kuruluşları, Medya Kuruluşları, STK'ler 14